Informele zorg en hulp organiseren in de wijk met online deelplatformen. Kansen voor online delen in het versterken van de zelfredzaamheid van bewoners en de veerkracht van wijken. Met casestudies van Thuisafgehaald, NLvoorelkaar en Peerby. Onderzoek door Minouche Besters en Sander van der Ham van Stipo. Mede mogelijk gemaakt door bijdrage van het VSB fonds en stichting DOEN.

1. NIEUWE
RIJKDOM
IN DE WIJKEN
RIJKDOM
Tuinspullen
lenen?
Maaltijd
afhalen?
Ik heb teveel
gekookt.
Kan ik wat voor je doen?
De hond uitlaten,
boodschappen doen?

2. DEELECONOMIE EN DOE-HET-ZELF
DENKEN KOMT OP VAN BUITEN HET
BESTAANDE BESTEL
WAAROM DIT ONDERZOEK?
HAM Vraag:
Hoe kunnen de nieuwe
online deel-platformen een
bijdrage leveren aan de
zelfredzaamheid van
individuele bewoners en de
veerkracht van wijken
versterken?
ONLINE DELEN =
HET NIEUWE
DE OPROEP TOT
PARTICIPATIESAMENLEVING
VANUIT DE OVERHEID EN
DE NIEUWE WMO
TIJD VAN PIONIEREN: ONTDEKKEN
VAN NIEUWE KANSEN,
VERHOUDINGEN EN
SAMENWERKINGEN

3. DENK KADERS
• Kracht van zwakke
banden
• Sterke netwerken
• Samenwerking van de
massa
• Wederkerigheid
• Online deelmodellen
Concepten
Gebruikersonderzoek via enquêtes op Thuisafgehaald (respons160), Peerby (respons 180) en Zorgvoorelkaar (respons 485).
Interviews met professionals: John Beckers, Zorgvoorelkaar Breda, Tamara Willems, Pluryn Nijmegen, Hanneke de Wit,
gemeente Utrecht, Margo Rijerkerk en Frans Huissen, Vrijwilligerscentrale Amstelland, Katyusha Sol, de Buurtcamping, Harry
Wassenaar, Boodschappenbegeleidingsdienst Den Haag.
AANPAK

4. Peerby is een app en website waarmee je
spullen kan lenen en huren (inclusief
bezorgdienst) van je buren.
Peerby.com
DE PLATFORMEN
Thuisafgehaald maakt het mogelijk maaltijden
te delen met buurtgenoten. Via
BijzonderThuisafgehaald koken thuiskoks
speciaal voor kwetsbare mensen in de buurt.
Thuisafgehaald.nl
Zorgvoorelkaar is een online
ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod
op het gebied van vrijwillige inzet en
burenhulp.
Zorgvoorelkaar.com

5. RESPONDENTEN PEERBY
• LEEFTIJD: 24% ONDER DE 30,
40% TUSSEN DE 30 EN 40, 24%
TUSSEN DE 40 EN 50 EN REST
ERBOVEN
• RELATIE: 68% SINGLE, 28%
PARTNER, 4% GESCHEIDEN/WED
• VROUW 56% MAN 44%
• LEEFTIJD: 5% ONDER DE 30, 21%
TUSSEN DE 30 EN 40, 21%
TUSSEN DE 40 EN 50, 37%
TUSSEN 50 EN 60, 13% TUSSEN
60 EN 70 EN 3% ERBOVEN
• RELATIE: 31% SINGLE, 51%
PARTNER, 18%
GESCHEIDEN/WED
• VROUW 55% MAN 45%
LENER IN MEERDERHEID JONGE STARTER EN SINGLE. UITLENER IS WAT
OUDER, MEER GESETTLED, MET PARTNER. REDELIJK GELIJKE
MAN/VROUW VERDELING

6. RESPONDENTEN THUISAFGEHAALD
• LEEFTIJD: 9% TUSSEN 21 EN 30,
15% TUSSEN DE 30 EN 40, 18%
TUSSEN DE 40 EN 50, 26%
TUSSEN 50 EN 60, 27% TUSSEN
60 EN 70 EN 5% ERBOVEN
• RELATIE: 49% SINGLE, 40%
PARTNER, 11%
GESCHEIDEN/WED
• VROUW 75% MAN 25%
• LEEFTIJD: 25% TUSSEN 21 EN 30,
31% TUSSEN 30 EN 40, 15%
TUSSEN 40 EN 50, 15% TUSSEN
50 EN 60, 13% TUSSEN 60 EN 70
• RELATIE: 27% SINGLE, 64%
PARTNER, 9% GESCHEIDEN/WED
• VROUW 85% MAN 15%
THUISKOKS ZIJN WAT JONGER EN VAKER MET PARTNER, AFHALERS
ZIJN WAT OUDER, VAKER SINGLE EN RELATIEF OOK MEER MANNEN

7. RESPONDENTEN ZORGVOORELKAAR
• LEEFTIJD: 2% TUSSEN 21 EN 30, 5%
TUSSEN DE 30 EN 40, 15% TUSSEN
DE 40 EN 50, 34% TUSSEN 50 EN 60,
27% TUSSEN 60 EN 70, 12%
TUSSEN 70 EN 80 EN 5% ERBOVEN
• RELATIE: 35% SINGLE, 32%
PARTNER, 32% GESCHEIDEN/WED
• VROUW 75% MAN 25%
• LEEFTIJD: 8% TUSSEN 21 EN 30,
11% TUSSEN 30 EN 40, 14%
TUSSEN 40 EN 50, 33% TUSSEN 50
EN 60, 28% TUSSEN 60 EN 70, 4%
TUSSEN 70 EN 80 EN 1% ERBOVEN
• RELATIE: 26% SINGLE, 61%
PARTNER, 13% GESCHEIDEN/WED
• VROUW 55% MAN 45%
HULPBIEDERS ZIJN VAAK VAN MIDDELBARE LEEFTIJD MET EEN
PARTNER, VRIJ GELIJKE VERDELING MAN/VROUW. HULPVRAGERS ZIJN
WAT OUDER, IN MEERDERHEID ALLEENSTAAND EN VROUW

8. BASISCURVE van Everett Rogers
ZIJN DE GEBRUIKERS INNOVATOREN?
0
12.5
25
37.5
50
INNOVATORS EARLY MAJORITY LAGGARDS

9. IMPACT OP DE GEBRUIKERS
IMPACT OP DE GEBRUIKERS

10. RESPONDENTEN AFNEMERS
‘Ben me bewust geworden dat helemaal niet nodig is dingen meteen te kopen.
Lenen is prima en stuk goedkoper’
‘Makkelijker klusjes doen, doordat ik specialistisch gereedschap kan lenen’
‘Ik heb niet altijd zin om voor mezelf te koken, maar wil graag wel
gezond eten en niet meteen naar snack- of magnetronmaaltijden
grijpen’
‘Na meer dan 50 gehaalde maaltijden vind ik het nog steeds bijzonder om bij
wildvreemden in de keuken te staan en een praatje te maken. Bijzonder hoe gastvrij
mensen zijn en hoeveel vertrouwen er is’
‘Ik ben mentor van mijn broer en vraag hulp voor hem’
‘Ik ben blij dat iemand me kan helpen met het vervoer van de boodschappen’
‘Er was iemand die me hielp met uitzoeken verhuisdozen en weggooien
spullen na mijn verhuizing’

11. RESPONDENTEN AANBIEDERS
COMMUNICEREN . BESLUITEN
NEMEN . ZELFVERTROUWEN .
INLEVEN IN ANDEREN .
OVERZICHT HOUDEN .
SAMENWERKEN . PLANNEN .
INKOPEN . OMGAAN MET
WEERSTAND . WERK
ORGANISEREN . IMPROVISEREN
25% THUISKOKS
30% HULPBIEDERS
VERSTERKEN OF
DOEN NIEUWE
VAARDIGHEDEN
OP

12. RESPONDENTEN AANBIEDERS
‘dingen uitlenen leuker is dan
achter je schutting zitten en
naar je heggenschaar kijken
die je toch maar een keer per
jaar gebruikt’
‘ik wil graag wat betekenen
voor anders mensen, dat is
toch wat voor elkaar
moeten doen’

13. BESPAREN DOOR TE DELEN EN TE LENEN
Nieuwe
Wetgeving
40% van de
hulpvragers van
Zorgvoorelkaar
geven aan dat de
nieuwe wetgeving
voor hen
financiële
gevolgen heeft.
Een bijna even
groot deel
overziet de
gevolgen nog niet.
BESPAREN MET PEERBY
• 20% bespaarde 10 tot 50 euro
• nog eens 20% bespaarde 50 tot 100 euro
THUISKOKS BESPAREN
• 15% meer dan 20 euro per maand
• afhalers levert het vooral beter eten
op, niet goedkoper eten
ZORGVOORELKAAR NOODZAAK
• bij 40% spelen financiële overwegingen
rol in gebruik platform, bij 29% deels

14. IMPACT OP JE WIJK
IMPACT OP DE WIJK

15. • 25% van de respondenten van Peerby en Thuisafgehaald heeft door
het gebruik van het platform een positiever beeld van buurtgenoten
• gebruikers van Zorgvoorelkaar zijn in 12% van de gevallen positiever
over buurtgenoten
• Zorgvoorelkaar richt zich op de stad en niet op de wijk, dit kan een
mogelijke verklaring zijn voor het verschil
POSITIEVER BEELD
BUURTBEWONERS

16. 01 ETEN DOET ONTMOETEN
ruime meerderheid thuiskoks doet paar tot
veel nieuwe contacten op
bijna helft afhaler ontmoet paar nieuwe
mensen
02 WISSELENDE CONTACTEN
= MEER ONTMOETINGEN
thuisafgehaald en peerby leveren meer
contacten op dan zorgvoorelkaar
03 THUISKOK PROFITEERT
MEEST
de thuiskok maken het meest van allen
praatjes op straat, groeten bekenden van
het platform en spreekt af met iemand die
ze zo hebben leren kennen
MEER ZWAKKE BANDEN PEERBY &
THUISAFGEHAALD

17. MINDER GROEI IN SOCIAAL NETWERK AFNEMERS
• afnemers, leners en hulpvragers
profiteren het minst van groei in sociaal
kapitaal
• Peerby gebruikers zijn vaak jong en
hebben een goed netwerk
• Thuisafgehaald gebruikers zijn juist wat
ouder en vaker alleenwonend, een sterk
social netwerk kan voor hen van belang
zijn
• Zorgvoorelkaar hulpvragers halen maar
beperkt contacten uit het gebruik van
het platform, meer op 1-op-1 relatie
gericht en stadsbreed

18. IMPACT OP TECHNOLOGIE
IMPACT OP VAN TECHNOLOGIE

19. NIET IEDEREEN WORDT BEREIKT
ALS ER VOLDOENDE NUT IS GAAN MENSEN HET
TOCH GEBRUIKEN

20. MEER EN ANDERE VRAGEN DURVEN STELLEN
ZIEN VRAGEN DOET VRAGEN
HULPBIEDERS WILLEN GRAAG HELPEN, VRAGER VOELT ZICH MINDER
BEZWAARD

21. LOKALE MATCHMAKING VAN VRAAG EN AANBOD

22. Title
Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur
KORTOM
vaardigheden
ontwikkelen
groei sociaal
netwerk besparing van kosten
aanschaf niet nodig
bruikbare diensten
afnemers positiever beeld
buurtbewoners
.

23. PLATFORMEN ALS INSTRUMENT VOOR PROFESSIONALS
werkervaring opdoen
gezonde maaltijd organiseren
toegang tot spullen creëren
hulp nabij organiseren
DIT VRAAGT WEL BEGELEIDING BIJ OPSTART EN CREATIEF
MEEDENKENKEN VAN PROFESSIONALS
NU NOG WEINIG KWETSBARE DOELGROEPEN, BUITEN OUDEREN

24. DE AUTEURS
Minouche Besters is politicologe (UvA 1999) en al sinds eind vorige eeuw gefascineerd door de impact van internet op de samenleving. De
opkomst van sociale media, het supersnelle internet met geruisloze beeld -en geluidsverbindingen en de online tools die gewone mensen in
staat stelden om op (bijna) professionele wijze zich te organiseren veranderden het leven in rap tempo. Minouche was betrokken bij
verschillende voorbeeldprojecten die de kracht van internet en de nieuwe manieren van werken verkenden, waaronder de Digitale Pioniers
(stimuleringsregeling voor versterking publiek domein op internet) en netwerk FF contact (netwerk rond sociale technologische oplossingen
voor chronische zieke kinderen). Ze gaf advies aan tal van gemeenten en andere publieke organisaties over de veranderende verhouding
tussen burger en overheid, burgerparticipatie en zelforganisatie. De afgelopen jaren was ze als ontwikkelaar en kwartiermaker verbonden
aan de Digitale Steden Agenda, een innovatieve samenwerkingsagenda van de G32 steden waarin de digitale transitie van de steden
centraal staat. Minouche Besters is partner bij Stipo.
minouche.besters@stipo.nl
Sander van der Ham is stadspsycholoog (UvA 2008) en houdt zich bezig met de interactie tussen de mens en de stad. Hoe werken de
onbewuste processen die persoonlijke beleving en het gebruik van de stad of omgeving bepalen? Aan de hand van gedragsobservaties,
experimenten in de publieke ruimten en diepte interviews die gedachten, gevoelens en attitudes ontrafelen bij bewoners komt hij tot
adviezen en methoden voor fysieke inrichting van de publieke ruimte en aanpakken om betrokkenheid of zelfredzaamheid te vergoten.
Sander heeft in tal van gemeenten projecten met bewoners en professionals in wijken uitgevoerd, waaronder recent in Hongerige Wolf
Groningen (story telling en activering met Bakkerij van de Eenvoud) en Lombardijen Rotterdam (thuisgevoel ontwikkelen in portiekflats). Hij
was gastdocent Smart Cities bij de Hogeschool Rotterdam. Recent bracht Sander als co-auteur het succesvolle boek De Stoep uit over het
hybride gebied tussen publieke en prive ruimten in de straat. Sander van der Ham is medewerker bij Stipo.
sander.vanderham@stipo.nl
MET DANK
AAN
Alle respondenten. Marieke Hart en Annemarieke Blom van thuisafgehaald.nl, Daan Weddepohl en Anna Noyons van peerby.com en
Anne van Roosmalen en Patrick Anthonissen van zorgvoorelkaar.nl die ons de mogelijkheid gaven via hun platformen
gebruikersonderzoek te doen. Nicole Rietvelt van Stichting DOEN en Paul Klouwens van het VSBfonds die met ons benieuwd waren
naar de sociale impact van de platformen en ons via een financiële ondersteuning ook de ruimte boden om echt tijd vrij te maken voor
dit eerste deel van ons onderzoek. En natuurlijk ook dank voor onze Stipo collega’s voor feedback en geduld.

25. DE ONDERZOEKSOPZET
• GEBRUIKERSONDERZOEK via enquêtes op Thuisafgehaald (respons160), Peerby
(respons 180) en Zorgvoorelkaar (respons 485).
• INTERVIEWS met professionals: John Beckers, Zorgvoorelkaar Breda, Tamara Willems,
Pluryn Nijmegen, Hanneke de Wit, gemeente Utrecht, Margo Rijerkerk en Frans Huissen,
Vrijwilligerscentrale Amstelland, Katyusha Sol, de Buurtcamping, Harry Wassenaar,
Boodschappenbegeleidingsdienst Den Haag.
• PERIODE: februari tot en met juli 2015
• LITERATUUR: zie onderzoeksverslag op issuu.com

26. Stipo Amsterdam . Rotterdam . Stockholm .
Thessaloniki
Zomerhofstraat 84 3032 CM Rotterdam
contact@stipo.nl 0102041590
www.stipo.nl