Lenda: Biologji

1. Projekt
LENDA : BIOLOGJI
TEMA: SI FUNKSIONON ORGANIZMI
NJERZOR?

2. OBJEKTIVAT (qellimi)
1. Te njihemi me pjeset kryesore te organizmit tone.
2. Te dallojme rolin e e secilit sistem apo aparat.
3. Te analizojme semundjet kryesore nga te cilat preket organizmi
yne.
4.Ti shtjellojme keto njahuri ne dobi te shoqerise.
5.Te organizojm fushata sensibilizueseper mbrojtjen e organizmit.
6. Te tregojme lidhjen e organizmit me faktoret mjedisor.
7.Te analizojme gjendjen shendetesore te popullsise ne qytet si dhe
kushtet qe ndikojne ne te.
8. Te krijojme fletpalosje me mesazhe te qarta per rreziqet qe I
kanosen organizmit.
9. Te realizojme nje sondazh per sa I perket informit te mases se
gjere te polullsis mbi kto rreziqe.
10. Te realizojme nje reportazh duke paraqitur problematikeat dhe
zgjidhjet qe ne propozojme permes medias.
11. Te organizojme nje mini proteste me pankarta.
12.Te nxjerri konkluzione dhe te percaktojme buxhetin.

3. Organizimi (6 grupe) :
 Grupi I : Do te jete I perbere prej 4 antaresh te cilet do te kene si objektiv paraqitjen
skematike te pjesve kryesore perberse te organizmit duke dalluar rolin e secilit aparat apo
system . Gjithashtu ata mund te paraqesin me ane te tablave lendet ushqimore qe
ndihmojne ne mirefunksionimin e organizmit.

4. Aparatet dhe sistemet kryesore:
Skeleti
Sistemi tretes
Sistemi urinar
Sistemi limfatik
Sistemi nervor
Sistemi muscular
Sistemi kardimovaskular
Sistemi I Frymemarrjes

5. …

6. Vitamiat kryesore
dhe roli I tyre
ne
organizmintone.

7. Grupi i II
 Grupi I dyte do te perbehet gjithashtu prej 6 antaresh ku objektikat kryesore do te jene ;
analizimi I semundjeve kryesore nga te cilat preket organizmi yne. Realizimi I fletpalosive
per menyrat e mbrojtes ndaj ketyre visruseve sidomos ne stinene virozave.

8. Disa nga sëmundjet që kanë lidhje me mjedisin janë:
 1) Sëmundjet kronike degjenerative. Në vendet e industrializuara, një lidhje me mjedisin është testuar për
sëmundjet kardiovaskulare, kancerit dhe sëmundjeve kronike të frymëmarrjes. Sëmundje
kardiovaskulare, përgjegjës për 40-45% të të gjitha vdekjeve, kanë si faktor kryesor të rrezikut për
hipertension, nivelet e larta të kolesterolit, obeziteti, mungesa e aktivitetit fizik, çekuilibri dietik dhe
duhanpirja.
2) Shkaku i dytë i vdekjes në vendet e industrializuara përfaqësohet nga tumori, me variacione, jo vetëm
të gjinisë, por gjithashtu të zonave të ndryshme gjeografike. Sëmundjet e rrugëve të frymëmarrjes,
madje edhe në qoftë se ata janë në rënie të mprehtë në të gjitha rajonet e Evropës, janë shkaku i tretë
kryesor i vdekshmërisë (6-7%), dhe në mesin e këtyre sëmundjeve kronike degjenerative të përmendura
deri tani, janë padyshim ato që të duket më e lidhur me një ‘ndryshimi i mjedisit (ndotja e ajrit në natyrë
dhe të mbyllura).
3) 25% të shkaqeve të vdekjes në grupmoshën në mes të 1 dhe 14 vjeҫ është e përfaqësuar nga
sëmundjet e frymëmarrjes, si: bronkit, emfizemë dhe astmë. Në shumë raste, megjithatë, ajo nuk është e
njohur nëse efekti i disa prej ndotësve kimike erozion është përgjegjës për sëmundje të frymëmarrjes apo
përkeqëson gjendjen e sëmundjeve ekzistuese, as nuk është përcaktuar ndikimin e faktorëve gjenetikë
në sensibilitet të sëmundjes. Tani një fakt është efekti i pirjes së duhanit pasiv në zhvillimin e sëmundjeve
të traktit të poshtëm respirator të fëmijët, por gjithashtu duhet të konsiderohet ndotës kimikë, të tilla si,
p.sh.: Dioksidi i azotit të prodhuara nga djegia e gazit në familje, agjentëve biologjikë dhe alergeneve
(pluhur, spore fungale, mrrimangat pluhur, etj.).
 Shëndetin nuk përkufizohet vetëm si mungesa e sëmundjes, por si mirëqenie e individit në dimension fizik,
mendor, social dhe mjedisor. Nga ky definicion vë në dukje rëndësinë e integrimit ndërmjet aftësive fizike
dhe mendore dhe integrim të suksesshëm në mjedisin natyror të individit, familjes dhe shoqërisë. Një
mjedis sa më i pastër, i gjelbëruar dhe i qetë e bën shëndetin tonë më të mirë.

9. Grupi I III
 Grupi I 3 do te jet I perbere prej 6 antaresh dhe do te kete si objektiv :
•Te tregojme lidhjen e organizmit me faktoret mjedisor. Keshtu ,3 antare te grupit do te
marrin informacione te vlefshme per menyren se si ndikon mjedisi ne organizmin
njerzor ,duke mos lene pa permendur ktu edhe ndotjen si nje fenome mjaft negative.
•Ndersa 3 antarete tjer do te paraqisi me ane te gafikve gjendjen shendetesore te
popullsise ne qytet si dhe kushtet qe ndikojne ne te.

10. Si ndikon mjedisi në shëndet?
 Faktorët biologjikë janë të përfaqësuara nga patogjene që shkaktojnë infeksione (viruset,bakteret etj) dhe që ndodhen në mjedis, ujë, ajër
dhe ushqim. Edhe pse ndikimi i këtyre agjentëve në shëndetin e njeriut sot është i kufizuar nga përmirësimi i kushteve higjienike, nga
ndërhyrjet parandaluese dheterapia me antibiotikë, ato janë ende një problem, veçanërisht në ato zona ku kushtet favorizojnë shumëzimin
dhe përhapjen. Shkak i përhapjes së këtyre janë migrimet e popullsisë nga një vend në tjetrin
•Një problem tjetër është përhapja e sëmundjeve të ndryshme nëpërmjet vektorëve, siç janë mushkonjat, kafshët e ndryshme shtëpiake ose
jo, të cilat në një mjedis të ndotur bëhen shkak i sëmundjeve të ndryshme.
 2. Agjentët kimikë
Janë substanca të shumta dhe gjithnjë në zgjerimin dhe komponimet kimike që shkaktojnë ndryshime patologji në trupin e njeriut: disa prej
këtyre tashmë ekzistojnë në mjedise të veçanta, të tjerët rrjedhin nga aktivitetet njerëzore. Monoksidit të karbonit, dioksidi i squfurit, dioksinat,
hidrokarburet aromatike policiklike janë të gjitha komponimet që vijnë nga proceset e djegies jo të plota ose nga fraksionimi, purifikimi,
nxjerrja dhe përpunimi i materialeve natyrore. Faktorët etiologjikë që kontribuojnë në procesin e ndotjes së mjedisit janë të ndryshëm dhe
kryesisht industrialë dhe aktivitetet në zonat urbane, trafiku i motorizuar dhe ngrohje në familje. Veprimtaritë industriale veçanërisht ndikojnë
në mjedisin me pasoja të dyja në bilancin, nëpërmjet ndryshimeve që ata sjellin, si në shëndetësi, për shkak të lirimit të substancave
potencialisht të dëmshme. Këto substanca ndikojnë në gjenet tona duke i modifikuar ato, por jo vetëm. Ato ndikojnë dhe në modifikimin e
materialit gjenetik të viruseve e baktereve duke i bërë ata më agresivë. Rritja e njerëzve të prekur nga alergjitë është një tjetër tregues i ajrit
të ndotur e me cilësi jo të mirë.
 3. Agjentët fizikë
Faktorët fizikë gjithashtu janë të shumtë, si: ndriçimi, lagështia, zhurmat ,rrezatimet jonizuese ose jo etj. Por, si ndikojnë ato në shëndetin tonë?
Shpesh studime të ndryshme kanë nxjerrë se përdorimi i tepruar i pajisjeve elektronike, si celulari mund të shkaktojnë sëmundje malinje të
trurit apo të veshit. Sa e vërtetë është kjo akoma nuk dihet, por është e sigurt që ato ndikojnë fuqishëm në shëndetin tonë. Sa i përket
ndotjes nga zhurma në mjedisin ku banojmë dhe në mjediset e punës, edhe pse zhurma në vetvete nuk është përgjegjëse për dëmet direkte
ndaj njeriut, veprimi i tij patogjene përcaktohet nga përkeqësimi progresiv i cilësisë së jetës. Zhurma është përcaktuar nga tre faktorë:
intensiteti, shpeshtësia dhe kohëzgjatja, dhe e ka origjinë te ndryshme, në varësi të aktiviteteve të ndryshme të njeriut. Shkalla e ndotjes nga
zhurma është ende e lidhur ngushtë me subjektivitet ose më mirë shkallën e tolerancës individuale: nga pikëpamja e ekspozimit ndaj
zhurmës mund të rezultojë nga çrregullime të thjeshta (frymëmarrje e vështirësuar dhe ndryshimet në ritmin e zemrës, elektroencefalogramë,
dhimbje koke), çrregullime të gjumit, vështirësitë në marrëdhëniet njerëzore, çrregulime psikologjike. Po edhe ky konstatim akoma nuk është
vërtetuar 100%.

11.  4. Faktorët socialë
Shpesh në këshillat për të luftuar stresin dhe sëmundje të ndryshme mjekët
rekomandojnë një jetë sa më të pasur sociale. Si ndikojnë marrëdhëniet sociale
në shëndetin tonë?
Një marrëdhënie jo e mirë familjare e shoqërore i ҫon shpesh shumë të rinj, por jo
vetëm, drejt zakoneve të dëmshme, si: duhani, droga, alkooli.
Shumë sëmundje, si: SIDA, tuberkulozi, infarkti e ҫrregullimet psikike e kanë
origjinën në një marrëdhënie jo të mirë të individit me ambjentin social ku ai
zhvillon aktivitetin e tij.
 5. Vlerësimi i efekteve
Shumë njerëz me të drejtë thonë unë s’konsumoj alkool, droga, bëj një jetë të
mirë shoqërore, kam një higjienë të mirë personale dhe jetoj e punoj në
ambjente cilësisht të mira. Pse unë vuaj nga ky apo ai problem?
 Mjedisi nuk vepron kurrë i vetëm mbi shëndetin tonë. Ai i kombinuar me
predispozicionin gjenetik, mënyrën e jetesës, mënyrën e ushqyerjes, statusin
socio-ekonomik dhe mundësinë e qasjes në shërbimet shëndetësore bëjnë të
mundur prekjen e cilësisë së shëndetit.

12. Grupi I IV
 Grupi i katert do te perbeht nga 4 antare nder te cilet dy do te
realizojne nje sondazh per sa I perket informit te mases se gjere te
polullsis mbi kto rreziqe duke e paraqitur ate ne meyre grafikore
ndersa 2 te tjere ne bashkpunim e grupin e 2 dhe te 6 do te
organizojm fushata sensibilizueseper mbrojtjen e organizmit.
Sondazh (Sa informuar jeni ju per rreziqet e organiszmit? )
Pregjigjet:
Nr. I personave te pyetur
Shume Mjaftueshem Pak Aspak
Jane pyetur 100 qytetare 10% 40% 30% 20%
Te rastesishem :

13. Fushata Sensibilizuese (Foto)

14. Grupi i V
 Grupi I 5 do te realizoj ne raportazh per sa I perket
problematikave kryesore dhe masave qe duhen marre.
Duke qene se media eshte nje institucion I pavarur me
audience te larte apo edhe shtypi I shkruar ne mundt
pse jo ti paraqesin reportazhin tone prane tyre.
http://shendeti.com.al/mjedisi-marredhenia-e-ndersjellte-me-shendetin-dhe-semundjet-e-lidh
Referenca:
http://www.telegrafi.com/lajme/mjedisi-dhe-shendeti-26-3553.html

15. Grupi I VI
 Detyra e grupi te gjashe ne finalizim te projektit
eshte te organizoj nje mini proteste me pankarta.
Te gjithe antaret e grupit do te punojne per
ndertimin e pankartave dhe duke pasur
mbeshtetjen edhe te grupeve te tjera do te dalin ne
proteste’’.

17. Konkluzione.
 • Te realizosh nje sensibilizim real ne masen e gjere te popullsise nuk eshte e lehte.
•Gjithsecili prej nesh mund dhe duhet te jape kontributin e tij per cauza te tilla.
• Organizmi yne ka nevoje te mirembahet.
•Konsultimet mejeket jane je zgjidhje e mire.
• Nglizhenca mund te sjelle pasoja te renda.
•Mjedisi eshte nje factor ndikues ne organizem ne shume aspekte.
•Per keto arsye duhet te reduktojme ndotjen , te rrisim vemendjen e te jemi me te
kujdeshem nndaj organizmit tone.

18. Buxheti:

Materiale : Cmimi Sasia Totali
Postera 50 leke 4 200leke
Materiale te
printuara
10leke 20faqe 200LEKE
Fletpalosje 30leke 20 600leke
1000leke
Punoi : Tea Sulo
Klasa: IXc