1. Radyoloji: Nereden Nereye?
(Bir yol hikayesi)
Dr. E. Tuncel
Emekli Radyoloji Profesörü
(http://www.ercantuncel.net)
TRD Ġzmir ġubesi 2012-2013 dönemi bilimsel etkinlikleri, 22 Kasım 2012 1/42
2. KonuĢmanın içeriği
• Uzmanlık öncesi dönem
• Röntgen dönemi: 1897-1972
• Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-
2003
• Günümüzde radyoloji
• Radyoloji nereye koĢuyor?: Bir projeksiyon
denemesi
2/42
3. KonuĢmanın içeriği
• Uzmanlık öncesi dönem
• Röntgen dönemi: 1897-1972
• Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-
2003
• Günümüzde radyoloji
• Radyoloji nereye koĢuyor?: Bir projeksiyon
denemesi
3/42
4.
5.
6. • Tıbbi uygulamalarını klinisyenler yapmıĢ
– ABD’de:John Caffey, Edward B.D. Neuhauser
– Türkiyede Yıldız Hastanesinde (18 Mayıs 1897)
• Op.Dr.Cemil bey (Esat Feyzi ve Rifat Osman)
• Dr.Salih bey (Dahiliye ve Çocuk hastalıkları uzmanı)
1897 Osmanlı-Yunan savaĢında yaralanan
Boyabatlı Mehmet’in radyografisi ve radyogramı 6/42
7. Radyolojide BATIDA BİZDE
ilkler
Tıbbi uygulaması 1896 1897
Enstitüler 1902 Viyana 1935 Çapa
Dernek 1897 UK 1924 Ġstanbul
1898 Almanya (Elektroradyoloji)
Kongre 1900 Paris 1966 Ġstanbul
1905 Berlin
Dergi 1896 Skiagraphy 1955 Türk
1897 Am X-ray J Radyoloji Mec.
7/42
8. KonuĢmanın içeriği
• Uzmanlık öncesi dönem
• Röntgen dönemi: 1897-1972
• Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-
2003
• Günümüzde radyoloji
• Radyoloji nereye koĢuyor?: Bir projeksiyon
denemesi
8/42
9. • 1955’den önce radyoterapi ve radyodiyagnostik
birleĢikti,1955’de ayrıldılar,1980’de tekrar
birleĢtiler,1981’de tekrar ayrıldılar
• Radyodiyagnostik uzmanı ne iĢ yapardı?
– Floroskopi: ÖMD, kolon, (miyelografi)
– ĠVP, ĠV kolanjiyo-kolesistografi, fistülografi vb
• Ġnvaziv iĢlemler (anjiyografi, ventrikülografi,
pnömoansefalografi, miyelografi, vb) Ġlgili klinik dallar
tarafından yapılırdı
9/42
10. • Uzmanlığın özellikleri
– Mesai 5 saat, Ģua izni, nöbet yok, fiili hizmet
zammı
– ÇalıĢma alanı: Özel laboratuarlar
• Radyolog profili
– Çok para kazanan laboratuvar sahibi, tıbbı
bırakmıĢ, hastaya dokunmayan, fotoğrafçı
10/42
11. • 1960’ların sonlarından itibaren radyolojinin
klinikteki öneminin artması ile birlikte
radyologların da değeri arttı
• Radyoloğun iĢi
– Görüntülerin üretilmesi ustalık ister
– Görebilme çok önemli; ustalık ister
– Yorum radyolojik iĢaretlere (“sign”) dayanır;
ustalık ister
11/42
14. KonuĢmanın içeriği
• Uzmanlık öncesi dönem
• Röntgen dönemi: 1897-1972
• Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-
2003
• Günümüzde radyoloji
• Radyoloji nereye koĢuyor?: Bir projeksiyon
denemesi
14/42
15. • Dönemin belirleyicileri
– Teknolojik geliĢmeler
• 1972: BT
Bu süreçte anjio gereçlerindeki
• 1972: US ĠyileĢmeler; stent, coil vb geliĢtirilmesi
• 1980: MR
• Son iki dekatta: PACS-Teleradyoloji
– Tıptaki geliĢmeler
• Bilgi birikimi baĢ döndürücü hıza ulaĢtı; uzmanlaĢma, dallar
içerisinde konulara kadar indi (epilepsici, karaciğerci gibi)
15/42
18. Bu geliĢmelerin radyolojiye etkisi
• Radyologlar hiç de hazır olmadıkları halde,
ardı ardına gelen bu teknolojik devrimleri
kahramanca sahiplendiler
• Göz kamaĢtıran görüntüler yetenekli bir
çok genç hekimi radyolojiye çekti, radyolog
profili değiĢti
18/42
20. Bu geliĢmelerin kliniğe etkisi
• Tıpta eksen kayması:
Fizik muayene temelli tıp→Görüntüleme temelli tıp
• Görüntüleme merkezleri açıldı
– Sermaye yoğun iĢletmeler
“Ne kadar hasta o kadar kâr!”
20/42
22. • Klinisyenler ya görüntüleme merkezleri
açmak veya ortak olmak istediler ya da
gönderdikleri hasta baĢına PRĠM aldılar
• Merkez sahipleri zaten buna mecburdular;
böylece klinisyenin, merkez sahibinin ve
çalıĢan radyoloğun mutlu olduğu bir düzen
kurulmuĢ oldu!
22/42
27. • Hastanelerin özelleĢmesi ile birlikte çalıĢan sayısı azaltılıyor, iĢ yükü
dayanılamayacak boyutta (hasta bakım kalitesi düĢüyor)
• Hasta artık odak noktasında durmuyor,tam tersine rahatsız edici bir faktöre
dönüĢmüĢ durumda; “ekonomileĢtirilmiĢ” tıp bu durumu “teknik” ile
dengeliyor
• Tanıya dayalı her Ģey dahil ödemeler, hangi tedavi kazançlı hangisi değil
dikte eden tüccar direktörler: ”daha fazla inme hastasına bakın, MS daha az
olsun”
• Yılda 880.000 kiĢi koroner anjiyografi oluyor (1000€!)
• EkonomileĢtirilmiĢ sağlık sisteminde sağlık kuruluĢları “büyüme” peĢindeler
• “Tarama” ve “risk minimizasyonu”adı altında sağlıklı insanlar tedavi ediliyor
• Müdahale etmemeye para ödenmediği için modern tıp hızla “fazla
diyagnostik” ve “fazla tedavi” yönünde ilerliyor
• Avrupada kalp uzmanlarına göre sağlıklı insan kalmadı: eriĢkinlerin ancak ¼
ü belirlenen sınır değerlerin altında
Von Werner Bartens. Kranke Hauser!.
Süddeutsche Zeitung Magazin 29.Juni 2012
27/42
28. Sağlıkta DönüĢüm
• Her vatandaĢ hekime ve her radyolojik
incelemeye kolayca ve parasız ulaĢacak!
• Nasıl olacak bu iĢ?:Havuç ve Sopa yöntemiyle!
– Hekimlere zorunlu hizmet/ Özel sektöre kadro mecburiyeti (sopa)
– Hastanelerde performans (havuç)
– Radyolojide hizmet alımı (“outsourcing”)*
___________________________________
*Dış kaynak kullanımı ; daha önce Ģirket içinde üretilen bir mal ya da hizmetin dıĢarıdan
tedarik edilmesi [1].
1. (Lacity, M.C. Hirschheim, R, 1993.)
28/42
29. • Performans ve hizmet alımının
radyolojideki sonuçları
– AĢırı hasta yükü
• Günde 110-140 MR okumak ya da 70-80 BT
okumak üzerine 40-50 US yapmak
– Radyoloji uzmanlığının aĢınması
29/42
30. • AĢırı hasta bakmanın sonuçları
– Silik akciğer lezyonlarında, bakma süresi
<4sn olduğunda, saptanabilirlik önemli ölçüde
düĢüyor
(Oestmann JW ve ark. Radyoloji; 1988)
– Mamogramların değerlendirme hızı:
– 40-50 MM/2 saat = 36/39 kanser
– 40-50 MM/15 dak. = 31/39 kanser
(Kopans DB, RCNA; 2000)
– Abdomen BT’de >20/gün = yanlıĢ x 2
(Bechtold RE, JCAT; 1997)
30/42
31. • Radyoloji uzmanlığının aĢınması
– Radyoloğun EMG raporu yazar gibi test raporu yazan bir
laboratuvarcı konumuna indirgenmesi
– Radyolog-Klinisyen ve Radyolog-Hasta iliĢkilerinde kopma
“Sadece görüntüleri raporlayan bir doktor radyolog
değildir, çünkü radyoloji uzmanlığını oluşturan diğer
bileşenler* yoktur.”
(A physician who only interprets imaging studies is not a radiologist,
because the other integrated components of a radiologist’s profession are
absent.)
Borgstede JP. Radiology: Commodity or Speciality?
Radiology 2008; 247:613-616
______________________
* 1.İstenen incelemenin gerekliliği ve uygunluğu
2. İncelemenin kalitesinin sağlanması
3. İnceleme sonuçlarının yorumlanması
4. Refere eden klinisyenle konsültasyon
31/42
32. KonuĢmanın içeriği
• Uzmanlık öncesi dönem
• Röntgen dönemi: 1897-1972
• Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-
2003
• Günümüzde radyoloji
• Radyoloji nereye koşuyor?: Bir
projeksiyon denemesi
32/42
33. • 3 temel sorunumuz var; geleceği bu
sorunların nasıl çözüleceği belirleyecek
1. “turf battle” (iĢimizin elimizden alınması)
2. “adding-value” yetersizliği (klinisyenin
yorumuna ek bir Ģey söyleyememiz)
3. MetalaĢma (tetkik ve raporunun alınıp
satılması)
33/42
34. 1. “turf battle” (iĢimizin elimizden alınması)
– Hastayı kontrol eden klinisyen!
– Tıp artık görüntüleme temelli hale geldi
– US temel muayene enstrümanı
– GiriĢimsel radyoloji mi, görüntü
kılavuzluğunda cerrahi mi?
34/42
35. • “Teknoloji bir uzmanlık tarafından
sahiplenilemez. Teknik, bir disiplin veya bir
uzmanlık oluĢturmaz, sadece bir araçtır”
Chris Zarins
Vasküler Cerrahi Derneği Başkan
Krestin GP.
The Professional and Organizational Future of Imaging.
Ġnsight into Imaging. 2010, 16 January
35/42
36. 2. “adding-value” yetersizliği (klinisyenin
yorumuna ek bir Ģey söyleyememiz)
– Klinisyen kadar bilmek ve kliniğe hakim
olmak
– Klinisyen temelli radyologlar
36/42
37. – I. Basamak hekimleri (pratisyenler, aile
hekimleri ve muayenehane hekimleri) →
Genel radyolog
– II. ve III. Basamak hekimleri →
Subspesialite radyologları
37/42
38. 3. MetalaĢma (tetkik ve raporunun
alınıp satılması)
“indirimli medikal servis;yakınınızdaki
merkezlerde:
• MR scan+report=Ġndirimli fiyat $ 650
• CT scan+report=Ġndirimli fiyat $ 450”
– Meta haline geliĢin en agressif formu
bölgesel, milli ve milletlerarası teleradyoloji
kumpanyalarıdır
38/42
39. “Allaha Ģükür ki gazeteciyim, muhasebeci
veya radyolog değilim. Yerimi baĢkasıyla
dolduramayacaklar.”
(Thank goodness I’m a journalist and not an accountant
or a radiologist. There will be no outsourcing for me.)
Thomas Friedman.The World is Flat: A Brief History of the
Twenty-First Century. Farrar, Straus and Giroux, 2005
Recht M.
Translational Research: The Future of Radiology. Image 2009 07 06
39/42
40. • Görüntü elde etme ve interpretasyon
standardize edildikçe, kan testleri gibi
ticarileĢmesi kaçınılmaz olacaktır
Glazer GM, Ruiz-Wibbelsmann JA.
The Invisible Radiologist.
Radiology 2011;258:18-22
• ġimdi radyoloğun fonksiyonunu yeniden
tanımlamak gerekir. Bu görev konsültasyondur
ve standardize de edilemez, ticarileĢtirilemez
de!
Krestin GP
Commoditization in Radiology: Threat or Opportunity?
Radiology 2010;256:338-342
40/42
41. Ölçütler NEREDEN NEREYE?
Dün Bugün
Görüntü üretilmesi Ustalık ister Basit Daha basit ve
standardize
Görme Ustalık ister Herkes görebilir -Herkes görebilir
(Projeksiyon) (Kesit görüntü) -CAD yardımı
Yorum Ustalık önemli Klinik ve literatür -Literatüre daha
bilgisi önemli fazla hakimiyet
-CAD?
Ġnvaziv iĢlemler Ġlgili klinisyenler GiriĢimsel Perkütan tedavi
radyolog uzmanı
Radyolog -Genel radyolog -Genel radyolog -Klinisyen radyolog
-Muayenehane -Subspesiyalist -Perkütan tedavi
hekimi (iĢveren) -Hastane çalıĢanı uzmanı
41/42
42. Sonuç
CEVĠZ AĞACI ĠLE TOPAL YUNUSUN HĠKAYESĠ
…………
Sabahın sahibi vardır.
Gün daima bulutta kalmaz.
Herhal ilerdedir
yaĢanacak günlerin
en güzelleri...
ġimdilik
sohbetimizde kederi:
kesilip
satılmıĢ
bir ceviz ağacının…
Nazım Hikmet
42/42