Goede mondzorg ook mijn zorg? Sprekers: Vanessa Hollaar en Dorien Freriks

1. 10/05/2012
Goede Mondzorg:
Ook mijn zorg!
j g
UKON Symposium 17 april 2012
Welkom
Drs. Vanessa Hollaar
Docent en O d
D t Onderzoeker, Mondhygiënist
k M dh ië i t
Dorien Freriks, Bhs
Docent en Mondhygiënist
yg
Opleiding Mondzorgkunde
Hogeschool van Arnhem & Nijmegen
1

2. 10/05/2012
Programma
Actieve Workshop
Kennisquiz
K i i
Theorie mondverzorging
Spoelen maar: Ervaren en Oefenen!
Richtlijn Mondzorg
Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke
cliënten in een verpleeghuis (2007)
Verenso
Ook te downloaden via: http://www.venvn.nl/
2

3. 10/05/2012
Definitie Mondgezondheid
“Mondgezondheid betekent de afwezigheid/het
vrij zijn van een chronische mond -en
en
aangezichtspijn, mond -en keelkanker, orale
zweren, aangeboren afwijkingen zoals een
hazenlip en een open gehemelte, parodontale
(tandvlees) aandoeningen, tandbederf en
tandverlies en andere ziekten en
aandoeningen die van invloed zijn de mond
en de mondholte.”
Bron: WHO (2007)
Mondgezondheid beïnvloedt mensen o.a.
fysiek en psychisch
Invloed op praten, kauwen, voedsel
proeven en gedrag in het sociale leven
gedraagt. (denk bijvoorbeeld aan stank uit de mond)
Een goede mondgezondheid verhoogt de
kwaliteit van leven.
3

4. 10/05/2012
Belangrijkste conclusies
Mondverzorging wordt uitgevoerd om
complicaties te voorkomen
p
Mondverzorging- en inspectie zijn
complex bij ouderen!
Mondverzorging wordt frequent
uitgevoerd, maar op verschillende
manieren/technieken door verschillende
kennis
Eigen handelen wordt als voldoende
beschouwd
Kennisquiz
Mondverzorging & Mondgezondheid
4

5. 10/05/2012
Eigen kennis testen
Vraag 1:
Slechte mondverzorging kan bij ouderen
leiden tot ondervoeding, pneumonieën
(longontsteking) en vermindering van
kwaliteit van leven
Waar / Niet Waar
Vraag 2
Als het t d l
Al h t tandvlees bloedt tijdens het
bl dt tijd h t
poetsen, heb ik te hard gepoetst ?
Waar / Niet waar
W Ni t
5

6. 10/05/2012
Vraag 3
De prothese van de cliënt
moet met elke dag met
tandpasta gepoetst worden ?
Waar / Niet waar
Vraag 4
De prothese van de cliënt moet ‘s
nachts niet worden gedragen en
droog worden bewaard
Waar / Niet waar
6

7. 10/05/2012
Vraag 5
De tong moet dagelijks
g g j
gereinigd / gepoetst worden
met tandpasta
Waar / Niet waar
Vraag 6
Wanneer tandenpoetsen bij een patiënt niet
meer mogelijk is, moet de mondholte van
de patiënt met water worden gereinigd.
Waar / Niet waar
7

8. 10/05/2012
Klaar voor de antwoorden ?
Vraag 1
Slechte mondverzorging kan bij ouderen
leiden tot ondervoeding, pneumonieën
(longontsteking) en vermindering van
kwaliteit van leven
WAAR
8

9. 10/05/2012
Waarom mondverzorging bij ouderen?
Dagelijkse zorg : Tandplak wegpoetsen
Preventie: Ontstekingen aan tandvlees,
kaakbot en gaatjes (cariës) voorkomen
Schone tong en mondholte
Geur uit de mond voorkomen
Waarom mondverzorging ? -2-
Verbanden aangetoond met:
Bacteriën tandplaque & endocarditis
Parodontitis & hartinfarct
Parodontitis & vroeggeboorte
Aspiratie plaque bacteriën &
longontsteking
9

10. 10/05/2012
Sterftepercentage van nosocomiale
bacteriële pneumonie tussen 19 – 50 %
Hoe langer verblijf in ziekenhuis, hoe
groter de kans op oropharyngale
kolonisatie van respiratoire pathogene
organismen!
Vraag 2
Als het tandvlees bloedt
tijdens het poetsen, heb ik te
hard gepoetst ?
NIET WAAR
10

11. 10/05/2012
Bloedend tandvlees is ontstoken tandvlees!
Ontstoken tandvlees ontstaat door tandplak
Binnen 3 dagen ontstaan / genezen bij
optimale plakverwijdering
Ontstoken tandvlees = gingivitis
Tandplak is de boosdoener van
de veel problemen m.b.t.
mondgezondheid
11

12. 10/05/2012
Wat is tandplak ?
Wit/gele aanslag
Hecht overal in de mond
Klinische definitie =
“hetgeen wat achterblijft op de tand en de
“h t t ht blijft d t d d
zachte weefsels na krachtig spoelen”
Samenstelling tandplak
70% bacteriën
Overige 30 %, o.a.:
- speekseleiwitten
- voedingsdelen
- polysacchariden
l h id
- electrolyten
- water
12

13. 10/05/2012
Orale processen tandplak
Tandplak
zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie
demineralisatie Mineralisatie
cariës gingivitis tandsteen
Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren
Ontstoken tandvlees (gingivitis) – klinisch beeld
Gezond Gingivitis
13

14. 10/05/2012
Gingivitis / ontstoken tandvlees
Symptomen gingivitis
Rood tandvlees
Gezwollen
Bloedt ! bij poetsen / eten
Geneest binnen 3 dagen bij
optimale plakverwijdering
p p j g
Kan al binnen 3 dagen
ontstaan bij slechte
plaqueverwijdering
Overige oorzaken gingivitis
Onder andere door:
Slechte mondhygiëne / aanwezigheid van
plaque
Medicatie
Droge mond
14

15. 10/05/2012
Orale processen tandplak
Tandplak
zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie
demineralisatie Mineralisatie
cariës gingivitis tandsteen
Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren
Tandsteen – klinisch beeld
15

16. 10/05/2012
Behandelen Tandsteen
Optimaliseren zelfzorg !!
Dagelijkse plaque verwijderen
D lijk l ijd
Poetsen
Stoker/rager
Tandsteen laten verwijderen door
j
mondhygiënist of tandarts
Orale processen tandplak
Tandplak
zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie
demineralisatie Mineralisatie
cariës gingivitis tandsteen
Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren
16

17. 10/05/2012
Cariës – klinisch beeld
Cariës
Vraag 3
De prothese van de cliënt
moet met elke dag met
tandpasta gepoetst worden
NIET WAAR
17

18. 10/05/2012
Vraag 4
De prothese van de cliënt
moet ‘s nachts niet worden
gedragen en droog worden
bewaard
WAAR
Prothese verzorging
Kunsthars, kunststof met metaal
Overkappingsprothese
Heb aandacht voor plak en tandsteen
Past de prothese nog goed ?
Raadpleeg mondhygiënist of tandarts
18

19. 10/05/2012
Reinigen Prothese
Reinigen met vloeibare zeep !
Niet poetsen met tandpasta (te schurend) !!!
Geen bruistabletten (Steradent)
‘s nachts niet dragen om mondslijmvlies te
g j
laten rusten & speeksel reiniging
In afsluitbaar bakje droog bewaren!
Eventueel naam op prothese
Vraag 5
De tong moet dagelijks
gereinigd / gepoetst worden
met tandpasta
NIET WAAR
19

20. 10/05/2012
Tong reinigen
Op voorschrift mondhygiënist of tandarts
Met tongschraper (of voorzichtig met zijkant borstelharen)
Voedselresten en tongbeslag verwijderen
Voorkom een ‘vieze’ tong
Tongschraper
Reinigen tongbeslag
Opstaand richeltje, gladde kant
O t d i h ltj l dd k t
Tong kan ook met tandenborstel
gereinigd worden!
20

21. 10/05/2012
Tongbeslag en voedselresten
NaCl 0,9 %
Bevochtigen mondholte ter voorkoming van
uitdroging en wegspoelen voedselresten
Losweken tongbeslag
Oplossen taai speeksel en slijm
Let op: zoute smaak!!
Vraag 6
Wanneer tandenpoetsen bij een patiënt
niet meer mogelijk is, moet de mondholte
van de patiënt met water worden gereinigd.
NIET WAAR
21

22. 10/05/2012
Indicatie chloorhexidine 0,12%
Voor algemene mondhygiëne indien de
tanden niet meer gepoetst kunnen
worden
2 x per dag spoelen / gazen
Op voorschrift mondhygiënist of tandarts
Chloorhexidine
Chloorhexidine digluconaat
De volgende mondspoelmiddelen
bevatten o.a. chloorhexidine:
- Corsodyl
- Perio-aid
Verkrijgbaar in verschillende
concentraties en vormen
22

23. 10/05/2012
Bijwerkingen Chloorhexidine
Tijdelijk smaakverlies/verandering
Geelbruine verkleuringen vd tanden,
kiezen, tong en prothese (verwijderbaar)
Kan irritatie van het tandvlees en
mondslijmvlies veroorzaken
Reiniging mondholte; Edentaat
Voorkomen aspiratiepneumonie,
stomatitis
23

24. 10/05/2012
Voor starten mondverzorging
Mondinspectie
Observatie: structuur, kleur
Belangrijk voor de juiste mondverzorging
Voor het starten van
mondverzorging
Mondinspectie – zie / ruik je iets
ongewoons ?
Droge lippen, gescheurde mondhoeken ?
Heeft de cliënt pijn in de mond ?
Eventueel mondhygiënist of tandarts
raadplegen
24

25. 10/05/2012
Oefening
Poetsen en spoelen maar!
Zelf ervaren
Doen bij elkaar
Proeven spoelmiddel
25

26. 10/05/2012
Tandenborstel
Zachte tandenborstel
Schoon droog bewaren
Handtandenborsel vs elektrisch
Slijtage borstelharen
Poetsmethode
Bass-methode
Hoek
H k van 45 graden t
d tegen t d l
tandvleesrand
d
Lichte druk
Korte circulaire bewegingen
26

27. 10/05/2012
Opdracht: Spoelen en poetsen maar!
Spoelen:
- Spoel 30 seconden met chloorhexidine
chloorhexidine,
daarna uitspugen
- Wat proef je ? Wat gebeurt er met je
smaak ?
- Poets je tanden erna
Tandenpoetsen:
- Probeer bij elkaar de tanden te poetsen
- Wat ervaar je ? Wat vind je prettig / minder
prettig ?
Mondzorg – Multidisciplinaire zorg
Mondzorg is een multidisciplinaire zorg!
Vergt oefening en training en doorzetting
Verzorgend personeel kan het verschil
maken!
27

28. 10/05/2012
Mondgezondheid behouden!
Problemen mbt mondgezondheid
kunnen dus voorkomen worden door
g
goede mondverzorging door jullie!
g g j
Afsluitend
Goede mondzorg verhoogt kwaliteit van
leven en algehele gezondheid van ouderen
en voorkomt complicaties!!!
MAAK GOEDE MONDZORG, OOK JOUW ZORG!
28

29. 10/05/2012
Meer informatie
Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke
clienten in verpleeghuizen
Nederlandse Vereniging van
Gerodontologie. www.gerodontologie.nl
Bij vragen, stuur een mail:
v.hollaar@denthy.umcn.nl
d.freriks@denthy.umcn.nl
Vragen / opmerkingen / reacties ?
Bedankt voor uw aandacht!
29