1. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 1
ReflectieF
Een periodieke uitgave van GASSHO training & consultancy
Voorjaar 2011 nummer 10
Mensgericht organiseren
Zakelijk is niet onmenselijk, menselijk is wel degelijk zakelijk.
Toen ik midden jaren negentig de weg insloeg van het zelfstandig ondernemerschap was
mijn belangrijkste drijfveer: ‘Werken vanuit mensen’. Tot op de dag van vandaag is dat het
motto in mijn werk. De traditionele organisatie, gebaseerd op ‘command and control’, is nu
echt op zijn retour. En maakt plaats voor een bedrijfsvoering waarin ‘mensen als geheel’
elkaar de maat nemen. Met als ‘winst’ dat ieder voor zich verder reikt dan voor mogelijk
wordt gehouden. Een recept is hierbij niet voorhanden. Wel daag ik u uit in deze uitgave om
mensgericht werken binnen uw organisatie op een hoger plan te brengen.
Steeds sterker wordt de noodzaak ervaren dat het anders moet en kan om organisaties een
menselijk gezicht te geven. Binden, boeien en faciliteren zijn de kernwoorden voor een
manier van werken waarin de mens centraal staat. Slimmer werken, duurzaam
ondernemen, sociale innovatie en ‘het nieuwe werken’ duiden op een transitie naar
mensgericht organiseren. Door de mogelijkheden van de informatietechnologie groeien
sociale netwerken spreekwoordelijk bijna met de ‘snelheid van het licht’. Het adagium
‘kennis is macht’ verschuift naar ‘kennissen zijn machtiger’, van wie je bent naar wie je
kent. Netwerken voeden nieuwe organisatievormen waarbij controle, regels en structuren
aan belang inboeten. Regelruimte en sturen op vertrouwen komen daarvoor in de plaats.
Minder regelzucht en meer regelruimte
Het tempo waarin de voortschrijdende technologie het werk en de werkplek verandert, is
afhankelijk van het ‘productiemodel’ in uw organisatie. Routinematige werkzaamheden
laten minder regelruimte toe terwijl kennisintensieve functies juist niet zonder kunnen.
Daarnaast verandert een organisatie geen stap sneller dan het verandervermogen van het
(top)management zelf. Eerst geloven en dan zien is zo weer ingeruild voor het omgekeerde
als het even tegenzit. Vaak met regelzucht en overdadig management tot gevolg.
Uitgangspunt bij mensgericht organiseren is dat de aanwezige regelruimte niet langer
wordt ‘ingeregeld’ door het management. Regelruimte bij de uitvoering van taken wordt
het eigenaarschap van de medewerker. ‘Manage your own work’ neemt de plaats in van
‘Manage the work of others’. Zijn we daarmee los van het hiërarchische principe van leiden
en geleid worden? Ik denk het niet. Wel doen leidinggevenden een stapje terug wat betreft
sturen en reguleren, en richten zich op coachen en faciliteren. Medewerkers leren op hun
beurt omgaan met autonomie en zelfsturing.

2. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 2
Het hebben van regelruimte brengt vrijheid met zich mee. Vrijheid die alleen kan gedijen
binnen vooraf overeengekomen kaders waarbij leidinggevenden medewerkers niet voor de
voeten lopen. Minder regels en meer vertrouwen heb ik hierbij niet als ‘haarlemmerolie’
voor u in de aanbieding. Maar zullen in het samenspel tussen leidinggevende en
medewerker een kans moeten krijgen.
Vertrouwen geven hangt nauw samen met vooronderstellingen over (werk)gedrag zoals
door McGregor geduid in de X-Y theorie (McGregor 1960). De X-theorie gaat er vanuit dat
dwang, controle en sancties nodig zijn om doelen te bereiken, vanuit de vooronderstelling
dat mensen een afkeer hebben van werken. Volgens de Y-theorie zijn medewerkers juist
een bron van creativiteit die zich verantwoordelijk gedragen en initiatieven ontplooien als
ze daartoe de ruimte krijgen. Lang werd aangenomen dat de waarheid ergens in het
midden lag. Het huidige momentum laat een kentering zien richting de Y-theorie die
aansluiting vindt bij mensgerichte organisatievormen.
Van input- naar outputsturing
De relatie tussen leidinggevende en medewerker wordt in mensgerichte organisaties meer
volwassen, evenwichtiger. De vaak nog heersende moraal ‘luister en doe wat ik zeg’ wordt
vervangen door ‘wie het weet, mag het zeggen’. De taak of functie van de medewerker
wordt niet langer ‘input gestuurd’ op basis van instructie zoals gewoon was in het
industriële tijdperk. De ruimte van medewerkers wordt ‘ontregeld’ en door medewerkers
zelf ‘ingeregeld’.
De input over de taakuitvoerig wordt vervangen door sturen op output met klantwaarde als
referentiepunt. Met als gevolg dat de output van de taakuitvoering de verantwoordelijkheid
is van de medewerker. De leidinggevende stuurt resultaatgericht op zakelijke toon waarbij hij
zijn ‘hart’ mee laat spreken. Zakelijk vanuit een menselijke invalshoek, mensgericht is in
organisatieverband geen doel op zich.
Niet iedere medewerker staat te juichen bij het vooruitzicht van autonomie en eigen
verantwoordelijkheid. Daarmee is niet gezegd dat iemand vraagt om met rust te worden
gelaten. Iedere medewerker heeft onvermoede talenten en ideeën over hoe zijn werk
anders of beter kan. En wat is leuker dan je eigen onderscheidende bijdrage in het resultaat
terug te zien als je hiervoor het vertrouwen en de ruimte krijgt. Werken vanuit mensen is
een uitdaging die loont, is mijn ervaring, steeds weer. Nieuwsgierig ben ik naar uw
ervaringen, ik hoor ze graag!
Thomas Langemeijer