..

2. ‫‏سرشناسه‬
‫پديدآور‬‫نام‬‫و‬‫‏عنوان‬
‫نشر‬‫‏مشخصات‬
‫ظاهری‬‫‏مشخصات‬
‫‏فروست‬
‫‏شابک‬
‫نویسی‬‫فهرست‬‫‏وضعیت‬
‫‏یادداشت‬
‫‏یادداشت‬
‫دیگر‬‫‏عنوان‬
‫‏موضوع‬
‫‏موضوع‬
‫افزوده‬‫‏شناسه‬
‫افزوده‬‫شناسه‬
‫افزوده‬‫شناسه‬
‫کنگره‬ ‫بندی‬‫‏رده‬
‫دیویی‬‫بندی‬‫‏رده‬
‫ملی‬‫کتابشناسی‬ ‫‏شماره‬
-1367،‫محمدعلی‬‫سید‬،‫جاللی‬ :
.‫عقیق‬‫تبلیغی‬‫هنری‬‫خانواده‬:‫تولید‬/‫جاللی‬‫محمدعلی‬‫سید‬/‫آسمان‬‫راه‬ :
‬‬‬‬.1396‫‫فروردین‬‫‏‬،‫اوقاف‬‫انتشارات‬‫و‬‫چاپ‬‫سازمان‬:‫تهران‬ :
.‫س.م‬16*16‫(رنگی)؛‬:‫ص‬164 :
‬‬‬‬‬.‫جاللی‬‫محمدعلی‬‫‫ سید‬‫‏‬/‫آسمان‬‫راه‬ :
978-964-422-914-5 :
‫فیپا‬ :
.‫کتابنامه‬ :
.‫نمایه‬ :
‫کریم‬ ‫قرآن‬‫حفظ‬ :
‫معصومین‬‫روایات‬--‫قرآن‬--‫اسالمی‬‫زندگی‬‫سبک‬ :
‫روایات‬‫و‬‫آیات‬--‫قرآن‬‫حفظ‬--‫زندگی‬‫: سبک‬
)‫(تحقیق‬1362،‫اهلل‬‫ذبیح‬،‫طاهری‬ :
‫عقیق‬‫تبلیغی‬‫هنری‬‫خانواده‬ :
‫خیریه‬‫امور‬‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬‫قرآنی‬‫امور‬‫مرکز‬ :
BP8/‫: 3945الف‬
297/02 :
‫: 28364-18م‬
‫یه‬‫خیر‬ ‫امور‬ ‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬
‫ـݡی‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫قرآ‬ ‫امور‬‫مرکز‬
‫می/ایـــــران‬‫ݡکر‬‫قـــــرآن‬‫‌املـــــللـــݡی‬‫نی‬‫ب‬‫مســـــابقـــــات‬
CourseofInternationalCompetitionsofHolyQuran
‫ـغݡی‬‫ی‬‫تبل‬‫هنری‬‫خانواده‬
‫ـق‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ی‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬

3. ‫ݤ‬‫ݤ‬‫ݤ‬‫ن‬‫ا‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫م‬ ِ‫آݡس‬ ِ‫ݣاه‬‫ݣ‬‫ݤ‬‫ݤ‬‫ر‬‫ݣ‬‫ݣ‬
‫خیریه‬‫امور‬‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬‫قرآنی‬‫امور‬‫مرکز‬:‫نشر‬‫و‬‫تنظیم‬
‫عقیق‬‫تبلیغی‬‫هنری‬‫خانواده‬:‫تولید‬
‫جاللی‬‫علی‬‫محمد‬‫سید‬:‫نویسنده‬
‫جاللی‬‫‌علی‬‫د‬‫محم‬‫سید‬-‫طاهری‬‫اهلل‬‫ذبیح‬:‫تحقیق‬
‫‌منش‬‫ی‬‫صالح‬‫علی‬،‫سعادتی‬‫امین‬:‫محتوایی‬‫و‬‫فنی‬‫مشاور‬
‫جعفری‬‫مهدی‬:‫جلد‬‫طراحی‬
‫جزینی‬‫غالمعلی‬:‫داخلی‬‫گرافیک‬
‫باللمی‬‫جعفری‬‫بهنام‬:‫آرایی‬‫صفحه‬
‫خیریه‬‫امور‬‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬‫انتشارات‬‫و‬‫چاپ‬‫سازمان‬:‫صحافی‬‫و‬‫چاپ‬،‫لیتوگرافی‬
1396‫بهار‬،‫اول‬:‫چاپ‬‫نوبت‬
‫جلد‬5000:‫تیراژ‬
‫تومان‬5000:‫قیمت‬
978-964-422-914-5:‫شابک‬
،‫‌فر‬‫ی‬‫ـم‬‫ـ‬‫هاش‬‫ـهید‬‫ـ‬‫ش‬‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬،‫ـن‬‫ـ‬‫کرب‬ ‫ـری‬‫ـ‬‫هان‬‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬،‫ـاتو‬‫ـ‬‫لوش‬‫ـل‬‫ـ‬‫نوف‬‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬،‫ـظ‬‫ـ‬‫حاف‬‫ـان‬‫ـ‬‫خیاب‬،‫ـران‬‫ـ‬‫ه‬‫ت‬
.‫ـه‬‫ـ‬‫خیری‬‫ـور‬‫ـ‬‫ام‬‫و‬‫ـاف‬‫ـ‬‫اوق‬‫ـازمان‬‫ـ‬‫س‬‫ـی‬‫ـ‬‫قرآن‬‫ـور‬‫ـ‬‫ام‬‫ـز‬‫ـ‬‫مرک‬
021-64871165:‫تلفن‬
www.quraniran.ir ‌:‫سایت‬‫وب‬
info@quraniran.ir:‫الکترونیک‬‫پست‬

5. ‫مقدمه‬
‫شروع‬‫برای‬
‫پیشینه‬:‫اول‬‫قدم‬
‫‌ها‬‫ه‬‫آین‬:‫دوم‬‫قدم‬
‫‌ها‬‫م‬‫شمی‬:‫سوم‬‫قدم‬
‫‌ها‬‫ب‬‫آسی‬:‫چهارم‬‫قدم‬
‫بایدها‬:‫پنجم‬‫قدم‬
‫مسیر‬:‫ششم‬‫قدم‬
‫حرکت‬:‫هفتم‬‫قدم‬
‫پایان‬‫برای‬
7
11
15
25
51
69
103
121
137
159

6. 6

7. 7
‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ݣ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ݠݑ‬‫ـٯ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬
‫ببارد؛‬‫همگان‬‫بر‬‫تا‬‫کرده‬ ‫نازل‬‫را‬‫آن‬‫مهربان‬‫خدای‬.‫است‬‫الهی‬‫رحمت‬‫باران‬‫کریم؛‬ ‫قرآن‬
‫‌خوبی‬‫ه‬‫ب‬‫ما‬ ٔ‫همه‬‫که‬ ‫‌طور‬‫ن‬‫هما‬‫و‬‫زن؛‬‫و‬‫مرد‬‫و‬‫سیاه‬‫و‬‫سفید‬‫و‬‫عجم‬‫و‬‫عرب‬‫بین‬‫تفاوت‬‫بدون‬
.»‫خس‬،‫‌زار‬‫ه‬‫شور‬‫در‬‫و‬‫روید‬‫الله‬‫باغ‬‫در‬‫نیست؛‬‫خالف‬‫طبعش‬ ِ‫لطافت‬‫در‬‫که‬ ‫«باران‬‫‌دانیم‬‫ی‬‫م‬
‫‌ها‬‫غ‬‫با‬ ‫و‬ ‫سرسبز‬ ‫‌های‬‫ت‬‫دش‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بارانی‬ ‫همان‬ ،‫‌بارد‬‫ی‬‫م‬ ‫‌زار‬‫ه‬‫شور‬ ‫بیابان‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫بارانی‬
‫و‬‫خار‬‫گاهی‬ ‫و‬‫‌رویاند‬‫ی‬‫م‬‫الله‬‫گاهی‬ ‫همین‬‫برای‬‫و‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫تفاوت‬‫که‬ ‫است‬‫زمین‬‫این‬‫‌بارد؛‬‫ی‬‫م‬
‫کردیم‬ ‫نازل‬‫کتابی‬ ‫ما‬‫فرموده‬‫و‬‫‌کرده‬‫ه‬‫اشار‬‫آن‬‫به‬‫قرآن‬‫که‬ ‫است‬‫حقیقتی‬‫همان‬،‫این‬‫و‬‫خس؛‬
.‫خسارت‬ ٔ‫مایه‬‫ظالمان‬‫برای‬‫و‬‫است‬‫رحمت‬‫و‬‫شفاء‬‫مایه‬‫مؤمنین‬‫برای‬‫که‬
1
‫؛‬
ً
‫ارا‬ َ‫س‬
َ
‫خ‬
َّ
‫لا‬ِ‫إ‬ َ‫ين‬ ِ‫م‬ِ‫ال‬
َّ
‫الظ‬ ُ‫يد‬ِ‫ز‬َ‫ي‬
َ
‫لا‬ َ‫و‬ َ‫ين‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ ْ‫ؤ‬ ُ‫م‬
ْ
‫ل‬ِ‫ل‬
ٌ
‫ة‬َ‫م‬ ْ‫ح‬ َ‫ر‬ َ‫و‬ ٌ‫اء‬
َ
‫ف‬ ِ‫ش‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ ‫ا‬َ‫م‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ َ‫ن‬ِ‫م‬
ُ
‫ل‬ِ
ّ‫ز‬
َ
‫ن‬
ُ
‫ن‬ َ‫و‬
‫نور‬‫از‬‫پر‬‫را‬‫آن‬‫و‬‫پاک‬‫‌ها‬‫ف‬‫انحرا‬‫از‬‫را‬‫مؤمنان‬‫دل‬ ٔ‫صفحه‬‫تا‬‫‌شده‬‫ل‬‫ناز‬‫که‬ ‫است‬‫کتابی‬ ،‫قرآن‬
‫را‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫زیرا‬‫ندارد؛‬‫بیشتر‬ ِ‫خسارت‬‫جز‬‫چیزی‬‫ظالم‬‫دشمنان‬‫برای‬‫مقابل‬‫در‬‫و‬‫کند؛‬ ‫و یقین‬‫علم‬
!‫‌برد‬‫ی‬‫فروم‬‫گمراهی‬ ‫و‬‫گناه‬ ‫مرداب‬‫در‬‫بیشتر‬،‫حقیقت‬‫و‬‫حق‬‫با‬‫مخالفت‬‫دلیل‬‫به‬
.82‫آیه‬،‫اسراء‬‫سوره‬.1

8. 8
‫بهترین‬ ‫و‬ ‫بیشترین‬ ‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫چگونه‬ ‫مؤمنین‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫که‬ ‫سؤالی‬
،‫خواهند‬‫خواهیم‬‫کتاب‬ ‫این‬‫در‬‫که‬ ‫آیاتی‬‫اساس‬‫بر‬‫ببریم؟‬‫آسمانی‬‫راهنمای‬‫این‬‫از‬‫را‬‫استفاده‬
‫کار‬ ‫این‬‫برای‬‫مختلفی‬‫‌های‬‫ه‬‫را‬
ً
‫چگونه؟ یقینا‬‫اما‬‫شود؛‬‫تدبر‬‫آن‬‫آیات‬‫در‬‫تا‬‫‌شده‬‫ل‬‫ناز‬‫کریم‬ ‫قرآن‬
.‫خوب بگوییم‬‫‌های‬‫ه‬‫را‬‫از‬‫از یکی‬‫‌خواهیم‬‫ی‬‫م‬»‫آسمان‬‫«راه‬‫در‬‫ما‬‫و‬‫دارد؛‬‫وجود‬
،‫گوناگون‬ ‫‌های‬‫ن‬‫درما‬‫از‬‫است‬‫پر‬‫و‬‫‌اند‬‫ه‬‫داد‬‫او‬‫به‬‫که‬ ‫شفابخشی‬ ٔ‫نسخه‬‫انسان‬‫اگر‬‫‌یقین‬‫ه‬‫ب‬
‫اگر‬‫اینکه‬‫دلیل! یک‬‫دو‬‫به‬‫‌کند؛‬‫ی‬‫م‬‫آن‬ ‫از‬‫بیشتری‬‫و‬‫بهتر‬‫‌های‬‫ه‬‫استفاد‬‫دارد؛‬‫نگه‬‫حافظه‬ ‫در‬
،‫آن‬ ٔ‫کلمه‬ ‫کلمه‬ ‫خواندن‬‫به‬‫اقدام‬‫‌گاه‬‫چ‬‫هی‬‫شاید‬،‫بسپارد‬‫حافظه‬‫به‬‫را‬‫نسخه‬‫این‬‫نباشد‬ ‫قرار‬
!‫دقیق‬ ٔ‫مطالعه‬‫برای یک‬‫بشود‬‫خوبی‬ ٔ‫بهانه‬،‫حفظ‬‫همین‬‫شاید‬‫و‬‫نکند‬
‫هنگام‬‫در‬‫دیگر‬،‫باشد‬‫انسان‬‫ذهن‬‫در‬‫آن‬‫‌های‬‫ن‬‫درما‬‫و‬‫کتاب‬ ‫این‬‫تمامی‬‫اگر‬‫اینکه‬‫دوم‬‫و‬
‫نیاز‬‫آن‬‫به‬‫که‬ ‫قسمتی‬‫بالفاصله‬‫و‬‫ندارد‬‫درمانگرش‬‫‌های‬‫ه‬‫نسخ‬‫در‬‫گشتن‬ ‫به‬‫نیازی‬،‫بیماری‬
‫هم‬‫و‬‫بیشتر‬‫موارد‬‫در‬‫هم‬‫‌ترتیب‬‫ن‬‫‌ای‬‫ه‬‫ب‬.‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬‫کمک‬ ‫آن‬‫از‬‫و‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫حاضر‬‫ذهنش‬‫در‬،‫دارد‬
‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬‫که‬ ‫پیداست‬‫ناگفته‬‫البته‬.‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫استفاده‬‫مقدس‬‫کتاب‬ ‫این‬‫از‬،‫بهتر‬‫‌ای‬‫ه‬‫شیو‬‫به‬
‫و‬ ‫دنیاست؛‬ ‫در‬ ‫شدن‬ ‫غرق‬ ‫و‬ ‫خدا‬ ‫از‬ ‫دوری‬ ،‫ماست‬ ‫دردهای‬ ‫تمامی‬ ‫سرمنشأ‬ ‫که‬ ،‫ما‬ ‫بیماری‬
‫خدا‬‫از یاد‬‫درهرحال‬‫و‬‫همیشه‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬،‫باشد‬‫داشته‬‫ذهن‬‫در‬‫را‬‫الهی‬‫کتاب‬ ‫این‬‫آیات‬‫که‬ ‫کسی‬
.‫شود‬‫‌مند‬‫ه‬‫بهر‬،‫آن‬‫خواندن‬‫برکات‬‫از‬‫و‬‫دارد‬‫نگه‬‫زنده‬‫دلش‬‫در‬‫را‬

9. 9
،‫‌اند‬‫ه‬‫نکرد‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ِ‫حفظ‬ ِ‫فکر‬ ‫حتی‬ ‫تاکنون‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫تمامی‬ ‫دست‬ »‫آسمان‬ ‫«راه‬
‫شروع‬‫تاریخچه‬‫کتاب‬ ‫این‬‫اول‬‫قدم‬‫سه‬‫در‬.‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫آسمانی‬‫را‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬،‫قدم‬‫هفت‬‫در‬‫و‬‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬
ِ‫برکات‬‫و‬‫آثار‬‫و‬‫دینی‬‫بزرگان‬‫و‬‫‌السالم‬‫م‬‫علیه‬‫معصومین‬‫و‬‫قرآن‬‫نگاه‬‫از‬‫حفظ‬‫ارزش‬،‫قرآن‬‫حفظ‬
‫پیش‬‫است‬‫ممکن‬‫که‬ ‫‌هایی‬‫ب‬‫آسی‬‫چهارم‬‫قدم‬‫در‬.‫‌خوانید‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫مقدس‬‫راهنمای‬‫این‬‫حفظ‬
‫حین‬ ‫و‬ ‫قبل‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫مواردی‬ ‫از‬ ،‫پنجم‬ ‫قدم‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫‌کنید‬‫ی‬‫م‬ ‫مطالعه‬ ‫باشد‬ ‫قرآن‬ ‫حافظان‬ ‫روی‬
‫برای‬‫مطمئن‬‫و‬‫کوتاه‬ ‫مسیری‬،‫ششم‬‫قدم‬.‫‌شوید‬‫ی‬‫م‬‫خبردار‬،‫بدانید‬‫مقدس‬‫عمل‬‫این‬‫انجام‬
!‫آسمان‬‫سمت‬‫به‬‫کرد‬ ‫خواهید‬‫حرکت‬،‫هفتم‬‫قدم‬‫در‬‫و‬‫‌گذارد‬‫ی‬‫م‬‫شما‬‫روی‬‫پیش‬‫قرآن‬‫حفظ‬
‫این‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫گردید‬ ‫امیرالمؤمنین؟ع؟‬ ‫میالد‬ ‫پربرکت‬ ‫عید‬ ‫با‬ ‫‌زمان‬‫م‬‫ه‬ ،‫کتاب‬ ‫نگارش‬ ‫پایان‬
‫از‬.‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬‫ایشان‬‫محضر‬‫به‬‫تقدیم‬‫را‬‫اثر‬‫این‬‫ثواب‬‫و‬‫‌گیریم‬‫ی‬‫م‬‫نیک‬‫فال‬‫به‬‫را‬‫مبارک‬‫اتفاق‬
‫اسالم؟ص؟‬‫پیامبر‬‫دست‬‫به‬‫که‬ ‫حافظی‬‫اولین‬‫برکت‬‫به‬‫که‬ ‫‌خواهیم‬‫ی‬‫م‬‫عاجزانه‬،‫قادر‬‫خداوند‬
‫روزافزون‬‫لطفش‬‫و‬‫کرم‬ ‫به‬‫را‬‫ناچیز‬‫تالش‬‫این‬‫برکات‬‫و‬‫تأثیرات‬،‫نمود‬‫پیدا‬‫را‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫توفیق‬
‫از‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫عمد‬ ‫بخش‬ ‫‌آوری‬‫ع‬‫جم‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫طاهری‬ ‫‌االسالم‬‫ت‬‫حج‬ ‫عزیزمان‬ ‫برادر‬ ‫از‬ .‫بفرماید‬
‫امور‬‫مرکز‬‫همچنین‬‫و‬‫دادند‬ ‫قرار‬‫ما‬ ‫اختیار‬ ‫در‬‫را‬‫دقیقشان‬‫و‬‫آسان‬‫حفظ‬‫روش‬،‫کتاب‬ ‫مطالب‬
‫تشکر‬،‫کردند‬ ‫همراهی‬‫را‬‫ما‬‫کتاب‬ ‫این‬‫چاپ‬‫و‬‫تهیه‬‫در‬‫که‬ ‫خیریه‬‫امور‬‫و‬‫اوقاف‬‫سازمان‬‫قرآنی‬
‫معارف‬‫و‬‫قرآن‬‫ترویج‬‫راه‬‫در‬‫که‬ ‫کسانی‬ ‫‌تمامی‬‫ه‬‫ب‬،‫مهربان‬‫خدای‬‫که‬ ‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬‫دعا‬‫و‬‫داریم‬‫ویژه‬
.‫کند‬ ‫عنایت‬‫‌ازپیش‬‫ش‬‫بی‬‫توفیقی‬،‫‌دارند‬‫ی‬‫برم‬‫قدم‬‫جاوید‬ ٔ‫معجزه‬‫این‬

12. 12
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫ـروع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـرای‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬
‫مثال‬ ‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬ .‫نداریم‬ ‫چندانی‬ ‫اطالعات‬ ،‫چیزها‬ ‫از‬ ‫خیلی‬ ‫ارزش‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫انسا‬ ‫ما‬
‫سراغ‬ ‫اما‬ ‫است؛‬ ‫لعابشان‬ ‫و‬ ‫رنگ‬ ‫فقط‬ ،‫زینتی‬ ‫‌های‬‫گ‬‫سن‬ ‫قیمت‬ ‫مالک‬ ،‫ما‬ ِ‫بیشتر‬ ‫نگاه‬ ‫در‬
‫ساده‬ ‫سنگ‬ ‫برای یک‬ ‫گاهی‬ ‫‌بینیم‬‫ی‬‫م‬ ،‫برویم‬ ‫که‬ ‫زینتی‬ ‫‌های‬‫گ‬‫سن‬ ‫رشتۀ‬ ‫متخصصین‬
‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫برداشتن‬ ‫و‬ ‫شدن‬ ‫خم‬ ِ‫زحمت‬ ‫حتی‬ ،‫ببینیم‬ ‫خیابان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ما‬ ‫اگر‬ ‫شاید‬ ‫که‬
‫این‬‫دلیل‬‫وقتی‬‫و‬‫‌شوند؛‬‫ی‬‫م‬‫قائل‬‫تومان‬‫میلیون‬‫ده‬‫چند‬‫معادل‬‫ارزشی‬،‫ندهیم‬‫خودمان‬
‫‌گذاری یک‬‫ش‬‫ارز‬‫برای‬‫که‬ ‫‌هایی‬‫ک‬‫مال‬‫که‬ ‫‌شنویم‬‫ی‬‫م‬‫پاسخ‬،‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬‫سؤال‬‫را‬‫‌گذاری‬‫ت‬‫قیم‬
‫خواهان‬ ‫و‬ ‫بودن‬ ‫کمیاب‬ ‫تا‬ ‫گرفته‬ ‫قدمت‬ ‫و‬ ‫اصالت‬ ‫از‬ ،‫است‬ ‫زیاد‬ ‫بسیار‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫سنگ‬
،‫کوچکی‬ ‫سنگ‬‫تکه‬‫چنین‬‫که‬ ‫کنیم‬ ‫قبول‬‫‌شویم‬‫ی‬‫م‬‫حاضر‬‫هم‬‫ما‬‫که‬ ‫است‬‫‌وقت‬‫ن‬‫آ‬‫داشتن؛‬
‫داشته‬ ‫اعتماد‬ ،‫‌شناس‬‫گ‬‫سن‬ ‫ادعاهای‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫گفت‬ ‫به‬ ‫اگر‬ ‫البته‬ !‫دارد‬ ‫باالیی‬ ‫قیمت‬ ‫چنین‬
!‫گوهری‬ ،‫گوهر‬ ‫قدر‬ ‫شناسد؛‬ ‫زرگر‬ ‫زر‬ ‫قدر‬ :‫سروده‬ ‫شاعر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫باشیم؛‬
‫از‬ ‫تا‬ ‫کنیم‬ ‫مراجعه‬ ‫رشته‬ ‫همان‬ ‫متخصصین‬ ‫به‬ ،‫چیزی‬ ‫هر‬ ‫‌گذاری‬‫ش‬‫ارز‬ ‫برای‬ ‫باید‬ ‫پس‬
.‫شویم‬‫مطلع‬،‫آن‬ ِ‫واقعی‬‫ارزش‬

13. 13
،‫باشد‬‫خودمان‬‫‌های‬‫ه‬‫دانست‬‫به‬‫اگر‬.‫دارد‬‫وجود‬‫هم‬‫معنوی‬‫مسائل‬‫به‬‫راجع‬‫نکته‬‫این‬
‫انجام‬‫برای‬،‫رو‬‫همین‬‫از‬‫و‬‫نشویم‬‫قائل‬‫‌چنانی‬‫ن‬‫آ‬‫ارزش‬،‫خیر‬‫کارهای‬ ‫بعضی‬‫برای‬‫شاید‬
‫معنوی‬‫امور‬‫متخصصین‬‫سراغ‬‫که‬ ‫است‬‫این‬‫درست‬‫راه‬‫اما‬‫نکنیم؛‬‫پیدا‬‫انگیزه‬،‫آن‬ ِ‫دادن‬
‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫مسئلۀ‬ .‫است‬ ‫قدر‬ ‫چه‬ ‫عمل‬ ‫آن‬ ‫ارزش‬ ،‫آنان‬ ِ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫ببینیم‬ ‫و‬ ‫برویم‬
‫نورانی‬ ‫کلمات‬ ‫حفظ‬ ،‫مردم‬ ‫از‬ ‫خیلی‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ .‫‌هاست‬‫ه‬‫نمون‬ ‫بارزترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫و‬‫معصومین؟مهع؟‬‫گفتار‬ ‫و‬‫رفتار‬‫به‬‫وقتی‬‫اما‬‫نباشد؛‬‫‌چنانی‬‫ن‬‫آ‬‫ارزش‬‫دارای‬،‫متعال‬‫خداوند‬
‫این‬‫که‬ ‫واقعیتی‬‫با‬‫ما‬‫تفکر‬‫فاصلۀ‬‫که‬ ‫‌بینیم‬‫ی‬‫م‬،‫بیندازیم‬‫نگاهی‬‫دینی‬‫بزرگان‬‫همچنین‬
‫در‬‫خوشبختانه‬!‫است‬‫زیاد‬‫چقدر‬،‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫بیان‬‫عمل‬‫این‬‫برای‬‫معنوی‬‫امور‬‫متخصصان‬
.‫نیست‬‫متخصصین‬‫صداقت‬‫و‬‫‌درستی‬‫ه‬‫ب‬‫راجع‬،‫تحقیق‬‫و‬‫جستجو‬‫به‬‫نیازی‬،‫مورد‬‫این‬
‫تا‬‫‌آید‬‫ی‬‫م‬‫شما‬‫همراه‬‫قدم‬‫هفت‬‫در‬‫که‬ ‫کتابی‬ .‫شماست‬‫روی‬‫پیش‬»‫آسمان‬‫«راه‬‫کتاب‬
:‫چهارم‬‫قدم‬‫‌ها؛‬‫م‬‫شمی‬:‫سوم‬‫قدم‬‫‌ها؛‬‫ه‬‫آین‬:‫دوم‬‫قدم‬‫پیشینه؛‬:‫اول‬‫قدم‬.‫برسید‬‫آسمان‬‫به‬
‫برای‬»‫آسمان‬‫«راه‬.‫حرکت‬:‫هفتم‬‫قدم‬‫و‬‫مسیر‬:‫ششم‬‫قدم‬‫بایدها؛‬:‫پنجم‬‫قدم‬‫‌ها؛‬‫ب‬‫آسی‬
‫کار‬ ‫خم‬ ‫و‬ ‫چم‬ ‫از‬ ‫اما‬ ‫هستند؛‬ ‫خدا‬ ‫کالم‬ ‫حفظ‬ ِ‫فکر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آنان‬ ‫‌ویژه‬‫ه‬‫ب‬ ،‫مسلمانان‬ ‫تمامی‬
‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫مسیر‬ ‫و‬ ‫راهنماست‬ ‫بهترین‬ ،‫ندارند‬ ‫کافی‬ ‫اطالعات‬ ‫مسیر‬ ‫خم‬ ‫و‬ ‫پیچ‬ ‫و‬
.‫است‬‫کرده‬ ‫روشن‬،‫آسمان‬

16. 16
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫راجع‬‫که‬ ‫ناشناخته‬‫‌جایی‬‫ه‬‫ب‬‫شوید‬‫‌سفر‬‫م‬‫ه‬‫او‬‫با‬‫تا‬‫دهد‬‫پیشنهاد‬‫شما‬‫به‬‫کسی‬ ‫اگر‬
‫چیست؟‬ ،‫‌آید‬‫ی‬‫م‬ ‫پیش‬ ‫برایتان‬ ‫که‬ ‫سؤالی‬ ‫اولین‬ ‫ندارید؛‬ ‫چندانی‬ ‫اطالعات‬ ‫آن‬ ‫به‬
!‫‌اند؟‬‫ه‬‫رفت‬‫را‬‫راه‬‫این‬‫کسانی‬ ‫چه‬‫که‬ ‫است‬‫این‬‫سؤال‬‫اولین‬
‫تا‬ ‫کسانی‬ ‫چه‬ ‫اینکه‬ .‫است‬ ‫سؤال‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ،‫آسمان‬ ‫راه‬ ‫در‬ ‫اول‬ ‫قدم‬
.‫بودند‬ ‫کسانی‬ ‫چه‬ ،‫قرآن‬ ‫حافظان‬ ‫اولین‬ ‫و‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫گذاشت‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫مسیر‬ ‫در‬ ‫پا‬ ‫کنون‬
‫تا‬‫‌خوانیم‬‫ی‬‫م‬‫باهم‬‫را‬‫کنون‬ ‫تا‬‫آسمانی‬‫کتاب‬ ‫این‬‫نزول‬‫ابتدای‬‫از‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫پیشینۀ‬
.‫برسیم‬‫بعدی‬‫‌های‬‫م‬‫قد‬‫به‬‫‌آهسته‬‫ه‬‫آهست‬
• ‫حافظ‬‫پیامبر‬
‫نخستین‬‫اسالم؟ص؟‬‫پیامبر‬.‫شد‬‫آغاز‬‫وحی‬‫نزول‬‫روزهای‬‫نخستین‬‫از‬‫قرآن‬‫حفظ‬
‫امین‬ ‫جبرییل‬ ‫هرگاه‬ ‫حضرت‬ ‫آن‬ .‫‌کوشید‬‫ی‬‫م‬ ‫بسیار‬ ‫آن‬ ‫حفظ‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫قرآن‬ ‫حافظ‬
‫‌داد‬‫ی‬‫م‬‫حرکت‬‫را‬‫زبانش‬‫او‬‫با‬‫همراه‬‫‌خواند؛‬‫ی‬‫م‬‫ایشان‬‫برای‬‫را‬‫قرآن‬‫آیات‬‫و‬‫‌شد‬‫ی‬‫م‬‫نازل‬
‫شأن‬‫در‬‫طبرسی‬‫مرحوم‬.‫نکند‬‫فراموش‬‫و‬‫کند‬ ‫تکرار‬،‫‌شنود‬‫ی‬‫م‬‫آنچه‬‫تا‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‫شتاب‬‫و‬
:‫آیۀ‬‫نزول‬
1
‫‌؛‬ُ‫ه‬
َ
‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬ َ‫ع‬ْ‫م‬ َ‫ج‬ ‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ي‬
َ
‫ل‬ َ‫ع‬
َّ‫ن‬ِ‫إ‬ * ‌ِ‫ه‬ِ‫ب‬ َ‫ل‬ َ‫ج‬ ْ‫ع‬َ‫ت‬ِ‫ل‬ َ‫ک‬
َ
‫ان‬ َ‫س‬ِ‫ل‬ ِ‫ه‬ِ‫ب‬ ْ‫ک‬ِ
ّ‫ر‬ َ‫ح‬
ُ
‫ت‬
َ
‫لا‬
.17‫و‬16‫آیات‬،‫قیامت‬‫سوره‬.1

17. 17
‫خود‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫نگشای‬ ‫قرآن‬ ‫قرائت‬ ‫به‬ ‫زبان‬ ‫شتابان‬ ،‫وحی‬ ‫حال‬ ‫در‬ ]‫ما‬ ‫رسول‬ ‫«[ای‬
‫عباس‬ ‫ابن‬ ‫از‬ »‫‌خوانیم‬‫ی‬‫م‬ ‫تو‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫‌داریم‬‫ی‬‫م‬ ‫نگاه‬ ]‫‌ات‬‫ه‬‫سین‬ ‫در‬ ‫[و‬ ،‫کرده‬ ‫جمع‬ ‫را‬ ‫آن‬
،‫داشت‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫شدیدی‬ ‫عشق‬ ‫سبب‬ ‫به‬ ‫اکرم؟ص؟‬ ‫پیامبر‬ :‫‌کند‬‫ی‬‫م‬ ‫نقل‬
‫و‬ ‫‌داد‬‫ی‬‫م‬ ‫حرکت‬ ‫را‬ ‫زبانش‬ ‫وی‬ ‫همراه‬ ،‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬ ‫او‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫آیات‬ ‫وحی‬ ‫پیک‬ ‫‌که‬‫ی‬‫هنگام‬
‫و‬ ‫بازداشت‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫خداوند‬ .‫نکند‬ ‫فراموش‬ ‫‌شنود‬‫ی‬‫م‬ ‫آنچه‬ ‫تا‬ ‫‌ورزید‬‫ی‬‫م‬ ‫شتاب‬
،‫محفوظاتش‬‫درستی‬‫از‬‫اطمینان‬‫برای‬‫اسالم؟ص؟‬‫گرامی‬ ‫پیامبر‬2
.‫گردید‬ ‫نازل‬‫فوق‬‫آیۀ‬
‫هرسال‬‫پیامبر؟ص؟‬‫که‬ ‫است‬‫آمده‬‫روایت‬‫در‬.‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬‫قرائت‬‫جبرییل‬‫برای‬‫را‬‫قرآن‬‫آیات‬
‫تکرار‬‫و‬‫مقابله‬‫جبرئیل‬‫با‬،‫بود‬‫شده‬‫نازل‬‫که‬ ‫قرآن‬‫از‬‫مقداری‬‫آن‬،‫رمضان‬‫مبارک‬‫ماه‬‫در‬
3
.‫رساند‬‫انجام‬‫به‬‫بار‬‫دو‬‫را‬‫تکرار‬‫و‬‫مقابله‬‫این‬،‫‌اش‬‫ی‬‫زندگ‬‫سال‬‫آخرین‬‫در‬‫و‬‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬
• ‫قرآن‬‫معلم‬‫اولین‬
‫تشویق‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫در‬ ‫کوشش‬ ‫و‬ ‫تالش‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مسلمانان‬ ‫همواره‬ ‫خدا؟ص؟‬ ‫رسول‬
‫که‬ ‫فرصتی‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫نماز‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫را‬ ‫بودن‬ ‫قرآن‬ ‫معلم‬ ‫اولین‬ ‫افتخار‬ ‫ایشان‬ .‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬
‫فراگیری‬ ‫به‬ ‫وی‬ ‫همراه‬ ‫نیز‬ ‫اصحاب‬ ‫و‬ ‫‌خواند‬‫ی‬‫م‬ ‫بلند‬ ‫صدای‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ‫‌آمد‬‫ی‬‫م‬ ‫پیش‬
،‫‌شنیدند‬‫ی‬‫م‬ ‫خدا‬ ‫رسول‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫سور‬ ‫آیه یا‬ ‫صحابه‬ ‫وقتی‬ .‫‌پرداختند‬‫ی‬‫م‬ ‫آن‬ ‫حفظ‬ ‫و‬
.197‫صفحه‬،10‫جلد‬،‫‌البیان‬‫ع‬‫2.مجم‬
.195‫صفحه‬،2‫جلد‬،‫الکبری‬‫الطبقات‬.3
‫اول/پیشینه‬‫قدم‬

18. 18
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫حضرت‬ ‫بر‬ ،‫بودند‬ ‫سپرده‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫آنچه‬ ‫و‬ ‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬ ‫مراجعه‬ ‫حضرت‬ ‫به‬ ‫بار‬ ‫چندین‬
‫در‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫زمانی‬‫اندک‬ ‫ در‬4
.‫کند‬ ‫تأیید‬‫را‬‫حفظشان‬‫کیفیت‬ ‫تا‬‫‌داشتند‬‫ی‬‫م‬‫عرضه‬
‫شهرت‬ ‫قرآن‬ ‫قاری‬ ‫و‬ ‫حافظ‬ ‫به‬ ‫گروهی‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫پیدا‬ ‫رواج‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫‌گون‬‫ه‬‫ب‬ ‫اصحاب‬ ‫میان‬
‫ارجاع‬ ‫صحابه‬ ‫از‬ ‫به یکی‬ ‫را‬ ‫جدیدی‬ ‫مهاجر‬ ‫هر‬ ‫پیامبر؟ص؟‬ ‫همچنین‬ 5
.‫کردند‬ ‫پیدا‬
‫داده‬‫درس‬‫خدا؟ص؟‬‫رسول‬‫زمان‬ ‫در‬‫قرآن‬،‫واقع‬ ‫در‬.‫بیاموزد‬‫را‬‫قرآن‬‫او‬‫به‬‫تا‬‫‌دادند‬‫ی‬‫م‬
6
.‫‌شد‬‫ی‬‫م‬‫حفظ‬‫و‬‫‌شد‬‫ی‬‫م‬
• ‫حافظان‬‫اولین‬
‫اسامی‬ ‫صدر‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫امیرالمؤمنین؟ع؟‬ ‫متقیان‬ ‫موالی‬ ‫نام‬ ،‫خدا؟ص؟‬ ‫رسول‬ ‫از‬ ‫پس‬
،‫ثابت‬ ‫بن‬ ‫زید‬ ‫همچون‬ ‫دیگری‬ ‫اصحاب‬ ‫نام‬ ‫همچنین‬ 7
.‫‌درخشد‬‫ی‬‫م‬ ‫قرآن‬ ‫حافظان‬
‫شده‬‫ثبت‬‫قرآن‬‫حافظان‬‫اولین‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬‫تاریخ‬ ‫در‬‫نیز‬‫مسعود‬‫بن‬‫عبداهلل‬‫و‬‫ابوالدرداء‬
.43‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫‌البیان‬‫ع‬‫مجم‬.4
.‫ـد‬‫ـ‬‫‌گفتن‬‫ی‬‫م‬‫ـاری‬‫ـ‬‫ق‬،‫ـتند‬‫ـ‬‫داش‬‫ـظ‬‫ـ‬‫حف‬‫از‬‫ـرآن‬‫ـ‬‫ق‬‫ـا‬‫ـ‬‫ـد ی‬‫ـ‬‫بودن‬‫ـنا‬‫ـ‬‫آش‬‫ـت‬‫ـ‬‫قرائ‬‫ـون‬‫ـ‬‫فن‬‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـه‬‫ـ‬‫ک‬ ‫ـانی‬‫ـ‬‫کس‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ب‬‫ـام‬‫ـ‬‫اس‬‫ـدر‬‫ـ‬‫ص‬‫در‬.5
.192‫ـه‬‫ـ‬‫ح‬‫صف‬،1‫ـد‬‫ـ‬‫جل‬،‫ـرآن‬‫ـ‬‫الق‬‫ـوم‬‫ـ‬‫عل‬‫ـی‬‫ـ‬‫ف‬‫ـان‬‫ـ‬‫اإلتق‬
.84‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫‌البیان‬‫ع‬‫مجم‬.6
.253‫صفحه‬،‫القرآن‬‫تفسیر‬‫فی‬‫البیان‬.7

19. 19
‫قلبی‬ ‫عالقۀ‬ ‫و‬ ‫پیامبر؟ص؟‬ ‫به‬ ‫مسلمانان‬ ‫قلبی‬ ‫عالقۀ‬ ‫که‬ ‫پیداست‬ ‫ناگفته‬ 8
.‫است‬
‫مسلمانان‬ ‫در‬ ‫انگیزه‬ ‫ایجاد‬ ‫جهت‬ ‫بود‬ ‫مهمی‬ ‫بسیار‬ ‫عامل‬ ،‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫پیامبر؟ص؟‬
9
.‫مقدس‬‫اقدام‬‫این‬‫معنوی‬‫و‬‫مادی‬‫آثار‬‫به‬‫توجه‬‫بدون‬‫حتی‬‫قرآن؛‬‫حفظ‬‫به‬‫اقدام‬‫برای‬
• ‫حافظ‬‫زنان‬
‫کریم‬ ‫قرآن‬‫حفظ‬‫و‬‫قرائت‬‫عرصه‬‫در‬‫مردان‬‫پای‬‫به‬‫پا‬‫نیز‬‫زنان‬‫پیامبر؟ص؟‬‫عصر‬‫در‬
‫چشم‬ ‫به‬ ‫اسالم‬ ‫صدر‬ ‫حافظان‬ ‫و‬ ‫قاریان‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫آنان‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫نام‬ ‫و‬ ‫‌کوشیدند‬‫ی‬‫م‬
‫اصحاب‬ ‫دختران‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ‫‌سلمه‬‫م‬‫ا‬ ‫همچون‬ ‫پیامبر؟ص؟‬ ‫زنان‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ .‫‌خورد‬‫ی‬‫م‬
‫عالوه‬‫‌ورقه‬‫م‬‫ا‬‫همچنین‬10
.‫‌اند‬‫ه‬‫دست‬‫این‬‫جزو‬‫حارث‬‫بن‬‫عبداهلل‬‫بنت‬‫‌ورقه‬‫م‬‫ا‬‫همچون‬
»‫‌ورقه‬‫م‬‫ا‬ ‫«مصحف‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫‌اش‬‫ه‬‫نسخ‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫کتابت‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫متن‬ ،‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫بر‬
11
.‫نیست‬‫دست‬‫در‬‫نشانی‬‫حاضر‬‫حال‬‫در‬‫او‬‫نسخۀ‬‫از‬‫هرچند‬،‫کرد‬ ‫پیدا‬‫شهرت‬
• ‫حفاظ‬‫تربیت‬‫مؤسسۀ‬
‫آن‬ ‫تالوت‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫گسترش‬ ‫برای‬ ‫مختلفی‬ ‫‌های‬‫ش‬‫رو‬ ‫از‬ ‫خدا؟ص؟‬ ‫رسول‬
.197‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫القرآن‬‫علوم‬‫فی‬‫اإلتقان‬.8
.253‫صفحه‬،‫القرآن‬‫تفسیر‬‫فی‬‫البیان‬.9
.197‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫القرآن‬‫علوم‬‫فی‬‫اإلتقان‬.10
.۲۵۴‫صفحه‬،‫المصاحف‬‫کتاب‬ .11
‫اول/پیشینه‬‫قدم‬

20. 20
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫این‬ .‫بود‬ ‫مسجد‬ ‫در‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫روخوانی‬ ‫تدریس‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫‌کردند. یکی‬‫ی‬‫م‬ ‫استفاده‬
‫تالوت‬‫مرکز‬‫به‬‫ایشان‬‫مسجد‬‫که‬ ‫گرفت‬ ‫قرار‬‫مسلمانان‬‫استقبال‬‫مورد‬‫قدری‬‫به‬‫اقدام‬
12
.‫‌رسید‬‫ی‬‫م‬‫گوش‬ ‫به‬‫آن‬‫از‬‫قرآن‬‫قاریان‬‫صدای‬‫همواره‬‫و‬‫‌شده‬‫ل‬‫تبدی‬‫قرآن‬
• ‫قرآنی‬‫تبلیغی‬‫‌های‬‫ه‬‫گرو‬
‫و‬‫بود‬‫قرآن‬ ،‫اسالم‬ ‫زبان‬‫زیرا‬‫‌اند؛‬‫ه‬‫بود‬ ‫قرآن‬ ‫حافظان‬ ‫از‬‫همه‬،‫اسالم‬ ‫صدر‬‫غان‬
ّ
‫مبل‬
‫پس‬ ‫خدا؟ص؟‬ ‫رسول‬ ‫صحابۀ‬ .‫بود‬ ‫توحید‬ ‫اسالم، یعنی‬ ‫اصلی‬ ‫شعار‬ ‫حامل‬ ‫کتاب‬ ‫این‬
‫تا‬ ‫‌شدند‬‫ی‬‫م‬ ‫موظف‬ ‫خدا؟ص؟‬ ‫رسول‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ‫دقت‬ ‫با‬ ‫‌که‬‫ن‬‫آ‬ ‫از‬
‫قرآن‬‫نشر‬‫به‬‫روستا‬‫و‬‫شهر‬‫هر‬‫در‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬.‫شوند‬‫اعزام‬‫مختلف‬‫قبایل‬‫به‬‫اسالم‬‫تبلیغ‬‫برای‬
‫نزول‬‫هنگام‬‫به‬‫که‬ ‫کسانی‬ ‫همچنین‬‫و‬‫کودکان‬ ،‫خود‬‫فرزندان‬‫به‬‫را‬‫آن‬‫و‬‫‌پرداختند‬‫ی‬‫م‬
13
.‫‌دادند‬‫ی‬‫م‬‫تعلیم‬،‫‌اند‬‫ه‬‫نبود‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫نزول‬‫شاهد‬،‫قرآن‬‫آیات‬
• ‫شخصیت‬‫مالک‬
‫و‬‫‌دادند‬‫ی‬‫م‬‫اهمیت‬،‫قرآن‬‫حفظ‬‫و‬‫به یادگرفتن‬‫سخت‬‫نبوی، مسلمانان‬‫عصر‬‫در‬
14
.‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫آیات‬‫اندازه‬‫چه‬‫تا‬‫که‬ ‫‌شد‬‫ی‬‫م‬‫شناخته‬‫این‬‫افراد به‬‫شخصیت‬
.213‫صفحه‬،7‫جلد‬،‫بیان‬ّ‫الت‬.12
.241‫صفحه‬،‫کریم‬ ‫قرآن‬‫تاریخ‬‫در‬‫پژوهشی‬.13
.17‫صفحه‬،11‫جلد‬،‫نمونه‬‫تفسیر‬.14

21. 21
• ‫حافظ‬‫شهدای‬‫برتری‬
‫در‬ ‫که‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫گون‬ ‫به‬ ‫داشت‬ ‫ویژه‬ ‫توجهی‬ ‫نیز‬ ‫حافظ‬ ‫شهدای‬ ‫به‬ ‫حتی‬ ‫پیامبر؟ص؟‬
]‫[آیات‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫‌یک‬‫م‬‫کدا‬ ،‫ببینید‬ :‫فرمود‬ ،‫د‬ ُ‫ح‬
ُ
‫ا‬ ‫جنگ‬ ‫شهدای‬ ‫‌سپاری‬‫ک‬‫خا‬ ‫هنگام‬
15
.‫بسپارید‬‫خاک‬‫به‬‫دیگران‬‫روی‬‫پیش‬‫را‬‫او‬‫و‬‫است‬‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫از‬‫بیشتری‬
• ‫جماعت‬‫امام‬،‫قرآن‬‫حافظ‬
،‫غالمی‬‫و‬‫عبد‬‫اگر‬‫حتی‬‫که‬ ‫بود‬‫‌ای‬‫ه‬‫انداز‬‫به‬‫قرآن‬‫حافظان‬‫جایگاه‬،‫اسالم‬‫صدر‬‫در‬
‫سایر‬‫پیشاپیش‬‫جماعت‬‫نماز‬‫در‬‫و‬‫‌داشت‬‫ی‬‫م‬‫برتری‬‫عادی‬‫مردم‬‫بر‬،‫‌بود‬‫ی‬‫م‬‫قرآن‬‫حافظ‬
‫پس‬‫که‬ ‫بود‬‫ابوحذیفه‬‫غالم‬»‫«سالم‬‫جناب‬،‫آن‬‫نمونۀ‬،‫‌ایستاد‬‫ی‬‫م‬‫محراب‬‫در‬‫مسلمانان‬
16
.‫شد‬‫مسلمین‬‫جماعت‬‫امام‬،‫برتری‬‫همین‬‫دلیل‬‫به‬،‫مدینه‬‫به‬‫مسلمانان‬‫مهاجرت‬‫از‬
• ...‫اسالم‬ ‫صدر‬ ‫در‬
:‫‌نویسد‬‫ی‬‫م‬‫عاملی؟ظفح؟‬‫مرتضی‬‫جعفر‬‫سید‬‫عالمه‬
‫و‬ ‫کردند؛‬ ‫ضبط‬ ‫و‬ ‫گذاشته‬ ‫را‬ ‫اعراب‬ ‫حرکات‬ ‫و‬ ‫نقطه‬ ‫قرآن‬ ‫در‬ ،‫امت‬ ‫حافظان‬
‫برای‬‫مانده‬‫مصون‬‫و‬‫محفوظ‬‫هم‬»‫«واو‬ ‫در‬‫حتی‬‫که‬ ‫را‬‫قرآن‬‫نص‬‫به‬‫نطق‬‫چگونگی‬
.25‫تا‬23‫صفحه‬،3‫جلد‬،‫الحکمة‬‫میزان‬.15
.257‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫التاریخ‬‫عبر‬‫القرآن‬‫حفاظ‬‫معجم‬.16
‫اول/پیشینه‬‫قدم‬

22. 22
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫حال‬،‫شود‬‫وارد‬‫آن‬‫بر‬‫شکی‬‫‌ترین‬‫ک‬‫کوچ‬ ‫است‬‫ممکن‬‫چگونه‬.‫داشتند‬‫بیان‬‫همگان‬
‫از‬ ‫که‬ ‫بودند‬ ‫نفر‬ ‫هزاران‬ ،‫بودند‬ ‫کرده‬ ‫حفظ‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫سین‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫فقط‬ ‫آنکه‬
‫‌ای‬‫ه‬‫نسخ‬‫همان‬‫طبق‬‫بر‬‫و‬‫منتقل‬‫هم‬‫به‬‫‌سینه‬‫ه‬‫‌ب‬‫ه‬‫سین‬‫را‬‫اکرم؟ص؟ آن‬‫پیامبر‬‫زمان‬
‫به‬ ‫رویه‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ساختند‬ ‫منتقل‬ ‫بعد‬ ‫نسل‬ ‫به‬ ‫کردند‬ ‫دریافت‬ ‫پیامبر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫بزرگان‬ ‫که‬
.‫کرد‬ ‫پیدا‬‫ادامه‬‫منظم‬‫و‬‫دقیق‬‫صورت‬
‫سی‬‫حضور یافتند‬‫صفین‬‫جنگ‬‫در‬‫که‬ ‫قرآن‬‫قاریان‬‫از‬‫تعداد‬‫«آن‬:‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬‫حتی‬
‫مقدار‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫قاریان‬ ‫تعداد‬ ‫که‬ ‫برد‬ ‫پی‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫حساب‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫پس‬ ».‫بودند‬ ‫نفر‬ ‫هزار‬
‫قاریانی‬‫از‬‫جدای‬‫بودند؛‬‫تعداد‬‫این‬،‫کردند‬ ‫شرکت‬‫جنگ‬‫در‬‫که‬ ‫آنهایی‬‫فقط‬‫که‬ ‫بودند‬
،‫قرآن‬‫حافظان‬‫به‬‫اسالم‬‫صدر‬‫در‬‫که‬ ‫است‬‫ذکر‬‫به‬‫الزم‬!‫نکردند‬‫شرکت‬‫واقعه‬‫این‬‫در‬‫که‬
.‫نبود‬‫جدا‬‫حفظ‬‫از‬‫قرائت‬‫درواقع‬‫و‬‫‌شد‬‫ی‬‫م‬‫گفته‬ ‫قاری‬
،‫خطیر‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫تداوم‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫تشویق‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫همچنین‬
‫داد‬‫قرار‬‫‌المال‬‫ت‬‫بی‬‫در‬‫سهمی‬،‫کنند‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫که‬ ‫کسانی‬ ‫برای‬‫امیرالمؤمنین؟ع؟‬
17
.‫بود‬‫حفاظ‬‫غیر‬‫بر‬‫حافظ‬‫مسلمانان‬‫برتری‬‫از‬‫نشان‬‫که‬
.259‫صفحه‬،‫کریم‬ ‫قرآن‬‫درباره‬‫نو‬‫پژوهشی‬.17

23. 23
• ‫حفظ‬‫تعلیم‬‫کانون‬
:‫‌نویسد‬‫ی‬‫م‬‫حجتی‬‫محمدباقر‬‫سید‬‫دکتر‬
‫نبود‬ ‫محدود‬ ‫حضرت‬ ‫آن‬ ‫خود‬ ‫به‬ ،‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫مسئلۀ‬ ‫در‬ ‫‌اهلل؟ص؟‬‫ل‬‫رسو‬ ‫«اهتمام‬
‫پیامبر‬ ‫اهتمام‬ .‫‌فرمود‬‫ی‬‫م‬ ‫اصرار‬ ‫و‬ ‫تشویق‬ ‫و‬ ‫دعوت‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫دیگران‬ ‫بلکه‬
‫زیاد‬ ‫کم یا‬ ‫حتی‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫دقیق‬ ‫اندازه‬ ‫آن‬ ‫تا‬ ‫الهی‬ ‫کالم‬ ‫حفظ‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫و یاران‬ ‫اسالم؟ص؟‬
.‫‌شد‬‫ی‬‫م‬‫بررسی‬
ً
‫دقیقا‬‫و‬‫‌گرفت‬‫ی‬‫م‬‫قرار‬‫مؤاخذه‬‫مورد‬»‫«واو‬‫کردن یک‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫بار‬ ‫چندین‬ ،‫‌شنیدند‬‫ی‬‫م‬ ‫پیغمبر؟ص؟‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫سور‬ ‫آیه یا‬ ،‫صحابه‬ ‫وقتی‬
‫خدا؟ص؟‬‫رسول‬‫تا‬‫‌پرداختند‬‫ی‬‫م‬‫قرآن‬‫قرائت‬‫به‬‫او‬‫حضور‬‫در‬‫و‬‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬‫مراجعه‬‫حضرت‬
‫مرکزی‬ ‫پیغمبر؟ص؟‬ ‫حیات‬ ‫با‬ ‫‌زمان‬‫م‬‫ه‬ ،‫باری‬ .‫شود‬ ‫مطمئن‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫حفظ‬ ‫کیفیت‬ ‫به‬
‫حضرت‬‫آن‬‫که‬ ‫آمد‬‫وجود‬‫به‬‫آن‬‫تمرین‬‫و‬‫حفظ‬‫و‬‫قرآن‬‫قرائت‬‫تعلیم‬‫کانون‬ ‫به‬‫شبیه‬
‫این‬ ‫در‬ ‫سخت‬ ‫نیز‬ ‫صحابه‬ ‫و‬ ‫‌فرمود‬‫ی‬‫م‬ ‫تشویق‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫‌کرد‬‫ی‬‫م‬ ‫نظارت‬ ‫آن‬ ‫بر‬
‫و‬ ‫قرائت‬ ‫به‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫از‬ ‫بعضی‬ ‫زندگی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫فرص‬ ‫و‬ ‫اوقات‬ ‫اکثر‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫‌کوشیدند‬‫ی‬‫م‬ ‫راه‬
،‫خود‬‫قرآنی‬‫محفوظات‬‫ارایۀ‬‫برای‬‫همیشه‬‫که‬ ‫جایی‬‫تا‬‫‌گشت‬‫ی‬‫م‬‫مصروف‬‫قرآن‬‫حفظ‬
18
.»‫داشتند‬‫کافی‬ ‫و‬‫دقیق‬‫آمادگی‬
.236‫صفحه‬،‫کریم‬ ‫قرآن‬‫تاریخ‬‫در‬‫81.پژوهشی‬
‫اول/پیشینه‬‫قدم‬

26. 26
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
،‫بگذاریم‬»‫آسمان‬‫«راه‬‫این‬‫در‬‫پا‬‫هم‬‫ما‬‫اگر‬‫که‬ ‫فهمیدیم‬،‫برداشتیم‬‫که‬ ‫را‬‫قدم‬‫اولین‬
‫که‬ ‫بزرگانی‬.‫‌ایم‬‫ه‬‫گذاشت‬ ‫معصومین؟مهع؟‬‫و‬‫امیرالمؤمنین‬‫و‬‫پیامبر‬‫‌های‬‫م‬‫قد‬‫جای‬‫قدم‬
‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬‫سرچشمه‬‫منبعی‬‫همان‬‫از‬‫کالمشان‬‫و‬‫هستند‬‫‌ها‬‫ی‬‫خوب‬‫تمامی‬‫‌گر‬‫ه‬‫جلو‬‫‌هایی‬‫ه‬‫آین‬
.‫‌هاست‬‫ه‬‫آین‬‫به‬‫نگاه‬‫نوبت‬،‫دوم‬‫قدم‬‫در‬ ‫حاال‬.‫گرفته‬ ‫سرچشمه‬‫قرآن‬‫آیات‬‫زالل‬‫که‬
.‫است‬ ‫قرآن‬ ‫خود‬ ،‫اول‬ ‫آینۀ‬ .‫را‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫ارزش‬ ‫ببینیم‬ ‫و‬ ‫کنیم‬ ‫نگاه‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫آین‬ ‫به‬
‫دوم‬ ‫آینۀ‬ ‫نه؟‬ ‫شده یا‬ ‫هم‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫تاکید‬ ‫و‬ ‫اشاره‬ ،‫آسمانی‬ ‫کتاب‬ ‫این‬ ‫آیات‬ ‫در‬ ‫آیا‬
‫و‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫ارزش‬ ،‫معصومین؟مهع؟‬ ‫احادیث‬ ‫و‬ ‫روایات‬ ‫در‬ .‫هستند‬ ‫معصومین؟مهع؟‬
‫و‬‫‌بیت‬‫ل‬‫اه‬‫شاگردان‬،‫سوم‬‫آینۀ‬‫و‬‫‌شده؟‬‫ن‬‫بیا‬‫صورت‬‫چه‬‫به‬‫حافظان‬‫مقام‬‫و‬‫جایگاه‬
‫مسئلۀ‬‫در‬‫آنان‬‫رفتار‬‫و‬‫گفتار‬ ‫به‬‫توجه‬‫که‬ ‫هستند‬‫علماء‬‫معصومین؟مهع؟، یعنی‬‫وارثان‬
‫بدانید‬ ‫را‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫پیشاپیش‬ .‫برساند‬ ‫‌حداعال‬‫ه‬‫ب‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫انگیزۀ‬ ‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬ ،‫قرآن‬ ‫حفظ‬
‫کلمۀ‬ ‫کلمه‬ ‫در‬‫اگر‬.‫است‬‫آسمانی‬‫مسیر‬‫این‬‫در‬‫‌ها‬‫م‬‫قد‬‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬‫از‬‫قدم، یکی‬‫این‬‫که‬
‫این‬‫که‬ ‫ببینیم‬‫و‬‫کنیم‬ ‫دقت‬‫شاگردانشان‬‫و‬‫معصومین؟مهع؟‬‫فرمایشات‬‫و‬‫قرآن‬‫آیات‬
‫دیگر‬ ،‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬ ‫فرمایش‬ ‫مقدس‬ ‫عمل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫راجع‬ ‫چگونه‬ ‫خلقت‬ ‫‌های‬‫ن‬‫بهتری‬
‫برای‬‫شد‬‫آماده‬‫و‬‫کرد‬ ‫محکم‬‫را‬‫کمربندها‬ ‫باید‬‫که‬ ‫‌ماند‬‫ی‬‫نم‬‫شبهه‬‫و‬‫شک‬‫برای‬‫جایی‬
.‫آسمانی‬‫سفر‬‫این‬

27. 27
• :‫اول‬‫آینۀ‬
• ‫محافظت‬‫وعدۀ‬
1
‫‌؛‬ َ‫ون‬
ُ
‫ظ‬ِ‫اف‬ َ‫ح‬
َ
‫ل‬ ُ‫ه‬
َ
‫ل‬ ‫ا‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫و‬ َ‫ر‬
ْ
‫ک‬ ِ
ّ
‫الذ‬ ‫ا‬َ‫ن‬
ْ
‫ل‬
َّ‫ز‬
َ
‫ن‬ ُ‫ن‬ ْ‫ح‬
َ
‫ن‬ ‫ا‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬
.‫آنیم‬‫نگهدار‬،‫‌طورقطع‬‫ه‬‫ب‬‫ما‬‫و‬‫کردیم‬ ‫نازل‬‫را‬‫قرآن‬‫ما‬
‫اتفاق‬ ‫این‬ ‫نیست‬ ‫قرار‬ ‫اما‬ ‫شده؛‬ ‫تحریف‬ ‫از‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫ضامن‬ ‫آیه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫خداوند‬
‫حافظ‬‫خدا‬‫لطف‬‫به‬‫است‬‫قرار‬‫که‬ ‫شمایی‬‫و‬‫ما‬‫همین‬.‫بیفتد‬‫اسباب‬‫و‬‫علل‬‫وجود‬‫بدون‬
‫سال‬ 1400‫طول‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌طور‬‫ن‬‫هما‬ ‫شویم؛‬ ‫وعده‬ ‫این‬ ‫تحقق‬ ‫وسیله‬ ‫باید‬ ،‫شویم‬ ‫قرآن‬
‫کم‬ ‫اعرابی‬‫و‬‫حرف‬‫حتی‬‫و‬‫کلمات‬ ‫از‬‫‌ای‬‫ه‬‫کلم‬ ‫تا‬‫بودند‬‫مراقب‬،‫قرآن‬‫حافظان‬،‫گذشته‬
‫خوانده‬ ‫پیامبر‬ ‫لبان‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫صورتی‬ ‫همان‬ ‫به‬
ً
‫دقیقا‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ‫نورانی‬ ‫آیات‬ ‫و‬ ‫نشود‬ ‫زیاد‬ ‫‌و‬
.‫منتقل‬‫‌سینه‬‫ه‬‫‌ب‬‫ه‬‫سین‬‫و‬‫کنند‬ ‫حفظ‬‫نسل‬‫به‬‫نسل‬،‫شد‬
• ‫قرآن‬‫واقعی‬‫جایگاه‬
2
‫‌؛‬َ‫ون‬ ُ‫م‬ِ‫ال‬
َّ
‫الظ‬
َّ
‫لا‬ِ‫إ‬‫ا‬َ‫ن‬ِ‫ات‬َ‫آي‬ِ‫ب‬ ُ‫د‬ َ‫ح‬ ْ‫ج‬َ‫ي‬‫ا‬َ‫م‬ َ‫و‬ َ‫م‬
ْ
‫ل‬ ِ‫ع‬
ْ
‫ال‬‫وا‬
ُ
‫وت‬
ُ
‫أ‬ َ‫ين‬ ِ‫ذ‬
َّ
‫ال‬ ِ‫ور‬ ُ‫د‬ ُ‫ص‬‫ي‬ِ‫ف‬ ٌ‫ات‬َ‫ن‬ِ
ّ‫ي‬َ‫ب‬ ٌ‫ات‬َ‫آي‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ ْ‫ل‬َ‫ب‬
،‫‌اند‬‫ه‬‫[الهی] یافت‬‫علم‬‫که‬ ‫کسانی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫سین‬‫در‬‫که‬ ‫است‬‫روشنی‬‫آیات‬]‫[قرآن‬‫بلکه‬
9‫آیه‬،‫حجر‬‫1.سوره‬
.49‫آیه‬،‫عنکبوت‬‫سوره‬.2
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

28. 28
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
.‫‌کنند‬‫ی‬‫نم‬‫انکار‬‫ستمگران‬‫جز‬‫را‬‫ما‬‫آیات‬‫و‬‫دارد‬‫جای‬
‫خواهیم‬،‫بزنیم‬‫تفسیر‬‫‌های‬‫ب‬‫کتا‬ ‫به‬‫که‬ ‫سری‬،‫آیه‬‫این‬‫معنای‬‫بهتر‬‫درک‬‫برای‬
‫که‬ ‫هستند‬‫مؤمنانی‬‫و‬‫معصوم؟مهع؟‬‫امامان‬‫و‬‫پیامبر‬،‫علم‬‫صاحبان‬‫از‬‫منظور‬‫که‬ ‫خواند‬
.‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫عمل‬‫قرآن‬‫‌های‬‫ه‬‫آموز‬‫اساس‬‫بر‬‫البته‬‫و‬‫کرده‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬
،‫ات‬ّ‫بین‬ ‫آیات‬ ‫از‬ ‫«مراد‬ :‫است‬ ‫کرده‬ ‌‫ل‬‫نق‬ ‫آیه‬ ‫این‬ ‫ذیل‬ ‫در‬ ،‫طبرسی؟هر؟‬ ‫عالمه‬
،‫سابق‬ ‫‌های‬‫ت‬‫ام‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ارزانی‬ ‫اسالم‬ ‫امت‬ ‫بر‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫قرآن‬ ‫همان‬
3
.»‫نداشتند‬‫اندک‬‫مقدار‬‫به‬‫مگر‬،‫را‬‫آن‬‫حفظ‬‫توان‬‫و‬‫‌خواندند‬‫ی‬‫م‬‫رو‬‫از‬‫را‬‫‌هایشان‬‫ب‬‫کتا‬
• ‫بسپارید‬‫خاطر‬‫به‬
4
‫؛‬
ً
‫يرا‬ِ‫ب‬
َ
‫خ‬
ً
‫يفا‬ ِ‫ط‬
َ
‫ل‬ َ‫ان‬
َ
‫ک‬ َ‫ه‬
َّ‫لل‬‫ا‬
َّ‫ن‬ِ‫إ‬ ِ‫ة‬ َ‫م‬
ْ
‫ک‬ ِ‫ح‬
ْ
‫ال‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬
َّ‫لل‬‫ا‬ ِ‫ات‬َ‫آي‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ َّ‫ن‬
ُ
‫ک‬ِ‫وت‬ُ‫ي‬ُ‫ب‬‫ي‬ِ‫ف‬‫ى‬
َ
‫ل‬ْ‫ت‬ُ‫ي‬‫ا‬َ‫م‬ َ‫ن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ک‬
ْ
‫اذ‬ َ‫و‬
‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫خوانده‬‫شما‬‫‌های‬‫ه‬‫خان‬‫در‬]‫[آمیز‬‫حکمت‬] ِ‫[سخنان‬‫و‬‫خدا‬‫آیات‬‫از‬‫آنچه‬‫و‬
.‫است‬‫گاه‬ ‫آ‬‫و‬‫دقیق‬‫همواره‬‫خدا‬،‫حقیقت‬‫در‬.‫بسپارید‬‫خاطر‬‫به‬
‫از‬ ‫صاحب یکی‬ ‫و‬ ‫ریزبین‬ ‫و‬ ‫دقیق‬ ‫بسیار‬ ‫علمای‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫طباطبایی؟هر؟‬ ‫عالمه‬
‫آیه‬‫این‬‫ذیل‬‫در‬‫است‬»‫«المیزان‬‫نام‬‫به‬‫تفسیری‬‫‌های‬‫ب‬‫کتا‬ ‫معتبرترین‬‫و‬‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬
.451‫و‬450‫صفحه‬،8‫جلد‬،‫‌البیان‬‫ع‬‫3. مجم‬
.34‫آیه‬،‫أحزاب‬‫4. سوره‬

29. 29
‫به‬‫توجه‬‫با‬‫و‬‫است‬‫فراموشی‬‫مقابل‬‫در‬‫که‬ ‫ذکر‬‫واژۀ‬‫معنای‬‫به‬‫توجه‬‫«با‬:‫است‬‫نوشته‬
‫قرآن‬‫آیات‬:‫است؛ یعنی‬»‫«احفظن‬،»‫«اذکرن‬‫معنای‬،‫دارد‬‫وجود‬‫سوره‬‫در‬‫که‬ ‫قرائنی‬
5
.»‫نمایید‬‫عمل‬‫آن‬‫اساس‬‫بر‬‫زندگی‬‫در‬‫بتوانید‬‫تا‬‫باشید‬‫داشته‬‫ ‌خاطر‬‫ه‬‫ب‬‫و‬‫برکرده‬‫از‬‫را‬
• ‫کردیم‬ ‫آسان‬
6
‫؛‬ٍ‫ر‬ ِ‫ک‬
َّ‫د‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ْ‫ل‬ َ‫ه‬
َ
‫ف‬ ِ‫ر‬
ْ
‫ک‬ ِ
ّ
‫لذ‬ِ‫ل‬ َ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ ‫ا‬
َ
‫ن‬ ْ‫ر‬ َّ‫س‬َ‫ي‬ ْ‫د‬
َ
‫ق‬
َ
‫ل‬ َ‫و‬
‫تا‬‫هست‬‫کسی‬ ‫آیا‬‫پس‬،‫برای یادآوری‬‫دادیم‬‫قرار‬‫آسان‬‫و‬‫سهل‬‫را‬‫قرآن‬‫‌درستی‬‫ه‬‫ب‬
‫دهد؟‬‫قرار‬‫و یادآوری‬‫قرائت‬‫مورد‬‫را‬‫آن‬
‫از‬‫«قرآن‬:‫است‬‫نوشته‬‫آیه‬‫این‬‫پیرامون‬‫مطهری؟هر؟‬‫مرتضی‬‫استاد‬‫شهید‬‫مۀ‬
ّ
‫عل‬
.‫است‬‫بیشتر‬‫دیگری‬‫کتاب‬ ‫هر‬ ‫از‬‫شدن‬‫حفظ‬‫برای‬‫‌اش‬‫ی‬‫آمادگ‬‫که‬ ‫است‬‫‌هایی‬‫ب‬‫کتا‬
‫در‬...‫است‬‫نثر‬،‫نیست‬‫شعر‬‫قرآن‬‫ولی‬‫کرد‬ ‫حفظ‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫شعر‬
ً
‫معموال‬!‫است‬‫عجیب‬
‫نکتۀ‬.‫است‬‫قرآن‬،‫است‬‫کردن‬ ‫حفظ‬‫قابل‬‫که‬ ‫عالم‬ ‫در‬‫نثری‬‫کتاب‬ ‫تنها‬‫نثرها‬‫میان‬
‫که‬ ‫است‬‫این‬،‫شده‬‫محقق‬‫نیز‬‫خارج‬‫در‬‫و‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫استفاده‬‫آیه‬‫این‬‫از‬‫که‬ ‫‌توجهی‬‫ل‬‫قاب‬
7
.»‫ندارند‬‫را‬‫کردن‬ ‫حفظ‬‫قابلیت‬،‫قرآن‬‫جز‬‫آسمانی‬‫‌های‬‫ب‬‫کتا‬ ‫از‬‫‌کدام‬‫چ‬‫هی‬
.‫احزاب‬‫سوره‬34‫آیه‬‫ذیل‬،‫المیزان‬‫5. تفسیر‬
.32‫آیه‬،‫قمر‬‫6. سوره‬
.‫قمر‬‫مبارکه‬‫سوره‬17‫آیه‬‫ذیل‬،‫قرآن‬‫با‬‫7. آشنایی‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

30. 30
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
• :‫دوم‬‫آینۀ‬
‫نگاهمان‬ ،‫بود‬ ‫قرآن‬ ‫مقدس‬ ‫کتاب‬ ‫خود‬ ‫که‬ ،‫اول‬ ‫آینۀ‬ ‫در‬ ‫دقت‬ ‫و‬ ‫دیدن‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫سخنانشان‬ ‫که‬ ‫افرادی‬ ‫‌بیت؟مهع؟؛‬‫ل‬‫اه‬ ‫و‬ ‫پیامبر‬ ‫آینه؛‬ ‫دومین‬ ‫در‬ ‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬ ‫دقیق‬ ‫را‬
.‫است‬‫متصل‬‫خداوند‬‫دانش‬‫و‬‫علم‬‫به‬‫که‬ ‫است‬‫دانشی‬‫و‬‫علم‬‫از‬‫برگرفته‬
• ‫کنید‬ ‫حفظ‬‫و‬‫بخوانید‬
‫چه‬ ،‫‌نهایت‬‫ی‬‫ب‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ابدی‬ ‫که‬ ‫آخرت‬ ‫جهان‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫و‬ ‫دنیا‬ ‫این‬ ‫پایان‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫وعدۀ‬ ‫از‬ ‫‌خواهیم‬‫ی‬‫م‬ ‫اگر‬ !‫نشدن؟‬ ‫عذاب‬ ‫از‬ ‫باشد‬ ‫راحت‬ ‫خیالمان‬ ‫‌که‬‫ن‬‫ای‬ ‫از‬ ‫بهتر‬ ‫چیز‬
‫شروع‬‫روزها‬‫همین‬‫از‬‫که‬ ‫کنیم‬ ‫اراده‬،‫تضمین‬‫را‬‫آخرتمان‬‫و‬‫کنیم‬ ‫استفاده‬‫پیامبر؟ص؟‬
.‫دستوراتش‬‫طبق‬‫عمل‬‫هم‬‫بعد‬‫و‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫به‬‫کنیم‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫خدا؟ص؟‬‫رسول‬
8
‫؛‬ َ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ ‫ى‬
َ
‫ع‬ َ‫و‬
ً
‫با‬
ْ
‫ل‬
َ
‫ق‬ ُ‫ب‬ ِ
ّ
‫ذ‬ َ‫ع‬ُ‫ي‬ ‫ا‬
َ
‫ل‬ ‫ى‬
َ
‫ال‬ َ‫ع‬
َ
‫ت‬ َ‫ه‬
َّ‫لل‬‫ا‬
َّ‫ن‬ ِ‫إ‬
َ
‫ف‬ ُ‫وه‬ ُ‫ر‬ ِ‫ه‬
ْ
‫ظ‬َ‫ت‬ ْ‫اس‬ َ‫و‬ َ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ ‫وا‬ ُ‫ء‬ َ‫ر‬
ْ
‫اق‬
‫خود‬‫در‬‫را‬‫قرآن‬‫که‬ ‫را‬‫قلبی‬،‫خداوند‬‫چراکه‬‫نمایید؛‬‫حفظ‬‫را‬‫آن‬‫و‬‫بخوانید‬‫را‬‫قرآن‬
.‫کرد‬ ‫نخواهد‬‫عذاب‬،‫‌داده‬‫ی‬‫جا‬
.245‫صفحه‬،4‫جلد‬،‫‌الوسائل‬‫ک‬‫8. مستدر‬

31. 31
• ‫‌ترین‬‫ت‬‫شراف‬‫با‬
‫‌هایی‬‫ک‬‫مال‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫ای‬ ‫شهرت؟‬ ‫قدرت یا‬ ‫و‬ ‫ثروت‬ ‫چیست؟‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫واقعی‬ ‫شرافت‬
‫در‬،‫مشهور‬‫و‬‫باشد‬‫قدرتمند‬‫و‬‫باشند‬‫ثروتمند‬‫هرکه‬،‫‌دنیا‬‫ل‬‫اه‬‫نگاه‬‫در‬‫و‬‫مادی‬‫هستند‬
‫که‬ ‫است‬‫غیرازاین‬‫آیا‬،‫مومنین‬‫نگاه‬‫در‬‫اما‬‫دارد؛‬‫قرار‬‫‌ها‬‫ن‬‫انسا‬‫دیگر‬‫از‬‫باالتر‬‫جایگاهی‬
،‫بداند‬‫شریف‬‫را‬‫او‬‫خدا‬‫که‬ ‫هرکس‬‫و‬‫خداست‬‫مخصوص‬‫حقیقی‬‫شرافت‬‫دارند‬‫اعتقاد‬
‫‌رسد؟‬‫ی‬‫م‬‫واقعی‬‫شرافت‬‫به‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫ویژ‬‫شرافت‬‫دارای‬،‫مردم‬‫از‬‫گروه‬ ‫سه‬،‫خواند‬‫خواهید‬‫که‬ ‫حدیثی‬‫دو‬‫اساس‬‫بر‬
‫اهل‬‫که‬ ‫آنان‬‫دوم‬‫دستۀ‬‫هستند؛‬‫دانش‬‫و‬‫علم‬‫کسب‬ ‫دنبال‬‫به‬‫که‬ ‫‌هایی‬‫ن‬‫آ‬‫اول‬‫دستۀ‬
،‫‌شده‬‫ه‬‫اشار‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫به‬‫هم‬‫حدیث‬‫دو‬‫در‬‫که‬ ‫دسته‬‫سومین‬‫و‬‫هستند‬‫شب‬‫نماز‬‫و‬‫تهجد‬
‫که‬ ‫نیست‬‫حیف‬،‫هستید‬‫اول‬‫گروه‬ ‫دو‬‫اهالی یک یا‬‫از‬‫شما‬‫اگر‬.‫هستند‬‫قرآن‬‫حافظان‬
‫نشدید؟‬‫سوم‬‫گروه‬ ‫اهل‬‫هنوز‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫خدا؟ص؟‬‫رسول‬
9
‫؛‬ ِ‫ل‬ْ‫ي‬
َّ
‫الل‬ ُ‫اب‬ َ‫ح‬ ْ‫ص‬
َ
‫أ‬ َ‫و‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬
ُ
‫ة‬
َ
‫ل‬َ‫م‬ َ‫ح‬ ‫ي‬ِ‫ت‬َّ‫م‬
ُ
‫أ‬
ُ
‫اف‬ َ‫ر‬
ْ
‫ش‬
َ
‫أ‬
.‫هستند‬‫‌داران‬‫ه‬‫‌زند‬‫ب‬‫ش‬‫و‬‫قرآن‬‫حامالن‬‫من‬‫امت‬ ِ‫مردم‬‫‌ترین‬‫ف‬‫شری‬
.178‫صفحه‬،‫‌األخبار‬‫ی‬‫9. معان‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

32. 32
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫ایشان‬‫همچنین‬
10
‫؛‬ ِ‫ف‬ َ‫ر‬
َّ
‫الش‬ َ‫و‬ ِ‫ة‬َ‫ام‬ َ‫ر‬
َ
‫ك‬
ْ
‫ال‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ ِ‫ه‬
َّ‫لل‬‫ا‬ َ‫د‬ْ‫ن‬ ِ‫ع‬ ْ‫م‬ ُ‫ه‬
َ
‫ل‬ ‫ا‬َ‫م‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ ِ‫ل‬ِ‫ام‬ َ‫ح‬ َ‫و‬ ِ‫م‬
ْ
‫ل‬ ِ‫ع‬
ْ
‫ال‬ ِ‫ب‬ِ‫ال‬ َ‫ط‬ِ‫ل‬ ‫ى‬َ‫وب‬ ُ‫ط‬
.‫دارند‬‫خداوند‬‫نزد‬‫که‬‫کرامتی‬‫و‬‫شرف‬‫سبب‬‫به‬‫قرآن‬‫حافظ‬‫و‬‫علم‬‫طالب‬‫‌حال‬‫ه‬‫‌ب‬‫ش‬‫خو‬
• ‫اسالم‬‫‌داران‬‫م‬‫پرچ‬
‫است‬‫این‬‫مرسوم‬‫و‬‫است‬‫‌هاست‬‫ن‬‫آ‬‫هویت‬‫نشان‬‫و‬‫نماد‬،‫لشکری‬‫و‬‫سپاه‬‫هر‬‫پرچم‬
‫و‬ ‫ایستاده‬ ‫کماکان‬ ‫لشکر‬ ‫و‬ ‫سپاه‬ ‫برافراشته، یعنی‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫باال‬ ‫پرچم‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫تا‬ ‫که‬
‫افرادی‬ ،‫جمعیتی‬ ‫و‬ ‫گروه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫است؛‬ ‫پیروزی‬ ‫و یا‬ ‫مقاومت‬ ‫حال‬ ‫در‬
‫ایمان‬ ‫در‬ ،‫شجاعت‬ ‫و‬ ‫جنگاوری‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬ ‫انتخاب‬ ‫‌دار‬‫م‬‫پرچ‬ ‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬
‫فرمایشات‬‫در‬.‫باشند‬‫داشته‬‫را‬‫مثبت‬‫امتیازات‬‫و‬‫مقبولیت‬‫بیشترین‬‫و‬‫‌تر‬‫ت‬‫باثبا‬‫خود‬
‫بلند‬‫بسیار‬‫مقامی‬‫‌ و‬‫ی‬‫معرف‬‫اسالم‬‫‌داران‬‫م‬‫پرچ‬‫عنوان‬‫با‬‫قرآن‬‫حافظان‬‫معصومین؟مهع؟‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫خدا؟ص؟‬‫است.رسول‬‫‌شده‬‫ه‬‫داد‬‫قرار‬‫برایشان‬‫ویژه‬‫و‬
ُ‫ه‬
َ
‫هان‬
َ
‫ا‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ ‫و‬ ‫اهلل‬ َ‫م‬ َ‫ر‬
ْ
‫أك‬ ْ‫د‬
َ
‫ق‬
َ
‫ف‬ ُ‫ه‬َ‫م‬ َ‫ر‬
ْ
‫أك‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ ِ‫سلام‬ ِ‫الا‬
ُ
‫ة‬َ‫رأي‬ ُ‫ل‬ِ‫حام‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫الق‬ ُ‫ل‬ِ‫حام‬
11
‫؛‬
ََّ‫ل‬ َ‫ج‬ َ‫و‬
َّ‫ز‬ َ‫ع‬ ِ‫اهلل‬
ُ
‫ة‬َ‫ن‬ ْ‫ع‬
َ
‫ل‬ ِ‫ه‬ْ‫ي‬
َ
‫ل‬ َ‫ع‬
َ
‫ف‬
41‫صفحه‬،‫‌األخبار‬‫ع‬‫01. جام‬
.23‫صفحه‬،3‫جلد‬،‫الحکمة‬‫11. میزان‬

33. 33
‫گرامی‬ ‫را‬ ‫خداوند‬ ،‫بدارد‬ ‫گرامی‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫هرکه‬ ،‫است‬ ‫اسالم‬ ‫‌دار‬‫م‬‫پرچ‬ ،‫قرآن‬ ‫حامل‬
.‫اوست‬‫بر‬‫خداوند‬‫لعنت‬،‫کند‬ ‫اهانت‬‫او‬‫به‬‫که‬ ‫هر‬‫و‬‫است‬‫داشته‬
• ‫بهشت‬‫سرشناسان‬
‫‌ افراد‬‫ی‬‫بعض‬‫و‬‫است‬‫‌شدن‬‫س‬‫سرشنا‬‫به‬‫رسیدن‬،‫‌ها‬‫ن‬‫انسا‬‫عالیق‬‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬‫از‬‫یکی‬
‫اما‬‫شوند؛‬‫مشهور‬‫و‬‫معروف‬‫تا‬‫‌زنند‬‫ی‬‫م‬‫کاری‬ ‫هر‬‫به‬‫دست‬،‫مقام‬‫این‬‫به‬‫رسیدن‬‫برای‬
!‫کجا؟‬ ‫بهشت‬‫در‬‫بودن‬‫سرشناس‬‫و‬‫کجا‬ ‫دنیا‬‫در‬‫‌بودن‬‫س‬‫سرشنا‬
،‫بهشت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آخرت‬ ‫سرای‬ ‫در‬ ‫ولی‬ ‫بمانند؛‬ ‫گمنام‬ ‫دنیا‬ ‫در‬ ‫شاید‬ ‫قرآن‬ ‫حافظان‬
.‫این‬‫از‬‫ارزشمندتر‬‫مقامی‬‫چه‬‫و‬‫بود‬‫خواهند‬‫سرشناس‬‫و‬‫‌شده‬‫ه‬‫شناخت‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫؟ص؟‬‫اکرم‬‫پیامبر‬
12
‫؛‬ ِ‫ة‬
َّ‫ن‬ َ‫ج‬
ْ
‫ال‬ ِ‫ل‬ْ‫ه‬
َ
‫أ‬ ُ‫اء‬
َ
‫ف‬ َ‫ر‬ ُ‫ع‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬
ُ
‫ة‬
َ
‫ل‬َ‫م‬ َ‫ح‬
.‫بهشتند‬‫اهل‬‫سرشناسان‬،‫قرآن‬‫حامالن‬
• ‫ثروت‬‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬
‫نگاهمان‬‫اگر‬!‫نباشد؟‬‫آن‬‫از‬‫باالتر‬‫ثروتی‬‫که‬ ‫برسیم‬‫ثروتی‬‫به‬‫دنیا‬‫در‬‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬‫آیا‬
‫مقدار‬ ‫باالترین‬ ‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫رقمی‬ ‫و‬ ‫عدد‬ ‫هر‬ ‫شما‬ ‫چراکه‬ !‫نه‬
ً
‫مسلما‬ ،‫باشد‬ ‫مادی‬
.177‫صفحه‬،89‫جلد‬،‫21. بحاراالنوار‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

34. 34
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫اما‬ ‫‌کند؛‬‫ی‬‫م‬ ‫پیدا‬ ‫برابر‬ ‫چند‬ ‫ارزشی‬ ،‫صفر‬ ‫کردن یک‬ ‫اضافه‬ ‫با‬ ،‫کنید‬ ‫مشخص‬ ‫ثروت‬
‫دیگر‬،‫شود‬‫آن‬‫دارای‬‫کسی‬ ‫اگر‬‫که‬ ‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫معرفی‬‫ما‬‫به‬‫را‬‫ثروتی‬،‫ما‬‫معصوم‬‫امامان‬
‫عامل‬ ‫حافظ‬ ‫که‬ ‫کسی‬ ‫و‬ ‫است؛‬ ‫قرآن‬ ‫نعمت‬ ‫‌هم‬‫ن‬‫آ‬ ‫بود؛‬ ‫نخواهد‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫باالتر‬ ‫ثروتی‬
.‫بود‬‫خواهد‬‫‌مند‬‫ه‬‫بهر‬‫نعمت‬‫این‬‫از‬
ً
‫باشد، یقینا‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫امیرالمؤمنین؟ع؟‬‫حضرت‬
13
‫؛‬ ُ‫ه‬ َ‫د‬ ْ‫ع‬َ‫ب‬ َ‫ر‬
ْ
‫ق‬
َ
‫ف‬ ‫ا‬
َ
‫ل‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬
َ
‫ون‬ ُ‫د‬ ‫ی‬
َ
‫ن‬ ِ‫غ‬ ‫ا‬
َ
‫ل‬ ‫ی‬
ً
‫ن‬ ِ‫غ‬ ُ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬
.‫ندارد‬‫وجود‬‫بعدازآن‬‫نیازی‬‫و‬‫فقر‬‫و‬‫نیست‬‫ثروتی‬‫او‬‫از‬‫پس‬‫که‬ ‫است‬‫ثروتی‬‫قرآن‬
• ‫نعمت‬‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬
‫من‬
ً
‫‌شود؟ یقینا‬‫ی‬‫م‬‫انجام‬‫‌درستی‬‫ه‬‫ب‬‫کسی‬ ‫چه‬‫توسط‬،‫‌ها‬‫ت‬‫نعم‬‫روی‬‫‌گذاری‬‫ش‬‫ارز‬
‫با‬‫سالمت‬‫نعمت‬‫کنیم‬ ‫مشخص‬‫بتوانیم‬‫که‬ ‫نداریم‬‫را‬‫علم‬‫و‬‫گاهی‬ ‫آ‬‫میزان‬‫آن‬‫شما‬‫و‬
!‫امنیت‬‫و یا‬‫است‬‫‌تر‬‫ش‬‫ارز‬
‫برترین‬ ‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬ ‫نعمتی‬ ‫که‬ ‫‌بینیم‬‫ی‬‫م‬ ،‫برویم‬ ‫پیامبر؟ص؟‬ ‫روایات‬ ‫سراغ‬ ‫اگر‬ ‫البته‬
‫از‬‫قبل‬‫تا‬‫البته‬‫‌ایم؛‬‫ه‬‫بود‬‫غافل‬‫اهمیتش‬‫و‬‫ارزش‬‫از‬‫ما‬‫از‬‫خیلی‬‫شاید‬‫که‬ ‫نعمت یادشده‬
.‫کتاب‬ ‫این‬‫خواندن‬
.۱۵‫صفحه‬،۱‫جلد‬،‫‌البیان‬‫ع‬‫31. مجم‬

35. 35
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫اکرم؟ص؟‬‫پیامبر‬
َ‫ط‬ َ‫م‬
َ
‫غ‬ ْ‫د‬
َ
‫ق‬
َ
‫ف‬ َ‫عطي‬
ُ
‫أ‬ ‫ا‬ َّ‫م‬ِ‫م‬ َ‫ل‬
َ
‫ض‬
ْ
‫أف‬ َ‫عطي‬
ُ
‫أ‬
ً
‫ا‬‫د‬ َ‫أح‬
َّ‫ن‬
َ
‫ا‬ َّ‫ن‬
َ
‫ظ‬
َ
‫ف‬ ِ‫ه‬ِ‫تاب‬ ِ‫ك‬
َ
‫ظ‬
ْ
‫ف‬ ِ‫ح‬ ُ‫اهلل‬ ُ‫طاه‬ ْ‫ع‬
َ
‫ا‬ ْ‫ن‬َ‫م‬
14
‫؛‬ ِ‫ة‬ َ‫عم‬ِ
ّ‫الن‬ َ‫ل‬
َ
‫ض‬
ْ
‫أف‬
‫کند‬ ‫گمان‬ ‫‌کس‬‫ن‬‫آ‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫عطا‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کتاب‬ ‫حفظ‬ ‫نعمت‬ ،‫خدا‬ ‫که‬ ‫هرکس‬
‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬‫به‬‫نسبت‬‫‌گمان‬‫ی‬‫ب‬،‫‌شده‬‫ه‬‫داد‬‫نعمت‬‫این‬‫از‬‫‌تر‬‫گ‬‫بزر‬‫نعمتی‬‫دیگران‬‫به‬‫که‬
.‫است‬‫داشته‬‫روا‬‫ناسپاسی‬‫و‬‫تحقیر‬،‫نعمت‬
• ‫معصومین؟مهع؟‬‫دعای‬
‫‌رود‬‫ی‬‫م‬ ‫زرنگ‬ ‫و‬ ‫عاقل‬ ‫آدم‬ ،‫بشود‬ ‫خدا‬ ‫از‬ ‫درخواست‬ ‫و‬ ‫خواستن‬ ‫وقت‬ ‫‌که‬‫ی‬‫هنگام‬
.‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫طلب‬‫خودش‬‫برای‬،‫بخواهند‬‫خدا‬ ‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫که‬ ‫هرچه‬‫و‬‫‌ها‬‫م‬‫آد‬‫بهترین‬‫سراغ‬
‫دقت‬‫با‬.‫‌خواهند‬‫ی‬‫م‬‫خداوند‬‫از‬‫را‬‫‌ترها‬‫ش‬‫ارز‬‫با‬‫و‬‫‌ترند‬‫ه‬‫گا‬ ‫آ‬‫‌ها‬‫ش‬‫ارز‬‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬
ً
‫چراکه یقینا‬
‫بیشتر‬‫و‬‫بهتر‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬،‫تشیع‬‫مذهب‬‫رئیس‬‫و‬‫اسالم؟ص؟‬‫گرامی‬ ‫رسول‬‫دعای‬‫در‬‫تأمل‬‫و‬
‫خود‬‫دعاهای‬ ‫در‬‫معصومین؟مهع؟‬‫که‬ ‫قیدهایی‬ ‫از‬‫البته‬‫برد؛‬‫پی‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫ارزش‬‫به‬
‫بر‬ ،‫قرآن‬ ‫حافظ‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫باشیم‬ ‫مراقب‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫شد؛‬ ‫غافل‬ ‫نباید‬ ،‫‌اند‬‫ه‬‫‌کرد‬‫ه‬‫اشار‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫به‬
.‫نیست‬‫عامل‬‫حافظی‬‫نکند؛‬‫زندگی‬،‫قرآنی‬‫زندگی‬‫سبک‬‫اساس‬
.2522‫صفحه‬،3‫جلد‬،‫الحکمة‬‫41. میزان‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

36. 36
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫دعا‬‫‌گونه‬‫ن‬‫اسالم؟ص؟ ای‬‫گرامی‬ ‫رسول‬
َ‫ك‬ِ‫اب‬َ‫ت‬ ِ‫ك‬
َ
‫ظ‬
ْ
‫ف‬ ِ‫ح‬ ‫ي‬ِ‫ب‬
ْ
‫ل‬
َ
‫ق‬ َ‫م‬ِ‫ز‬
ْ
‫ل‬
ُ
‫ت‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬ َ‫ك‬ ِ‫ه‬ ْ‫ج‬ َ‫و‬ ِ‫ور‬
ُ
‫ن‬ َ‫و‬
َ
‫ك‬ِ‫ل‬‫ا‬
َ
‫ل‬ َ‫ج‬ِ‫ب‬ ُ‫ان‬َ‫م‬ ْ‫ح‬ َ‫ر‬ ‫ا‬َ‫ي‬ ُ‫ه‬
َّ‫لل‬‫ا‬ ‫ا‬َ‫ي‬
َ
‫ك‬
ُ
‫ل‬
َ
‫أ‬ ْ‫س‬
َ
‫أ‬
15
‫‏؛‬‫ي‬ِ
ّ
‫ن‬ َ‫ع‬ َ‫يك‬ ِ‫ض‬ ْ‫ر‬ُ‫ي‬ ‫ي‬ ِ‫ذ‬
َّ
‫ال‬ ِ‫و‬ ْ‫ح‬
َّ‫الن‬ ‫ى‬
َ
‫ل‬ َ‫ع‬ ُ‫ه‬ َ‫و‬
ُ
‫ل‬
ْ
‫ت‬
َ
‫أ‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬ ‫ي‬ِ‫ن‬
ْ
‫ق‬ ُ‫ز‬ ْ‫ار‬ َ‫و‬ ِ‫يه‬ِ‫ن‬َ‫ت‬ ْ‫م‬
َّ
‫ل‬ َ‫ع‬ ‫ا‬ َ‫م‬
َ
‫ك‬
‫وجهت‬‫نور‬‫به‬‫و‬‫‌دهم‬‫ی‬‫م‬‫قسمت‬‫جاللت‬‫به‬،‫مهربان‬‫ای‬،‫خدا‬‫ای‬‫‌خوانم‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫تو‬
‫را‬‫تالوتش‬‫و‬‫آموختی‬‫من‬‫به‬‫را‬‫آن‬‫که‬ ‫‌گونه‬‫ن‬‫هما‬‫نمایی‬‫قلبم‬‫قرین‬‫را‬‫کتابت‬ ‫حفظ‬‫که‬
.‫گردان‬ ‫من‬‫روزی‬،‫توست‬‫رضایت‬‫مورد‬‫که‬ ‫‌گونه‬‫ن‬‫آ‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫دعا‬‫‌گونه‬‫ن‬‫ای‬‫صادق؟ع؟‬‫امام‬‫همچنین‬
َ
‫اف‬َ‫ن‬ ْ‫ص‬
َ
‫أ‬ َ‫و‬ ِ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ل‬
َ
‫ا‬
َ
‫ظ‬
ْ
‫ف‬ ِ‫ح‬ ‫ي‬ِ‫ن‬
َ
‫ق‬ ُ‫ز‬ ْ‫ر‬
َ
‫ت‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬ َ‫و‬ ٍ‫د‬ َّ‫م‬ َ‫ح‬ُ‫م‬ ِ‫آل‬ َ‫و‬ ٍ‫د‬ َّ‫م‬ َ‫ح‬ُ‫م‬ ‫ى‬
َ
‫ل‬ َ‫ع‬ َ‫ي‬ِ
ّ
‫ل‬ َ‫ص‬
ُ
‫ت‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬
َ
‫ك‬
ُ
‫ل‬
َ
‫أ‬ ْ‫س‬
َ
‫أ‬
َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫ام‬
َ
‫ظ‬ ِ‫ع‬ َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫م‬ َ‫د‬ َ‫و‬ ‫ي‬ ِ‫م‬ ْ‫ح‬
َ
‫ل‬ ‫ا‬ َ‫ه‬ِ‫ب‬ َ‫ط‬ِ‫ال‬
َ
‫خ‬
ُ
‫ت‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬ َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫ر‬ َ‫ص‬َ‫ب‬ َ‫و‬ ‫ي‬ ِ‫ع‬ ْ‫م‬ َ‫س‬ َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫ب‬
ْ
‫ل‬
َ
‫ق‬ ‫ي‬ِ‫ف‬ ‫ا‬ َ‫ه‬َ‫ت‬ِ
ّ‫ب‬
َ
‫ث‬
ُ
‫ت‬ ْ‫ن‬
َ
‫أ‬ َ‫و‬ ِ‫م‬
ْ
‫ل‬ ِ‫ع‬
ْ
‫ل‬
َ
‫ا‬
16
‫ي؛‬ِ‫ار‬ َ‫ه‬
َ
‫ن‬ َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫ل‬ْ‫ي‬
َ
‫ل‬ ‫ا‬ َ‫ه‬ِ‫ب‬ َ‫ل‬ ِ‫م‬ ْ‫ع‬َ‫ت‬ ْ‫س‬
َ
‫ت‬ َ‫و‬ ‫ي‬ ِ
ّ
‫خ‬ُ‫م‬
‫ا‬‫ر‬‫دانش‬‫انواع‬‫و‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫و‬‫فرستی‬‫درود‬‫او‬‫آل‬‫و‬‫محمد‬‫بر‬‫‌خواهم‬‫ی‬‫م‬‫تو‬‫از‬‫پروردگارا‬
‫و‬‫خون‬‫و‬‫گوشت‬ ‫با‬‫و‬‫نمایی‬‫پابرجا‬‫چشمم‬‫و‬‫گوش‬ ‫و‬‫دل‬‫در‬‫را‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫و‬‫فرمایی‬‫من‬‫روزی‬
.‫بگیری‬‫‌کار‬‫ه‬‫ب‬‫را‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫روزم‬‫و‬‫شب‬‫در‬،‫قدرتت‬‫و‬‫رحمت‬‫به‬‫و‬‫بیامیزی‬‫مغزم‬‫و‬‫استخوان‬
.121‫صفحه‬،‫‌األسبوع‬‫ل‬‫51. جما‬
.576‫صفحه‬،2‫جلد‬،‫کافی‬ ‫61. اصول‬

37. 37
• ‫‌سختی‬‫ه‬‫ب‬
‫و‬ ‫تخصص‬ ‫و یا‬ ‫علم‬ ‫آوردن‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫در‬ ‫زحمت‬ ‫و‬ ‫سختی‬ ‫تحمل‬ ‫که‬ ‫‌طور‬‫ن‬‫هما‬
‫در‬‫کوشش‬ ‫و‬‫تالش‬،‫است‬‫‌تقدیر‬‫ل‬‫قاب‬‫و‬‫ارزشمند‬،‫دنیایی‬‫ظاهری‬‫‌های‬‫ت‬‫موفقی‬‫حتی‬
‫ارزشمند‬ ‫بسیار‬‫هم‬‫خدا‬‫کتاب‬ ‫آیات‬‫حفظ‬‫‌بها، یعنی‬‫ن‬‫گرا‬ ‫گوهر‬ ‫این‬‫آوردن‬‫دست‬‫به‬
ً
‫حتما‬‫باید‬‫که‬ ‫دیگر‬‫نکتۀ‬.‫است‬‫برابر‬‫دو‬‫ثوابی‬‫دارای‬‫هم‬‫معنوی‬‫اجر‬‫جهت‬‫از‬‫البته‬‫و‬
‫و‬ ‫تالش‬ ‫این‬ ‫برای‬ ،‫برابر‬ ‫دو‬ ‫پاداش‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫حتی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫باشد‬ ‫ما‬ ‫موردتوجه‬
‫که‬ ‫هست‬‫‌قدری‬‫ه‬‫ب‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫معنوی‬‫ارزش‬‫بازهم‬،‫‌شد‬‫ی‬‫نم‬‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬‫کوشش‬
‫نتوان‬‫اگر‬‫را‬‫دریا‬‫«آب‬،‫باشد‬‫چه‬‫هر‬‫باالخره‬.‫راستا‬‫این‬‫در‬‫اقدام‬‫به‬‫کند‬ ‫ترغیب‬‫را‬‫انسان‬
.»‫چشید‬‫باید‬‫تشنگی‬‫‌قدر‬‫ه‬‫ب‬‫هم‬،‫کشید‬
‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬،‫ندارند‬‫را‬‫قرآن‬‫کل‬ ‫حفظ‬‫برای‬‫کافی‬ ‫توان‬‫که‬ ‫کسانی‬ ‫حتی‬‫همین‬‫برای‬
‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫‌تر‬‫ی‬‫کاربرد‬ ‫و‬ ‫بهتر‬ ‫پیشنهاد‬ ‫حتی یک‬ ‫و یا‬ ‫بروند‬ ‫قرآن‬ ‫از‬ ‫بخشی‬ ‫سراغ‬
‫آیات‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬‫ب‬‫کتا‬ ‫تهیه‬ ‫با‬ ‫کنند؛ یعنی‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫اقدام‬ ‫موضوعی‬ ‫‌صورت‬‫ه‬‫ب‬
‫کلمات‬ ‫حفظ‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ،‫کرده‬ ‫‌آوری‬‫ع‬‫جم‬ ‫و‬ ‫گلچین‬ ‫را‬ ‫مختلف‬ ‫موضوعات‬ ‫در‬ ‫قرآن‬
.‫بمانند‬‫‌بهره‬‫ی‬‫ب‬‫و‬‫محروم‬‫الهی‬‫نعمت‬‫این‬‫از‬‫مبادا‬‫تا‬‫کنند‬ ‫وحی‬‫کتاب‬ ‫نورانی‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

38. 38
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫صادق؟ع؟‬‫امام‬
17
‫؛‬ ِ‫ان‬ َ‫ر‬ ْ‫ج‬
َ
‫أ‬ ُ‫ه‬
َ
‫ل‬ ٍ‫ظ‬
ْ
‫ف‬ ِ‫ح‬ ِ‫ة‬
َّ
‫ل‬ِ‫ق‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ ٍ‫ة‬
َّ
‫ق‬
َ
‫ش‬ َ‫م‬ِ‫ب‬ ُ‫ه‬
ُ
‫ظ‬
َ
‫ف‬ ْ‫ح‬َ‫ي‬ َ‫و‬ َ‫آن‬ ْ‫ر‬
ُ
‫ق‬
ْ
‫ال‬ ُ‫ج‬ِ‫ال‬ َ‫ع‬ُ‫ي‬ ‫ي‬ ِ‫ذ‬
َّ
‫ال‬
َّ‫ن‬ِ‫إ‬
‫دو‬،‫نماید‬‫حفظ‬‫را‬‫آن‬‫سختی‬‫و‬‫حافظه‬‫کمی‬ ‫با‬‫و‬‫نماید‬‫تالوت‬‫زیاد‬‫را‬‫قرآن‬‫هرکس‬
.‫داشت‬‫خواهد‬‫پاداش‬
• :‫سوم‬‫آینۀ‬
‫شاگردان‬‫‌های‬‫ه‬‫توصی‬‫و‬‫فرمایشات‬‫سوم، یعنی‬‫آینۀ‬‫سراغ‬،‫بعد‬‫به‬‫قسمت‬‫این‬ ‫از‬
‫که‬ ‫افرادی‬ .‫‌رویم‬‫ی‬‫م‬ ‫ربانی‬ ‫علمای‬ ‫‌ها، یعنی‬‫ن‬‫آ‬ ‫علوم‬ ‫وارثان‬ ‫و‬ ‫‌بیت؟مهع؟‬‫ل‬‫اه‬ ‫علوم‬
‫گذارنده‬ ‫‌بیت؟مهع؟‬‫ل‬‫اه‬‫احادیث‬‫و‬‫قرآن‬‫پیرامون‬‫مطالعه‬‫و‬‫جستجو‬‫در‬‫را‬‫خود‬‫عمر‬‫بیشتر‬
.‫بدهند‬‫مسائلی‬‫چه‬‫به‬‫را‬‫اولویت‬‫ابتدا‬،‫خود‬‫زندگی‬‫طول‬‫در‬‫باید‬‫که‬ ‫‌دانند‬‫ی‬‫م‬‫و بهتر‬
‫برخورد‬‫باورنکردنی‬‫جمالتی‬‫به‬،‫فرمایشات‬‫این‬‫در‬‫که‬ ‫بدانید‬‫را‬‫نکته‬‫این‬‫پیشاپیش‬
.‫باشد‬‫داشته‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫به‬‫نسبت‬‫شما‬‫نگاه‬‫نوع‬‫بر‬‫اساسی‬‫تاثیری‬‫شاید‬‫که‬ ‫‌کنید‬‫ی‬‫م‬
‫شش‬ ‫و‬ ‫پنج‬ ‫قرن‬ ‫علمای‬ ‫‌های‬‫ه‬‫توصی‬ ‫از‬ ‫آمده‬ ‫قسمت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬‫ه‬‫نوشت‬
‫دقت‬‫همان‬‫با‬‫هم‬‫را‬‫قسمت‬‫این‬.‫است‬‫پیداکرده‬‫ادامه‬‫معاصر‬‫علمای‬‫تا‬‫و‬‫آغازشده‬
.‫برسیم‬‫قدم‬‫سومین‬‫به‬‫تا‬‫کنید‬ ‫مطالعه‬‫قبل‬
.102‫صفحه‬،‫‌األعمال‬‫ب‬‫71. ثوا‬

39. 39
• ‫وصیت‬
:‫است‬‫نوشته‬،‫فرزندش‬‫به‬‫وصیت‬ ِ‫ضمن‬‫در‬‫طاووس؟هر؟‬‫بن‬‫سید‬‫مرحوم‬
،‫اسالمی‬‫شعائر‬‫احیای‬‫همچنین‬‫و‬‫وحی‬‫مقام‬‫از‬‫تجلیل‬‫و‬‫تعظیم‬‫برای‬...‫«فرزندم‬
.»‫کن‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫تمام‬
‫مشابهی‬ ‫مطلب‬ ‫فرزندش‬ ‫به‬ ‫خطاب‬ ‫خود‬ ‫‌نامۀ‬‫ت‬‫وصی‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫اول؟هر؟‬ ‫شهید‬
:‫است‬‫نوشته‬
‫آن‬
ً
‫حتما‬،‫باشد‬‫توانت‬‫در‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫اگر‬،‫ساز‬‫خود‬‫رد‬ ِ‫و‬‫و‬‫برگزین‬‫را‬‫قرآن‬‫از‬‫«آیاتی‬
‫در‬‫و‬‫کن‬ ‫حفظ‬‫توانستی‬‫آیات‬‫از‬‫مقدار‬‫هر‬،‫ندیدی‬‫خود‬‫در‬‫را‬‫توان‬‫آن‬‫اگر‬‫و‬‫کن‬ ‫حفظ‬‫را‬
18
.»‫مکن‬‫کوتاهی‬ ،‫امر‬‫این‬
• ...‫تحصیل‬‫بعد‬،‫حفظ‬‫اول‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫ثانی؟هر؟‬‫شهید‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫تحصیل‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫شاگرد‬ ‫که‬ ‫چیزی‬ ‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬ ‫و‬ ‫«نخستین‬
‫تمام‬‫اساس‬‫و‬‫اصل‬‫قرآن‬‫زیرا‬،‫است‬‫متعال‬‫خداوند‬‫کتاب‬ ‫متقن‬‫و‬‫قوی‬‫حفظ‬،‫بپردازد‬
.‫‌هاست‬‫ن‬‫آ‬‫‌ترین‬‫ت‬‫بااهمی‬‫و‬‫علوم‬
.197‫صفحه‬،‫وصایا‬‫81. گنجینه‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

40. 40
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫فراموشی‬‫معرض‬ ‫در‬‫او‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫که‬ ‫برود‬‫اشتغاالتی‬‫سراغ‬‫به‬‫نباید‬‫قرآن‬‫حافظ‬
‫از‬‫پس‬‫و‬‫پرداخته‬‫محفوظاتش‬‫تکرار‬‫به‬‫هرروز‬‫که‬ ‫باشد‬‫ملزم‬‫باید‬
ً
‫حتما‬‫بلکه‬‫دهد؛‬‫قرار‬
19
.»‫بپردازد‬‫قرآنی‬‫علوم‬‫سایر‬‫و‬‫تفسیر‬‫به‬‫قرآن‬‫حفظ‬
• ‫منت‬‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫نجفی؟هر؟ صاحب جواهرالکالم‬‫حسن‬‫محمد‬‫شیخ‬
،‫حفظ‬‫بر‬‫کید‬ ‫تأ‬‫و‬‫شوق‬‫شدت‬،‫است‬‫بوده‬‫مصلحت‬‫و‬‫حکمت‬‫مقتضای‬‫که‬ ‫«آنچه‬
‫‌ترین‬‫گ‬‫بزر‬‫از‬‫و‬‫نبوت‬‫سرچشمۀ‬،‫قرآن‬‫که‬ ‫چرا‬‫است؛‬‫بوده‬‫قرآن‬‫تعلم‬‫و‬‫تعلیم‬،‫نگارش‬
20
.»‫است‬‫اسالم‬‫امت‬‫بر‬‫الهی‬‫‌های‬‫ت‬‫من‬
• ...‫بر‬‫افسوس‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫بروجردی؟هر؟ فرمود‬‫‌العظمی‬‫هلل‬‫‌ا‬‫ت‬‫آی‬
‫و‬ ‫برود‬ ‫دنیا‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کسی‬ ‫بر‬ ‫افسوس‬ .‫است‬ ‫انسان‬ ‫برای‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫توش‬ ،‫قرآن‬ ‫«حفظ‬
21
.»‫باشد‬‫نداشته‬‫‌ای‬‫ه‬‫توش‬
.183‫صفحه‬،‫‌المراد‬‫ة‬‫91. غای‬
.٣۶٠‫ص‬،١٣‫ج‬،‫‌الکالم‬‫ر‬‫02. جواه‬
.165‫صفحه‬،‫بروجردی‬‫اهلل‬‫آیت‬‫12. زندگی‬

41. 41
• !‫قدردانیم؟‬‫آیا‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫بهجت؟هر؟ فرمود‬‫‌اهلل‬‫ت‬‫آی‬
‫‌که‬‫ی‬‫درصورت‬.‫کنیم‬‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫نیستیم‬‫حاضر‬‫که‬‫ما‬‫هستیم؟‬‫قرآن‬‫قدردان‬‫ما‬‫«آیا‬
‫وجود‬‫در‬‫نبوت‬‫که‬ ‫گویی‬ ‫بخواند‬‫را‬‫قرآن‬‫هرکس‬:‫است‬‫آمده‬‫روایت‬‫در‬‫حفظش‬‫دربارۀ‬
22
.»‫‌شود‬‫ی‬‫نم‬‫وحی‬‫او‬‫به‬‫که‬ ‫تفاوت‬‫این‬‫با‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫گنجانده‬ ‫او‬
• ‫ما‬‫با‬‫همیشه‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫بهجت؟هر؟ فرمود‬‫‌اهلل‬‫ت‬‫آی‬‫حضرت‬
‫بکنیم‬‫ن‬ ّ‫تحص‬‫قرآن‬‫به‬،‫باشیم‬‫او‬‫با‬‫ما‬‫و‬‫باشد‬‫ما‬‫با‬‫همیشه‬‫تا‬‫کنیم‬ ‫حفظ‬‫را‬‫«قرآن‬
23
‌.»‫بدهیم‬‫قرار‬‫دنیا‬‫شداید‬‫و‬‫ن‬َ‫ت‬ ِ‫ف‬‫در‬‫حفظمان‬‫وسیلۀ‬‫را‬‫آن‬‫و‬
• ‫بودند‬‫قرآن‬‫حافظ‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫تهرانی؟هر؟ فرمود‬‫عالمه‬
‫ی‬
ّ
‫حل‬ ‫عالمه‬ ‫و‬ ‫طوسی‬ ‫شیخ‬ ‫و‬ ‫مرتضی‬ ‫سید‬ ‫و‬ ‫مفید‬ ‫شیخ‬ ‫مثل‬ ،‫ما‬ ‫بزرگان‬ ‫«روش‬
‫حفظ‬‫مسئله‬‫به‬‫نسبت‬‫[که‬‫نبود‬ ‫‌طور‬‫ن‬‫ای‬‫امثالهم‬‫و‬‫بحرالعلوم‬‫و‬‫طاووس‬‫ابن‬‫سید‬‫و‬
.227‫صفحه‬،2‫جلد‬،‫‌بهجت‬‫ی‬‫العظم‬‫اهلل‬‫آیة‬‫محضر‬‫22. در‬
.71‫صفحه‬،‫محبوب‬‫‌سوی‬‫ه‬‫32. ب‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

42. 42
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
‫حافظ‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ،‫بودند‬ ‫قرآن‬ ‫حامی‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫پاسدار‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ .]‫نباشند‬ ‫قائل‬ ‫اهمیتی‬ ،‫قرآن‬
‫گردن‬ ‫به‬ ‫ما‬ ‫زحمات‬ ‫این‬ ‫تمام‬ ‫و‬ ‫داشت؛‬ ‫معیت‬ ‫قرآن‬ ‫با‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬ ‫جان‬ ،‫بودند‬ ‫قرآن‬
‫از‬‫ما‬‫و‬‫بود‬‫نرسیده‬‫ما‬‫به‬ ‫اال‬‫و‬‫دادند‬‫نشان‬‫ما‬‫به‬‫و‬‫کردند‬ ‫ل‬ ّ‫تحم‬‫را‬‫بار‬‫این‬‫که‬ ‫‌هاست‬‫ن‬‫آ‬
‫قرآن‬‫به‬‫باید‬‫و‬‫است؛‬‫اهمیت‬‫حائز‬‫خیلی‬‫قرآن‬‫مسئله‬.‫نداشتیم‬‫دست‬‫در‬‫چیزی‬‫قرآن‬
24
.»!‫داد‬‫اهمیت‬‫خیلی‬
• !‫نیست‬‫کافی‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫تهرانی؟هر؟ فرمود‬‫مجتهدی‬‫‌اهلل‬‫ت‬‫آی‬
‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫شما‬‫چرا‬‫که‬ ‫است‬‫این‬‫آن‬‫و‬‫بکنند‬‫ما‬‫به‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬‫هم‬‫اشکال‬‫«یک‬
‫اهمیت‬ ‫ما‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫قرآن‬ ‫حافظان‬ ‫و‬ ‫قاریان‬ ‫به‬ ‫مسلمان‬ ‫کشورهای‬ ‫زیرا‬ ‫‌کنید؛‬‫ی‬‫نم‬
‫شده‬‫بیشتر‬‫ما‬‫جوانان‬‫قرآن‬‫قرائت‬‫و‬‫حفظ‬‫‌های‬‫ه‬‫رشت‬‫انقالب‬‫از‬‫بعد‬‫اگرچه‬،‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬
25
.»‫داریم‬‫زیادی‬‫فاصلۀ‬‫‌آل‬‫ه‬‫اید‬‫مرز‬‫تا‬‫زیرا‬‫نیست‬‫کافی‬ ‫ولی‬،‫است‬
• ‫تفسیر‬ ‫از‬‫فراتر‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫خزعلی؟هر؟ فرمود‬‫‌اهلل‬‫ت‬‫آی‬‫حضرت‬
.251‫صفحه‬،2‫جلد‬،‫اسالم‬‫حکومت‬‫در‬‫‌فقیه‬‫ت‬‫42. والی‬
.384‫صفحه‬،‫الطالب‬‫52. آداب‬

43. 43
‫زیرا‬ ‫است‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫خیلی‬ ]‫قرآن‬ ‫تفسیر‬ ‫[در‬ ‫که‬ ‫چیزهایی‬ ‫از‬ ‫«یکی‬
‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬‫دست‬‫مطالبی‬‫به‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫اثر‬‫در‬‫انسان‬‫دارد؛‬‫اثر‬‫آن‬‫تفسیر‬‫در‬‫قرآن‬‫به‬‫احاطه‬
‫انسان‬‫به‬‫را‬‫ه‬ ّ‫توج‬‫این‬‫قرآن‬‫آیات‬‫بر‬‫ط‬
ّ
‫تسل‬‫و‬‫حفظ‬‫است؛‬‫نیامده‬‫تفسیرها‬‫در‬‫هنوز‬‫که‬
26
.»‫است‬‫سوره‬‫کدام‬ ‫در‬‫آن‬‫ص‬ ّ‫مخص‬
ً
‫مثال‬‫و‬‫دارد‬‫ص‬ ّ‫مخص‬،‫عام‬‫این‬‫که‬ ‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬
• ...‫فرصتی‬‫هر‬ ‫از‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫نجفی؟دم؟‬‫مرعشی‬‫محمود‬‫سید‬‫‌والمسلمین‬‫م‬‫‌االسال‬‫ت‬‫حج‬
‫و‬ ‫انس‬ ‫قرآن‬ ‫با‬ ‫مرعشی؟هر؟‬ ‫‌الدین‬‫ب‬‫شها‬ ‫سید‬ ‫‌العظمی‬‫هلل‬‫‌ا‬‫ت‬‫آی‬ ،‫ما‬ ‫«والد‬
‫آیات‬‫در‬‫تفکر‬‫و‬‫تأمل‬‫و‬‫مجید‬‫قرآن‬‫تالوت‬‫برای‬‫فرصتی‬‫هر‬‫از‬‫و‬‫داشتند‬‫دائم‬‫ممارست‬
‫حفظ‬‫از‬‫را‬‫مجید‬‫قرآن‬‫از‬‫نیمی‬‫ممارست‬‫این‬‫اثر‬‫بر‬‫چنانکه‬،‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬‫استفاده‬،‫الهی‬
‫سفارش‬‫‌گونه‬‫ن‬‫ای‬،‫خود‬‫فرزندان‬‫‌ویژه‬‫ه‬‫ب‬،‫نزدیکان‬‫و‬‫خویشاوندان‬‫به‬‫داشتند. ایشان‬
‫قرآن‬‫همیشه‬‫بلکه‬‫ندهید؛‬‫قرار‬‫دسترس‬‫از‬‫دور‬‫را‬‫قرآن‬‫‌وقت‬‫چ‬‫هی‬،‫منزل‬‫«در‬:‫‌کردند‬‫ی‬‫م‬
‫که‬ ‫نرود‬‫و یادتان‬‫شود‬‫دیده‬‫همیشه‬‫تا‬‫باشد‬‫دید‬‫معرض‬‫در‬‫که‬ ‫جایی‬‫و‬‫طاقچه‬‫در‬‫را‬
‫تا‬‫نمایید‬‫کوشش‬ ‫و‬‫کنید؛‬ ‫تالوت‬‫را‬‫آن‬‫از‬‫‌ای‬‫ه‬‫آی‬‫چند‬،‫‌افتد‬‫ی‬‫م‬‫آن‬‫به‬‫چشمتان‬‫هرگاه‬
27
.»‫کنید‬ ‫تالوت‬‫را‬‫قرآن‬،‫طهارت‬‫و‬‫وضو‬‫با‬
ً
‫حتما‬‫و‬‫کنید‬ ‫حفظ‬‫را‬‫آن‬‫از‬‫آیاتی‬
.75-78‫صفحه‬،11‫شماره‬،1375‫سال‬،‫بینات‬‫62. نشریه‬
.27‫صفحه‬،3‫شماره‬،‫بشارت‬‫72. نشریه‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬

44. 44
‫ـان‬ٰ‫ݨ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ݧ‬‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ِ‫آس‬ِ‫راه‬
• !‫‌األسف‬‫ع‬‫م‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫نهاوندی؟هر؟‬‫مرحوم‬
‫‌که‬‫ی‬‫ازآنجای‬ .‫است‬ ‫مستحبات‬ ‫مؤکدترین‬ ‫و‬ ‫عبادات‬ ‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬ ‫از‬ ‫قرآن‬ ‫«حفظ‬
‫و‬ ‫روح‬ ‫انبساط‬ ‫و‬ ‫صدر‬ ‫انشراح‬ ‫و‬ ‫قلب‬ ‫نورانیت‬ ،‫ایمان‬ ‫و‬ ‫معرفت‬ ‫روی‬ ‫از‬ ‫قرآن‬ ‫حفظ‬
‫حافظ‬ ‫زیرا‬ ‫است‬ ‫او‬ ‫با‬ ‫‌سنخ‬‫م‬‫ه‬ ‫قیامت‬ ‫روز‬ ‫او‬ ‫ر‬ ْ‫ج‬
َ
‫ا‬ ‫دارد‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نفس‬ ‫تهذیب‬
‫با‬ ِ‫عبادت‬ ‫این‬ ‫‌األسف‬‫ع‬‫م‬ .‫است‬ ‫بان‬ ّ‫مقر‬ ‫از‬ ‫خداوند‬ ‫نزد‬ ‫و‬ ‫خداست‬ ‫نور‬ ‫در‬ ‫غرق‬ ‫قرآن‬
،‫این‬‫از‬‫قبل‬‫‌های‬‫ن‬‫زما‬‫در‬‫‌که‬‫ی‬‫درحال‬‫است‬‫شده‬‫ترک‬‫ما‬‫زمان‬‫در‬]‫قرآن‬‫[حفظ‬‫فضیلت‬
‫بین‬ ‫در‬ ‫قرآن‬ ‫حافظ‬ ‫غیر‬ ‫است‬ ‫‌شده‬‫ه‬‫گفت‬ ‫آنچه‬ ‫طبق‬ ‫‌که‬‫ی‬‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬ ‫است‬ ‫داشته‬ ‫شیوع‬
28
.»‫است‬‫بوده‬‫موهون‬‫مسلمانان‬
• ‫واجبات‬ ‫از‬‫یکی‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫معرفت؟هر؟‬‫اهلل‬‫آیت‬
‫جامعۀ‬‫ضروریات‬‫از‬‫‌ها یکی‬‫ه‬‫سین‬‫در‬‫قرآن‬‫حفظ‬،‫اسالم‬‫صدر‬‫دورۀ‬‫همانند‬‫«امروز‬
‫افراد‬ ‫‌تک‬‫ک‬‫ت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫قرآن‬ ‫حاکمیت‬
ً
‫اساسا‬ ‫و‬ ‫‌رود‬‫ی‬‫م‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫اسالمی‬
‫و‬ ‫باشند‬ ‫مستحضر‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫گاهی‬ ‫آ‬ ،‫‌آمد‬‫ش‬‫پی‬ ‫و‬ ‫حادثه‬ ‫هر‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫آیات‬ ‫از‬ ‫جامعه‬
.35‫صفحه‬،1‫جلد‬،‫الرحمن‬‫نفحات‬‫82. تفسیر‬

45. 45
ً
‫صرفا‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫نه‬ ‫باشند‬ ‫حامل‬ ‫سینه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫قرآن‬ ‫که‬ ‫‌گویند‬‫ی‬‫م‬ ‫کسانی‬ ‫به‬ ‫قرآن‬ ‫حملۀ‬
‫صحیح‬ ‫قرائت‬ ‫و‬ ‫ضبط‬ ‫و‬ ‫حفظ‬ ،‫خالصه‬ .‫‌ها‬‫ه‬‫‌خان‬‫ب‬‫کتا‬ ‫محفظۀ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫‌ها‬‫ه‬‫نوشت‬ ‫در‬
‫سایۀ‬‫در‬‫و‬‫حاضر‬‫عصر‬‫در‬‫ویژه‬‫به‬‫‌ها‬‫ن‬‫زما‬‫همۀ‬‫در‬‫است؛‬‫شرعی‬‫واجبات‬‫از‬‫قرآن، یکی‬
29
.»‫اسالمی‬‫عدل‬‫حکومت‬
• ...‫بگوید‬‫نبود‬‫کسی‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫رهبری؟دم؟‬‫معظم‬‫مقام‬
‫‌ها‬‫ب‬‫کتا‬ ‫از‬‫خیلی‬‫عبارات‬‫عین‬‫و‬‫نثر‬‫و‬‫شعر‬‫‌همه‬‫ن‬‫ای‬‫که‬ ‫‌خورم‬‫ی‬‫م‬‫ف‬ ّ‫تأس‬‫خودم‬‫«من‬
‫ولی‬ - ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫زایل‬ ‫‌یواش‬‫ش‬‫یوا‬ ‫دیگر‬ ‫حاال‬ ‫که‬ - ‫داشتم‬ ‫حفظ‬ ‫عربی‬ ‫و‬ ‫فارسی‬ ‫به‬ ‫را‬
30
.»‫کنید‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬،‫بگوید‬‫ما‬‫به‬‫نبود‬‫کسی‬ .‫نداشتم‬‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬
• ...‫خوردم‬‫افسوس‬‫بارها‬
:‫‌اند‬‫ه‬‫فرمود‬‫؟دم؟‬‫رهبری‬‫معظم‬‫مقام‬
‫احساس‬ ‫‌وقت‬‫ن‬‫آ‬ ،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬ ‫کار‬ ‫و‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫وارد‬ ‫قرآنی‬ ‫مسائل‬ ‫در‬ ‫وقتی‬ ‫«انسان‬
‫بنده‬‫چنانکه‬‫است؛‬‫زیاد‬‫قرآن‬‫بر‬‫ط‬
ّ
‫تسل‬‫و‬‫قرآن‬‫حفظ‬‫به‬‫ط‬
ّ
‫تسل‬ ِ‫نقش‬‫چقدر‬‫که‬ ‫‌کند‬‫ی‬‫م‬
.154‫صفحه‬،‫کنیم‬ ‫حفظ‬‫را‬‫قرآن‬‫92. چرا‬
.321‫صفحه‬،2‫جلد‬،‫روحانیت‬‫و‬‫03. حوزه‬
‫‌ها‬‫ه‬‫دوم/آین‬‫قدم‬