Бөөр

1. БӨӨР БА ШЭЭС
ДАМЖУУЛАХ
ТОГТОЛЦООНЫ ФИЗИОЛОГИ
АСБД-209 Б.Номин
1
2
3
4
5
АНАТОМИ
ЦУСАН ХАНГАМЖ
ШЭЭС ҮҮСЭХ
ДОТООД ШҮҮРЭЛ
ЗОХИЦУУЛГА

2. БӨӨРНИЙ АНАТОМИ1
Зураг №1. Бөөр
гялтан хальсны арын
зайд байрлана.
Элэгний тулалтаас
болж баруун бөөр нь
зүүн талын бөөрнөөс
хагас нуруу хиртэй
дор оршино.
Цээжний XII
нугаламаас
бүсэлхийн III
нугаламын хооронд
байрлана.

3. БӨӨРНИЙ АНАТОМИ1
Зураг №2. Бөөр нь гадуураа холбогч эдээр хучигдсан, тархилаг ба
холтослог давхаргаас тогтсон цуллаг эрхтэн ба биеийн нийт
жингийн 0,5%-ыг эзэлдэг.

4. БӨӨРНИЙ АНАТОМИ1
Зураг №3. Бөөрний
бүтэц үйл
ажиллагааны нэгж нь
НЕФРОН юм. Нефрон
нь түүдгэнцэрийн
гэр, тахир
сувганцараас
бүрдэнэ. Насанд
хүрсэн хүний нэг
бөөрөнд 1,2-1,3 сая
нефрон байна.

5. НЕФРОНЫ АНГИЛАЛ
Нефрон
Гадаргуугийн
нефрон 20-30%
Интракортикал
нефрон 60-70%
Юкстамедуляр
нефрон 10-15%
Анхдагч
шээс
үүсгэнэ.
Шээс
өтгөрүүлнэ

6. НЕФРОНЫ БҮТЭЦ
Нефрон
Түүдгэнцэрийн
гэр
Тахир
сувганцар
Ойрын тахир сувганцар
Генлийн гогцоо
Холын тахир сувганцар
Цуглуулах сувганцар
Түүдгэнцэр
Баумены
капсул

7. НЕФРОНЫ БҮТЭЦ
Зураг №4. Нефроны бүтэц. Нефрон нь түүдгэнцэрийн гэр ба тахир
сувганцаруудаас тогтох бөгөөд түүдгэнцэрийн гэрийг өөрөөр Баумен
Шумлянскийн гэр гэдэг. Баумены бүрхүүл нь артериолын бөөгнөрөл
ба түүнийг хүрээлсэн баумены бүрхүүлээс бүрдэнэ.

8. БАУМЕН ШУМЛЯНСКИЙН ГЭР
Зураг №5. Баумен Шумлянскийн гэрний бүтэц. Түүдгэнцэр нь өөр
хоорондоо анастомоз бүхий хялгасан судасны 40-50 гогцооноос
тогтох бөгөөд энэ нь анхдагч шээс үүсгэх үүрэгтэй бүтэц. Энэ нь
подоцит, суурин мембран, эндотель гэсэн гурван давхаргатай.
Орох
артериол
Гарах
артериол

9. БӨӨРНИЙ ЦУСАН ХАНГАМЖ2

10. ШЭЭС ҮҮСЭХ МЕХАНИЗМ3
Бөөрөнд шээс
үүсэх
Түүдгэнцэрийн шүүлт
буюу фильтраци
Сувганцарын эргэн
шимэгдэлт
Сувганцарын шүүрэл
1
2
3

11. ТҮҮДГЭНЦЭРИЙН ШҮҮЛТ
Зураг №7. Түүдгэнцэрийн хялгасан судсаар урсаж байгаа цусны
сийвэн болон бага молекулт нэгдлүүд түүдгэнцэрийн шүүлтүүрийн
хоригийг нэвтэрч Баумений хөндийд шүүгдэн орж анхдагч шээсийг
үүсгэнэ. Үүнийг Фильтраци буюу түүдгэнцэрийн шүүлт гэнэ. 165-180л
анхдагч шээс хоногт үүсдэг.

12. ТҮҮДГЭНЦЭРИЙН ШҮҮЛТ
ФИЛЬТРАЦИ
Нөлөөлөх
хүчин зүйлс
Даралт
Шүүлтүүрийн хориг
Цэнэг
Молекулын жин,
хэмжээ

13. ТҮҮДГЭНЦЭРИЙН ШҮҮЛТ
Зураг №8. Түүдгэнцэрийн хялгасан судасны гидростатик
даралт нь хялгасан судсаар урсч буй цусны сийвэнгийн
онкотик даралт, Боумены бүрээсний шингэний гидростатик
даралт 2н нийлбэрээр давсан тохиолдолд фильтраци явагдана.

14. ТҮҮДГЭНЦЭРИЙН ШҮҮЛТ
Түүдгэнцэрийн
шүүлтүүрийн хориг
Эндотель
эс
Суурин
мембран
Подоцит
эс
100-150нм жижиг
нүхнүүдтэй.
Нүхэндээ
гепаринсульфат,
протеогликан
агуулна. Ус усанд
ууссан бодис
чөлөөтэй
нэвтэрнэ.
Энактин, ламинин,
фибронектин хасах
цэнэгтэй
уургуудаас
бүрдсэн
сиалопротейнээр
хучигдсан, 3,2нм
диаметртэй
нүхнүүдтэй.
4-6нм зузаан, 5-
12нм диаметртэй,
мембран төст
нүхнүүдтэй. Энэ нь
цусны бага
молекул жинтэй
уургууд анхдагч
шээсэнд орохыг
хориглодог.

15. ТҮҮДГЭНЦЭРИЙН ШҮҮЛТ
Зураг №9. Шүүлтүүрийн хоригоор цусны сийвэнгийн хасах
цэнэгтэй уургууд болон өндөр молекулт(6900 дээш) жинтэй,
том хэмжээтэй (3,2нм дээш) уургууд нэвтэрдэггүй.

16. СУВГАНЦАРЫН ЭРГЭН ШИМЭГДЭЛТ
Зураг №10.
Сувганцараар урсч
байгаа шингэнээс
бодисууд,
сувганцарын ханын
эсийн мембранаар
зөөвөрлөгдөн эс
завсрын шингэнийг
дамжин цусанд орох
үйл явцыг
сувганцарын эргэн
шимэгдэлт гэнэ.
Түүдгэнцэр
Фильтраци
Капилляр
Давс Амин
хүчил
Глюкоз

17. СУВГАНЦАРЫН ЭРГЭН ШИМЭГДЭЛТ
Сувганцарын эргэн шимэгдэлт
Ойрын сувганцарын эргэн
шимэгдэлт
Генлийн гогцооны эргэн
шимэгдэлт
Холын сувганцарын эргэн
шимэгдэлт
Шээс цуглуулах сувганцарт эргэн
шимэгдэх

18. СУВГАНЦАРЫН ЭРГЭН ШИМЭГДЭЛТ
Зураг №11.
Сувганцарын
эргэн шимэгдэлт

19. СУВГАНЦАРЫН ШҮҮРЭЛ
Зураг №12. Аливаа бодис молекулууд тахир
сувганцарыг дагасан хялгасан судаснаас эс завсарын
шингэнийг дамжин сувганцарын хөндийд шүүрэхийг
сувганцарын шүүрэл буюу секреци гэнэ.

20. СУВГАНЦАРЫН ШҮҮРЭЛ
Зураг №13. Сувганцарын шүүрлийг байрлалаар нь 4 ангилдаг.
1. Ойрын сувганцарыг шүүрэл 2. Генлийн гогцоо 3. Холын тахир
сувганцар 4. Шээс цуглуулах хоолой

21. СУВГАНЦАРЫН ШҮҮРЭЛ
Зураг №14.
Сувганцарт
устөрөгчийн
ион шүүрэх
эсийн
механизм.
Ойрын
сувганцарын
эсийн
мембраны Na+
H+ -н
котранспорт
зөөвөрлөлтөөр
зөөвөрлөдөг.

22. ЭЦСИЙН ШЭЭС
Хүснэгт №1. Эцсийн шээсний найрлага
Үзүүлэлт Хэмжээ
Хэмжээ 1500-1800
Өнгө Сүрлэн шар
рН 5-7
Уураг 0.003-0.09г
Глюкоз 0
Амин хүчил 0
Эритроцит 0
Лейкоцит 4-6хт
Натри 3-5.2гхон
Кали 2-3.5гхон
Аммиак 0.6-1,3гхон
Кальци 0.2-0.3гхон
Магни 0.06-0.2гхон
Хлор 5.11гхон
Эцсийн шээсний 4%
нь хуурай бодис
байна. Шээсний
өнгийг урохром,
уробилин гэдэг бодис
тодорхойлдог.
Мочевин 2%, шээсний
хүчил 0.5%,
Креатинин 0.75%,
пурины суурь болон
аммиак 0.4%,
индикан 0.1% зэрэг
азотлог бодисууд
байна.

23. 4 БӨӨРНИЙ ДОТООД ШҮҮРЛИЙН ҮҮРЭГ
БӨӨР
Юкстагломеруляр
аппарат
Простагландин
ялгаруулдаг эсүүд
Каликреин-кининыг
нийлэгжүүлдэг эсүүд
Серотонин
агуулсан APUD
тогтолцооны эсүүд

24. ЮКСТАГЛОМЕРУЛЯР АППАРАТ
Юкстагломеруляр аппарат
ЮГА
Афферент
артериолын
орох хэсгийг
ороосон эсүүд
Холын тахир
сувганцарын эс
МАКУЛА ДЕНЗА
Гурмактигийн
эсүүд

25. ЮКСТАГЛОМЕРУЛЯР АППАРАТ
Гурмак
тикийн
эсүүд
Зураг №16. ЮГА нь дотоод шүүрлийн үйл ажиллагааг явуулдаг
үндсэн хэсэг бөгөөд үндсэн үүрэг нь судас нарийсгах үйлдэлтэй
ренинийг нийлэгжүүлнэ. Ренин нь Ренин-Ангиотензины системийн
гол даавар юм.

26. РЕНИН-АНГИОТЕНЗИНЫ СИСТЕМ
Зураг №17. Ренин-Ангиотензины системийн үйлдлийн механизм

27. ПРОСТАГЛАНДИН
Бөөрний
завсарын
эдийн эсүүд
Шээс
цуглуулах
хоолойн
хучуур эсүүд
Простагландин
Артериолууд
тэлэгдэнэ.
Натрийг биеэс
гадагшлуулах
Артерийн даралт
буурах
Тромбоцитийн
агрегацийг саатуулна.

28. ПРОСТАГЛАНДИН
Зураг №18. Простагландины нийлэгжил

29. КАЛЛИКРЕЙН-КИНИНЫ ТОГТОЛЦОО
Тахир
сувганцарын
төгсөл
хэсгийн
Нефроцит
Макула
дензагийн
ойролцоох
Калликрейн
оцит эс
Калликрейн
Кининоген
Брадикинин
Вазоактив буюу
судас өргөснө.
Азотын оксидийн
нийлэгжлийн
нэмэгдүүлнэ.

30. КАЛЛИКРЕЙН-КИНИНЫ ТОГТОЛЦОО
Зураг №19. Калликрейн кинины тогтолцооны үйлдлийн
механизм

31. УС ДАВСНЫ ЗОХИЦУУЛГА5
Зураг №20. Эсийн
гаднах шингэний
эзэлхүүний хэмжээ
натрийн хэмжээтэй
шууд хамааралтай.
Бие махьбод дахь
натрийн тэнцвэрийг
зохицуулах үндсэн
эрхтэн нь бөөр юм.
Натри эсийн гадна
150ммольл, Кали
эсийн дотор
150ммольл байдаг.

32. АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ
1. Г.Сүхбат “Хүний физиологи”
2. http://flipper.diff.org/app/pathways/Bradyki
nin
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Bradykinin
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Kinin%E2%80%
93kallikrein_system
5. http://achnas.blogspot.com/2011/08/2.html