Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland

Prawo i biznes 2017
Najważniejsze zmiany
Trendy i wyzwania

Prawo i biznes 2017 | Wierzbowski Eversheds | 1
Informacje zawarte w tym materiale nie stanowią porady prawnej. Osoby zainteresowane poradą prawną lub bardziej
szczegółowymi informacjami prosimy o bezpośredni kontakt z prawnikami wymienionymi w dalszej części broszury.
Dwa słowa wstępu
Oddajemy w Państwa ręce broszurę zawierającą przegląd zmian
w prawie, które naszym zdaniem będą mieć istotny wpływ
na działalność biznesową w 2017 roku.
W publikacji skupiamy się na obowiązkach związanych z nowymi
przepisami, które w wielu przypadkach dotyczą wszystkich
przedsiębiorców. Piszemy również o trendach rynkowych
oraz kwestiach istotnych dla wybranych branż i sektorów.
Analizujemy zagadnienia, o których może być głośno,
lub które mogą okazać się szczególnym wyzwaniem.
Broszura przygotowana została przez zespół ekspertów z wielu
dziedzin prawa i jest efektem naszych subiektywnych wyborów.
Materiał odzwierciedla również to, czym jako kancelaria
zajmujemy się na co dzień. Mamy nadzieję, że zawarte w nim
informacje okażą się dla Państwa przydatne.
W razie dodatkowych pytań zapraszamy do kontaktu
z prawnikami, których przedstawiamy na końcu broszury.
Z noworocznym pozdrowieniem
Zespół kancelarii Wierzbowski Eversheds

Big Data, IoT, AI, czyli Przemysł 4.0 3
Prawo konsumenckie 11
Wzmożone kontrole bezpieczeństwa produktu 12
Zamówienia publiczne 13
x
Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych 17
x
Sektor bankowo-finansowy 18
x
MIFID II i MIFIR w instytucjach finansowych 19
AML/CTF 20
Spory sądowe i pozasądowe 16
x
Ryzyko regulacyjne i compliance w bankach 21
IT - Software as a Service 4
xBlockchain 5
e-Prywatność 6
Platformy internetowe 7
Prawo konkurencji 9
Odpowiedzialność pośredników internetowych 8
x
Planowane działania UOKiK 10
Nieruchomości 14
Usługi płatnicze 22
Energetyka 23
x
Apteki i informatyzacja służby zdrowia 24
Podatki 15
x
Trzecia spółka kapitałowa w KSH 25
x
Kontakt 26
x
O tym piszemy

Kontakt do autora: Tomasz Zalewski | LinkedIn | Twitter Powrót do spisu treści
Big Data, IoT, AI czyli Przemysł 4.0
Jakie zmiany w prawie nas czekają?
Czwarta rewolucja przemysłowa (często określana skrótowo Przemysł 4.0) to koncepcja syntetycznego podejścia do zastosowania nowych technologii, które pojawiły się
w ostatnich latach w ramach procesów produkcyjnych. Pierwszą rewolucję przemysłową wiąże się z wynalezieniem silnika parowego, zaś drugą z wdrożeniem technik masowej
produkcji. Trzecia rewolucja przemysłowa rozciągnięta jest w czasie i trwa do dzisiaj – w jej ramach mieści się rozwój przemysłu wysokich technologii i wdrożenie technologii
informatycznych. Obecnie obserwować można jednak gwałtowne przyspieszenie rozwoju technologii informatycznych oraz zmianę sposobu ich wykorzystywania, co daje asumpt
do formułowania tezy o czwartej rewolucji przemysłowej.
Przemysł 4.0 to wszelkie technologie, które łączą ze sobą systemy fizyczne z Internetem rzeczy (IoT) oraz przetwarzaniem chmurowym, a także z elementami analityki na wielkich
zbiorach danych, a w przyszłości ze sztuczną inteligencją (AI). Technologie te były wykorzystywane od dawna, jednak dopiero obecnie nabierają dojrzałości pozwalającej na duże
wdrożenia i realne przekształcanie sposobu działania całych sektorów.
Jakie zagadnienia mogą wybić się na plan pierwszy w najbliższej przyszłości?
Wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych wymaga zawsze ich oceny prawnej. Projekty realizowane w ramach Przemysłu 4.0 zazwyczaj będą miały nowatorski charakter,
wobec czego konieczne będzie przede wszystkim zrozumienie istoty działania tych projektów, aby móc trafnie ocenić, jakie przepisy mogą mieć do nich zastosowanie.
Stawia to wysokie wymagania wobec prawników, ich wiedzy na temat technologii oraz umiejętności przełożenia tej wiedzy na praktykę stosowania prawa dla właściwej oceny
ryzyk prawnych.
Kwestie, które będą szczególnie istotne, to:
> ochrona danych osobowych – regułą staje się przetwarzanie danych w chmurze, co wymusza ocenę nowych rozwiązań pod kątem przepisów o ochronie danych osobowych,
zwłaszcza w świetle wejścia w życie w maju 2018 roku ogólnego rozporządzenia unijnego o ochronie danych, wprowadzającego administracyjne kary pieniężne sięgające nawet
20 mln euro lub 4 proc. całkowitego rocznego światowego obrotu przedsiębiorcy z poprzedniego roku obrotowego.
> Software as a Service – mimo coraz większej popularności modelu chmurowego korzystania z oprogramowania, nadal traktuje się go jako rozwinięcie tradycyjnego modelu
licencyjnego; tymczasem w modelu tym występują zupełnie nowe ryzyka dla stron, które wymagają odpowiedniego podejścia i uregulowania w umowie.
> nowe wdrożenia informatyczne – nowe projekty będą wymagały inwestycji w technologie informatyczne, w tym w stworzenie oprogramowania, które obecnie najczęściej
będzie połączeniem elementów tradycyjnych programów komputerowych z programami dostępnymi poprzez chmurę; dodatkowo część oprogramowania będzie
standaryzowana, w tym w ramach open source – w rezultacie takie projekty wymagają uważnej analizy pod kątem ryzyk biznesowych i prawnych związanych z wybranym
modelem korzystania z oprogramowania.
> blockchain i smart contracts – technologia blockchain umożliwia tworzenie rozwiązań dających pełną kontrolę nad procesem produkcji i łańcuchem dostaw dla wszystkich
jego uczestników oraz na jego automatyzację. W rezultacie łatwiejsze może być zawieranie i wykonywanie umów z dostawcami i kooperantami. Możliwe będzie także
zmniejszenie ryzyk związanych z procesem produkcji i logistyki – projekty te wymagają przede wszystkim dobrego zrozumienia ich mechanizmów i przełożenia ich na grunt
obowiązujących przepisów.
> Internet rzeczy (Internet of Things) - IoT w ramach produkcji oznacza przeniesienie automatyki przemysłowej w chmurę, co oznacza, że wieloma procesami można będzie
zarządzać w nowy sposób. Pojawia się jednak w związku z tym wiele nowych zagadnień związanych m.in. z ochroną poufności i know-how. Z kolei wyposażenie urządzeń
producenta w możliwość zbierania danych o sposobie korzystania z nich otwiera przestrzeń dla ryzyk związanych z przetwarzaniem danych, w tym danych osobowych, oraz ich
dalszym wykorzystywaniem.

IT – Software as a Service
W roku 2017/2018 cloud computing, czyli dostarczanie oprogramowania oraz infrastruktury IT w formie usługi świadczonej drogą elektroniczną, stanie się trwałym elementem
rzeczywistości biznesowej. O ile jeszcze niedawno z rozwiązań w chmurze korzystały tylko niektóre przedsiębiorstwa, niebawem od rozwiązań opartych na cloud computingu nie
będzie w praktyce odwrotu, co dotyczy zwłaszcza oprogramowania.
Wielu producentów nadal oferuje oprogramowanie instalowane w infrastrukturze klienta równolegle obok możliwości skorzystania z tego samego oprogramowania w modelu SaaS
(oprogramowanie udostępniane w formie usługi), jednak coraz częściej nowe produkty programistyczne oferowane są już tylko w modelu chmurowym. Składa się na to wiele
czynników. Usługi chmurowe są łatwiejsze do wdrożenia, łatwiej skalowalne, a ich koszt rozkłada się w czasie. Powoli – za sprawą coraz lepszych technologii cyberbezpieczeństwa –
zanika obawa przed utratą danych lub zagrożeniem atakiem hakerskim. Trend ten wspierają producenci oprogramowania, którzy uzyskują stabilne źródło przychodów z subskrypcji
w miejsce często jednorazowych przychodów licencyjnych.
Mimo wzrostu wiedzy na temat zalet i wad oprogramowania dostarczanego w formule cloud computing, nadal umowy dotyczące korzystania z takiego oprogramowania konstruuje
się często podobnie jak umowy licencyjne na oprogramowanie, nie dostrzegając zasadniczych różnic pomiędzy nimi. W przypadku usług chmurowych nie jest najczęściej potrzebne
udzielanie licencji prawnoautorskiej (chyba że następuje instalacja w infrastrukturze klienta), natomiast konieczne jest zadbanie o kwestie, które albo nie występowały w modelu
licencyjnym, albo ich dokładne regulowanie nie było potrzebne. Do kwestii takich należy zaliczyć zwłaszcza uregulowanie przetwarzania danych osobowych; dostawca
oprogramowania w chmurze jest bowiem zawsze podmiotem przetwarzającym dane osobowe w imieniu użytkownika – administratora danych, podczas gdy w modelu licencyjnym
producent zazwyczaj nie wchodził w jakąkolwiek interakcję z danymi licencjobiorcy. Nadchodzące zmiany w przepisach ochrony danych osobowych, a zwłaszcza wejście w życie
ogólnego rozporządzenia unijnego o ochronie danych, podniosą i tak dość wysoko zawieszoną poprzeczkę w tym zakresie, w szczególności ze względu na wprowadzenie
administracyjnych kar pieniężnych zarówno dla administratora danych, jak i podmiotu przetwarzającego dane. Ich wysokość za najpoważniejsze naruszenia przepisów może
sięgnąć aż 20 mln euro lub 4 proc. całkowitego rocznego światowego obrotu przedsiębiorcy z poprzedniego roku obrotowego.
Innym zagadnieniem, które często bywa traktowane powierzchownie, a jest kluczowe dla usługobiorcy, to zadbanie o możliwość eksportu danych w taki sposób, aby zapewnić ich
łatwą przenoszalność do innego systemu. Należy bowiem pamiętać, że za zalety modelu chmurowego płacimy m.in. brakiem możliwości kontynuowania korzystania
z oprogramowania w razie braku płatności subskrypcyjnych. W modelu tradycyjnym licencjobiorca mógł zwykle zrezygnować z upgrade’ów oraz usług serwisowych i zachować
poprzednią wersję oprogramowania bez dalszych płatności, a w ramach tego oprogramowania nadal korzystać ze zgromadzonych w nim danych. W modelu SaaS usługobiorca musi
być zawsze gotowy do pobrania swoich danych i przeniesienia ich do innego systemu, dlatego też kluczowe jest precyzyjne uregulowanie tej kwestii w umowie.
O czym jeszcze warto wiedzieć?
Mimo rozpowszechnienia się oprogramowania dostarczanego w formule cloud computing wielu producentów, zwłaszcza tych, których model biznesowy opierał się na sprzedaży
licencji na oprogramowanie, próbuje kontynuować stosowanie dotychczasowych modeli sprzedaży oprogramowania. Polegają one zazwyczaj na dystrybucji usług cloudowych
za pośrednictwem partnerów handlowych, podobnie jak w modelu dystrybucji oprogramowania. W koncepcji tej umowę zawiera się z partnerem, za pośrednictwem którego
następuje fakturowanie, i który zwykle świadczy dodatkowe doradztwo związane z korzystaniem z usługi, natomiast właściwa umowa o świadczenie usług chmurowych zawierana
jest w formie standardowej umowy o świadczenie usług, opartej na warunkach ogólnych, które nie podlegają negocjacjom. Niestety, oznacza to, że jeśli kwestie istotne dla
usługobiorcy są niewłaściwie uregulowane w tych warunkach ogólnych – najczęściej zbyt ogólnie lub pominiętych milczeniem – nie ma on możliwości uzyskania
satysfakcjonującego go rozwiązania w drodze negocjacji z właściwym usługodawcą. Dlatego też użytkownicy oprogramowania dostarczanego w modelu SaaS powinni dążyć
do zawierania umów chmurowych zawsze bezpośrednio z usługodawcami (w modelu direct), co wydaje się najwłaściwszym sposobem zawierania umów tego typu.
Powrót do spisu treściKontakt do autora: Tomasz Zalewski | LinkedIn | Twitter Powrót do spisu treści

Blockchain
Jakie zmiany czekają nas w 2017/18?
O blockchain dużo się mówi i pisze, w szczególności w kontekście wirtualnych walut takich jak bitcoin (opartej na technologii blockchain) oraz możliwości zmiany przez tę
technologię oblicza branży finansowo-ubezpieczeniowej. Jednak zastosowanie blockchain nie kończy się na branży finansowej – jest to technologia, która ma potencjał
do radykalnego przeprojektowania wielu sfer życia, przede wszystkim tych, które dla sprawnego funkcjonowania wymagają zaufania gwarantowanego tradycyjnie przez osoby
trzecie takie jak banki, ubezpieczyciele, publiczne rejestry lub platformy. Blockchain umożliwia bowiem bezpieczne realizowanie transakcji lub zawieranie kontraktów pomiędzy
różnymi osobami bez konieczności tworzenia jakichkolwiek dodatkowych zabezpieczeń.
O ile dotychczas realizowane projekty oparte na blockchain miały charakter w dużej mierze eksperymentalny, w najbliższych latach można się spodziewać pierwszych wdrożeń
produkcyjnych, które zapewne spowodują, że technologia ta stanie się rzeczywistym elementem wpływającym na zmiany w wielu sferach życia.
Aby móc ocenić perspektywy związane z blockchain, w tym perspektywy w ramach danej branży lub sektora, konieczne jest przede wszystkim zrozumienie podstawowych zasad
działania tej technologii. Od strony technologicznej blockchain to zdecentralizowana baza danych, która istnieje w wielu identycznych kopiach u poszczególnych użytkowników,
i której szczególną cechą jest to, że każda kopia zawiera komplet danych w postaci połączonych ze sobą bloków (ang. blockchain – łańcuch bloków). Każda osoba uprawniona
do korzystania z tej bazy (krąg tych osób może być ograniczony lub publiczny) ma dostęp do całej bazy danych i historii zmian, może zatem zweryfikować wszystkie zapisy
samodzielnie. Jednocześnie zmian danych w bazie nie da się odwrócić, gdyż są one ze sobą nierozerwalnie połączone – każda zmiana linkuje do poprzedniej, tworząc łańcuch
wszystkich historycznych zmian w bazie. Jeśli dodamy do tego architekturę peer-to-peer takiej bazy, czyli polegającą na komunikowaniu zmian w bazie bezpośrednio pomiędzy
wszystkimi jej kopiami, bez udziału jakiegokolwiek centralnego modułu oraz możliwość programowania sposobu dokonywania zmian danych w bazie (zachodzących wówczas
automatycznie i rejestrowanych we wszystkich kopiach bazy), uzyskujemy podstawowy obraz elementów składających się na technologię blockchain. Technologia ta może być
wykorzystywana przede wszystkim do rejestrowania wszelkiego rodzaju transakcji pomiędzy użytkownikami. Każdy użytkownik może przy tym wybrać, czy chce być anonimowy,
czy też chce ujawnić swoją tożsamość innym, gdyż same transakcje są dokonywane pomiędzy alfanumerycznymi adresami użytkowników takiej bazy.
Zazwyczaj pojawienie się nowego rozwiązania technologicznego, wpływającego istotnie na system gospodarczy, wiąże się z dużą niepewnością prawną. Wystarczy przypomnieć
obawy związane z pojawieniem się Internetu oraz wątpliwości dotyczące np. ważności umów zawieranych online lub podatkowej klasyfikacji działalności prowadzonej w Internecie.
Analogiczne problemy związane są z rozwiązaniami opartymi na blockchain. Chodzi tu przede wszystkim o rozwiązania, które dotyczą sfer szczegółowo regulowanych przez prawo,
jak usługi płatnicze, pieniądz elektroniczny czy obrót instrumentami finansowymi. Tu z jednej strony potencjał nowych rozwiązań jest szczególnie duży, zaś z drugiej ryzyko
potencjalnego naruszenia przepisów wysokie, zwłaszcza wobec istnienia instytucji, które do pewnego stopnia mogą władczo interpretować obowiązujące prawo. Niepewność może
także powstawać odnośnie opodatkowania transakcji przeprowadzanych na bazie blockchain.
Nie oznacza to jednak, że wdrażanie opisanej technologii wymaga stworzenia nowych regulacji prawnych. Regulacje takie mogą być potrzebne w niektórych przypadkach, jednak
najczęściej możliwe będzie oparcie nowych rozwiązań na obowiązujących przepisach, zwłaszcza gdy są one wdrażane poza sektorem finansowym np. w logistyce lub energetyce.
Dla właściwej oceny prawnej projektów związanych z blockchain konieczne jest przede wszystkim zrozumienie istoty jego działania, po to, aby trafnie ocenić, jakie przepisy mogą
mieć do niego zastosowanie. Rozwój tej technologii stawia zatem wysokie wymagania wobec prawników, ich wiedzy na temat technologii informatycznych oraz umiejętności
przełożenia tej wiedzy na praktykę stosowania prawa, aby właściwie ocenić ryzyka prawne.
Powrót do spisu treściKontakt do autora: Tomasz Zalewski | LinkedIn | Twitter

e-Prywatność
Rok 2017 oraz 2018 zapowiadają się niezwykle interesująco z punktu widzenia kilku silnie powiązanych ze sobą dziedzin mających ogromny wpływ na wszystkich zarówno
w ujęciu geograficznym, jak i podmiotowym. Zmiany w prawie dotyczyć będą bowiem nie tylko osób fizycznych działających w roli konsumentów, ale także osób prawnych.
Mowa o nowych regulacjach w zakresie marketingu elektronicznego, usług świadczonych drogą elektroniczną oraz ochrony danych osobowych.
Niemałą rewolucją było uchwalenie RODO, czyli ogólnego rozporządzenia unijnego o ochronie danych osobowych. Wejdzie ono w życie w 2018 r., jednak przygotowania
do stosowania jego postanowień warto rozpocząć już teraz. Kolejnym krokiem w stronę spójnej i szczelnej regulacji w zakresie prywatności, danych osobowych i usług
elektronicznych będzie uchwalenie i wejście w życie nowego rozporządzenia Unii Europejskiej o e-Prywatności.
Rewolucyjność tej zmiany wynika przede wszystkim z faktu, że dyrektywa e-Privacy (2002/58/WE) zostanie zastąpiona rozporządzeniem. Jest to instrument prawa UE, który
obowiązuje bezpośrednio i w takim samym kształcie w każdym państwie członkowskim; nie wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego – choć w niektórych
kwestiach nawet rozporządzenia UE pozwalają krajom Unii na niewielką dozę swobody legislacyjnej. Państwa członkowskie mogą wtedy doprecyzować określone zagadnienia
w prawie lokalnym – zazwyczaj jednak oznacza to jedynie możliwość zaostrzenia regulacji, a nie jej złagodzenia.
Należy podkreślić, że projekt rozporządzenia e-Privacy, który został opublikowany na stronach Komisji Europejskiej, nie jest jeszcze dokumentem ostatecznym. Z pewnością
ulegnie zmianom w trakcie procesu legislacyjnego. Niemniej jednak projekt daje dobre pojęcie o tym, jak ustawodawca unijny zamierza regulować kwestię prywatności
w Internecie, czy też szerzej – w świecie wirtualnym.
Do zagadnień istotnych w zasadzie dla każdego biznesu, które regulowane będą mocą rozporządzenia e-Privacy, należą: kwestia prowadzenia marketingu elektronicznego,
gromadzenia danych o użytkownikach, a przede wszystkim kwestia podstawy prawnej takich działań, m.in. zagadnienie zgody, jej warunki, możliwość wycofania itd.
Na początek należy przyjrzeć się art. 8 oraz art. 16 projektu rozporządzenia. Zgodnie z art. 8, co do zasady, zabronione będzie zbieranie informacji o użytkowniku urządzenia
końcowego np. komputera czy telefonu komórkowego, chyba że znajdzie zastosowanie któryś z enumeratywnie określonych wyjątków. Jedną z takich podstaw jest uprzednia zgoda
użytkownika. Co istotne, zgoda ta musi być świadoma (informed) oraz udzielona dla celów określonych w sposób konkretny i przejrzysty. Jednak z preambuły projektu
rozporządzenia wyraźnie wynika, że zgoda może zostać wyrażona poprzez ustawienia przeglądarki internetowej. Ustawodawca unijny wzywa wręcz do tego, by sposoby
przedstawienia użytkownikom końcowym wymaganych informacji oraz uzyskania ich zgody były tak „przyjazne” (user-friendly) jak to tylko możliwe.
Dalej warto pochylić się nad art. 16 projektu rozporządzenia. Przepis ten traktuje o „komunikacji niezamówionej”, czyli o kontaktach marketingowych prowadzonych drogą
elektroniczną. Warunkiem dostarczania takiego materiału marketingowego jest uzyskanie uprzedniej zgody użytkownika końcowego. Niemniej jednocześnie wprowadzono ciekawą
możliwość: o ile nadawca komunikatu ma już elektroniczne dane kontaktowe do użytkownika końcowego, bo użytkownik taki był już jego klientem, ww. dane mogą zostać
wykorzystane dla celów marketingu bezpośredniego własnych, podobnych produktów/usług, ale pod warunkiem, że klienci otrzymają jasną i wyraźną możliwość wyrażenia
sprzeciwu (bezpłatnie oraz w łatwy sposób) wobec takiego wykorzystania ich danych, zarówno przy ich zebraniu, jak i w każdej kolejnej wiadomości.
Co istotne, projekt rozporządzenia e-Privacy przewiduje kary za złamanie jego przepisów w wysokości do 20 milionów euro lub, w wypadku przedsiębiorstwa, aż do 4 proc.
całkowitego globalnego obrotu za poprzedni rok finansowy, przy czym zastosowanie ma kwota wyższa.
Obejrzyj wystąpienie dr Arwida Mednisa o tym, jak przygotować się do RODO.
Kontakt do autorki: Magdalena Koniarska Powrót do spisu treściKontakt do autorki: Magdalena Koniarska

Powrót do spisu treściKontakt do autorów: dr Aleksandra Kunkiel-Kryńska, Tomasz Zalewski
Platformy internetowe
Rośnie i dalej będzie rosła rola tzw. platform internetowych, które zmieniają oblicze wielu sektorów gospodarki światowej. Rzuciły one wyzwanie tradycyjnym modelom biznesowym
w handlu detalicznym, transporcie, turystyce, usługach finansowych, reklamie, przemyśle muzycznym i filmowym oraz wielu innych sektorach.
Platformy online przyjmują rozmaite postaci – wyszukiwarek internetowych, platform zakupowych, platform współpracy lub współdzielenia określonych dóbr, a także portali
społecznościowych. W konsekwencji nie poddają się prostym podziałom i klasyfikacji. Te najbardziej znane to np. eBay, Amazon, Zalando, Google, Facebook, YouTube, Play i App
Store czy rozmaite porównywarki cen towarów i usług. Coraz większą popularność zdobywają tzw. platformy współdzielenia (share economy platforms), wśród których na pierwszy
plan wychodzą Uber, BlaBlaCar oraz Airbnb.
Mimo różnorodności modeli biznesowych platformy internetowe mają pewne cechy wspólne. Działają zazwyczaj na międzynarodowych rynkach, łączą użytkowników
profesjonalnych i konsumentów (B2B, B2C, C2C), korzystają z „efektów sieciowych”, czyli wartość ich usług wzrasta w miarę wzrostu liczby użytkowników, a w efekcie końcowym
opierają działania na gromadzeniu i przetwarzaniu dużej ilości danych. Poprzez gromadzenie unikalnych zbiorów danych łatwiej im jest identyfikować strategiczne zależności
i podejmować nowe przedsięwzięcia biznesowe.
Platformy internetowe to obecnie jedno z największych wyzwań regulacyjnych na jednolitym rynku cyfrowym. Nie posiadają obecnie jednolitej i kompleksowej regulacji prawnej,
ale objęte są obowiązującymi przepisami unijnymi w takich dziedzinach jak: ochrona konsumentów i konkurencji, ochrona danych osobowych, e-commerce.
Wobec ich rosnącej roli pojawiło się pytanie, czy obecne mechanizmy prawne podążają za szybkim rozwojem gospodarki cyfrowej, a w szczególności, czy są odpowiednie dla
platform w gospodarce dzielenia się oraz dla obecnych pośredników internetowych. Odpowiedź na to pytanie jest ważna zarówno dla platform i ich rozwoju, jak i innych
przedsiębiorców, którzy często uzależnieni są od platform – lub przeciwnie – uważają, że rozwój platform zagraża ich biznesowi.
Komisja Europejska przyjęła w maju 2016 r. komunikat „Platformy internetowe i jednolity rynek cyfrowy. Szanse i wyzwania dla Europy”, COM(2016) 288 final, który odnosi się
do zagadnień innowacji i wzrostu oraz problemów regulacyjnych. Na obecnym etapie Komisja zakłada, że przyszłe środki regulacyjne proponowane na szczeblu unijnym powinny
odnosić się jedynie do wyraźnie określonych problemów związanych z konkretnym typem platform internetowych lub rodzajem ich działalności.
Przykładowo tradycyjne regulacje odnoszące się do umownych relacji dwustronnych nie odpowiadają platformom współpracy, a nawet platformom zakupowym, dla których typowe
są relacje trójstronne: operator platformy – sprzedawca – konsument. Problemy, jakie tu powstają, dotyczą w głównej mierze roli operatora platformy (strona umowy czy
pośrednik), a w konsekwencji jego obowiązków, w tym odpowiedzialności za wykonanie umowy przez sprzedawcę, a także obowiązków informacyjnych. Konsultacje na szczeblu
unijnym koncentrują się także wokół różnych nieuczciwych praktyk handlowych ze strony platform internetowych np. narzucaniu przez platformy nieuczciwych warunków dostępu
do baz danych, nieuczciwym promowaniu przez platformy własnych usług ze szkodą dla ofert innych dostawców, braku przejrzystości wykorzystywania danych i wyników
wyszukiwania.
Rekomendujemy śledzenie prac Komisji, gdyż wyniki tych analiz będą miały istotny i realny wpływ na funkcjonowanie całej gospodarki cyfrowej.

Odpowiedzialność pośredników internetowych
Lata 2017-2018 będą decydujące dla kształtu odpowiedzialności pośredników w środowisku cyfrowym.
Pośrednicy internetowi to wszystkie podmioty, które umożliwiają wymianę informacji pomiędzy użytkownikami Internetu. Są nimi zarówno operatorzy telekomunikacyjni
jak i serwisy społecznościowe. Pojęcie odpowiedzialności tych podmiotów odnosi się do kwestii, czy i na jakich zasadach odpowiadają one za naruszenia prawa przez osoby
korzystające z ich usług.
Na poziomie europejskim, zgodnie z planami Komisji Europejskiej, obecne regulacje – funkcjonujące w niezmienionej postaci od początku XXI wieku – zostaną zmodyfikowane.
Zmiany te pójdą m.in. w kierunku utworzenia specjalnego reżimu odpowiedzialności w związku z naruszeniami prawa autorskiego. Zgodnie z opublikowanym we wrześniu 2016 r.
projektem dyrektywy w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym, pośrednicy, którzy umożliwiają dostęp do dużej liczby utworów lub innych przedmiotów ochrony
zamieszczanych przez ich użytkowników, będą zobowiązani do podjęcia współpracy z uprawnionymi w celu zapewnienia ochrony ich praw. Wymienionym przez projekt dyrektywy
środkiem ochronnym jest stosowanie skutecznych technologii rozpoznawania treści.
Z polskiej perspektywy inicjatywy te nie będą jednak jedyne. Prawdopodobne jest uchwalenie przez Sejm prawa mającego na celu blokowanie stron przez dostawców dostępu –
obecnie dyskusja dotyczy wyłącznie kwestii pornografii, ale nietrudno wyobrazić sobie uchwalenie prawa o szerszym zastosowaniu. Przewidujemy także wzrost liczby orzeczeń
dotyczących pośredników.
W najbliższej przyszłości będziemy świadkami rosnących nacisków na dostawców dostępu do sieci Internet, aby ograniczali swoim użytkownikom dostęp do serwisów naruszających
prawo. W szczególności będzie się to odbywało poprzez próby zobowiązania pośredników do blokowania określonych stron, co stanowi pokłosie wyroku Trybunału Sprawiedliwości
Unii Europejskiej w sprawie UPC Telekabel (C-314/12).
Należy jednak pamiętać, że zastosowanie tego wyroku w polskim porządku prawnym jest utrudnione. Polska nie implementowała bowiem art. 8 ust. 3 dyrektywy 2001/29 oraz
art. 11 dyrektywy 2004/48, które zobowiązują państwa członkowskie do zapewnienia możliwości dochodzenia nakazów przeciwko pośrednikom, a właśnie te przepisy są kanwą
dla wyroku w sprawie UPC Telekabel. Dyskusja, czy takie nakazy można wywieść z obecnych uregulowań prawnych, przybierze na sile w następnych latach.
Inną kwestią jest, w przypadku orzeczenia nakazu, kto ponosi koszt jego wdrożenia. Ten problem będzie budził gorące spory pomiędzy stronami postępowania.
W 2017 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie wyda wyrok, w którym prawdopodobnie rozważy kwestię, czy pośrednik (podmiot świadczący usługi hostingowe) będzie mógł się
powołać na wyłączenia odpowiedzialności przewidziane w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jeżeli pobiera opłaty za dostęp do danych, które naruszają
prawo. Odpowiedź na to pytanie będzie mieć duże znaczenie dla całej branży.
Kontakt do autora: Paweł Lipski Powrót do spisu treści

Prawo konkurencji
W pierwszym kwartale 2017 roku możemy się spodziewać przyjęcia do prawa polskiego ustawy o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa
konkurencji. Ma ona stanowić implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE, której celem jest stworzenie zharmonizowanego systemu dla dochodzenia
roszczeń odszkodowawczych wynikających z naruszeń prawa konkurencji w ramach całej Unii Europejskiej. Stworzony system będzie uzupełniał publicznoprawny model stosowania
prawa konkurencji i stwarzał podmiotom poszkodowanym jego naruszeniami (konsumentom i przedsiębiorcom) możliwość łatwiejszego niż dotychczas dochodzenia roszczeń
odszkodowawczych.
Wśród proponowanych rozwiązań jako kluczowe możemy wskazać: wprowadzenie domniemania winy po stronie sprawcy naruszenia oraz domniemania wyrządzenia szkody przez
naruszenie; potwierdzenie związania sądów prawomocną decyzją Prezesa UOKiK stwierdzającą naruszenie; ułatwienie poszkodowanym dostępu do dowodów znajdujących się
w posiadaniu pozwanego, podmiotu trzeciego oraz organu ochrony konkurencji; wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej podmiotów wspólnie dopuszczających się naruszenia
oraz wydłużenie z 3 do 5 lat terminu przedawnienia do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Całość proponowanych rozwiązań ma ułatwić dochodzenie odszkodowań
od uczestników zakazanych porozumień oraz od podmiotów dopuszczających się nadużywania pozycji dominującej.
Zgodnie z obecnym brzmieniem projektu ustawy jej postanowienia znajdą zastosowanie tylko do tych naruszeń prawa konkurencji, które trwały w momencie jej wejścia w życie.
W praktyce oznacza to, że pierwsze roszczenia dochodzone na jej podstawie mogą pojawić się pod koniec 2017 r.
W dłuższej perspektywie wejście w życie ustawy powinno doprowadzić do wzrostu liczby postępowań odszkodowawczych, które do tej pory nie cieszyły się w Polsce popularnością.
Będzie to wynikało nie tylko ze zwiększenia świadomości podmiotów poszkodowanych naruszeniami prawa konkurencji nt. możliwości dochodzenia odszkodowań, ale przede
wszystkim z wyposażenia ich w skuteczniejsze mechanizmy egzekwowania roszczeń. Co więcej, stworzenie spójnego systemu dla dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
w ramach całej UE może nasilić zjawisko tzw. forum shopping, tj. pozywania przedsiębiorców przed sądy państw członkowskich, w których dochodzenie roszczeń
odszkodowawczych jest najkorzystniejsze, takich jak np. Holandia czy Niemcy, gdzie wprowadzane są jeszcze dalej idące ułatwienia niż te planowane w Polsce.
Podstawą do wszczęcia postępowania poza granicami Polski może być np. wystąpienie szkody wynikającej z naruszenia prawa konkurencji w innym państwie członkowskim,
czy też uczestniczenie w zakazanym porozumieniu przedsiębiorców z różnych państw. Wreszcie, wprowadzenie niektórych rozwiązań, jak chociażby możliwości łatwiejszego
dostępu do dowodów, może stwarzać pole do nadużyć. Ich konsekwencją może być bowiem wnoszenie pozwów mających na celu jedynie pozyskanie dokumentów lub informacji,
które mogłyby zostać wykorzystane w innych celach, np. biznesowych.
W dalszej kolejności planowane są również zmiany w ustawie z 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, które mają na celu dostosowanie jej
postanowień do Zalecenia Komisji Europejskiej z 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń. Przyjęcie rozwiązań
usprawniających funkcjonowanie mechanizmu postępowań grupowych, takich jak np. łatwiejsze ujednolicanie roszczeń, ograniczenie możliwości żądania kaucji na zabezpieczenie
kosztów procesu, usprawnienie systemu notyfikowania o postępowaniu grupowym, czy wprowadzenie możliwości szacowania przez sąd szkody poniesionej przez członków grupy,
może być kolejnym czynnikiem ułatwiającym dochodzenie odszkodowań z tytułu naruszeń prawa konkurencji.
Pozwy grupowe mogą być coraz częściej wykorzystywane – zarówno przez konsumentów, jak i przedsiębiorców – dla dochodzenia roszczeń wynikających z naruszeń prawa
konkurencji, stając się tym samym istotnym narzędziem w rękach poszkodowanych podmiotów.
Sprawdź też planowane działania UOKIK
Kontakt do autorów: Piotr Skurzyński, dr Maciej Gac Powrót do spisu treściKontakt do autorów: Piotr Skurzyński, dr Maciej Gac

Planowane działania UOKiK
Wbrew oczekiwaniom rok 2016 nie przyniósł ożywienia w stosowaniu prawa konkurencji przez Prezesa UOKiK. Wprowadzone jeszcze w 2015 r. zmiany ustawowe, których celem
było zwiększenie wykrywalności naruszeń polskiego prawa konkurencji, nie przyniosły spodziewanych efektów. W minionym roku, tak jak w latach poprzednich, działalność Prezesa
UOKiK skoncentrowana była przede wszystkim na kwestiach konsumenckich, w szczególności w odniesieniu do szeroko pojętego sektora finansowego.
Obecny Prezes UOKiK zapowiada jednak istotne zmiany w dotychczasowej polityce Urzędu. Przejawiać będą się one w szczególności w nakładaniu surowszych kar, które teraz
częściej mają zbliżać się do przewidzianego w przepisach maksymalnego pułapu 10 proc. przychodu. Co więcej, UOKiK nie zamierza już tak intensywnie korzystać z tzw. działań
miękkich, w ramach których informuje przedsiębiorcę o swoich zastrzeżeniach i wzywa do dobrowolnej zmiany kwestionowanych zachowań jeszcze przed formalnym wszczęciem
postępowania. Zdaniem obecnego kierownictwa Urzędu takie działania okazały się mało skuteczne. Dlatego też w najbliższej przyszłości podstawowym instrumentem dla
„polubownego” rozwiązywania spraw antymonopolowych będą tzw. decyzje zobowiązujące, w których zamiast stwierdzenia naruszenia i nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorcę
nakłada się obowiązek podjęcia określonych działań eliminujących skutki uprawdopodobnionych naruszeń.
W sprawach z zakresu kontroli koncentracji spodziewać się można zmiany w podejściu UOKiK do decyzji wyrażających warunkową zgodę na dokonanie transakcji – czego
zapowiedzią są już decyzje wydane w grudniu 2016 r. W ostatnich latach UOKiK stosował w zasadzie jedynie warunek polegający na wyłączeniu określonych aktywów
z zakresu transakcji (tzw. carve out). W nadchodzącym czasie można spodziewać się powrotu do stosowania warunków strukturalnych polegających na obowiązku sprzedaży
problematycznych aktywów w określonym czasie po dokonaniu transakcji.
Od dłuższego czasu głównym problemem Prezesa UOKiK jest spadająca liczba wszczynanych postępowań antymonopolowych, będąca rezultatem m.in. braku powodzenia
stosowanego w Polsce systemu leniency. Propozycją UOKiK, która miałaby w przyszłości zmienić ten stan rzeczy, jest wprowadzenie instytucji tzw. sygnalistów (whistleblowers),
tj. umożliwienie osobom fizycznym (np. pracownikom) składania zawiadomień o naruszeniach prawa konkurencji, w zamian za co mogłyby one skorzystać z jakiejś formy
gratyfikacji finansowej, np. otrzymywałyby nagrodę stanowiącą określony procent wymierzonej przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej. Jakkolwiek na razie jest to jedynie wstępna
koncepcja, to jednak Prezes UOKiK zapowiada prowadzenie dalszych prac w tym kierunku i wzorowanie się na rozwiązaniach przyjętych w innych państwach, np. na Węgrzech.
Istotną nowością legislacyjną będzie natomiast wejście w życie w połowie 2017 r. ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej
w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Na mocy tego aktu Prezes UOKiK uzyska nowe kompetencje do wykrywania przypadków nadużywania przewagi kontraktowej
(tj. działań sprzecznych z dobrym obyczajem) przez przedsiębiorców funkcjonujących w łańcuchu produkcji oraz sprzedaży żywności i produktów rolnych.
W postępowaniach prowadzonych na podstawie tego aktu Prezes UOKiK będzie miał m.in. możliwość przeprowadzenia niezapowiedzianej kontroli w siedzibie
przedsiębiorcy, a także nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 3 proc. jego obrotu.
Powrót do spisu treściKontakt do autorów: Piotr Skurzyński, dr Maciej Gac

Prawo konsumenckie
W 2017 roku odczujemy skutki „konsumenckiej” nowelizacji Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w życie 17 kwietnia 2016 r. i wprowadziła m.in. nowy
model kontroli abuzywności postanowień wzorców umów, a także zmianę definicji praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
Na skutek nowelizacji wyodrębniono zakaz stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień w umowach z konsumentami, natomiast efektem postępowania
w sprawie o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone jest wydanie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów decyzji administracyjnej. Tym samym
model kontroli zmienił się z sądowego (przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) na administracyjny. Decyzje Prezesa publikowane są na stronie internetowej UOKiK w bazie
decyzji. Dotychczasowy rejestr klauzul niedozwolonych będzie obowiązywał jeszcze do 2026 roku i będą do niego trafiały postanowienia, wobec których toczą się postępowania
na gruncie starych przepisów. Nowelizacja przyznała Prezesowi UOKiK uprawnienie do nakładania kar pieniężnych za stosowanie abuzywnych wzorców umownych w wysokości
do 10 proc. obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę w poprzednim roku. Nowelizacja zmieniła także definicję praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Naruszenie
dobrych obyczajów stało się samodzielną przesłanką, co otworzyło nowe możliwości formułowania zarzutów na tej podstawie, a także otworzyło pole do dyskusji o tym, jak „dobry
obyczaj” w obrocie konsumenckim będzie interpretowany.
W dniu 10 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Nakłada ona szereg obowiązków informacyjnych na przedsiębiorców,
którzy zdecydują się uczestniczyć w pozasądowym systemie rozwiązywania sporów z konsumentami. Obowiązki te dotyczą zarówno sklepów stacjonarnych, jak i sklepów
internetowych. Pisaliśmy o tym na naszym blogu IP w sieci. Sprawdź tutaj i tutaj.
Strategiczne zmiany w prawie konsumenckim zapowiadają się na poziomie unijnym i dotyczą przede wszystkim jednolitego rynku cyfrowego. Głównym celem jest dalsza eliminacja
przeszkód w rozwoju transgranicznego handlu internetowego, a w konsekwencji lepszy dostęp konsumentów i przedsiębiorstw do towarów i usług w Internecie w Unii Europejskiej.
Jedna z barier w transgranicznym handlu elektronicznym jest ciągle upatrywana w zróżnicowanym prawie zobowiązań poszczególnych państw członkowskich. Dlatego też
najnowsze inicjatywy dotyczą harmonizacji przepisów umownych dotyczących dostarczania treści cyfrowych i sprzedaży towarów przez Internet. Trwają prace nad projektem
dyrektywy w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych oraz dyrektywy w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów zawieranych przez
Internet lub w inny sposób na odległość (pakiet e-commerce).
Trwają także prace nad zapobieganiem blokowaniu geograficznemu – ich efektem ma być rozporządzenie w sprawie blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji
ze względu na przynależność państwową klientów, ich miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym. Zapowiadają się także zmiany w zakresie
efektywnych mechanizmów współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa konsumenckiego.
Platformy internetowe
Jednym z ciekawszych trendów w obszarze konsumenckim jest przyszłość regulacji platform internetowych na szczeblu unijnym. Obecnie nie mają one jednolitej i kompleksowej
regulacji prawnej. Platformy online przybierają różne postaci, np. platformy zakupowe, platformy współpracy i realizują różne modele biznesowe. Typowe dla platform są
trójstronne relacje umowne: operator platformy – dostawca – klient. Natomiast problemy dotyczą w głównej mierze roli operatora platformy – czy jest on stroną umowy,
czy pośrednikiem – a w konsekwencji jego obowiązków, w tym odpowiedzialności za wykonanie umowy, a także obowiązków informacyjnych. Więcej>
Powrót do spisu treściKontakt do autorki: dr Aleksandra Kunkiel-Kryńska | LinkedIn | Twitter Powrót do spisu treści

Wzmożone kontrole bezpieczeństwa produktu
Bezpieczeństwo produktu i nadzór nad rynkiem
Działania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obejmują nie tylko walkę z naruszeniami zbiorowych interesów konsumentów oraz nadzór nad prawidłową konkurencją
na rynku. Urząd, czuwając nad przestrzeganiem praw konsumentów, monitoruje także produkty oferowane konsumentom pod kątem ich zgodności z wymogami zasadniczymi
oraz sprawuje nadzór nad krajowym systemem bezpieczeństwa produktów. UOKiK, przy pomocy Inspekcji Handlowej, monitoruje rynek produktów nieżywnościowych i artykułów
rolno-spożywczych w zakresie jakości handlowej i eliminuje zagrożenia, jakie mogą one stwarzać dla życia i zdrowia ludzi. System monitoringu obejmuje nie tylko zbieranie skarg
i zawiadomień od konsumentów oraz powiadomień o stwarzaniu zagrożenia przez produkty, składanych przez producentów i dystrybutorów, ale również prowadzenie kontroli tych
produktów i działalności przedsiębiorców przez Inspekcję Handlową. W tym obszarze w 2017 roku możemy spodziewać się wzmożonej aktywności UOKiK oraz innych organów.
Aktywność organów w obszarze bezpieczeństwa produktu
Liczby obrazujące prowadzone kontrole wskazują na ważkość tematyki szeroko pojętego bezpieczeństwa produktów. W 2015 roku na zlecenie UOKiK Wojewódzkie Inspektoraty
Inspekcji Handlowej przeprowadziły 15 825 kontroli dotyczących takich produktów jak: wyroby włókiennicze, zabawki, meble do spania, meble ogrodowe, artykuły dla dzieci
używane podczas spożywania posiłków.
Oprócz Inspekcji Handlowej przedsiębiorcy mogą podlegać kontrolom innych organów nadzorujących w ramach systemu bezpieczeństwa produktów, które sprawdzają zgodność
produktów z wymaganiami zasadniczymi, określonymi w przepisach implementujących odpowiednie dyrektywy do polskiego porządku prawnego. W sumie w 2015 r.
przeprowadzono 6 012 kontroli w obszarze objętym tym systemem – skontrolowano wówczas 16 538 wyrobów. W zależności od kategorii produktów kontrole te prowadzone
były m.in. przez Państwową Inspekcję Pracy (w zakresie m.in. maszyn, środków ochrony indywidualnej), Urząd Komunikacji Elektronicznej (w zakresie m.in. kompatybilności
elektromagnetycznej, urządzeń radiowych i telekomunikacyjnych, etykietowania energetycznego produktów wykorzystujących energię). W roku 2016 mieliśmy do czynienia
z licznymi kontrolami Inspekcji Sanitarnej w zakresie oznakowania i bezpieczeństwa żywności, w tym w szczególności suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia
żywieniowego.
Produkt wadliwy, produkt niebezpieczny
Zasadnicze pytanie, z jakim mierzą się przedsiębiorcy z różnych sektorów np. FMCG, w tym kosmetyków i żywności (również suplementów diety), artykułów dla dzieci (w tym
zabawek), odzieży oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego dotyczy tego, jak postępować w przypadku „wadliwego” produktu w relacjach z klientami, w tym z konsumentami,
kontrahentami (dostawcami, producentami), a także organami nadzoru w ramach prowadzonych przez nich działań kontrolnych lub postępowań administracyjnych dotyczących
szeroko pojętego produktu „wadliwego”. Jest to również o tyle istotne, że każdy z producentów i dystrybutorów obowiązany jest uczestniczyć w monitoringu bezpieczeństwa
oferowanych przez siebie towarów.
„Wadliwość” produktu wywiera skutki na różnych polach odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady, szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny oraz
administracyjnoprawnych kwestii wymogów bezpieczeństwa produktów. Podstawowe problemy dotyczą tego, kiedy możemy mówić, że produkt jest „wadliwy”, czy zapewnienie
zgodności z wymogami regulacyjnymi produktu oraz posiadanie atestów/certyfikatów gwarantuje jego bezpieczeństwo, jak kształtują się roszczenia konsumenckie, a także jak
postępować z produktem wadliwym w relacjach z kontrahentami w przypadku regresu w łańcuchu dostaw.
Kontakt do autorek: Marta Gadomska-Gołąb, dr Aleksandra Kunkiel-Kryńska Powrót do spisu treści

Zamówienia publiczne
W dniu 28 lipca 2016 roku weszła w życie największa w historii nowelizacja ustawy prawo zamówień publicznych. Mimo upływu czasu, nadal pojawiają się istotne problemy
związane z praktycznym stosowaniem nowych przepisów. Można przewidywać, że w roku 2017 pojawią się kolejne zagadnienia, które będą przedmiotem rozstrzygnięć w ramach
prowadzonych postępowań o udzielenie zamówień publicznych oraz w ramach orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej.
Dodatkowo, niezależnie od trwającego procesu faktycznej implementacji nowych przepisów, trzeba będzie przygotowywać się do pełnej elektronizacji zamówień publicznych.
W przypadku postępowań prowadzonych przez centralnego zamawiającego przejście na pełną komunikację elektroniczną powinno nastąpić do 18 kwietnia 2017 r., a w przypadku
pozostałych zamawiających do 18 października 2018 r. Komunikacja elektroniczna oznacza w praktyce prowadzenie postępowania poprzez specjalne platformy zakupowe,
w ramach których prowadzona będzie całość komunikacji pomiędzy zamawiającym i wykonawcami, włącznie ze składaniem ofert. Jedynie procedura odwoławcza toczyć się będzie
na dotychczasowych zasadach.
Trwają także prace nad całkowicie nową ustawą o prawie zamówień publicznych. Są one na razie na etapie analiz koncepcyjnych, dlatego zapewne nie zakończą się wcześniej niż
w 2018 roku.
Ostatnia nowelizacja ustawy pokazała, że niepewność prawa wywiera istotny wpływ na gospodarkę. Wskutek spóźnienia się Polski z implementacją unijnych dyrektyw
zamówieniowych i w efekcie powstałych wątpliwości co do prawidłowości przetargów finansowanych ze środków unijnych pomiędzy 18 marca (termin na implementację)
a 28 lipca 2016 roku (faktyczna implementacja) wielu zamawiających wstrzymało postępowania, co przełożyło się na problemy wielu branż opartych na zamówieniach publicznych.
Co więcej, okazało się, że nawet po wejściu w życie nowelizacji liczba postępowań ciągle odbiega od sytuacji z lat ubiegłych, gdyż liczne wątpliwości związane
z nowelizacją wpłynęły na przedłużanie przygotowań do nowych postępowań.
Polski rynek zamówień publicznych czeka niebawem spowolnienie wskutek zakończenia unijnych programów, które były w znacznej mierze źródłem finansowania największych
projektów zamówieniowych. Po roku 2020 środku unijne dostępne dla polskich zamawiających zaczną się zmniejszać. Zwiększy się zatem zapewne zainteresowanie formułami
realizowania projektów, które pozwolą z jednej strony na skorzystanie z kapitału prywatnego poprzez partnerstwo publiczno-prywatne oraz koncesje, a z drugiej na skorzystanie
z tych funduszy unijnych, które nadal pozostaną dostępne. Wymusi to stosowanie rozwiązań takich jak zamówienia międzynarodowe lub zamówienia innowacyjne – obecnie niezbyt
popularne.
Wśród zamawiających powoli rośnie świadomość, że zamówienia publiczne mogą stymulować rozwój gospodarki oraz tworzenie rozwiązań pożądanych z punktu widzenia
poszczególnych zamawiających. Stosowanie klauzul społecznych wpływa na zmiany dotyczące np. form zatrudnienia lub ochronę środowiska, wskutek czego część z nich jest już
obowiązkowa. Obecnie zamawiający mogą wykorzystywać nowe procedury, które ułatwiają im zamawianie rozwiązań innowacyjnych, nawet takich, które jeszcze nie istnieją
w postaci możliwej do wdrożenia. W szczególności tryb partnerstwa innowacyjnego wprowadzony nowelizacją ustawy prawo zamówień publicznych z 2016 roku daje możliwość
zamówienia rozwiązań, które nie są jeszcze oferowane na rynku polskim, lub które wymagają nakładów na rozwój lub stworzenie prototypu. Jest to z jednej strony doskonała opcja
dla zamawiających, którzy chcieliby zamówić najnowocześniejsze rozwiązania, a z drugiej strony szansa dla wykonawców, którzy mogą zrealizować projekty wymagające inwestycji
typu R&D. Naszym zdaniem popularyzacja tej formuły zamówień zależy przede wszystkim od wykonawców, którzy powinni przekonywać do niej zamawiających.
Sprawdź naszego bloga EuroZamówienia, na którym na bieżąco komentujemy kwestie istotne dla wszystkich uczestników rynku zamówień publicznych.
Powrót do spisu treściKontakt do autorów: Tomasz Zalewski, dr Aleksandra Kunkiel-Kryńska

Nieruchomości
Uczestnicy rynku nieruchomości ciągle czekają na uchwalenie ustawy Kodeks urbanistyczno-budowlany. W zamyśle Kodeks ma usprawnić proces budowlany oraz udoskonalić
realizację polityki przestrzennej. Uchyli on m.in. ustawę Prawo budowlane oraz zmieni kilkadziesiąt innych ustaw. Uchwalenie Kodeksu wpłynie na wiele aspektów procesu
inwestycyjnego. Wprowadzi on m.in. warunek, zgodnie z którym dopuszczalność lokowania poszczególnych typów inwestycji ma być możliwa tylko na podstawie miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego. Dodatkowo, wprowadzone zostaną nowe konstrukcje jak np. zgoda inwestycyjna. W momencie tworzenia tej broszury projekt Kodeksu
jest ciągle na etapie konsultacji i przy szeregu istniejących krytycznych głosów należy oczekiwać dalszych prac.
W 2017 r. można się również spodziewać zmian w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zmiany mają
obejmować m.in. wprowadzenie minimalnego metrażu mieszkań (25 m2
), ułatwienie budowy plomb oraz możliwość odstępstwa od obowiązku spełnienia wymogów izolacji cieplnej
dla budynków wpisanych do rejestru zabytków w przypadku ich rozbudowy czy nadbudowy.
Tekst ten powstaje w czasie, gdy w konsultacjach znajduje się również projekt ustawy o spółkach rynku wynajmu nieruchomości (tzw. REIT). Wejście w życie tej ustawy planowane
było na 1 stycznia 2017 r., ale prace nad jej ostatecznym kształtem nadal jednak trwają. Wątpliwości budzi m.in. zakres dopuszczalnych inwestycji REIT’u. Bez względu na to,
jak potoczą się negocjacje odnośnie szczegółowych regulacji dotyczących działania REIT’ów, mają one szanse przyciągnąć inwestorów detalicznych i upowszechnić masowe
inwestowanie w spółki nieruchomościowe. Zasadniczą przewagą REIT’ów nad innymi inwestycjami jest bowiem narzucony z góry profil inwestycyjny obejmujący otrzymywanie
przez REIT stabilnych dochodów w postaci czynszów.
W 2017 r. należy się również spodziewać dalszych prac nad przekształcaniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Obecnie istnieje projekt odpowiedniej ustawy,
niemniej jednak na razie jest on ograniczony tylko do gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe.
Inwestorzy na rynku nieruchomości stale poszukują nowych obszarów inwestycji. Zgodnie z prognozami w 2017 r. zainteresowaniem będą cieszyły się – obok tradycyjnych
nieruchomości komercyjnych – również prywatne akademiki, budynki mieszkalne z mieszkaniami na wynajem oraz domy spokojnej starości.
W centrum zainteresowania przez najbliższe lata powinien znaleźć się również crowdfunding nieruchomościowy. Już teraz w USA i Europie Zachodniej działają platformy
internetowe zrzeszające inwestorów, którzy wykładają środki na określone inwestycje. Brak jest jednej formuły prawnej działania takich platform. W Polsce również powoli
pojawiają się takie przedsięwzięcia, jednak skala ich działania jest dość ograniczona. Tego typu platformy, podobnie jak REIT’y, mogą stać się atrakcyjne także dla mniejszych
inwestorów na rynku nieruchomościowym.
W zależności od kursu CHF/PLN w najbliższym roku może wrócić również problematyka kredytów frankowych i ewentualnego ustawowego rozwiązania kwestii tzw. kredytów
frankowych.
Kontakt do autorów: Patryk Galicki, Kamil Lewandowski Powrót do spisu treści

Podatki
Od 1 stycznia 2017 r. w życie wszedł szereg kolejnych zmian przepisów podatkowych, w tym dotyczących podatków dochodowych. Większość zmian w zakresie podatku
dochodowego jest niestety niekorzystna dla przedsiębiorców.
Na niekorzyść podatników zmienią się w szczególności przepisy dotyczące skutków podatkowych wnoszenia wkładów do spółek. Przychodem podatnika wnoszącego do spółki wkład
niepieniężny (w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) jest teraz wartość przedmiotu wkładu określona w umowie spółki (statucie) lub w innym
dokumencie, a nie jak dotychczas wartość nominalna udziałów wydanych w zamian za aport. Również neutralność podatkowa tzw. wymiany udziałów jest obecnie uzależniona
od istnienia uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Wprowadzono domniemanie, zgodnie z którym, jeżeli połączenie, podział lub wymiana udziałów nie zostały przeprowadzone
z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, to uznaje się, że głównym lub jednym z głównych celów tych czynności jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Jednocześnie
pojęcie „uzasadnionych przyczyn ekonomicznych” nie zostało zdefiniowane.
Inne zmiany są również nakierowane na zwiększenie obciążeń podatkowych przedsiębiorców. Wprowadzono definicję „rzeczywistego właściciela” (beneficial owner), co ostatecznie
przesądziło o tym, że zagraniczna spółka otrzymująca należności licencyjne i odsetki musi być ich rzeczywistym właścicielem, aby zwolnienie z podatku u źródła odsetek
i należności licencyjnych wypłacanych przez polskie podmioty mogło mieć zastosowanie. Ponadto doprecyzowano katalog dochodów, które będą uznawane za uzyskane przez
nierezydentów na terytorium Polski, a w związku z tym będą podlegać opodatkowaniu. Zaostrzono też zasady zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów – limit
transakcji gotówkowych wynosi obecnie 15 000 złotych a nie 15 000 euro. Przekroczenie nowo ustalonego limitu uniemożliwia zaliczenie wydatków gotówkowych do kosztów
uzyskania przychodów. Rozszerzony został również zakres obowiązków podatników w odniesieniu do cen transferowych – wchodzi w życie m.in. obowiązek sporządzenia
dokumentacji grupowej dla podmiotów działających w grupie kapitałowej. Ograniczony został zakres zwolnienia dla funduszy inwestycyjnych. Zmiany mają przede wszystkim
na celu opodatkowanie przychodów FIZ uzyskiwanych poprzez struktury wykorzystujące spółki osobowe, np. luksemburską spółkę komandytową (SCSp) i polskie spółki
komandytowe. W praktyce z perspektywy optymalizacji podatkowej struktury oparte o FIZ nie będą już tak atrakcyjne jak dotychczas.
Od 2017 r. część spółek będzie mogła skorzystać z obniżonej 15 proc. stawki podatku dochodowego. Korzystna regulacja objęła tzw. małych podatników, a także innych
podatników niż mali w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność. Zawiera ona jednak szereg ograniczeń przywracających 19 proc. stawkę podatku.
Ostatnie zmiany w podatkach dochodowych, a także nowelizacje wprowadzone w ostatnich latach (w szczególności wprowadzenie w 2016 roku ogólnej klauzuli obejścia prawa
podatkowego – tzw. GAAR czy też wprowadzenie w roku 2015 regulacji dotyczącej tzw. spółek kontrolowanych – CFC ) wpisują się w działania polegające na „uszczelnianiu”
systemu podatkowego. Rezultatem tych działań ma być zwiększanie wpływów budżetowych z podatków. Dla przedsiębiorców oznaczają one jednak przede wszystkim dalsze
skomplikowanie systemu podatkowego. Wydaje się, że przedsiębiorcy będą coraz więcej czasu spędzać na działaniach związanych z zarządzaniem ryzykiem podatkowym
i zapobieganiem naruszeniom przepisów podatkowych w firmie.
Kontakt do autorek: Karolina Stawowska, Małgorzata Sajkiewicz Powrót do spisu treści

Spory sądowe i pozasądowe
Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało gruntowną reformę procedury cywilnej, której projekt najwcześniej w lutym 2017 roku ma zostać skierowany do konsultacji. Zmiany
mają koncentrować się przede wszystkim na dwóch celach: zwiększeniu liczby spraw kończących się ugodowo już w początkowej fazie postępowania oraz ograniczeniu możliwości
wykorzystywania przez strony instytucji procesowych do przedłużania postępowań sądowych.
W świetle proponowanych zmian w postępowaniu cywilnym regułą ma się stać wyznaczanie przez sędziego posiedzenia wstępnego, na którym będzie mógł udzielić stronom
„wskazówek co do prawdopodobnego wyniku sprawy, w świetle zgłoszonych twierdzeń i dowodów”. W ocenie autorów reformy takie posiedzenie w niektórych sprawach mogłoby
pozwolić na uniknięcie rozprawy głównej.
Uzupełnieniem tej zmiany ma być umożliwienie sędziemu wyrażenia opinii co do wyniku postępowania jeszcze przed zamknięciem rozprawy. Dotychczas sędziowie, mając wstępny
pogląd na sprawę po zapoznaniu się z pismami stron, musieli aż do wydania wyroku zachowywać swoją opinię dla siebie, aby nie narazić się na zarzut braku bezstronności,
a w konsekwencji na wyłączenie od orzekania w danej sprawie. Postulatorzy zmiany argumentują, że wyrażenie opinii przez sędziego nie stoi w sprzeczności z koniecznością
zachowania bezstronności i może zachęcić strony do podjęcia próby polubownego zakończenia postępowania. Przeciwnicy reformy wskazują, że przyznanie racji jednej ze stron
przed wydaniem wyroku może zniechęcić stronę „wgrywającą” do jakichkolwiek ustępstw lub w ogóle do podjęcia negocjacji.
Wspomnianemu ograniczeniu wykorzystywania przez strony przysługujących im uprawień do petryfikowania postępowań miałoby natomiast służyć wprowadzenie do Kodeksu
postępowania cywilnego klauzuli nadużycia uprawnień procesowych. Jej kształt nie jest jeszcze znany, co uniemożliwia ocenę ewentualnej skuteczności takiego rozwiązania.
Proponowane zmiany, o ile zostaną uchwalone w obecnym kształcie, będą dotyczyły zarówno sporów pomiędzy przedsiębiorcami, jak i osobami fizycznymi, a także sporów
konsumenckich. W przedstawionych postulatach da się dostrzec wyraźne dążenie do zwiększenia liczby spraw zakończonych ugodą oraz skrócenia czasu trwania procesów,
a w konsekwencji do odciążenia sądów. Należy zastanowić się jednak, czy przyspieszenie postępowań przed sądami pierwszej instancji przy pomocy przedstawionych przez
autorów reformy środków nie doprowadzi do znacznego zwiększenia obciążenia sądów odwoławczych. Istotnym ryzykiem może być również szybkie tempo wprowadzania
znaczących zmian w prawie, które powinny zostać poprzedzone intensywnymi konsultacjami i rzetelnym procesem ustawodawczym.
Pozasądowe rozwiązywanie sporów pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami
W 2017 roku przedsiębiorców czekają także zmiany w zakresie pozasądowego rozwiązywania sporów z konsumentami. W dniu 10 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa
z dnia 23 września 2016 roku o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, będąca implementacją do polskiego systemu prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy
2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich).
Celem nowych regulacji ma być ujednolicenie wewnątrz Unii Europejskiej systemu rozstrzygania sporów między przedsiębiorcą a konsumentem dotyczących umów sprzedaży
lub umów o świadczenie usług, poprzez zapewnienie konsumentowi dostępu do tanich i zarazem efektywnych metod rozwiązywania sporów przez podmioty niezależne i bezstronne.
Rozwiązanie to w założeniu ma być także korzystne dla przedsiębiorców, mogących uniknąć dzięki nowym regulacjom długotrwałych i kosztownych procesów sądowych
w sytuacjach spornych z konsumentami.
Nowa ustawa wiąże się z nałożeniem na przedsiębiorców dodatkowych obowiązków informacyjnych, do których będzie należał obowiązek informowania w sposób zrozumiały i łatwo
dostępny o podmiocie rozstrzygającym spory właściwym dla podmiotu uczestniczącego w danej transakcji. W razie nieuwzględnienia reklamacji złożonej przez konsumenta będzie
on musiał jednoznacznie zadeklarować, czy wyraża zgodę na rozwiązanie sporu przez dany podmiot ADR. W razie braku odmiennych uregulowań w przepisach szczególnych
przedsiębiorcy będą mieli 30 dni na udzielenie odpowiedzi na reklamację złożoną przez konsumenta.
Kontakt do autorów: Maciej Jóźwiak, Marta Matejak-Szulc Powrót do spisu treści

Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych
Od 1 stycznia 2017 r. osoby wykonujące pracę osobiście na podstawie umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług mają zagwarantowaną minimalną stawkę godzinową,
która w 2017 r. wynosi 13 zł. Minimalna stawka godzinowa będzie waloryzowana co roku w zależności od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na dany rok.
Pracodawcy powinni pamiętać o konieczności określania w umowach zlecenia i w umowach o świadczenie usług sposobu potwierdzania liczby godzin wykonywania zlecenia
lub świadczenia usługi. Powinni również zwrócić uwagę, że w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej
z minimalnej stawki godzinowej powinny być dokonywane co najmniej raz w miesiącu.
Od 2017 r. nie obowiązuje także zasada, która umożliwiała wypłatę wynagrodzenia w wysokości 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownikom w pierwszym roku
zatrudnienia. Obecnie wszyscy pracownicy – bez względu na staż pracy – mają zagwarantowane minimalne wynagrodzenie za pracę, które w 2017 r. wynosi 2000 zł.
W dniu 1 stycznia 2017 r. zostały ujednolicone i wydłużone do 21 dni terminy na dochodzenie roszczeń związanych z wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy, a także
odmową przyjęcia do pracy.
Od stycznia 2017 r. obowiązek ustalania regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników, a nie 20 tak jak
dotychczas. Pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników, ale mniej niż 50, będą mogli ustalać regulaminy, jednak obowiązek taki będą mieć jedynie wtedy,
gdy zawnioskuje o to zakładowa organizacja związkowa. Analogiczna zasada dotyczy obowiązku tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przez pracodawców
zatrudniających co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
Korzystne dla pracodawców są planowane na 2017 r. zmiany dotyczące pracy kobiet w ciąży przy monitorach ekranowych. Obecnie specjalny wykaz, który określa m.in. prace
wzbronione kobietom w ciąży, zakazuje im takiej pracy w wymiarze przekraczającym 4 godziny na dobę. Aktualnie trwają prace nad nowym wykazem prac uciążliwych,
niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią, którego wejście w życie planowane jest na 1 maja 2017 r. W projekcie tego wykazu
praca kobiet w ciąży przy monitorach ekranowych jest dopuszczona w wymiarze 8 godzin na dobę i 45 minut na każdą godzinę pracy. Wprowadzenie nowego wykazu spowoduje
także konieczność odpowiedniego dostosowania regulaminów pracy. Obowiązkowym elementem tych dokumentów jest bowiem wykaz prac wzbronionych kobietom.
Nadchodzące miesiące mogą przynieść dalsze zmiany w zakresie uprawnień osób świadczących pracę osobiście na podstawie innych umów niż umowa o pracę. Trwają prace nad
nowelizacją ustawy o związkach zawodowych, która ma umożliwić takim osobom – pod pewnymi warunkami – tworzenie i wstępowanie do związków zawodowych.
W dniu 1 października 2017 r. zostanie przywrócony niższy wiek emerytalny, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Z punktu widzenia pracodawców, istotne są przepisy
dotyczące czteroletniego okresu ochrony przedemerytalnej. Przepisy przejściowe ustawy nowelizującej mają na celu zagwarantowanie, aby wszyscy pracownicy korzystali z tego
okresu w pełnym wymiarze. Rozwiązania przyjęte w tym zakresie spowodowały, że w najbliższych kilku latach część pracowników będzie korzystać z ochrony po osiągnięciu wieku
emerytalnego. Zatrudniając zatem osobę uprawnioną do emerytury, warto zwrócić uwagę, czy nie jest ona objęta ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
We wrześniu 2016 r. została powołana Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy, której celem jest przygotowanie projektów kodeksów: indywidualnego i zbiorowego prawa pracy.
Projekty zostaną przedstawione w 2018 r.
Zobacz nasz Legal Alert poświęcony zmianom w Kodeksie pracy, jakie weszły w życie 1 stycznia 2017 roku.
Powrót do spisu treściKontakt do autorek: Ewa Łachowska-Brol, Kinga Jezierska

Sektor bankowo-finansowy
Należy spodziewać się, że w 2017 roku do Sejmu trafi projekt Ustawy o kredycie hipotecznym, przygotowywany obecnie w ramach Rady Ministrów. Ustawa ta stanowić będzie
implementację do polskiego porządku prawnego tzw. "dyrektywy hipotecznej", tj. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie
konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi. Kluczowe nowe wymagania i zmiany wprowadzone w wyniku implementacji dyrektywy hipotecznej
będą dotyczyły:
> wprowadzenia obowiązku badania zdolności kredytowej konsumentów przez kredytodawcę
> ustalenia warunków przedterminowej spłaty kredytu
> ograniczeń w zakresie udzielania kredytów w walucie obcej
> ograniczeń w zakresie tzw. sprzedaży wiązanej
> ustalenia zasad dokonywania wyceny nieruchomości
> prowadzenia paszportu (w ramach UE) dla pośredników kredytowych, którzy spełniają wymogi dla prowadzenia takiej działalności w ich macierzystym państwie członkowskim
> zasad restrukturyzacji zadłużenia
> zasad reklamowania kredytów mieszkaniowych (w szczególności zakresu informacji przestawianych klientom w reklamach)
Ustawa o kredycie hipotecznym ureguluje treść umów kredytu mieszkaniowego w sposób podobny do obowiązującej Ustawy o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 roku,
np. kredytodawca będzie zobowiązany do wskazania całkowitego kosztu kredytu. W projekcie tej ustawy znalazło się także kontrowersyjne postanowienie wprowadzające zakaz
wynagradzania pośredników kredytowych przez kredytodawcę.
Uchwalenie Ustawy o kredycie konsumenckim oznaczało będzie dla banków konieczność dostosowania dokumentacji produktowych do nowych przepisów. Zakaz wynagradzania
pośredników kredytowych przez kredytodawcę oznaczał będzie konieczność zmiany modelu biznesowego przez pośredników – dotychczas pośrednicy wynagradzani byli niemal
wyłącznie przez kredytodawców. Zmiana ta będzie miała istotny wpływ na całą branżę pośredników kredytowych.
Możemy spodziewać się utrwalenia trendów, w wielu przypadkach widocznych już dzisiaj:
> coraz głębszej regulacji poddawane będą rynki finansowe
> dynamicznie rozwijał się będzie sektor FinTech
> postępował będzie proces konsolidacji na rynku usług bankowych
> klienci banków będą w coraz bardziej zorganizowany sposób kwestionowali postanowienia dokumentacji produktowych stosowanych przez banki, np. w ramach sporów
grupowych; zjawisko to będzie przybierało na sile zwłaszcza w przypadku istotnych zmian kursów walut lub stawek referencyjnych stosowanych przy obliczaniu oprocentowania
Istotnym zagadnieniem, z którym może przyjść się zmierzyć uczestnikom rynku finansowego oraz organom regulacyjnym mogą być problemy finansowe dużych grup bankowych
i konieczność wdrożenia odpowiednich środków mających na celu restrukturyzację banków.
Polski wzorzec umowy kredytu odpowiadający standardowi Loan Market Association (LMA)
W ostatnich miesiącach 2016 roku, w ramach grupy roboczej działającej przy Związku Banków Polskich, zakończono prace nad polskim wzorcem umowy kredytowej opartej
na wzorze pierwotnie wypracowanym przez Loan Market Association w Londynie. Standard LMA był od wielu lat stosowany w transakcjach kredytowych przez polskie banki,
klientów banków oraz ich doradców, jednak niektóre kwestie wymagające dostosowania do polskiego prawa lub praktyki kontraktowej nie były jednolicie rozstrzygane. Kancelarie
prawne przygotowujące dla banków i ich klientów dokumentacje na standardzie LMA posługiwały się swoimi własnymi wzorami umowy LMA. Pomimo tego, że standard LMA jest
stosowany w Polsce od kilkunastu lat, środowisko bankowe nadal potrzebowało ujednolicenia pewnych rozwiązań. Opracowany wzorzec umowy LMA odpowiada na te potrzeby
i będzie niebawem dostępny na stronie internetowej Związku Banków Polskich.
Kontakt do autora: Michał Markowski Powrót do spisu treściKontakt do autora: Michał Markowski

Wprowadzenie MIFID II i MIFIR w instytucjach finansowych
Wielkimi krokami zbliża się implementacja do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 roku w sprawie rynków
instrumentów finansowych (dyrektywy MIFID II), oraz termin wejścia w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 600/2014 z dnia 15 maja 2014 roku w sprawie
rynków instrumentów finansowych (rozporządzenia MIFIR).
Dyrektywa MIFID II oraz rozporządzenie MIFIR zastępują dotychczas obowiązującą dyrektywę MIFID, na której oparte zostały obowiązujące obecnie uregulowania dotyczące
świadczenia usług inwestycyjnych i funkcjonowania rynków finansowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Aktualny termin implementacji dyrektywy MIFID II i wejścia
w życie rozporządzenia MIFIR to 3 stycznia 2018 roku.
W związku z wejściem w życie MIFID II i MIFIR zmianie podlegały będą pewne elementy dotychczasowych modeli biznesowych, strategie sprzedaży produktów finansowych
oraz zasady prowadzenia działalności na rynkach finansowych. Proces implementacji będzie tym bardziej wymagający, że przy implementacji MIFID II i MIFIR konieczne będzie
uwzględnienie tysięcy stron aktów wykonawczych, standardów technicznych (RTS, ITS) oraz wytycznych implementacyjnych.
Nowe obowiązki
Na instytucje finansowe zostaną nałożone nowe obowiązki w zakresie m.in.:
> ochrony inwestorów, np. nowe wymagania dotyczące przygotowywania i oferowania produktów finansowych, nowe ograniczenia w zakresie przyjmowania korzyści
od podmiotów trzecich (np. TFI), objęcie regulacjami MIFID II produktów strukturyzowanych, nowe wymogi w zakresie komunikacji z klientem oraz zwiększenie obowiązków
informacyjnych firm inwestycyjnych
> przejrzystości rynkowej, np. zwiększenie zakresu upowszechniania informacji o transakcjach
> ładu korporacyjnego
> wdrożenia odpowiednich systemów i narzędzi kontroli, np. systemów IT w przypadku korzystania z algorytmicznych mechanizmów transakcyjnych
Zmianie ulegną także regulacje dotyczące infrastruktury rynkowej, np. wprowadzenie nowych systemów obrotu i nowych platform transakcyjnych, a organy regulacyjne uzyskają
szereg nowych uprawnień, m.in. w zakresie wprowadzenia ograniczeń obrotu danym instrumentem finansowym. Istotną zmianą będzie także wprowadzenie nowego modelu
doradztwa inwestycyjnego – nieistniejącego dotychczas w Polsce "doradztwa niezależnego". Świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego w ramach tego modelu wymagało będzie
wprowadzenia przez firmy inwestycyjne dodatkowych rozwiązań np. w zakresie zapobiegania konfliktom interesów lub sposobu rekomendowania produktów klientom.
Wszystkie firmy inwestycyjne objęte wymogami będą zobowiązane do wdrożenia wymogów wynikających z dyrektywy MIFID II i rozporządzenia MIFIR. Proces dostosowawczy
w firmach inwestycyjnych będzie skomplikowany, czasochłonny i kosztowny. Wdrożenie MIFID II w instytucjach finansowych będzie wymagało zatem szczególnych wysiłków
w zakresie planowania prac wdrożeniowych i wykorzystania dostępnych zasobów.
Kontakt do autora: Michał Markowski Powrót do spisu treści

AML/CTF
Rok 2017 stał będzie pod znakiem dostosowania rynku do nowych przepisów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) oraz finansowaniu terroryzmu (CTF).
Zmiana Dyrektywy w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (IV AMLD) powinna zostać implementowana
do 26 czerwca 2017 roku.
Najistotniejsze zmiany wprowadzane przez IV AMLD obejmować będą:
> nową koncepcję oceny ryzyka (ang. Risk Based Approach, RBA)
> zasady ustalania beneficjenta rzeczywistego
> rozszerzenie katalogu tzw. PEPów (ang. Politically Exposed Person)
> centralny rejestr informacji o beneficjentach rzeczywistych
Zakres instytucji obowiązanych rozszerzony zostanie o podmioty świadczące usługi w sferze gier hazardowych. Co więcej, może on objąć również podmioty świadczące usługi
w zakresie walut wirtualnych (np. bitcoin). Określony w projekcie poprawek do IV AMLD zakres podmiotowy aktu obejmie podmioty prowadzące platformy wymiany walut oraz
świadczące usługi kont – portfeli wirtualnych, które zobowiązane zostaną do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, a w szczególności identyfikacji i weryfikacji
tożsamości klienta.
Działania takie mieszczą się w ogólnej zmianie modelu oceny klienta przyjętej na gruncie IV Dyrektywy AML, opartej na ocenie ryzyka klienta (RBA). Obowiązek ten w praktyce
oznaczać będzie konieczność tworzenia kompleksowych matryc ryzyka, pozwalających prawidłowo identyfikować ryzyko związane z danym klientem oraz jego transakcjami.
W określonych przypadkach konieczne będzie także ustalanie beneficjenta rzeczywistego w ramach rozstrzygnięcia tzw. własności lub kontroli pośredniej, co dotyczy podmiotów
prawnych, które są właścicielami lub kontrolują inne podmioty prawne. W przypadku niemożności ustalenia osoby fizycznej będącej beneficjentem rzeczywistym ogromne
znaczenie mieć będzie podejście bazujące na RBA. Nakaz stosowania tego modelu oceny ryzyka uniemożliwi niejako automatyczne przyjmowanie pewnych założeń, że na przykład
beneficjentami rzeczywistymi osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych są członkowie ich władz.
Rozszerzona zostanie również definicja PEPa, która obejmować będzie nie tylko PEPów zagranicznych, ale również krajowych. Dodatkowo, decyzja o nawiązaniu relacji biznesowej
z PEPem nie zawsze będzie musiała zostać podjęta na szczeblu zarządu.
Utworzenie centralnego rejestru informacji o beneficjentach rzeczywistych spowoduje wprowadzenie szeregu nowych obowiązków regulacyjnych. Funkcję takiego rejestru pełnić
będzie projektowana Centralna Baza Rachunków (CBR). Instytucje obowiązane będą przekazywać do ww. rejestru informacje o prowadzonych przez nie rachunkach, ich
właścicielach, jak również o beneficjentach rzeczywistych. Co istotne, obowiązek przekazywania danych do CBR obejmie również podmioty oferujące produkty i usługi w zakresie
przechowywania danych uwierzytelniających niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych (tzw. hot storage wallets).
Z uwagi na znaczne ryzyko regulacyjne oraz wysokie sankcje, jakie grożą instytucjom obowiązanym w związku z niedostosowaniem się do IV AMLD, zasadnym jest nadanie
projektom wdrożeniowym najwyższego priorytetu.
Nowe przepisy zwiększą uprawnienia GIIF, w tym istotnie zmieni się zakres i wysokość sankcji, jakie mogą dotknąć instytucje obowiązane – kary pieniężne wzrosną
z 750 tysięcy złotych do 5 milionów euro. Co ważne, informacje o nieprawidłowym wykonywaniu obowiązków przez instytucje obowiązane będą podawane do publicznej
wiadomości.
Kontakt do autorów: Paweł Kuskowski, Paweł Dudojc Powrót do spisu treści

Ryzyko regulacyjne i compliance w bankach
W roku 2017 dojdzie do kilku zasadniczych zmian w sposobie funkcjonowania komórek do spraw zgodności (compliance) w bankach.
Po pierwsze, w najbliższej przyszłości oczekiwane jest wejście w życie Rozporządzenia w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, polityki
wynagrodzeń oraz szczegółowego sposobu szacowania kapitału wewnętrznego, którego projekt dostępny jest obecnie na stronach Rządowego Centrum Legislacji.
Po drugie, w 2017 roku wejdzie w życie znacząca nowelizacja Rekomendacji H Komisji Nadzoru Finansowego, dotyczącej funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej w bankach.
Należy również wspomnieć o wchodzącym w życie w tym roku Rozporządzeniu w sprawie kryteriów i sposobu przeprowadzania badania i oceny nadzorczej (BION).
Rozporządzenie w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej potwierdza oparcie systemu zarządzania ww. na trzech liniach obrony. Pierwszy poziom
to zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej banku. Na drugi poziom składa się zarządzanie ryzykiem przez pracowników w ramach powołanej do tego komórki lub
stanowiska, co powinno być wykonywane w sposób niezależny od ww. zarządzania ryzykiem operacyjnym. W ramach tego poziomu zadania swe wykonuje także komórka
ds. zgodności. Trzeci poziom to działalność komórki audytu wewnętrznego.
Pewną nowością regulacyjną jest określenie w Rozporządzeniu polityki wynagrodzeń banku, mającej na celu prawidłowe i skuteczne zarządzanie ryzykiem. Polityka ta nie powinna
zachęcać do podejmowania nadmiernego ryzyka w banku oraz umożliwiać realizację strategii zarządzania bankiem i strategii zarządzania ryzykiem, jak również ograniczać konflikt
interesów. Polityka wynagrodzeń przynajmniej raz w roku podlegać będzie niezależnemu wewnętrznemu przeglądowi. Rozporządzenie wprowadza także procedurę anonimowego
zgłaszania przez pracowników naruszeń prawa oraz procedur i standardów etycznych banku. Wprawdzie przepisy czynią osobą odpowiedzialną za wskazany proces wyznaczonego
członka zarządu, niemniej w praktyce proces weryfikacji zasadności zgłoszeń spoczywał będzie na jednostce compliance. Akt ten określi również mechanizmy kontrolne, jakie
będzie mogła stosować jednostka compliance oraz jej podstawowe obowiązki. Przepisy Rozporządzenia nie wyłączają obowiązku stosowania wymogów z zakresu compliance
nakładanych na banki prowadzące działalność maklerską oraz banków powierniczych. Co istotne, Rozporządzenie nie wskazuje w tym zakresie na przepisy dotyczące wykonywania
przez banki funkcji depozytariusza funduszy inwestycyjnych, w tym alternatywnych funduszy inwestycyjnych.
Nowelizacja Rekomendacji H zakłada wykorzystywanie w działaniach komórki do spraw zgodności narzędzi monitorowania poziomego oraz pionowego, służących bieżącej
weryfikacji działalności banku, jak i testowaniu obszarów tej działalności. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób rozumieć należy testowanie poziome w ramach II linii obrony.
Problematyczne jest bowiem ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za tę czynność. Wskazania wymaga założenie, że testowanie pionowe powinno odbywać się w oparciu
o kryterium zgodności z prawem, regulacjami wewnętrznymi banku oraz przyjętymi standardami. Takie ujęcie problemu powoduje, iż komórki compliance mogą zostać obarczone
bardzo szerokim zakresem odpowiedzialności za działanie banku w wielu dotychczas niemonitorowanych gałęziach prawa, takich jak podatki. Z drugiej strony Rekomendacja H
określi minimalny zakres uprawnień i obowiązków komórki compliance, jak również sformalizuje jej status w strukturze banku, a także zapewni jej niezależność (w tym w zakresie
wynagrodzeń) oraz odpowiednie umocowanie.
Finalnie odnotować należy, że zmianie ulegną zasady przeprowadzania BION w bankach. Na mocy Rozporządzenia ws. BION KNF oceniać będzie stopień narażenia banku na ryzyko
związane z jego działalnością oraz jakość systemu zarządzania tym ryzykiem. W ramach BION KNF posiłkować będzie się wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego. Z
uwagi na spory zakres uznania administracyjnego, jakim dysponuje KNF, w procesie BION konieczne będzie skrupulatne przygotowanie do nowych zasad realizacji badania oraz
zapewnienie jego przebiegu w zgodzie z nowymi wymogami regulacyjnymi.
Kontakt do autorów: Paweł Kuskowski, Paweł Dudojc Powrót do spisu treści

Usługi płatnicze
Na początku lutego 2017 roku wejdzie w życie większość nowych przepisów nowelizujących ustawę o usługach płatniczych. Nowelizacja podpisana 9 grudnia 2016 roku przez
Prezydenta miała na celu przede wszystkim implementację dyrektywy PAD oraz dostosowanie lokalnych przepisów do unijnego rozporządzenia w sprawie opłat interchange
w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę.
Tym samym w 2017 roku banki będą zmuszone wprowadzić do swoich ofert tzw. podstawowy rachunek płatniczy. Ma on mieć ograniczony zakres funkcjonalności i zapewniać
klientowi dokonanie co najmniej pięciu bezpłatnych transakcji płatniczych. Dodatkowo nowe przepisy gwarantują możliwość przenoszenia rachunku płatniczego z banku do banku
i wprowadzają zasady porównania opłat związanych z rachunkami płatniczymi oferowanymi przez różne podmioty.
Druga część zmian wprowadzona przez nowelizację związana jest z unijnym IFR, czyli rozporządzeniem w sprawie opłat interchange. I tak z ustawy znikają lokalne limity na stawki
interchange (obowiązują bowiem bezpośrednio te z IFR), a pojawia się cały szereg przepisów regulujących zasady funkcjonowania podmiotów prowadzących schematy płatnicze,
obejmujący m.in. wymóg zgody Prezesa NBP na prowadzenie schematu (z wyłączeniem jednak schematów trójstronnych oraz międzynarodowych, o ile zasady ich działania
podlegają nadzorowi w innym państwie członkowskim), obowiązki raportowe tych podmiotów czy też sankcje za naruszanie IFR. Podmioty prowadzące schematy płatnicze
zobowiązane będą do złożenia wniosku o wydanie zgody w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie znowelizowanej ustawy. Podmioty te są również zobowiązane przedłożyć NBP
do 8 kwietnia 2017 roku informacje potwierdzające zgodność ustalonych przez ten podmiot zasad funkcjonowania systemu kart płatniczych z wymogami określonymi w IFR.
Warto jeszcze wspomnieć o dorzuconym do nowelizacji „liftingu” art. 113 ustawy o usługach płatniczych, regulującego zasady pobierania przez KNF opłat za nadzór nad lokalnymi
instytucjami płatniczymi. Przepis ten wchodzi w życie od początku 2018 roku i może znacząco wpłynąć na funkcjonowanie dostawców z krajowym zezwoleniem.
Pamiętać również należy, że cała branża czeka na nową ustawę AML przygotowywaną przez Ministerstwo Finansów.
Trendy na najbliższe lata to przede wszystkim dalsze ograniczanie roli banków w usługach płatniczych na rzecz dostawców niebankowych, a szczególnie tzw. fintechowych,
konsolidacje pomiędzy podmiotami z lokalnymi zezwoleniami i niestety pogłębiająca się rola regulatorów – ze względu na sytuację międzynarodową ze szczególnym wskazaniem
na tych z obszaru AML/CTF. Nieustająco rośnie również znaczenie wirtualnych walut, i co za tym idzie – zainteresowanie regulatorów.
Prace nad RTS
Na początku roku 2017 Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) powinien zakończyć prace nad tzw. regulacyjnymi standardami technicznymi (Regulatory Technical Standards)
oraz wytycznymi związanymi z drugą dyrektywą o usługach płatniczych (PSD2). Wraz z uchwaleniem nowej dyrektywy o usługach płatniczych do EBA zostało oddelegowane
opracowanie standardów technicznych służących realizacji postanowień dyrektywy. Opracowane przez EBA dokumenty przekazane zostaną Komisji Europejskiej w celu ich przyjęcia
i opublikowania.
Inicjatywa tzw. piaskownicy regulacyjnej
Pod koniec 2016 roku w Ministerstwie Rozwoju miało miejsce spotkanie (współorganizowane przez Ministerstwo Finansów, Fundację FinTech Poland oraz Centrum Prawa Nowych
Technologii Uniwersytetu Warszawskiego), podczas którego dyskutowano nt. możliwości utworzenia w Polsce tzw. „piaskownicy regulacyjnej” (regulatory sandbox). Idea
„piaskownicy regulacyjnej” polega na wydzieleniu środowiska prawnego, w którym bez negatywnych konsekwencji oraz bez konieczności uzyskiwania zezwoleń przedsiębiorcy
mogą eksperymentować z nowoczesnymi technologiami, przestrzeni, w której można tworzyć i testować nowe usługi finansowe w ramach ograniczonej grupy klientów i przy
ograniczonych wymogach regulacyjnych. Inicjatywa ta jest z pewnością godna uwagi.
Kontakt do autorki: Magdalena Chrzan Powrót do spisu treści
Powrót do spisu treściKontakt do autorów: Magdalena Chrzan

Energetyka
Wydaje się, że rok 2017 będzie przełomowy dla polskiego sektora energetycznego. Na skutek wejścia w życie w dniu 16 grudnia 2016 r. rozporządzenia w sprawie szczegółowego
wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz
wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących, przedsiębiorcy paliwowi do 16 stycznia 2017 r. byli obowiązani do wystąpienia o zmianę dotychczasowych koncesji poprzez
dostosowanie ich treści do nowej nomenklatury paliw ciekłych. W tym terminie przedsiębiorcy przywożący paliwa ciekłe wskazane w niniejszym rozporządzeniu byli również
obowiązani do dokonania stosownego wpisu w rejestrze podmiotów przywożących.
Warto również wskazać, że od 1 stycznia 2017 r. weszły w życie zmiany dotyczące rynku gazu ziemnego. Ogłoszona 8 grudnia 2016 r. zmiana ustawy prawo energetyczne
przewiduje m.in. zniesienie taryfowania działalności w zakresie sprzedaży gazu ziemnego w punkcie wirtualnym, a także gazu CNG, LNG oraz gazu sprzedawanego w trybie
przetargów, aukcji lub zamówień publicznych. Następnie, od 1 października 2017 r. zostanie zniesiony obowiązek zatwierdzania taryf dla wszystkich pozostałych odbiorców gazu
ziemnego, z wyjątkiem gospodarstw domowych, w przypadku których zniesienie planowane jest z końcem 2023 r.
Na uwagę zasługują również zmiany w sektorze odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z zapowiedzią przedstawicieli Ministerstwa Energii w 2017 roku powinna powstać
kompleksowa regulacja w zakresie klastrów oraz spółdzielni energetycznych. Istnieje również cień nadziei na objęcie definicją prosumenta przedsiębiorców wytwarzających energię
elektryczną na potrzeby związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Nowy Rok to również zmiany przepisów związanych z przywozem paliw stałych do Polski,
co zgodnie z zapowiedziami resortu zostanie uregulowane w drodze nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz stosownych aktów
wykonawczych.
W 2017 r. powinna również wejść w życie ustawa o rynku mocy. Warto również wskazać, że w 2017 r. Prezes URE powinien zakończyć wszystkie postępowania w zakresie
przekroczeń poboru mocy, które miały miejsce w sierpniu 2015 r. Wymierzenie kar finansowych przez Prezesa może skutkować licznymi odwołaniami przedsiębiorców
do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Wydaje się, że będą to regulacje w zakresie elektromobilności, morskich farm wiatrowych oraz nowych zasad wsparcia dla kogeneracji. Odnosząc się do samochodów
elektrycznych, należy wskazać, że 13 grudnia 2016 r. w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów został zamieszczony projekt ustawy o elektromobilności i paliwach
alternatywnych, który ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w pierwszym kwartale 2017 r. Oznacza to, że w najbliższych latach możemy być świadkami rozwoju
elektromobilności w Polsce. Kolejną istotną kwestią wymagającą regulacji jest system wsparcia dla kogeneracji. Należy podkreślić, że obecny system wsparcia dla systemów
kogeneracji obowiązuje jedynie do 2018 r. Wydaje się również, że w najbliższych latach, w związku ze wzrostem zainteresowania inwestycjami w morskie farmy wiatrowe, mogą
pojawić się również szczegółowe regulacje dotyczące tej kwestii.
W związku z tym, że zniesienie taryf na obrót gazem ziemnym stało się faktem, przedsiębiorcy obrotu mają obowiązek dostosowania zawartych z odbiorcami umów sprzedaży
i umów kompleksowych do nowych okoliczności. Zgodnie z nowelizacją, jeżeli umowa sprzedaży paliw gazowych lub umowa kompleksowa nie określają ceny paliw gazowych
lub sposobu jej ustalania po ustaniu obowiązku taryfikacji, przedsiębiorstwo obrotu będzie obowiązane do przesłania odbiorcy projektu zmiany umowy w zakresie proponowanych
cen paliw lub sposobu ich ustalania. Przekazanie przez przedsiębiorstwo obrotu projektu zmiany umowy powinno nastąpić nie później niż na 2 miesiące przed upływem terminów
uwolnienia cen, tj. do 1 sierpnia 2017 r. dla odbiorcy przemysłowego i do 1 listopada 2023 r. dla odbiorcy w gospodarstwie domowym. Wraz z projektem zmiany umowy
przedsiębiorstwo obrotu jest obowiązane przesłać odbiorcy pisemną informację o prawie do jej wypowiedzenia. W takiej sytuacji odbiorcy przysługuje prawo do wypowiedzenia
umowy bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Aby wypowiedzieć umowę, odbiorca powinien złożyć pisemne wypowiedzenie. Skutkiem tego umowa ulegnie rozwiązaniu z upływem
ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie odbiorcy wpłynęło do przedsiębiorstwa. Odbiorca ma również możliwość wskazania późniejszego
momentu rozwiązania umowy.
Kontakt do autorów: Łukasz Jankowski, Milena Kazanowska-Kędzierska Powrót do spisu treściKontakt do autorów: Łukasz Jankowski, Milena Kazanowska-Kędzierska

Apteki i informatyzacja służby zdrowia
W nadchodzącym czasie Ministerstwo Zdrowia zapowiada duże zmiany Prawa farmaceutycznego. Aktualnie w resorcie toczą się prace, które mają zakończyć się przedstawieniem
w Radzie Ministrów projektu ograniczenia sprzedaży produktów leczniczych oraz sprzedaży innego asortymentu w aptekach. Zgodnie z ostatnimi doniesieniami produkty lecznicze
sprzedawane byłyby wyłącznie w aptekach i punktach aptecznych. Zatem sprzedawane dotychczas również w obrocie pozaaptecznym leki OTC (wydawane bez recepty) zniknęłyby
z półek sklepów wielobranżowych oraz stacji benzynowych. Z kolei w aptekach niedozwolona byłaby sprzedaż takich produktów jak kosmetyki czy suplementy diety. Rekompensatą
za obniżenie zakresu dozwolonego asortymentu w aptekach byłaby tzw. opłata dyspensyjna, czyli stała kwota opłacana przez pacjenta za wydanie opakowania produktu
leczniczego.
W najbliższej przyszłości zmiany obejmą również zasady prowadzenia działalności aptecznej. W Sejmie przedstawiono projekt nowelizacji ustawy Prawo farmaceutyczne
przewidujący ograniczenie możliwości prowadzenia apteki wyłącznie przez zawodowych farmaceutów oraz spółki jawne lub partnerskie, których wyłącznym przedmiotem
działalności jest prowadzenie apteki, i w których, odpowiednio, wspólnikami lub partnerami są zawodowi farmaceuci. Przekształcenie podmiotu prowadzącego aptekę w spółkę
inną niż wskazana wyżej wiązać się ma z wygaśnięciem zezwolenia na jej prowadzenie.
Do zmian tych powinni przygotować się zarówno przedsiębiorcy sieciowi rozważający założenie kolejnych aptek, jak indywidualni farmaceuci.
Najbliższe lata zapowiadają znaczne zmiany w informatyzacji służby zdrowia, rozpoczęte pracami nad platformą zdrowia P1. Na 2018 rok planowane jest wejście w życie obowiązku
prowadzenia przez wszystkie podmioty prowadzące działalność leczniczą dokumentacji medycznej w formie elektronicznej. To duże wyzwanie zarówno dla nabywców, jak
i dostawców systemów obsługi systemów HIS (Hospital Information System). Okaże się bowiem w praktyce, czy obowiązujące w tej materii regulacje – zarówno dotyczące sposobu
prowadzenia dokumentacji medycznej, jak i zapewnienia bezpieczeństwa ochrony danych osobowych – są wystarczające dla prawidłowego i bezpiecznego obiegu tych
specyficznych dokumentów w formie elektronicznej. Prowadzone działania będą istotne dla prawidłowego i sprawnego wdrożenia oraz rozwoju telemedycyny w Polsce.
W skali światowej rynek tych usług z roku na rok zwiększa swoją wartość.
W niedługim czasie w Polsce będzie prawdopodobnie możliwe wnioskowanie o założenie i prowadzenie publicznych rejestrów medycznych. Aktualnie prowadzone są prace nad
projektem nowelizacji ustawy o informacji w ochronie zdrowia, umożliwiającej podmiotom prywatnym występowanie z inicjatywą utworzenia takich rejestrów do Ministra Zdrowia
oraz powierzenia im jego prowadzenia. W przypadku wejścia w życie nowelizacji przed podmiotami z sektora prywatnego otworzy się nowa możliwość partycypowania w systemie
ochrony zdrowia w Polsce, poprzez zarządzanie dużą ilością danych medycznych dotyczących chorób i metod ich leczenia.
Kontakt do autorów: Marta Gadomska-Gołąb, Błażej Grochowski Powrót do spisu treści

Trzecia spółka kapitałowa w KSH
W związku z dużą potrzebą wprowadzenia nowego typu spółki kapitałowej (przeznaczonej w szczególności dla prowadzenia działalności innowacyjnej, m.in. startupów), łączącego
zalety spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej, Ministerstwo Rozwoju przystąpiło do prac nad wprowadzeniem do Kodeksu spółek handlowych trzeciej spółki kapitałowej: Prostej Spółki
Akcyjnej (PSA).
Na chwilę obecną do podstawowych założeń koncepcji Prostej Spółki Akcyjnej należy:
> łatwa rejestracja spółki – oprócz metody tradycyjnej przewiduje się rejestrację elektroniczną (24h)
> minimalne wymogi kapitałowe dla założycieli i możliwość elastycznego kształtowania struktury majątkowej spółki, w tym m.in.:
> obniżenie minimalnej wysokości kapitału zakładowego do 1 zł
> obok kapitału zakładowego możliwe byłoby utworzenie odrębnego kapitału, który byłby znacznie bardziej płynny niż kapitał zakładowy, akcje w tym kapitale mogłyby
zaś być obejmowane m.in. za wkład niepieniężny lub za pracę
> możliwość łatwych i różnorodnych form inwestycji w spółkę, m.in. poprzez crowdfunding
> możliwość wniesienia do spółki know-how oraz pracy bez skomplikowanych i kosztownych wycen na etapie rozpoczynania działalności
> możliwość dematerializacji akcji podobnie jak w przypadku spółek publicznych, ale bez konieczności wykonywania dodatkowych obowiązków spółki publicznej
(przy czym akcje PSA nie będą mogły być przedmiotem obrotu na giełdzie)
> wprowadzenie możliwości uregulowania w statucie różnego rodzaju i typów uprzywilejowania oraz ograniczenia zbywalności akcji oferowanych w pakietach
> wprowadzenia modelowych (opcjonalnych) klauzul umownych między akcjonariuszami (m.in. tag-along, drag-along, shootout, liquidation preference, vesting)
> możliwość wyboru struktury organów PSA:
> zarząd (oraz fakultatywna rada nadzorcza)
> rada dyrektorów – organ „administrujący” spółką, w którym członkami będą dyrektorowie wykonawczy – menadżerowie i niezależni dyrektorowie niezarządzający, pełniący
także funkcje kontrolne
> protokoły z walnego zgromadzenia akcjonariuszy bez formy aktu notarialnego
> możliwie szybka i nieskomplikowana likwidacja PSA
Pod koniec czerwca 2016 roku Ministerstwo Rozwoju przekazało do prekonsultacji "Zarys koncepcji Prostej Spółki Akcyjnej (PSA)". Natomiast od 12 września 2016 roku zamknięta
grupa ekspercka zajęła się dalszym opracowywaniem formy PSA. Wiele wskazuje na to, że Prosta Spółka Akcyjna pojawi się w polskim systemie prawnym już w roku 2017.
Kontakt do autorki: Ewa Szlachetka Powrót do spisu treści

Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland

Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (9)

Semelhante a Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland

Semelhante a Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland (20)

Mais de Eversheds Sutherland Wierzbowski

Mais de Eversheds Sutherland Wierzbowski (11)

Prawo i biznes 2017 - Zmiany. Trendy. Wyzwania. Wierzbowski Eversheds Sutherland