1. “Wii can do it”
Symposium gezondheidspromotie
‘Gezond ouder worden’
Mechelen Stefan Vets
16/11 2010 Frank Vandenbruaene
in samenwerking met REVAKI UGENT
HB go’s Wii

3. “De Bedenkers”
Katleen Verreyt
Imke Gérard
Frank Vandenbruaene

4. situering
 Ziekenhuis ZNA Hoge Beuken maakt deel uit van
Ziekenhuisnetwerk Antwerpen
 ZNA Hoge Beuken is gespecialiseerd in de revalidatie van
ouderen
 wij streven naar een toegankelijke kwaliteitsvolle zorg
 in ons streven naar meer kwaliteit zijn we steeds op zoek
naar nieuwe initiatieven
 voor de evaluatie van dit project werken we samen met de
opleiding REVAKI van UGENT

5. Geschiedenis
 De bedenkers waren op zoek naar een nieuw concept
in de revalidatie van de geriatrische patiënt.
 vraag:
 Hoe geriatrische revalidatie “jeugdig” maken ?
 Hoe inspelen op de valproblematiek?
 Hoe op een interdisciplinair niveau iets uitwerken ?

6. Stappenplan
 raadplegen literatuur
 contact opnemen met instellingen die reeds ervaring hadden met
het gebruik van de Nintendo©
Wii spelconsole.
 echter, nog niemand binnen de geriatrische setting.
 voorstellen aan directie
 start project begin 2009 op afdeling G2 ZNA Hoge Beuken
 na positieve evaluatie: aanschaf tweede console en opstart
werking op diensten neurologie in ZNA Hoge Beuken

7. Vergrijzing
één van de belangrijkste gezondheidsproblemen bij senioren is
vallen tgv evenwichtsverlies (Tinetti en Williams 1997)
 > 65 jaar: 33% valt 1 of meer keer per jaar
 > 80 jaar: 40%
 vaak resulterend in ziekenhuisopname
 na ziekenhuisopname: 40-50% opname in RVT

8. vallen = multifactoriëel probleem
 extrinsieke factoren: omgevingsgebonden
 intrinsieke factoren: evenwichtsproblemen,
onderliggende pathologie, krachtverlies,…
 multifactoriële, interdisciplinaire valpreventie programma’s

9. valpreventieprogramma:
interventies gericht op intrinsieke factoren
 evenwichtstraining
 krachttraining
 Tai Chi
 wandelen
 biofeedback
 EN: virtuele realiteit

10. virtuele realiteit:
virtu-wat???
 interactieve , computergegenereerde omgeving
 individuele aanpassingen, progressie mogelijk (levels)
 motiverend, uitdaging, realistisch, VEILIG
 oefenen mogelijk zonder therapeut
 objectieve metingen en prestaties mogelijk
 wordt gebruikt in evenwichtstraining
(Bisson, Constant, Sveistrup, Lajoie 2007)

11. virtuele realiteit onderzocht
 virtuele realiteit kan een bijdrage leveren aan een betere
revalidatie
(Weiss en Katz 2004)
 verminderde visusafhankelijkheid bij de posturale controle
(Akizuki et al 2005)
 verbeterde reactietijd evenwichtsreactie
(Bisson et al 2007) en (Goldstein, Cajko, Oosterbroek, Michielsen, Van Houten en
Salverda 1997)
 subjectieve veranderingen: meer vertrouwen in evenwicht
en in eigen mogelijkheden, verbeteringen in adl
(Thornton, Marshall, Mccomass, finestone, Mccormick en Sveistrup 2005)

12. virtuele realiteit
 Head mounted display
 Silverfit
 NADEEL: kostenplaatje, minder geschikt voor klinisch
gebruik

13. low-cost alternatief: Wii spelconsole?
 De Wii is een spelcomputer van Nintendo, die eerder
bekend stond onder de codenaam Nintendo ©
revolution. De
Wii is de officiële opvolger van de Nintendo©
game cube.
 Het opvallendste en bekendste element aan de nieuwe
console is de controller, de zogenaamde Wii mote
 op 16/09/2005 werd de controller van de Wii in Japan
onthuld

14. Wii spelconsole en controller

15. concreet gebruik van de Wii
 bevraging
 individuele sessies
 2/week groepssessies
 begeleiding door ergotherapie
 meest aangewende spelvormen
 Wii fit: heading
penguin slide
table tilt
balance bubble
 Wii sports: bowling
tennis

16. Wii sports: tennis

17. Wii sports: bowling

18. Wii fit: penguin slide

19. onze bevindingen in het gebruik van de Wii
 langere oefentijden
 sociale interactie
 spelplezier, competitie-element, motivatie
 verbetering van de prestaties op de Wii
 verbetering evenwicht?

20. indicaties
 evenwichtsproblemen
 schouderproblematiek
 verminderde conditie
 voorwaarden: voldoende cognitieve vaardigheden
MMSE > 18/30
opm: patiënt moet niet kunnen staan
 in zit op balance-board
 in zit bowling, tennis,… spelen

21. mogelijke doelen
 evenwicht / posturale controle
 zitbalans
 opbouwen kracht
 verminderen valrisico
 conditieopbouw
 volgehouden aandacht en concentratie
 verbeteren van de ooghandcoördinatie
 verbeteren ruimte- tijdperceptie
 verhogen reactiesnelheid
 stimuleren sociale interactie
 succesbeleving
 …

22. mogelijke doelen
EN: … PLEZIER

23. wii fit: downhil skiing

24. toekomst
 verder wetenschappelijk onderzoek naar effecten van het
gebruik van de Wii in de revalidatie
 evalueren werking: indicaties, programma, frequentie
 nieuwe initiatieven binnen ZNA Hoge Beuken
 organiseren competitie?
 samenwerking met kinder- en jeugdpsychiatrie
op zelfde campus?
 samenwerking met scholen?

25. suggesties voor verder onderzoek
 invloed op visus?
 invloed op aandacht en concentratie?
 invloed op depressie?
 invloed op a-dynamiek?

26. Besluit
 interessante aanvulling op bestaand revalidatieprogramma
 positieve ervaringen in het gebruik van de Wii in de
geriatrische revalidatie
 gebruik optimaliseren binnen onze werking
 wetenschappelijk onderbouwen
 geen “alternatief” voor klassieke revalidatie programma

27. “Yes Wii can”

28. referenties
Akizuki, H., Uno, A., Arai, K., Morioka, S., Ohyama, S., Nishiike, S., et al. (2005). Effects of
immersion in virtual reality on postural control. Neuroscience Letters, 379, 23-26.
Bisson, E., Constant, B., Sveistrup, H., & Lajoie, Y. (2007). Functional Balance and Dual-
Task Reaction Times in Older Adults Are Improved by Virtual Reality ant Biofeedback Training.
Cyberpsychology & Behavior, 10 (1), 16-23.
Goldstein, J., Cajko, L., Oosterbroek, M., Michielsen, M., van houten, O., & Salverda, F. (1997).
Video games and the elderly. Social Behavior and Personality, 25, 345-352.
Ijsselsteijn, W., Nap, H., de Kort, Y., & Poels, K. (2007). Digital Game Design for Elderly
Users. Proceedings of the 2007 conference on Future Play, 17-22.
Thornton, M., Marshall, S., Mccomass, J., Finestone, H., Mccormick, A., & Sveistrup, H.
(2005). Benefits of activity and virtual reality based balance exercise programmes for
adults with traumatic brain injury : Perceptions of participants and their caregivers. Brain
Injury, 19 (12), 989-1000.
Tinnetti, M. E., & Williams, C.S. (1997). Falls, injuries due to falls, and the risk of
Admission to a nursing home. The New England Journal of Medicine, 337 (18), 1279-
1284.
Weiss, P., & Katz, N. (2004). The potential of virtual reality for rehabilitation. Journal of
Rehabilitation Research and Development, 41 (5), 7-10.