Warmtepompen staan niet alleen in de belangstelling vanwege de huidige toepassingsmogelijkheden bij duurzame woningbouwprojecten. Op verschillende locaties wordt praktijkonderzoek verricht naar de manier waarop warmtepompen in de toekomst kunnen bijdragen aan de overgang naar 'all electric' energievoorzieningen in steden en woonwijken. Architecten, adviseurs, woningcorporaties, installateurs, bouwbedrijven en gemeenten zullen in de komende tien jaar steeds meer rekening moeten houden met deze ontwikkeling.

1. Warmtepompen in de toekomst
Warmtepompencongres, Veenendaal, 7 Juni 2016
Olaf van Pruissen, TNO

2. 22-6-2011
Hoge Concentraties van Warmte Pompen in
Woonwijken en de Reductie van hun impact op
het Elektriciteits Netwerk; eerste ervaringen
• Piek belasting
• Gelijktijdige vraag
• Warmtepompen en weerstands verwarming
• Hoge investeringskosten in extra distributie stations en kabels (8x)
2

3. 22-6-2011
Kosten:
Sterk locatie afhankelijk
Distributie stations: 11x 630 kvA onderstations extra
+ MV/LV transforming station : kosten 250 kEuro
MV-transmissie netwerk: extra kosten van 1.2 MEuro
3

4. Couperus Ypenburg, HoogDalem Gorinchem,
Zeewaarts IJmuiden, Louis Davids Carré Zandvoort

5. Gegevens over Couperus Ypenburg, doelen and
PowerMatcher
Apartmenten complex Couperus met 300 apartmenten
Individueel verwarmd met warmte pompen: vermogen van 1 kW
Monitoren van de binnen temperatuur, thermostaat (set point) en de
status van de warmte pomp
Smart grid veld test van 10 maanden
2 scenario’s onderzocht:
• Onbalans reductie
• Piek scheren
Gebruikte technologie: PowerMatcher
Op basis van prijs (vraag en aanbod) multi agent regel systeem

6. Energy balance
IN OUT
1) More solar power
2) Switch on flexible
appliances
3) Imbalance reduced
Energy Grid
Out of
Balance

7. Energy balance
IN OUT
1) Less wind power
than predicted
2) Turn off heat pump
Energy Grid
Out of
Balance

8. Energy balance
IN OUT
1) Less wind power
than predicted
2) Turn off heat pump
3) Imbalance reduced

9. Couperus Ypenburg (Stille kracht)
All important stakeholders on board: DSO (Stedin),
retailer (Eneco), manufacturer (ITHODaalderop),
housing company (Vestia), software integrator
(IBM), technology supplier (TNO)

10. Technology employed: PowerMatcher
150 software agents
Autonomous software
Price based
Scalable
Temperature bandwidth
of 0,4 °C
Approximately 80%
apartments inhabited
Apartment floor heating
Domestic hot water
heating starts at 22:00
hrs
Reset server at 2:30 hrs

11. Karakteristieke metingen in apartementen
November Oktober
Comfort : geen negative invloed op het gebruikers
comfort door het schuiven in de tijd van het
verwarmen met warmte pompen (Stille kracht)
Vervolgens : Onbalans resultaten

12. Original and residual imbalance November

13. Hourly imbalance compensation November

14. Peak shaving (150 controlled, 150 uncontrolled)

15. Results Couperus: building acting as a battery
Imbalance reduction as well as peak shaving
21% of total heat pump power is flexible
Suppose:
1. an average apartment 2kW power heat pump
2. 20% households heated with heat pumps
Netherlands: 0,5 GW power flexible
DSO: peak shaving delay or post-ponement of
network investment (some sites > 1M€)

16. Bewonersonderzoek (mensen met TOON,
zonnepanelen, ‘gewone’ mensen)
Landelijke politiek ?
Consument ?
Welke groep biedt de beste kansen voor duurzame
energie, zoals warmtepompen?

17. Dankzij welke stakeholder kun je het beste aan de
slag met duurzame energie (warmtepompen)
Landelijke politiek ?!
Consument
“Het behoud van de wereld” wordt door de deelnemers van Couperus
als belangrijkste reden aangemerkt om duurzame energiebronnen te
benutten
Streven naar autarkie

18. HeatMatcher veldtest te Durghorst Krommenie

19. HeatMatcher Smart City locations
Durghorst Louis Davidscarré
Spanbroek Zeewaarts
79 Apartments
Heating
Apartments+School+
Library
Heating,
domestic hot water,
solar collectors
Office
Heating, cooling,
balance aquifer,
spaceheating
Apartments
Heating,
domestic hot water,
solar collectors
1
3 4
2

20. Percentage of renewable energy used

21. Daily expenses; potential savings 18%

22. Warmtenetten, warmterotondes, geothermie,
restwarmte, datacenters

24. Warmte Datacenters voor Lage-T warmtenetten

25. TNO
Hanzehogeschool Groningen
Rijksuniversiteit Groningen
Energy Academy Europe

26. De voordelen van Hesi-lab samengevat

27. Warmtepomp in de toekomst zal:
in plaats van het elektriciteitsnet op scherp te zetten, het
elektriciteitsnet helpen beschermen
mits de elektriciteit wordt opgewekt met zonnecellen (PV) en
windturbines, bijdragen aan een efficiënte en duurzame energie
opwekking