anan

1. Azərbaycan Respublikası Elm və
Təhsil Nazirliyi
Azərbaycan Memarlıq və İnşaat
Universiteti
Fakültə:TİF
Kafedra:İnformasiya
texnologiyaları və sistemləri
İxtisas:İqtisadiyyat
Qrup:772a3
Fənn:İKT
SƏRBƏST İŞ
Müəllim: Solmaz Kəlbiyeva
Tələbə: Oruclu Elmar

2. PLAN
3.1. Python ilə proqramlaşdırma. Sadə proqramın
hazırlanması
3.2. Müasir informasiya proseslərinin həyata
keçirilməsində iqtisadi proseslərin ayrılmaz tərkib
hissəsi olan yeni informasiya və internet texnologiyaları
üzrə müasir biliklər.
3.3. Şəbəkələr. İnformasiya mühafizəsi

3. Python —masaüstü kompüterlər üçün nəzərdə
tutulan bütün əməliyyat sistemlərində işləyən
proqramlaşdırma dilidir. Python
proqramlaşdırma dili 20 ildən artıqdır ki,
yaradılıb və hələ
də daim təkmilləşdirilir. Python dilinin
yaradılması ideyası 1980-cı illərdə yaranıb və
1989-
cu ilin dekabr ayında Hollandiya (Niderland)
riyaziyyat və informatika mərkəzinin işçisi
Qvido van Rossum (Guido van Rossum)
tərəfindən yaradılmağa başlanıb

6. Python ən çox harada
istifadə olunur?
•Hacking Network Sistemləri
•Elm və texnologiya sənayesi
•Beynəlxalq alanda
•Hərbi müdafiə
•Unitar hesablamalar
•Game Development
•System Administratorluğu

7. Bu gün dünyada Python dili gündən günə populyarlaşır və inkişaf edir. Hazırda pulsuz yayılan
Python dili nəinki peşəkar proqramçılar tərəfindən istifadə olunur, eləcə də həvəskarlar,
məktəblilər də bu dilin imkanlarından geniş surətdə faydalanırlar. Orta məktəblərdə bu dilin tədrisi
xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu dilin sintaksisi o qədər sadədir ki, onu çox rahat şəkildə
öyrənmək və tətbiq etmək olur.

8. Python
istifadə edən
bəzi
tanınmış
şirkətlər:
•Dijango
•Zope
•YouTube
•BitTorrent
•NASA
•CERN
•Google

9. MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ
OLUNMASI
• İstifadəçilərin idarə edilməsi;
• İnkişafın idarə edilməsi;
• Operativ idarəetmə;
• Keyfiyyətin idarə edilməsi;
• Maliyyənin idarə edilməsi;
• Təhlükəsizliyin idarə edilməsi.
Hal-hazırda təsərrüfat qərarlarının hazırlanması və
qəbulunda informasiya sistemləri daim istifadə olunur.
Bunlardan: ümumi təyinatlı Reuters, Bloomberg
sistemlərini,
axtarış təyinatlı Yahoo!, Alta Vista, Google, Pambler və
Яndex
sistemlərini misal göstərmək olar.

10. Bütün elektron hesablama şəbəkələri miqyaslarına görə üç növə bölünürlər:
Lokal hesablama şəbəkəsi– LAN(Local Area Network) aralarına coğrafi məsafəsi az olan kompüterlər
arasında yaradıla bilir. Bu şəbəkə növü adətən hər hansı bina daxilində və ya bir neçə bina arasında
qurulur. Belə ki, kompüterlər arasında məsafə 10-15 km-dən çox olmamalıdır.
Regional hesablama şəbəkəsi– bu şəbəkə aralarındakı məsafə 10-100 km olan kompüterlər arasında
qurula bilir. Bunlara rayon və şəhər şəbəkələrini aid etmək olar.
Qlobal hesablama şəbəkəsi-WAN(Wide Area Network) geniş coğrafi əraziləri əhatə edən, özündə çoxlu
sayda lokal şəbəkələri və telekomunikasiya qurğularını birləşdirən şəbəkə növüdür. Daha çox
tanınmışlarına Internet, Fido, Sprint, Relcom göstərmək
Kompüter şəbəkələri

11. Lokal hesablama şəbəkəsi:
Bu şəbəkə imkan verir ki, şəbəkəyə
qoşulmuş kompüter resurslarından birgə
istifadə olunsun. Bu cürə resurslara
aiddirprinterlər, plotterlər. disklər,
modemlər və digər periferiya qurğuları.
Lokal şəbəkənin aşağıdakı üç
əsas topologiyası mövcuddur:
•Şin topologiyası
•Ulduz topologiyası
•Halqa

12. Qlobal kompüter şəbəkəsi maksimum geniç əraziləri əhatə edir və bu ərazilərdə
informasiyanın yayılmasını təmin edir. Belə ki, bu şəbəkə növü bütün ölkəni, qitəni
və hətta bütün yer kürəsini əhatə edə bilir. Qlobal şəbəkə çoxlu sayda kompüterləri
telefon xətti və ya peyk vasitəsi ilə bir-biriylə birləşdirir. Bu şəbəkə növünə
qoşulmaq üçün daha sərfəli radio dalğalar vasitəsi ilədir. Çünki naqilli bağlantılar
sərfəli deyildir və istifadəçi daim yerini dəyişə

13. İnformasiya təhlükəsizliyi dedikdə informasiyanın və
informasiya mühitinin təsadüfi və ya düşünülmüş təbii və ya
süni xarakterə malik təsirlərdən müdafiə vəziyyəti başa
düşülür. Belə təsirlər informasiyaya və ya informasiya
obyektlərinə, həmçinin informasiya istifadəçisinə və sahibinə
yolverilməz ziyanlar vura bilir

14. İnformasiyanın mühafizəsi – informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün
həyata keçirilən kompleks tədbirlərdir. Bu baxımdan dərsliyin mahiyyəti nisbətən
cavan, amma dinamik inkişaf edən informasiya texnologiyaları sahələrində
istifadə olunan informasiyanın müdafiə olunma modelinin və üsullarının,
həmçinin bu məqsədlə istifadə edilən vasitələrinin öyrənilməsi və tədqiq
edilməsidir. İndiki zamanda informasiyanın təhlükəsizliyi informasiyanın ən çox
yayılmış üç əsas xüsusiyyətinə əsaslanır: konfidensiallıq, tamlıq və əlçatanlıq.

15. İnformasiyanın konfidensiallığı- həddindən artıq məhdud dairədə olan
insanlar ilə tanış olmağın mümkünlüyünü ifadə edir. Bu insanlar
informasiya sahibləridirlər. Əgər informasiyanı bu şəxslərdən başqa
icazəsi olmayan digər şəxslərdə istifadə edə bilirlərsə, onda
informasiyanın konfidensiallığı itmiş olur.

16. Ədəbiyyat Siyahısı
1)Python proqlamlaşdırma dili A.Qəhramanov ,
İ.Cəfərova
2)İnformasiyanın mühafizəsi kitabı(mühazirələr)
3)Kompuyter şəbəkələri M. İ.
MƏMMƏDOV,M.Ü.ORUCOVA, N.M.BAYRAMOVA
4)Wikipedia