20181006 psy in de huisartsenpraktijk voor domus medica
Lezing Dr. Bram Bakker
1. LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver
Menzis wil gezond leven belonen door mensen minder premie te laten betalen. Leefwijze is een (eigen)
keuze. De voedingsindustrie heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt door ongezonde
voedingsproducten op de markt te brengen en zo gezorgd voor overgewicht (en andere welvaartsziekten)
bij veel mensen. Vervolgens bracht diezelfde voedingsindustrie producten als Slimfast op de markt om dat
overgewicht weer kwijt te raken. Maar Slimfast en andere dieetvormen werken niet (of slechts kort) als
de gehele leefstijl niet wordt aangepast.
Vroeger bewoog de mens veel meer, hij moest jagen op zijn eten. Tegenwoordig hoeft dat niet meer en
beweegt men veel te weinig, waardoor zowel fysieke als psychische klachten kunnen ontstaan.
De mens van nu moeten leren preventief met zichzelf en zijn gezondheid aan de gang te gaan en inzien
dat aan zijn of haar (ongezonde)leefwijze/stijl consequenties zitten die hijzelf moet dragen. Gezondheid is
een groot goed wordt vaak gezegd; maar wat geeft iemand daadwerkelijk uit (buiten de vergoeding van
de zorgverzekeraar) aan zijn of haar eigen gezondheid?
Wat je vaak ziet is dat mensen zich beroepen op individuele rechten en geen verantwoordelijkheid nemen
voor hun eigen gezondheid en externaliseren (schuld buiten zichzelf zoeken). Ze zitten in hun cocon van
waaruit ze hun eigen leven leiden, terwijl de mens juist gedijt in interactie.
Vanuit dit perspectief gezien zou men elkaar juist moeten aanspreken op eigen verantwoordelijkheid (en
dit maken tot een collectief gedachtengoed) t.a.v. een gezonde leefstijl. Doe wat je kan, doe niet wat je
niet kan moet je motto zijn, terwijl het omgekeerde vaak gebeurt en niet bijgestuurd wordt.
Veel mensen met fysieke klachten die het hele reguliere circuit al doorlopen hebben komen uiteindelijk in
de psychiatrie terecht en worden gelabeld met somatoforme stoornis. Somatoforme stoornissen worden
gekenmerkt door de aanwezigheid van lichamelijke klachten die de suggestie wekken van een lichamelijke
aandoening. De klachten worden niet of onvoldoende verklaard door een lichamelijke aandoening. Het
ontbreken van een lichamelijke oorzaak moet niet worden opgevat als een bewijs voor een psychische
oorzaak. Lichamelijke klachten kunnen door psychische factoren worden veroorzaakt, onderhouden of
verergerd. Bron: psychiatrienet.nl
De aanpassingsstoornis is de meest voorkomende stoornis. Als de balans tussen belasting (draaglast) en
belastbaarheid (draagkracht) langdurig en/of ernstig wordt verstoord door één of meer stress
veroorzakende factoren kan iemand klachten ontwikkelen. In de DSM IV wordt een dergelijke
stressgebonden stoornis een aanpassingsstoornis 1 genoemd. Als lichamelijke klachten op de voorgrond
staan wordt het wel een ongedifferentieerde somatoforme stoornis genoemd.
Bron: hulpgids.nl-gids voor de geestelijke gezondheidszorg
Dick Swaab gaat in zijn boek Wij zijn ons brein alleen uit van het biomedisch model. Ivan Wolffers (arts en
medisch antropoloog) daarentegen gaat in zijn boek Gezond uit van de individuele samenleving met zijn
omgevingsvariabelen. (Ivan Wolffers is ervaringsdeskundige op het gebied van prostaatkanker. In
Heimwee naar de lust vertelt hij hoe hij -de gezondheidsactivist die altijd met andermans problemen bezig
was- zelf onderwerp van onderzoek en medicatie werd.) Ivan Wolffers is via twitter te volgen via Ivan
wolffers@ivanwolffers.
1
Vanaf januari 2012 wordt de behandeling van aanpassingsstoornissen niet meer vergoed door de basiszorgverzekering.
Bron: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgverzekering/basisverzekering
Auteur: Maaike de Waard Pagina 1
2. LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver
Overmatig gebruik psychofarmaca
Er wordt te vaak en te lang psychofarmaca (antidepressiva, benzodiazepinen, antipsychotica)
voorgeschreven en gebruikt, terwijl dat in de meeste gevallen niet nodig is. Veel problematiek kan
opgelost worden door een gezonde leefstijl, waarbij voldoende tijd is voor rust, sport en ontspanning,
gezonde voeding etc. Er zijn echter ook gevallen waarbij gebruik van psychofarmaca noodzakelijk is.
Dr. David Servan-Schreiber (hoogleraar psychiatrie) legt in zijn boek Uw brein als medicijn uit hoe zelf
stress, angst en depressie te overwinnen.
Metabool syndroom
Een ongezonde leefwijze kan stress en spanning geven en zo leiden tot het metabool syndroom. Het
metabool syndroom beslaat 90% van de gezondheidszorgkosten!
De vier belangrijkste symptomen zijn:
1. overgewicht (grote middelomvang)
2. hoge bloeddruk
3. verhoogde triglyceriden
4. verlaagd HDL-cholesterol
verstoring van vetten in bloed
5. insulineresistentie
Zijn drie van de vijf symptomen aanwezig dan is er sprake van metabool syndroom. Niet iedereen met
overgewicht lijdt aan het metabool syndroom, het komt zelfs vaker voor bij mensen zonder overgewicht.
De kwaliteit van leven loopt terug t.g.v. een ongezonde leefstijl door bijvoorbeeld ongezonde voeding, te
weinig beweging, te weinig ontspanning, te weinig seks. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de drukke
zakenman die plotseling overlijdt aan een hartstilstand.
Een ongezonde leefstijl veroorzaakt ook depressies en angststoornissen. In die zin is een ongezonde
leefstijl de gemene deler.
Metabool Syndroom is een aandoening die bestaat uit een De middelomvang wordt gemeten
cluster van risicofactoren voor het ontstaan van hart- en over de navel en over het punt
vaatziekten. De risicofactoren die worden bedoeld zijn halverwege tussen de onderste rib
abdominale obesitas (grote middelomvang) (zie kader en de bovenkant van het
hiernaast), hypertensie, hyperglycemie, verhoogde heupbeen (bekkenkam). Voor
triglyceriden en verlaagd HDL-cholesterol (zie tabel 1). Indien mannen is een middelomvang <
een persoon 3 of meer van deze risicofactoren heeft 102 cm en voor vrouwen is dat <
(willekeurig welke combinatie) wordt er gesproken van 88 cm (zieOvergewicht en
Metabool Syndroom [1-3]. obesitas).
Criteria voor diagnose Metabool Syndroom (op basis van ATP III)
Mannen Vrouwen
Nuchtere glucosewaarde ≥ 6.1 mmol/l en/of medicatie ≥ 6.1 mmol/l en/of medicatie
Bloeddruk ≥ 130/ 85 mmHg en/of medicatie ≥ 130/ 85 mmHg en/of medicatie
HDL-cholesterol < 1.04 mmol/l < 1.29 mmol/l
Triglyceriden ≥ 1.7 mmol/l ≥ 1.7 mmol/l
Middelomvang > 102 cm > 88 cm
Bron: UMC
Voorbeeld gezinssituatie met ongezonde leefstijl: kind speelt hele dag computergames. Zijn ouders
komen thuis van hun werk en zijn thuis ook nog druk, druk, druk. Dan wordt er nog even snel tussendoor
gekookt en kan het gezin aan tafel. Het kind is altijd ongelooflijk druk aan tafel en krijgt het label ADHD.
Maar het kind is waarschijnlijk zo druk omdat het zijn energie niet kwijt kan en de ouders hem te weinig
Auteur: Maaike de Waard Pagina 2
3. LTD 22 september 2012 Verslag lezing Bram Bakker: psychiater en schrijver
aandacht geven (omdat ze daar geen tijd voor maken).
Stress (bijvoorbeeld affectieve verwaarlozing) op jonge leeftijd geeft een groot risico op het ontwikkelen
van psychopathologie op latere leeftijd.
Aanraders:
Dr. David Servan-Schreiber
Uw brein als medicijn – zelf stress, angst en depressie overwinnen.
Ivan Wolffers
Gezond – de mens, zijn gezondheid en de gezondheidszorg
Heimwee naar de lust – over seks en ziekte
Auteur: Maaike de Waard Pagina 3