Εισαγωγή στα "Ρητορικά Κείμενα" της Β' Λυκείου. Κεφάλαιο Α': Η φυσική ρητορεία

1. ΡΗΤΟΡΙΚΑ
ΚΕΙΜΕΝΑ
η ρητορική στην αρχαία Ελλάδα (Α΄)
© Θάνος Σταυρόπουλος
Φιλόλογος, MSc.
thanosstavropoulos@yahoo.gr
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

2. Η φυσική ρητορεία = η ικανότητα
(«φυσική ευγλωττία) που έχει ένας
άνθρωπος από τη φύση του να
χρησιμοποιεί σε προφορικό (ή και
σε γραπτό) επίπεδο τον λόγο,
ασκώντας στον δέκτη καθοριστική
επιρροή.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

3. • Πόσες φορές δεν «γοητευτήκαμε» από τα
λόγια ενός ανθρώπου;
• Πόσες φορές δεν «μαγευτήκαμε» από την
ικανότητα κάποιου σε προφορικό κυρίως
επίπεδο;
Μήπως όμως αυτή η γοητεία & μαγεία γίνεται
επικίνδυνη; Αν ναι, σε ποιες περιπτώσεις;
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

4. Τι είναι «ρητορική»; (1)
«η τέχνη της αποτελεσματικής χρήσεως της
γλώσσας στον γραπτό ή προφορικό λόγο με τη
χρησιμοποίηση τεχνικών επικοινωνίας και πειθούς,
καθώς και κατάλληλων σχημάτων του λόγου, ώστε
να εξασφαλιστεί η αποδοχή των θέσεων του
ομιλητή/συγγραφέα/αρθρογράφου από τον
ακροατή/αναγνώστη».
󲏻
Γ. Μπαμπινιώτης, «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας», Κέντρο
Λεξικολογίας, Αθήνα 1998
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

5. Τι είναι «ρητορική»; (2)
«το σύνολο των κανόνων που
συνδέονται με την τέχνη του
ρήτορα»
󲏻
Εμμ. Κριαράς, «Νέο Ελληνικό Λεξικό», Εκδοτική Αθηνών 2003
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

6. Τι είναι «ρητορική»; (3)
«ρητορική η [ritorikí] Ο29 : η τέχνη και η ικανότητα (κυρ.
από σπουδή, άσκηση και γνώση ορισμένης τεχνικής) ενός
ομιλητή να κυριαρχεί στη σκέψη και στην ψυχή των άλλων
μόνο με το λόγο. || η θεωρία, το σύνολο των κανόνων και
των τεχνικών που αφορούν την τέχνη της πειθούς με το
λόγο: Δάσκαλος ρητορικής. || σύνολο ρητορικών
λόγων. [λόγ. < αρχ. ῥητορική]
󲏻
«Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής», εκδόσεις Α.Π.Θ. – Ίδρυμα «Μανόλη Τριανταφυλλίδη»,
Θεσ/νίκη 2007
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

7. Φυσική ρητορεία
Η από την φύση ικανότητα ορισμένων ανθρώπων
να πείθουν με τη χρήση του λόγου …
• Από τα ομηρικά χρόνια …
1. Θερσίτης, Νέστορας
2. «μύθων τε ῥητήρ ἔργων τε πρηκτήρ»
3. ομηρική «ἀγορή»
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

8. Η ρητορική από το Νέστορα στον Περικλή
Στοιχεία φυσικής ρητορείας εντοπίζουμε
1. Στο νομοθέτη Σόλωνα (6ος αι. π.Χ.)
2.Στον ποιητή Πίνδαρο (6ος αι. π.Χ.)
3.Στο έργο τουΗροδότου (5ος αι. π.Χ.)
4.Στον Θεμιστοκλή (5ος αι. π.Χ.)
5.Στον Περικλή (5ος αι. π.Χ.)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

9. ΠΡΟΣΟΧΗ!
Άλλο η «φυσική ευγλωττία» και
άλλο η «συστηματική ρητορική»! Η
πρώτη προέρχεται από τη φύση,
ενώ η δεύτερη είναι προϊόν μελέτης
και πρακτικής εξάσκησης…
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

10. συμπεράσματα…
Η ρητορική τέχνη…
• καλλιεργήθηκε με βασικό σκοπό την «πειθώ»
• είναι το «εργαλείο» που χρησιμοποιούμε για να
πείσουμε (και να διδάξουμε) και όχι ο
αυτοσκοπός
• αναπτύχθηκε από τα πανάρχαια χρόνια
• χρησιμοποιήθηκε (και χρησιμοποιείται) συχνά για
να αποπροσανατολίσει και να παραπλανήσει.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

11. Ελπίζω να είσαστε όλοι
ακόμα …ξύπνιοι.
Όπως και να έχει όμως,
σας ευχαριστώ για την
υπομονή σας!
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ZZZZZZZZZZ…