Traballo de investigación

1. X.L. MÉNDEZ FERRÍN
Tania Pose Ordóñez 2ºBach B

2. ÍNDICE
1. Portada……………………………………………..Diapositiva 1.
2. Índice………………………………………………..Diapositiva 2.
3. Contexto histórico……………………………...….Diapositiva 3.
4. Importancia do autor para a hª da Lit. Gal……...Diapositiva 9.
5. Produción literaria………………………………....Diapositivas 12, 13, 17.
6. Comentario.………………………………………...Diapositiva 18.
7. Conclusión………………………………………….Diapositiva 22.
8. Fontes……………………………………………….Diapositiva 24.

3. CONTEXTO HISTÓRICO
GUERRA CIVIL
(1936-1939)
Vitoria do bando nacional Inicio do
FRANQUISMO
Desaparición do galego
na escena pública, no
ensino e nas actividades
socioeconómicas
Prohibida calquera lingua
vernácula agás o castelán
Represión política,
cultural e lingüística.

4. CONTEXTO HISTÓRICO
Os intelectuais
galegos teñen que
emigrar (Arxentina,
Venezuela, México,
Cuba,...). Alí
levan a cabo o
desenvolvemento
cultural galego
porque aquí non se
podía.

5. CONTEXTO HISTÓRICO
A situación do galego comezará a mudar a partir dos anos 50.
Creación da EDITORIAL GALAXIA
Recuperación
cultural
Rearmamento
do galeguismo
producido na
Galiza interior
Fai
que
Escritores en lingua galega da preguerra volven a publicar en galego
Os novos autores contarán cun medio no que poder publicar
Xohana Torres, Manuel Maria, Mª Xosé Queizán, X.L. Méndez Ferrín,...
Editorial Monterrey

6. CONTEXTO HISTÓRICO
Década dos 60 Comeza darse unha leve atenuación da censura
Acentuado o
proceso de
recuperación
cultural que
comezara
nos anos 50
Posibilidade de publicacións
antes prohibidas (Grial 1961)
Instauración do Día das
Letras Galegas (1963)
Edicións do Castro
Novas asociacións
culturais en defensa do
galego (O Facho, O Galo,
Abrente,...)
Cátedra de Lingua e Literatura
Galegas (1965, da man de
Ricardo Carvalho Calero)
Instituto da Lingua Galega (1971)
Premios de Teatro Castelao
(1963-1965)
Certame de Teatro
do Miño (1961)

7. CONTEXTO HISTÓRICO
A pesar de todos os avances...
Prensa en castelán.
Galego ás veces se o
tema é cultural.
Radio en castelán de
maneira case exclusiva.
Galego so no humor.
(En América hai
programas de radio en
galego).
A Televisión
emprega como
lingua exclusiva
o castelán.
A grandes rasgos
a Igrexa nega o
uso do galego na
liturxia.

8. CONTEXTO HISTÓRICO
Finais séc. XX
DEMOCRACIA
Consolidación dos
xéneros literarios
anteriores e
apertura de novos
horizontes nos
distintos campos
literarios.
Constitución
democrática para
Galiza no 78.
Apróbase o
Estatuto de
Autonomía no 81.
Galego, lingua
propia de Galiza.
Lei de
Normalización
Lingüística no 83.
Galego, materia e
lingua vehicular do
ensino.
Propóñense
normas
ortográficas e
morfolóxicas para
o galego no 82.
Xorde a TVG e a Radio
Galega no 85.

9. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
Toma consciencia nos anos 50 da realidade lingüística e cultural e do papel que o
galeguismo de preguerra desempeñara na reconstrucción nacional.
No 55 comeza a estudar Filosofía e Letras na USC e toma contacto co galeguismo da Editorial Galaxia
Autor clave na evolución da poesía e da narrativa galega contemporánea

10. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
XERACIÓN DAS FESTAS
MINERVAIS
ou XERACIÓN DOS 50
❖ Autores nados entre 1930 e 1940.
❖ Escriben nos anos 50.
❖ Atopamos as primeiras mostras deste
grupo na “Escola da Tebra”.
❖ Recuperan o compromiso político na
clandestinidade.
❖ Participan nas denominadas “Festas
Minervais” (1953-1964).
❖ Participan no proxecto da Editorial
Galaxia a través da súa colección “Illa
Nova”.
❖ Algúns fundan en Madrid a editorial
“Brais Pinto” (Grupo Brais Pinto)
(X.L.Méndez Ferrín)

11. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
❖ Poesía existencialista. Exploración do eu fronte a un mundo problemático:
pesimismo e angustia. (Escola da Tebra)
❖ Renovación da linguaxe poética: Combinan tradición e vangarda.

12. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
❖ Primeiro libro: Voce na néboa
(1957).
❖ Influencia existencialista da
Escola da Tebra.
❖ Poesía dos anos 60 publicada baixo o
pseudónimo Heriberto Bens nos 70.
❖ Fortemente marcada pola tendencia
socialrealista. (fortes connotacións
sociopolíticas)
❖ Poemario máis
celebrado.
❖ Considérase que
abriu novos camiños
na lírica
contemporánea logo
da morte de Franco.
obras máis representativas...

13. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
NOVA NARRATIVA GALEGA
❖ NON é unha xeración, mais os seus autores teñen cousas en común.
❖ É o primeiro intento colectivo de renovar a técnica e a temática da narrativa galega.
❖ Formada por universitarios que non viviron a guerra civil.
❖ Incorporan ás súas obras técnicas, temas e procesos moi renovadores usados na narrativa
universal do séc. XX.
❖ Publican a súa obra dentro da colección “Illa Nova”, pertencente á Editorial Galaxia.

14. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
NOVA NARRATIVA GALEGA
● Angustia do ser humano ante un mundo opresivo.
● Personaxes desarraigados, anónimos, marxináis, transtornados polos
conflitos internos e pola inadaptación ao seu mundo social e cultural.
● Predominio do narrador - protagonista.
● Espazo maioritariamente urbano e sen referente de localización real
(pode adquirar carácter simbólico).
● Ruptura entre o tempo do relato e o tempo do discurso.
● Mestura do real e fantástico.
● Temas: absurdo existencial, violencia, agresividade, tensión nas
relacións humanas, morte, sexo.
● Interculturalidade.
● Anonimato, lugares sórdidos, claustrofobia.
● Monólogo interior.
● Distorsión temporal.
● Pruralidade de voces narrativas (enfoque múltiple da realidade)
TEMÁTICA
TÉCNICA
RECURSOS
TEMÁTICOS
RECURSOS
FORMAIS

15. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
❖ Mundo lexendario celta, clima
misterioso, mestura do cotiá e do mítico.
obras máis representativas...
❖ Influencia da Nouveau Roman.
❖ Personaxe anónimo na
búsqueda de algo que non sabe
o que é nunha cidade sen nome.

16. IMPORTANCIA DO AUTOR PARA A Hª DA LITERATURA GALEGA
❖ Tendencia nacionalista e actividade política
que provocou que estivera na cárcere.
❖ Presidente da RAG
(2010-2013)
❖ Director da revista
“A Trabe de Ouro”

17. PRODUCIÓN LITERARIA
❖ Cantidade inxente de obras de distintos xéneros literarios.

18. COMENTARIO O CREPÚSCULO E AS FORMIGAS (a casa azul)
Rosa tiña 20 anos e non era fermosa nen nada. Movíanselle, moito e nervoso, os ollos grises. Tiña
o labre superior fino coma o gume dunha navalla de afeitar. O inferior caíalle, pendíalle, groso, gris,
rogoso, coma unha mazá muchada. Vivía na aba da montaña, xustamente ao saír da cidadde, no
lugar ermo onde erguen o lombo tímidamente, coma animais rastreiros, as chouzas dos mendigos.
Había un ano que vivía amigada co Portugués.
-Portugués, téñoche que decir. Estóu en estado.
O Portugués cala. O Portugués ten un bigode imbécil. O Portugués cuspe por un dente.
-Estás en estado. Non é?
Rosa treme. Rosa cai coma un arboriño abatido. E íl di_
-Non fága-las comedias. Compre que vaias á Casa Azul.
Ela érguese. Rosa vai e érguese. Rosa érguese nun chouto e agarra ao Portugués polas
lapelas, descobríndolle o peito peludo, estreito.
-Á Casa Azul? Á Casa Azul, Portugués?
-E logo por qué non? Irás á Casa Azul. É o costume.
-Non sei o camiño.
-Ti xa sei que che gostaría non ir, e quedarmos coma porcos, dispensando, cos da Casa Azul.
-Teño medo.

19. COMENTARIO O CREPÚSCULO E AS FORMIGAS
-Iso xa. Non ías ti ter medo? Iso xa. Pero sabes qué máis? Tes que ir. E non lle deas voltas. Ademáis a
Casa Azul é fremosa. Ten dúas torres traslúcidas e a lús entra polas paredes e alí as mulleres son felices.
-E ti como é que o sabes?
-Pregúntallo ás mulleres do barrio. Dinno todas.
-Portugués, escoita unha cousa. No teu pobo tamén van as mulleres á Casa Azul?
-Non.
-E logo por qué queres que vaia eu?
-Porque ti es de eiquí. Ouviches? E eiquí van as mulleres á Casa Azul en canto preñan. Está? É o costume.
-Pero ninguén o manda. Ninguén o manda. Eu teño medo e non vou.
Rosa agacha a cabeza, morde o groso labre de abaixo. Chora. Unha raiola de sol ledo, de mañá,
entra por unha regandixa e incide sobre a cama desfeita onde xace o Portugués. Rosa espeta o
papo no peito. Logo abre moito os brazos e move os dedos da mao freneticamente e berra:
-Sodes unha presa de cagados… Non hai homes no barrio. Sodes mariolas. Estades todo o día deitados,
mentres as vosas mulleres se desfán os riles apañando nas colillas. Vivides de señoritos, queréde-lo caldo
con sustancia, traballades un día por somana, mallades en nosoutras cando vos peta… E nós calamos. As
mulleres a calar. E de cada vez que empreñamos, veña, á Casa Azul; espelirse… Non tedes vergonza. Non
sodes homes. E escoita isto: non vou á Casa Azul. Eu ríome do costume.

20. COMENTARIO O CREPÚSCULO E AS FORMIGAS
O portugués blasfema. Dálle, ademáis, unha
losqueada a Rosa. Despois ela cai no chao
e bárreselle o senso por segunda vez. O
Portugués cuspe de lado e bícaa nos ollos.
Pasa un pouco tempo e ela esperta.
-Teño que ir, Portugués?
-É o costume.
-Portugués, e se nós desfixéramo-lo costume, se o
romperamos, si construiramos un costume novo?
-Ti toleas. Imposíbel. As mulleres, ao empreñaren
por primeira vez, teñen que ir á Casa Azul.
-Bueno, pois logo vou á Casa Azul. Adeus…
-Non tardes moito.
E Rosa foise por un camiño ancho e lisiño.
Foise polo acostumado camiño da Casa
Azul.

21. COMENTARIO O CREPÚSCULO E AS FORMIGAS
Obra de relatos Nova Narrativa Galega
Personaxe marxinal
Violencia Medo
Antiheroe
Espazo rural Narrador omnisciente
Inadaptación ao medio social e cultural
O lector precisa ser competente e activo pouco éxito social

22. CONCLUSIÓN
● Xosé Luís Méndez Ferrín foi e é unha
persoa moi importante para a historia da
literatura galega pola súa labor sobre todo
de renovación da lírica e da prosa, mais
non podemos esquecer que tamén
publicou ensaio, fixo numerosas
traducións e tamén obras colectivas.
● Esta labor foi recompensada con
numerosos premios como: Premio da
Crítica de Galicia, Premio da Crítica
Española, Premio Eixo Atlántico de
Narrativa, Premio Carlos Blanco de
Portugal e Premio Losada Diéguez.

23. CONCLUSIÓN
● A pesar da súa importancia non é do
agrado de todos, fundamentalmente
porque é un escritor de minorías.
● Tampouco podemos esquecer o seu
papel na política nin o seu activismo de
cara á nosa cultura incluso a día de hoxe.
● Deixanos, pois, unha herdanza cun gran
valor.
Recitando "Reclamo a liberdade do meu pobo"
na homenaxe popular a Moncho Reboiras
O nome de Galicia
Política

24. FONTES
❖ https://gl.wikipedia.org/wiki/Literatura
_galega_do_s%C3%A9culo_XX
❖ https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_d
a_lingua_galega
❖ https://gl.wikipedia.org/wiki/Xos%C3%A9_
Lu%C3%ADs_M%C3%A9ndez_Ferr%C3%ADn
❖ http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=Xos
M%E9nde&alias=&solapa=biografia
❖ http://www.blogoteca.com/profesgalegas/i
ndex.php?txtBus=nova+narrativa&cmdBuscar
=Buscar&pag=0&aBuscar=1