2. Dr SNEHA SURAJ RONGE
M.B.B.S , M.S. OBGY (PUNE)
Advanced Diploma in Gynecological Endoscopy (GERMANY)
Diploma in Urogynecology and Pelvic floor reconstruction (GERMANY)
FOGSI training course in Advanced Infertility (GUJRAT)
Work experience of 2 years in Deenanth Mangeshkar Hospital Pune
2
3. रजोनिवृत्ती िमजूि घ्या
◦ रोजनिवृत्ती म्हणजे मासिक रजःस्त्रावापािूि निवृत्ती.
◦ Menopause is permanent cessation of menstruation due
to loss of ovarian follicular activity.
◦ आपले मासिक पाळीचे चक्र हे स्त्रीच्या शरीरात स्त्रावणाऱ्या इस्त्रोजि व
प्रोजेस्त्रराि या दोि हामोन्िच्या रक्तातील पातळीवर अवलंबूि अितं.
3
4. ◦ मासिक पाळीच्या चक्रात बदल होणे - हा बदल ववववध स्त्स्त्रयांमध्ये ववववध
प्रकारे ददिूि येतो.
◦ पाळी अचािक बंद होणं- पाळी मदहन्याच्या मदहन्याला येते मार रक्तस्त्राव
कमी होतो ककं वा खूप रक्तस्त्राव होत राहतो आणण काही मदहन्यांिी पाळी
यायची थांबते.
◦ मेिोपॉज ककं वा रजोनिवृत्ती हा आजार िाही, नििर्गचक्राचाच हा एक भार्
आहे. त्यामुळे जीविाच्या या पवागला िकारात्मक भाविेिे स्त्वीकारणे
आवश्यक आहे.
4
5. प्रकक्रया
◦ अंडाशय लहाि होते. त्यामुळे त्यातूि स्त्रवणारी, स्त्रीत्व देणारी इस्त्रोजि व
प्रोजेस्त्रराि िामक हामोन्ि कमी होतात. त्याचे पररणाम स्त्रीच्या िंपूणग
शरीरावर ददिू लार्तात.
◦ पाळी मदहन्यातूि एकदा येते व िाधारण ४५ वर्षे वयापयंत चालू राहते.
त्यािंतर बीज ग्रंथीचे कायग िंपुष्टात येते व बीज उत्िजगि बंद पडल्यामुळे
ककं वा बीज ग्रंथीमध्ये आंतररि तयार होणे थांबल्यामुळे मासिक पाळी
कायमची बंद होते.
5
6. मेिोपॉज का येतो ? म्हणजेच मासिक
पाळी का थांबते ?
◦ आयुष्याच्या शेवटपयंत स्त्स्त्रयांची
र्भगधारणेची क्षमता सशल्लक रादहली
तर काही र्ंभीर प्रश्ि उभे राहतात.
◦ जिे की, िाठाव्या वर्षांपयंत एखाद्या
स्त्रीला मुले होत रादहली आणण शेवटच्या
मुलाला जन्म ददल्यािंतर काही
काळातच त्या स्त्रीचा वृद्धावस्त्थेमुळे
मृत्यू झाला, तर नतच्या अपत्यांच्या
स्त्जवंत राहण्याला धोका येणार.
◦ थोडक्यात िांर्ायचं तर, क्वासलटी िाठी
क्वांदटटी कमी होण्याची झळ िोिूिही
माणिािाठी हा िौदा फायद्याचा
ठरला.
6
7. पेरीमेिोपॉजल वपरीयड
◦ पाळी बंद होण्याआधी
काही वर्षे आधीपािूिच
स्त्स्त्रयांच्या शरीरात त्या
दृष्टीिे काही बदल
घडायला िुरुवात होते.
◦ िवगिाधारणपणे वयाच्या
४५ ते ५० व्या वर्षी
स्त्रीला मेिोपॉज येऊ
शकतो
◦ हा काळ िाधारणपणे
तीि ते चार वर्षांचा अिू
7
9. मेिोपॉजची लक्षणे
◦ मासिक पाळीच्या चक्रात बदल होणे.
◦ पाळी मदहन्याच्या मदहन्याला येते. रक्तस्त्राव कमी होतो ककं वा खूप रक्तस्त्राव होत
राहतो आणण पाळी यायची थांबते.
◦ र्भागशयाला आधार देणारे स्त्िायू अशक्त होऊि ते िैल होतात व र्भगवपशवी खाली
उतरते. र्भगवपशवी आकारािे कमी होते.
◦ लघवीला जळजळ होऊ लार्ते
◦ Osteopororsis - हाडांतील क
र स्त्ल्शयम वेर्ािे निघूि जायला लार्ते व हाड दठिूळ
व्हायला लार्तात.
◦ िंधधवात वा िांधेदुखी: र्ुडघ्यामध्ये, घोटयांमध्ये टाचा मध्ये दुखणे िुरू होतात
◦ मधुमेह व रक्तदाबािारखे जीविशैलीववर्षयक आजार नतला याच काळात राि देत
अितात
◦ शरीरातील क
ु ठल्या िा क
ु ठल्या भार्ात अचािक र्रम झाल्यािारखे वा वाफा
आल्यािारखे वाटते.
◦ रारी अचािक खूप घाम फ
ु टल्यामुळे काही स्त्स्त्रया घाबऱ्याघुबऱ्या होतात.
9
10. मािसिक आरोग्य
◦ औदासिन्य, धचडधचडेपणा, िहिशीलता कमी होणे. अंर् एकदम र्रम
वाटायला लार्ते.
◦ पाळी ि आल्यामुळे र्रोदर राहण्याची िुप्त भीतीही मिात राहते.
◦ या काळात स्त्स्त्रयांिा रारी िीट झोप येत िाही.
10
11. मेिोपॉजची लक्षणे
◦ वजि प्रचंड प्रमाणात वाढू लार्ते.
◦ अशक्तपणा, शरीरातील ऊजाग कमी झाली आहे व खूप थकवा
जाणवतो.
◦ चेहऱ्यावर लव येणं, त्वचेची कांती कमी होणे, नतला िुरक
ु त्या पडणे,
क
े ि पातळ होणे या र्ोष्टी होतात.
◦ पोटाला फ
ु र्ारा येतो वा फ
ु र्ल्यािारखे वाटते.
◦ काही स्त्स्त्रयांचे डोक
े खूप दुखते आहे ककं वा डोक्याभोवती स्त्िायू
आवळल्यािारखे वाटते.
◦ स्त्तिामध्ये थोडे थोडे दुखरेपणा जाणवते. 11
13. प्रकार
◦ अली मेिोपॉज : ४५ वर्षे
वयाच्या आधी आलेला.
प्रप्रमॅच्युअर मेिोपॉज : ४० वर्षे
वयाच्या आधी आलेला.
लेट मेिोपॉज : ५५ वर्षे
वयाच्या िंतर आलेला.
◦ िर्जिकल मेिोपॉज :
शस्त्रकक्रया करूि दोन्ही
ओव्हरीज काढूि टाकल्यामुळे
आलेला मेिोपॉज.
13
15. रजोनिवृत्ती साठी स्वत: घ्यावयानि काळजजी
खालीलप्रमाणे आत्म-काळजी ककिंवा जीवनशैलीत बदल रजोकनवृत्ती च्या उपचार ककिंवा व्यवस्थापनास
मदत करू शकतात:
● सिंतुकलत आहार घ्या: कनरोगी आकण सिंतुकलत आहार घ्या
● धूम्रपान टाळा: गरम चमक आकण पूवीच्या रजोकनवृत्ती कमी करण्यास मदत करते
● कनयकमत व्यायाम: हृदयरोग, मधुमेह, ऑकस्टयोपोरोकसस आकण वृद्धत्व सिंबिंकधत इतर
पररकस्थतीपासून बचाव करण्यास कनयकमत शारीररक किया कमळवा
● योग्य झोप घ्या: कॅफीन टाळण्यामुळे, खूप दारू कपणे ज्यामुळे झोपेत व्यत्यय येऊ शकतो
15
24. थेरेपी हॉरमोि ररप्लेिमेंट...
अंतर्गत इस्त्रोजीिची कमतरता भरूि काढण्यािाठी बाहेरूि इस्त्रोजीिचा पुरवठा
करणे शक्य अिते.
◦ खायच्या र्ोळ्या, योनि मार्ागत वापरायची क्रीम, त्वचेवर लावण्याची क्रीम, परच
इ. अिेक तऱ्हांिी इस्त्रोजीि पुरवठा येते.
◦ कोणाला द्यायचे ?
◦ हामोन्ि थेरेपी कधी िुरू करायचे ?
◦ ककती ददवि घेणे ?
◦ फायदे ?
◦ दुष्पररणाम ?
◦ डॉक्टरांचा िल्ला..
24
25. INDICATIONS OF HRT. (कोणी घ्यावे?)
1. Relief of menopausal symptoms
2. Prevention of osteoporosis
3. To maintain the quality of life in menopausal years.
4. special group of women to whom HRT should be
prescribed-
Premature ovarian failure - Gonadal dysgenesis
Surgical or radiation menopause
25
26. Contraindications (ववरोधाभाि)
• Known history of breast cancer
• Undiagnosed genital tract bleeding
• Estrogen dependent neoplasm
• DVT
• Active liver disease
• Jaundice
• Gallbladder disease
• Endometriosis
26
27. RISKS OF HORMONAL THERAPY (धोखे)
• Endometrial cancer. गर्ााशयाचा कॅन्सर.
• Breast cancer स्तनाचा ककारोग
• Venous thromboembolic disease.
कशरासिंबिंधीचा थ्रोम्बोइम्बोकलझम
• Congestive Heart Disease हृदयनकलका रोग
• Lipid metabolism. कलकपड चयापचय
• Dementia. स्मृकतभ्रिंश
27
34. Modifiable risk factors
● Age at first childbirth
● Breastfeeding practices
● Obesity
● Physical activity
● Menopausal hormone therapy
● Alcohol intake.
Nonmodifiable risk factors
● Age
● Benign breast disease
● BRCA 1 or 2 carrier
● Family history
● Early menarche/delayed menopause
● Increased breast density
● Chest irradiation. 34
36. Youth (तारुण्य)
Youth is not a time of life; it is a state of mind;
it is not a matter of rosy cheeks, red lipsand supple knees;
it is a matter of will, a quality of the imagination, a vigour of the
emotions;
it is the freshness of the deep springs of life.
36
37. It is hard to be a woman
• You must think like a man
• Act like a lady
• Look like a young girl
• And work like a horse 37
