Het kader voor een vernieuwd Brownfield-beleid in Vlaanderen - Koen Miseur
1. Het kader voor een vernieuwd Brownfield- beleid in Vlaanderen Studiedag ruimtelijke visie, principes en strategie - ACV/ACW ism AWV
2.
3. Meer doen met minder ruimte… … en aanbod (bron: Vrind 2011)
4. Aanbod oppervlakte bestemde en beschikbare industrieterreinen Vlaanderen (al dan niet uitgerust) (Bron: GIS bedrijventerreinen eind 2010 Agentschap Ondernemen)
5. Meer doen met minder ruimte… blijvende druk op niet bebouwde gronden… (bron: Vrind 2011) 2010: 26,4% Vlaanderen = bebouwd
13. Fire in 1904 Industrial heritage 42. Blue gate Antwerp (IPZ) - voor Enkele voorbeelden Industrie -> industrie
14. 42. Blue gate Antwerp (IPZ) - na Geraamde kosten bouwrijp maken (aankopen, studies, sanering en basisinfrastructuur): 80.000.000 Euro Duur convenant: 20 jaar
Stijgende bevolking in Vlaanderen en ontwikkelende maatschappij waarbij vanuit de verschillende ontwikkelingen (economie, demografisch, ..) steeds hogere eisen aan ruimtegebruik worden gesteld. Maakt dat druk op publieke en privé ruimte groot wordt
In verleden werd bij verhoogde vraag automatisch resterende open ruimte gebruikt om aan vraag te voldoen. Momenteel is er schijnbaar op niveau van 2 grootste ruimtevragers toch nog een overschot, met weliswaar sterke verschillen in de provincies.
Desondanks het netto aanbod op markt van woningbouw en industrie blijven woningen en bedrijventerreinen grootste vragers laatste 5 jaar en zal dit op KT niet veranderen. En dit ten koste van onbebouwde oppervlaktes waardoor nieuwe groene ruimtes zullen aangesneden worden. Gevolg: ondertussen meer dan een kwart van Vlaanderen fysiek bebouwd en verhard!!
Vermoedelijk kent ieder in zijn gemeente of omgeving wel volgende beelden: verlaten en verwaarloosde stukken grond. Vaak al jarenlang. Er blijkt dus grote druk op greenfields te zijn maar anderzijds zijn er nog veel gronden in Vlaanderen beschikbaar MAAR weliswaar vervuild
En het gaat hier niet alleen om kleine sites Dit soort terreinen wordt vaak omschreven met de term brownfields 49
Wat zijn enkele generieke eigenschappen van een brownfield?
Wat ik nu wil aantonen is dat net omwille van hun schijnbaar negatieve eigenschappen deze gronden intrinsiek toch waardevol zijn ikv een duurzame gemeentelijke of stedelijke beleid en ruimtelijke ontwikkeling!
Vlak na 2 de call hebben we eens oefening gedaan wat mogelijke bijdrage ontwikkeling brownfields kan zijn op economisch ruimteaanbod: zie tabel
Maar … als het allemaal zo simpel was waarom liggen deze sites er nogal altijd zo bij? Er zijn natuurlijk een hoop knelpunten bij de herontwikkeling van brownfields.
49
Doorlooptijd greenfields (planningsfase en ontwikkelingsfase) = 6 à 8 jaar
Gemengde ontwikkeling bestaande uit: + 4.000 m² KMO hallen + 1.000 m² kantoren 63 woningen met tuin, inclusief thuiswerk mogelijkheden 25 parkappartementen Sociale last 15.000 m² publiek park
Wat maakt brownfieldontwikkeling dan mogelijk toch succesvol? Net zoals bij ieder ander vastgoedproject is investeren risicovol En bij brownfields nog net iets meer…vaak met lager rendement Voor brownfieldontwikkelaar geen probleem mits risicoreductie van knelpunten Vaak onlosmakelijk verbonden met nieuw te ontwikkelen ruimtelijke visie voor terrein (vaak omwille van kankervlek niet prioritair in lokaal ruimtelijk beleid) dus ontwikkeling creëert vaak extra oppervlakte op strategische punten en is dus opportuniteit!!
Op basis van ervaring uit brownfieldconvenanten lijken me volgende factoren kritisch ikv succesvolle ontwikkeling convenant is basis aanvraag vergunning in gebieden met bestemming stedelijk ontwikkelingsgebied
Mogelijke tussentijdse oplossing als ontwikkeling in fasen gebeurt en bewoners toch bij gebeuren te betrekken…..
de mogelijke ondersteuning is makkelijkst te bespreken ahv levenscyclus terrein en ontstaan brownfields Cyclus duurt meestal enkele decennia Verschillende fasen in levenscyclus uitbating terrein met eigen maatregelen en acties ter sturing of borging duurzaam gebruik en ontwikkeling site Greenfield: maagdelijk stuk grond wordt ingericht en voorzien preventieve maatregelen Accidenteel morsen/schadegeval: bij gebruik loopt al eens iets mis=> adequate aanpak en kader nodig Regulerend: fasen geflankeerd door regulerend beleid: regels ivm bouwvergunning, preventie en ontwikkeling sites, bodem en milieuwetgeving Indien preventie of aanpak accidenten niet helpt => langzaam verglijden naar structurele/onomkeerbare schade Recente site: ikv operationele processen zijn bepaalde emissies mogelijk, maar site mogelijk reeds vervuild voor ingebruikname (historisch passief) Oudere site: door gebruik langzaam verval en verhoging risico op systematische vervuiling Faciliterend: regelgeving was onvoldoende om gewenste resultaat te halen => veranderend kader en tijdsgeest maakt dat overheid ondersteunend en faciliterend gaat optreden ifv gecoördineerde aanpak Brownfield: verlaten en verontreinigd, econ rendabel ontwikkelbaar MITS tussenkomst blackfield: verlaten en verontreinigd, geen marctconforme en rendabele ontwikkeling mogelijk Investerend: nood van actieve rol overheid ter deblokkering van dit soort sites: subsidies of andere financiële voordelen verlenen met doel realisatie project ifv maatschappelijke behoeften
49
Niet in Te weinig ruimte om te differentiëren in brownfieldprojecten (bv ifv geografische ligging en socio-economische context) Preventief beleid? => procesnota RE Inventarisatie? Bevraginggemeentebesturen oa ahv OVAM inventaris, lijst leegstand ea. Evaluatie (extra) fin. Stimuli: sectorale benadering
Niet in: Detectie- en inventarisatiesysteem Gedifferentieerd ondersteuningsbeleid Evaluatie financiële aspecten beleid ( hefboomeffect op economie, bijkomende stimulie bv tewerkstelling, …)
Brownfielddecreet is voorloper ideeën commissie Sauwens & commissie Berx Commissies focussen op versnellen doorlooptijd maatschappelijk belangrijke projecten door oa.: verkokering administratie tegen te gaan, verandering bestuurscultuur en geïntegreerde adviezen: Brownfield : organisatie vooroverleg ambtenaren verschillende agentschappen en departementen op lokaal en Vlaams niveau (ambtelijk vooroverleg, ambtelijke werkgroep en Brownfieldcel met 3 leidende ambtenaren, kabinetsmedewerker, …) een procesmanager met helikopterview: Brownfield : ieder project krijgt een onderhandelaar toegewezen ism prov. accountmanager Agentschap Ondernemen (AO) een draagvlak vergroting: Brownfield : inbouwen kennisgeving gemeenten projectaanvraag, publieke infovergadering voorafgaand aan afsluiten convenant een goede opvolging projecten: Brownfield : oprichting stuurgroep/project met terugkoppeling Vlaamse Regering ook aandacht voor kleine belangrijke projecten: Brownfield : bij convenanten zitten zowel grote als kleine projecten (economie en wonen) een doelmatig beheer, verbetering processen, gecoördineerde 1 loketfunctie: Brownfield : centrale coördinatie processen AO en sturing door Brownfieldcel
Tendensen Eco aspecten meer meetbaar maken bv CO2 voetafdruk etc. C2C Gebouwen die functioneren als een boom. Ze zuiveren water (tot zelfs fabrieken waarvan het afvalwater drinkbaar is) Ze zuiveren de lucht van stofdeeltjes Ze geven zuurstof af en nemen CO2 op Ze genereren meer energie dan ze zelf nodig hebben Bij het ontwerp rekening houden met: Produkten die goed en gezond zijn en na gebruik grondstof worden (in biosfeer of technosfeer) Gezondheid van mensen en de omgeving Gebruik van daglicht Natuurlijke luchtcirculatie in plaats van airconditioning