Summerschool 'Ontwerp het -veilige- waterstoflandschap’ op 4, 5 en 6 juli in Hoogeveen

1. Kavel H
Kenniscentrum om een veilige, duurzame en betaalbare leefomgeving
te realiseren
Groep 5
Lisette Tijmens
Mariska de Zeeuw
Laurens Fiscalini
Emily de Bree
6-7-2018

2. Veilige, duurzame en betaalbare leefomgeving
Gemeente Hoogeveen streeft naar een veilige, duurzame en betaalbare leefomgeving voor haar
bewoners. Om een duurzame leefomgeving te realiseren, wil de gemeente Hoogeveen zich richten
op waterstofenergie. De reden hiervan is dat er overgegaan moet worden op duurzame vormen van
energie. Een belangrijk element om duurzame energie te bevorderen is de opslag. Tot op heden is
het probleem bij hernieuwbare vormen van energie dat er in tijden van overschot (pieken) geen
mogelijkheid is om de energie op te slaan. Om energie te kunnen opslaan wil de gemeente
Hoogeveen zich richten op waterstof. Gemeente Hoogeveen heeft de ambitie om als eerste
gemeente ter wereld een wijk te realiseren die gebruik maakt van waterstof als duurzame
energiebron.
Waterstof heeft drie vormen: grijze waterstof, blauwe waterstof en groene waterstof. Waterstof
heeft allerlei voordelen in vergelijking met andere opslagtechnieken. Ook blijkt dat waterstof, kijkend
naar veiligheid, niet meer risico’s zal veroorzaken dan aardgas. Hier is met name onder bewoners nog
veel onduidelijkheid en onzekerheid over.
Kavel H
Wij introduceren daarom ‘Kavel H’. Kavel H is een kennispunt dat stakeholders zal ondersteunen om
tot een veilige, duurzame en betaalbare leefomgeving in gemeente Hoogeveen te komen. Om het
einddoel te bereiken zal eerst gericht worden op Nijstad-Oost. De stakeholders die in eerste instantie
betrokken zullen worden bij Kavel H, zijn bewoners, provincie, gemeente, waterschap, netbeheer en
de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). De gemeente neemt hierbij de regie.
Het kenniscentrum ‘Kavel H’ zal gevestigd zijn op de locatie van kavel 9 te Nijstad-Oost. De reden van
deze locatie is in het kader van veiligheid. Gekeken naar de NAM-locatie en externe veiligheid valt
een deel van de risicocontour over Nijstad-Oost. Dit betekent dat kavel 9 geen woonlocatie mag
betreffen. Kijkend naar de Omgevingswet biedt een kenniscentrum wél mogelijkheden voor deze
locatie.
In Kavel H ontwerpen stakeholders middels creatieve wijze samen met de toekomstige bewoners
Nijstad-Oost de inrichting van hun wijk. De bewoners voelen zich gehoord en hebben ook
daadwerkelijk inspraak. Er vindt op een laagdrempelig niveau kennisoverdracht in het kader van
waterstof plaatst. Het doel hierbij is dat bewoners overtuigd zijn van waterstofenergie waarbij men
zich veilig voelt in de eigen wijk. Mythes rondom waterstof worden weggenomen en men ervaart dit
spelenderwijs. Ze krijgen daarbij de duurzame energieproductiemiddelen en de waterstof in eigen
handen, in de vorm van een energie coöperatie. Ze hebben hierdoor ook eigenaarschap en de
energie blijft lokaal. De energie wordt opgewekt uit zonne- en windenergie en wordt opgeslagen als
waterstof.

3. Business model
Als de duurzame waterstofwijk Nijstad-Oost is gerealiseerd dient Kavel H als kenniscentrum waar
andere stakeholders uit Nederland kennis op kunnen doen over waterstof en het proces dat heeft
geleid tot de waterstofwijk. De NAM en de netbeheerder zullen dit kenniscentrum financieren. De
reden hiervan is dat zij Nijstad-Oost kunnen gebruiken om zich te richten op acquisitie. Iedere
stakeholder pakt als het ware zijn/haar podium om een van de partners te zijn die het mogelijk heeft
gemaakt een waterstofwijk te realiseren. Dit biedt mogelijkheden om op de lange termijn om
projecten buiten Hoogeveen te kunnen realiseren. Ook potentiele klanten van deze bedrijven zullen
dit kenniscentrum bezoeken. Voor de NAM zou het extra interessant moeten zijn om deel te nemen
aan het realiseren van de wijk om haar imago op te schonen na gebeurtenissen die zich de afgelopen
jaren hebben voorgedaan in Groningen.
Belangrijk om te vermelden is dat wij ons wel richten op zonne- en windenergie, maar daarbij niet op
zonneparken. De reden hiervan is dat de provincie Drenthe en gemeente Hoogeveen zuinig zijn op
hun landschap en grond en wij er mede daarom van overtuigd zijn dat zonnepanelen op met name
daken in combinatie met kleine windmolens in deze regio wél een uitkomst bieden.
Een andere stakeholder die wellicht erg van belang kan zijn, is het waterschap. Zij kunnen gratis
restwarmte leveren. Kijkend naar het gebruik van restwarmte waarbij dit kan omgezet worden tot
waterstof, liggen er meer kansen voor het Hoogeveen. Een voorbeeld hierbij is de kaasfabriek
gevestigd in Hoogeveen die veel warmte afstoot. Dit zou ook gebruikt kunnen worden om
Hoogeveen te voorzien van waterstofenergie.
Doel van Kavel H
De NAM en netbeheerder zullen inbreng van kennis verzorgen. Stakeholders als de gemeente, de
provincie en/of bewoners zullen helpen bij de vertaling van deze kennis zodat deze voor eenieder
begrijpelijk is. Het kenniscentrum zal zich dan ook richten op de volgende onderwerpen:
• Het informeren over de energietransitie;
• De toekomst en werking van waterstof;
• De veiligheid van waterstof in vergelijking tot aardgas (waarbij mythes worden
weggenomen), ook wel omgevingsveiligheid;
• Hoe is de wijk Nijstad-Oost gerealiseerd, kijkend naar de ervaring van bewoners.
Ontzettend belangrijk hierbij is dat het kenniscentrum haar overdracht op spelenderwijs zal
realiseren. Zo kan bij zowel jong als oud op effectieve wijze de onzekerheid rondom deze vorm van
energietransitie worden weggenomen. Denk hierbij ook aan een (school)uitje.
Het is onrealistisch om van de een op de andere dag van aardgas volledig over te gaan tot volledig
groene energie. De NAM zou een uitkomst kunnen bieden om deze overgangsfase te overbruggen
middels grijze waterstof. Dit houdt in dat we in de eerste fase nog aardgas nodig zullen hebben naast
zon en wind als energiebronnen. Wij streven er absoluut naar om in de loop der tijd over te gaan op
groene waterstof. Wat de rol van de NAM daarin zal zijn is momenteel onduidelijk. Zij kan eruit
stappen of volledig duurzame energie gaan produceren. Daarnaast is het voordelig dat het
netbeheer, kijkend naar waterstof, haar leidingen niet of nauwelijks hoeft aan te passen of te
verwijderen. Uit onderzoek is gebleken dat de leidingen geschikt zijn om 100% waterstof, ook wel
groene waterstof, te transporteren.

4. In een notendop
Duurzame, veilige en betaalbare
leefomgeving
Kavel H
Fase 1
Gericht op Nijstad-Oost
Fase 2
Gericht op Hoogeveen
Fase 3
Gericht op Nederland