1. 1 van 9
Hoofdstuk 16 – De markt voor
productiefactoren
Leerdoelen
• Inzicht hebben in prijsvorming productiefactoren onder invloed
marktkrachten, machtsverhoudingen en overheidsingrijpen
• Inzicht hebben in toedelingsprobleem en rol factorprijzen
• Visies op winst kennen
• Personele, categoriale en functionele inkomensverdeling
kennen
• Inzicht hebben in verklaringswaarde grensproductiviteitstheorie
• Inzicht hebben in inkomensverdeling vanuit
zeggenschapsverhouding productiefactoren
2. 2 van 9
Prijsvorming van productiefactoren
• Viertal factorprijzen
– De winst (H16)
– Loon als vergoeding voor arbeid (H17)
– Grondrente als vergoeding voor grond of natuurlijke
hulpbronnen (H18)
– Interest als vergoeding voor kapitaal (H18)
• Vraag en aanbod
– Marktkrachten
– Economische macht
– Overheidsinvloed
3. 3 van 9
Vraag naar productiefactoren
• Afgeleide vraag
– Vraag is afhankelijk van vraag naar eindproducten
• Afhankelijk van prijzen van productiefactoren en de
prijselasticiteit
• Afhankelijk van mate complementariteit en
substitueerbaarheid productiefactoren
– Geproduceerde hoeveelheid eindproduct hangt af van
alle daarbij gebruikte productiefactoren gezamenlijk
4. 4 van 9
Aanbod van productiefactoren
• Afhankelijk van beloning die beschikking stellen
productiefactor oplevert
– Mobiliteit
– Mate van (levens)belang voor aanbieder
– Politiek van sociaal-economische groepen
• Afhankelijk preferenties bezitters productiefactor
• Afhankelijk bestaande voorraden productiefactoren en
hun beschikbaarheid
5. 5 van 9
Allocatie van productiefactoren
• Toedelingsprobleem
– Hoe worden gewenste goederen en diensten
geproduceerd (‘optimale combinatie’)
• Factorprijzen weerspiegelen schaarsteverhoudingen
– Stimuleren gebruik relatief overvloedige
productiefactoren en remmen gebruik relatief beperkt
aanwezige productiefactoren
• Efficiënte toedeling productiefactoren
– Allocatie productiefactoren overeenkomstig
productiewensen consumenten
6. 6 van 9
Beloning van productiefactoren
• Inkomensvorming
• Winst
– Prijs voor organiserende capaciteit ondernemer
– Beloning voor initiatief en vernieuwing
– Tegenvallers toekomst opvangen
– Onvolkomen concurrentie
• Inkomensverdeling
– Functionele inkomensverdeling
– Personele inkomensverdeling
– Categoriale inkomensverdeling
7. 7 van 9
Grensproductiviteitstheorie
• Marginale productiviteit als verdelingsgrondslag
• Belangrijkste kenmerken zijn:
– rationeel handelen
– volkomen concurrentie op alle markten
– statische analyse
– twee productiefactoren: arbeid en kapitaal
• Geldelijke opbrengst productie van alle
productiefactoren wordt verdeeld overeenkomstig
marginale productiviteit productiefactoren
8. 8 van 9
Beperkte toepasbaarheid
grensproductiviteitstheorie
• Specifieke bijdrage elke productiefactor aan
eindproduct onmogelijk vast te stellen
• Beperkte realiteitswaarde veronderstellingen
– Volledige mededinging op alle markten
– Zowel op eindproducten- als factormarkt heersen
machtsposities
• Monopolies
• Vakbonden
• Overheid(sinvloed)
9. 9 van 9
Macht als verklaring inkomensverdeling
Marxistische auteurs verklaren
inkomensverdeling op basis van
zeggenschapsverhoudingen productiefactoren
– Loonafhankelijkheid van de werknemer uitbuiting
– Klassenstrijd
– Kapitaal en klasse
– Arbeidswaardeleer
– Meerwaardevergroting
– Industrieel reserveleger
– Rol overheid
