Tiếp cận hội chứng kém hấp thu

1. HỘI CHỨNG KÉM HẤP THU
1. Định nghĩa
• Là tình trạng không có khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất
từ đường tiêu hóa vào dòng máu
• Không phải một bệnh, mà là hậu quả của một tình trạng hoặc bệnh lý khác
<http://www.webmd.com/digestive-disorders/tc/malabsorption-syndrome-topic-overview>

2. 2. Sinh lý bệnh
Mất khả năng phân giải (luminal phase
- digestion), hấp thu (mucosal phase -
absorption) hoặc vận chuyển (post-
absorptive/ lymphatic phase - transport)
các chất dinh dưỡng, nguyên tố vi
lượng từ ruột non
<http://emedicine.medscape.com/article/180785-overview#a6>

3. 3. Nguyên nhân
Trước niêm mạc
• Bệnh ảnh hưởng đến
hấp thu: celiac, viêm
ruột, …
• Không dung nạp sữa
bò, đậu nành, fructose
• Giảm bề mặt hấp thu:
phẫu thuật, …
• Bệnh nội tiết
Niêm mạc
• Kém tiêu hóa: viêm
tụy mạn, xơ nang,
carcinoma tụy
• Thiếu enzyme tiêu
hóa, dịch tụy, dịch mật
do VSV phát triển quá
mức, xơ gam, ứ mật, …
• Sử dụng 1 số thuốc
Sau niêm mạc
• Bất thường về mạch
máu hoặc mạch bạch
huyết, tắc mạch, …
• Bệnh mạch máu: suy
động mạch hoặc tĩnh
mạch mạc treo, …
<https://patient.info/doctor/gastrointestinal-malabsorption>

4. 4. triệu chứng
• Yếu mệt
• Thay đổi cân nặng và tăng trưởng
• Dấu hiệu thiếu chất: da khô, phù do
thiếu protein, thiếu máu do thiếu sắt,
thiếu vit.B12, folat, chảy máu do
thiếu vit.K,…
Ngoài đường
tiêu hóa
• Tiêu chảy
• Tiêu phân mỡ
• Căng chướng bụng, đầy hơi, đau mơ
hồ …
Tại đường
tiêu hóa
Tùy thuộc vào
từng bệnh cụ thể
sẽ có các triệu
chứng khác nhau
<https://patient.info/doctor/gastrointestinal-malabsorption>

6. 5. Cận lâm sàng
Mục đích để tìm ra bệnh nguyên hơn là để chứng minh hoặc loại trừ HC
kém hấp thu
1. Xét nghiệm máu
• Công thức máu
• Định lượng vit. B12, folat, albumin, cholesterol, đường huyết mao mạch, Fe,
Ca, Mg, …
• Định lượng sinh hóa gan – mật – tụy
• PT
2. Thăm dò chức năng hấp thu
• Xét nghiệm phân: định lượng mỡ phân (bất thường > 6 g/24 giờ), tìm KST, …
• Test D-Xylose: < 250 mg/l vào lúc 2 giờ
• Test Schilling (khảo sát khả năng cơ thể hấp thu vit B12) kèm yếu tố nội < 10%
<http://www.healthline.com/health/malabsorption#diagnosis5>

7. Nguyên nhân Chẩn đoán
Trước niêm mạc
Viêm tụy mạn, ung thư tụy
Tắc mật, dò mật
Tăng sinh vi khuẩn ruột
Phim bụng không chuẩn bị, siêu âm hoặc CT
Xét nghiệm gan, siêu âm
Tét thở, chụp lưu chuyển ruột
Niêm mạc
Bệnh coeliac
Thiếu immunoglobulin
Nhiễm giardia
Bệnh Whipple
Thương tổn ruột: bệnh Crohn, cắt ruột, dò
ruột, u lympho...
Sinh thiết tá tràng
Định lượng Ig
Xét nghiệm ký sinh trùng
Tiền sử, bệnh sử
Chụp lưu chuyển ruột, nội soi..
Sau niêm mạc
Dãn bạch mạch tiên phát hoặc thứ phát Xét nghiệm hình thái, sinh thiết, độ thanh lọc
alpha-1-antitrypsin
Theo Bệnh học nội khoa ĐHYHN, 2004, NXB Y học

8. Gợi ý tiếp cận bệnh nhân
• Hỏi bệnh sử kỹ lưỡng bao gồm cả đang dung thuốc, du lịch, dùng thức
ăn đặc sản, …
• Hỏi bệnh sử gia đình
• Các dấu hiệu HC kém hấp thu trên lâm sàng
• Xét nghiệm phân
• Xét nghiệm máu
Theo WGO Practice Guideline: Malabsorption

9. Gợi ý tiếp cận bệnh nhân
Tiếp cận xa hơn
Nghi ngờ bệnh lý tụy do
tiết không đầy đủ
Nếu bệnh lý ruột non vẫn
nằm trong chẩn đoán
phân biệt
• Test thở
• Xét nghiệm
miễn dịch
• Schilling-test
(Vit B12)
• test thở
Siêu âm bụng
Nội soi và sinh
thiết
Chymotrypsin
trong phân
Chụp x quang ruột
non có cản quang
CT, MRI hoặc ERCP
Chụp động mạch mạc
treo ruột và động
mạch thân tạng
Theo WGO Practice Guideline: Malabsorption