Predavanje na Prof. Dr. Vladimir Trajkovski pod naslov: "Pristap do javni biblioteki na licata so invalidnost" odrzhano na regionalnata konferencija na EIFL odrzhana vo Radovish na 15.02.2013 godina

1. Univerzitet "Sv Kiril i Metodij#
Filozofski fakultet
Institut za defektologija
Pristap do javnite biblioteki
na licata so invalidnost
Prof. d-r Vladimir Trajkovski
1
Радовиш, 15.02.2013 1

2. Вовед (1)
Во многу земји во светот пристапот за лицата со
инвалидност до јавните библиотеки с¢ уште не е на
располагање.
Со цел да се обезбедат еднакви можности за сите
библиотечни корисници, неопходно е да се погледне со
очите на овие маргинализирани групи на физичката
состојба на зградите на библиотеките, како и
библиотечни услуги и програми.
Многу подобрувања, можат да се спроведат со многу
мали суми на пари - или можеби без никакви трошоци.
Решението често може да се најде преку промена на
ставовите и размислувањата на персоналот. 2

3. Вовед (2)
Библиотекарските услуги се дел од основните
демократски права на ЛСИ.
Кога инклузивно општество има за цел целосно учество
за сите негови членови, тоа е императив да
се занимава со социјални бариери за учество.
Широк холистички пристап е потребен со цел да се
вклучат луѓе со астма или алергии и оштетувања на
видот, слухот, моторни и когнитивни пречки.
Универзален дизајн е дизајн на производи и
средини за да бидат употребливи за сите луѓе, до
најголем можен степен, без потреба за
адаптација или специјализиран дизајн.
3

4. Физички пристап
Околината на библиотеката, на влезот, тоалети, скали,
лифтови и посебни простории треба да бидат достапни
за ЛСИ.
Едно лице во инвалидска количка треба да биде во
можност да стигне до сите одделенија, со оштетен вид
лице треба да биде во можност да оди со бел стап или
куче водич и да го најде неговиот/нејзиниот пат.
Глувото лице треба да биде способно да комуницира со
библиотечниот персонал.
Едно лице со интелектуална попреченост треба да биде
во можност лесно да најдете книги и други материјали.
Лицата со дислексија или други проблеми со читање 4
треба да бидат способни да го најдат нивниот начин.

5. Пристап до библиотека (1)
Лицата со инвалидност треба да бидат способни да
пристигнат на местото, да пријдат до зградата на
библиотеката и да влезат во зградата лесно и
безбедно.
Ако главниот влез не е достапен, спореден влез треба
да се опреми со автоматска врата, рампа, и телефон.
5

6. Пристап до библиотека (2)
Доволно паркинг простори означени со меѓународниот
симбол за ЛСИ.
Паркинг во близина на влезот на библиотеката.
Јасни и лесни за читање знаци.
Добро осветлени пристапните патеки до влезот.
Мазна и не лизгава површина на влезот.
Не премногу стрмна рампа со огради до скалите.
Огради на двете страни од рампата.
6

7. Влез во библиотека (1)
Едно лице во инвалидска количка или со користење на
патерици треба да бидe способнo да влезe низ вратата
и да ја поминe безбедносната проверка.
Еден слеп човек со бастун или куче водич, исто така,
треба да биде способен да влезе без да наиде на
пречки.
Доволно простор во предниот дел на вратата за да се
овозможи инвалидска количка да се сврти.
Влезната врата треба да биде доволно широка за да се
овозможи инвалидска количка да влезе.
Автоматска врата која може да ја отвори лице во
инвалидска количка. 7

8. Влез во библиотека (2)
Да нема прагови за лесно да минат инвалидски колички.
Стаклени врати означени за да ги предупредат лицата
со оштетен вид.
Скали и патеки означени со контрастни бои.
Пиктограмски знаци што наведуваат до лифтови.
Добро осветлени лифтови со копчиња и знаци во
Брајово писмо и синтетички говор.
Лифт копчиња во висина на инвалидска количка.
8

9. Пристап до материјали и сервиси (1)
Сите делови на библиотеката треба да бидат достапни.
Просторот треба да биде среден со јасни знаци и еден
план на зградата поставен во близина на влезот.
Услуги за купување треба да бидат лоцирани во
близина на влезот.
Колички треба да бидат способни да се движат во
внатрешноста на целата библиотека. Треба да има
лифт за инвалидски колички или рампи, ако библиотека
има повеќе од едно ниво.
Полици треба да бидат достапни од инвалидска
количка. Одреден број на маси и компјутерски работни
станици треба да бидат прилагодени за лицата во
колички. 9
Треба да има најмалку 1 тоалет за ЛСИ.

10. Пристап до материјали и сервиси (2)
Јасни и лесни за читање знаци со пиктограми.
Читање и компјутерски маси на различни височини
во библиотеката.
Столици со потпирачи за раце.
Видлив и силен аларм за пожар.
Персонал обучен да им помогне на ЛСИ во случај
на итност.
10

11. Пристап до тоалети
Во библиотеката треба да има најмалку 1 тоалет за
ЛСИ, опремен со:
Јасни знаци со пиктограм што укажува на локацијата на
тоалети.
Вратата доволно широка за инвалидска количка да
влезе и доволно простор за инвалидска количка да се
сврти.
Кабина доволно широка за инвалидска количка да се
повлече веднаш до тоалетот седиште.
Тоалет со рачки и испирање достапно за лицата во
колички.
Аларм копчето достапно за лицата во колички.
Мијалник, огледало на соодветна височина. 11

12. Оддел за деца
Јасни знаци со пиктограми доведуваат до одделот
за деца.
Боја жолта за видливост на тактилна линија
доведува до одделот на деца.
Непречени патеки помеѓу полиците.
Достапност на книги што говорат и други
специјални медиуми.
Компјутери достапни за децата со попреченост.
Полици и контејнери за сликовници достапни за
инвалидска количка.
12

13. Оддел за лица со нарушувања во
читање и слушање (1)
На лицата со нарушувања во читање треба посебно
внимание кога ќе ја посетат библиотеката.
Во библиотеката персоналот треба да биде запознаен
со различни пречки и како да им служи на лицата со
овие пречки.
Материјалите треба да се посебно произведени за
лицата со нарушување во читањето и тие треба лесно
да се најдат.
Овие материјали може да вклучуваат книги што говорат,
лесни за читање книги, книги со Брајово писмо и
печатени со крупни букви книги, кои во некои земји се
комерцијално произведени и во други земји
произведени од страна на библиотека за слепи. 13

14. Оддел за лица со нарушувања во
читање и слушање (2)
Централно лоциран оддел со книги што говорат и други
материјали за лицата нарушувања во читањето.
Жолта боја на тактилна линија што води кон овој посебен
оддел.
Јасни знаци.
Удобно седење во област добро осветлена за читање.
Магнетофон, CD плеер, дигитален аудио информатички
систем плеер и друга опрема за дополнување на
аудиовизуелна колекција.
Лупа, електронски читач или телевизија со затворено
коло.
Компјутери со екран адаптери и софтвер дизајниран за
лицата со нарушувања во читањето и когнитивни пречки.
14

15. Медија формати за ЛСИ
Книги, весници и периодика што говорат.
Книги со големи букви.
Лесни за читање книги.
Книги со Брајово писмо.
Видео/ДВД книги со преводи и знаковен јазик.
Е-книги.
Тактилни сликовници
15

16. Компјутери (1)
Компјутери за јавна употреба треба да бидат достапни.
Брза и сигурна техничка поддршка треба да бидат
достапни за компјутерите и адаптивната опрема.
Персоналот треба да биде обучен за да обезбеди
поддршката на место.
Националните и локалните организации за ЛСИ треба да
обезбедат информации за тоа како да се направи
компјутерот достапен.
Назначени компјутерски работни станици адаптирани за
лица во колички.
Адаптирани тастатури за корисници со моторни
оштетувања.
16

17. Компјутери (2)
Дизајнирани компјутери опремени со скрин програми за
читање, зголемување и синтетички говор.
Дизајнирани компјутери опремени со програми за
спелување и други наставни софтвери соодветни за лица
со дислексија.
Техничка поддршка за компјутерите (на самото место,
доколку е можно).
Кадар способен за давање инструкции на клиенти за
употребата на компјутерите.
17

18. Како да се обучуваат вработените?
Пристапност на библиотеката треба да биде јасно
дефинирана менаџерска одговорност.
Еден вработен треба да дејствува како човек за врска со
лицата со попреченост и организации за поддршка.
Персоналот, исто така треба да комуницира директно со
лицето, а не преку старател.
Покани за лицата со попреченост за состаноци со
вработените да зборуваат за нивните потреби како
корисници на библиотеката.
Дистрибуирање e-mail или други информации за
персоналот на редовна основа за библиотечни услуги за
специфичните групи со попреченост. 18

19. Специјални сервиси за ЛСИ
Испорака на услуга дома на лица кои не се во
можност да дојдат до библиотеката.
Теренски услуги на лица во институции и установи.
Услуга читање за лица со тешкотии во читањето (на
пример, кратки текстови, писма, упатства, статии на
касета или CD) или скенирање текстови да ги
направи достапни на компјутер со читач на екранот.
Редовно закажани консултации за лицата со
проблеми со читањето.
19

20. Заклучоци (1)
Подигање на свеста во општеството за лицата со
инвалидност, нивните права, нивните потреби,
нивниот потенцијал и нивниот придонес е предност за
инклузивно општество.
Многу библиотеки не преземаат соодветни мерки за да
ги направат нивните веб страници слободно достапни за
лицата со инвалидност.
Институциите треба да направат обука на следната
генерација на библиотекарите и треба да покажат
поголема чувствителност и вештини.
Потребни се кампањи за да се информира јавноста за
инвалидноста. 20

21. Заклучоци (2)
Производство и делење на информативни
материјали.
Заеднички состаноци или конференции со ЛСИ
да разговараат за идните иницијативи.
Креирање упатства за ЛСИ како да се користи
библиотеката, компјутери и друга техничка
опрема.
Заеднички групи за дискусија.
Заеднички развојни проекти.
Заеднички контакти со медиумите. 21

22. 22

23. Благодарам за вниманието
Контакт на Проф. д-р Владимир Трајковски
+389‐2‐3148‐834
+389‐2‐3118‐143
vladotra@fzf.ukim.edu.mk
http://vladotra.blog.mk
https://www.facebook.com/pages/Prof‐Dr‐VladimirTrajkovski/249367040477
@vladotra
http://www.linkedin.com/profile/view?id=32571968&trk=hb_tab_pro_top
23