Prezentacja przedstawiona na: TuEuropeana 2018 / Seminarium Wrocław Dziedzictwo cyfrowe - strategie, wyzwania, korzyści. Spotkanie seminaryjno-warsztatowe. Wrocław, 26-27.11.2018

1. Śląskie Digitarium
- w stronę instytucjonalizacji regionalnej digitalizacji
TU EUROPEANA 2018/ SEMINARIUM WROCŁAW
Remigiusz Lis
Instytut Mediów Cyfrowych “Digitarium”/ŚBC

2. Idea projektu - regionalne deficyty
Słaba cyfrowa reprezentacja regionalnych zasobów kulturowych
województwa śląskiego w Internecie - zasadniczo tylko ŚBC.
Znaczne zasoby rozproszonego dziedzictwa w regionie.
Potencjalne rozproszenie inicjatyw digitalizacyjnych silniejszych instytucji.
Praktycznie nieznane zasady długoterminowej archiwizacji cyfrowych
zasobów i prawa autorskiego.

3. Cele projektu “ŚD”
I. Utworzenie kompleksowego rozwiązania techniczno-organizacyjnego,
umożliwiającego ciągłe (także poprojektowe) tworzenie i efektywną
prezentację zasobów cyfrowych instytucji kultury, edukacji i nauki
województwa śląskiego - “Porozumienie ŚD”
II. Wytworzenie cyfrowego zasobu prezentującego praktycznie wszystkie
rodzaje obiektów kultury (2D, 3D, AV).
III. Ustanowienie niezbędnej i modernizacja istniejącej infrastruktury
cyfryzacji, archiwizacji i sieciowej prezentacji zbiorów.
Realizacja koncepcji regionalnego
klastra informacyjnego (RKI, 2013)

4. Digitalizowane zasoby
Biblioteka Śląska
Digitalizacja czasopism regionalnych z lat 1890-39 oraz 1945-90.
Konwersja z plików DjVu starszych zasobów w tym ŚIBZZ.
Konwersja na PDF z rozpoznaniem czcionki gotyckiej.
Historia mówiona - rejestracja wywiadów z osobistościami regionu.
Skanowanie rekwizytów i kostiumów Opery Śląskiej.
Łącznie:
Digitalizacja: 70 tys. publikacji, 521 tys. skanów.
Konwersja: 58 tys. publikacji, 688 tys. skanów.
Rejestracje historii mówionej - 36 rejestracji.
Instytucja Filmowa Silesia Film
Digitalizacja wraz z cyfrową rekonstrukcją 258 filmów amatorskich.

5. Digitalizowane zasoby
Regionalny Instytut Kultury (digitalizacja mobilna)
Skanowanie piśmiennictwa (przekrój dokumentów).
Digitalizacja “małych” obiektów 3D.
Digitalizacja “dużych” obiektów 3D (w tym przemysłowych - Szlak Zabytków Techniki,
sakralnych).
Łącznie:13,5 tys. publikacji 2D, 300 małych obiektów 3D, 30 chmur dużych
obiektów (ŚBC).
Opera Śląska (stworzy realną bibliotekę)
Dokumenty Archiwum Opery:
Programy operowe
Afisze i plakaty
Fotosy
Kroniki
Teki z projektami scenografii i kostiumów
Obiekty 3D – kostium i rekwizyty operowe
Łącznie: 13413 publikacji, 257505 skany, 2000 obiektów 3D (ŚBC).

6. Matryca projektu
Instytucja
Działania
Biblioteka Śląska Instytucja Filmowa
SF
RIK Opera Śląska
Zasoby Czasopisma (70 tys. +
konw. 58 tys.) , historia
mówiona (32 nagrania).
AV (258 filmów). Piśmiennictwo (13500),
obiekty 3D małe (300),
duże (30) dla ŚBC i
AV.
Archiwalia,
rekwizyty, kostiumy
13,4 tys. + 2 tys.
Pracownia
digitalizacyjna
Modernizacja 2D +
nowa 3D + studio HM.
Nowa AV. Nowa mobilna 2D,
3D i AV, skanuje dla
ŚBC i AV.
Skanuje BŚ dla
ŚBC.
Serwerownie Modernizacja - 2 x 2,5
PB.
Nowa - 1 PB. Modernizacja.
Lokalna sieć dostęp. Cyfrowa czytelnia. Cyfrowa czytelnia.
Serwisy Modernizacja ŚBC. Nowy serwis AV. Lokalna BC
(materiały objęte PA).
Agregator Dla ŚBC, AV, BC Opery,
Katalogu OPAC,
Bibliografii EWoŚ, EDUŚ.

7. Modernizacja ŚBC
Podniesienie poziomu WCAG 2.0 i modernizacja interfejsu wg UX.
Wdrożenie strumienia IIIF i konwersja DjVu - PDF.
Usprawnienie wyszukiwania pełnotekstowego.
Wdrożenie obsługi ścieżki digitalizacji.
Wdrożenie obsługi długoterminowej archiwizacji
i pobieranie danych źródłowych.

8. “Śląskie Digitarium”
Śląska Biblioteka Cyfrowa
Katalog OPAC
Encyklopedia Województwa Śląskiego
Bibliografia regionalna
Podręcznik edukacji regionalnej
Serwis audiowizualny
Agregator
● indeksowanie metadanych
i tekstów,
● fasety, stemming,
lematyzajca,
● edytor ścieżek edukacyjnych,
● transkrypcja tekstów
● wolumeny
czasoprzestrzenne, Wartość projektu:
ponad 38 mln zł

9. Instytucjonalizacja - czym jest i po co?
Życie społeczne = wymiana dóbr.
Często powtarzane społeczne praktyki
redystrybucji dóbr instytucje.
Materializacja instytucji organizacje,
firmy.

10. Instytucjonalizacja - czym jest i po co?
Firma A:
- roczny koszty 15,5 mln zł,
- personel 200 osób,
- wykonana kluczowa usługa -
393 447.
Firma B:
- roczny koszty 0,7 mln zł,
- personel 26 osób,
- wykonana kluczowa usługa -
4 451 440.
Zagadka 1.: w którą firmę warto zainwestować?

11. Gdzie są zasoby i kto stanowi reguły
Kapłani pewnej środkowoamerykańskiej religii w celu
przebłagania bóstwa składali ofiarę z jednego z nich.
W pewnym okresie obrzęd zmieniono - ofiarę zaczęto wybierać
i składać spośród zwykłych członków plemienia
Zagadka 2.: na czyj wniosek zmieniono rytuał?
Wnioski?

12. Przeszkody w instytucjonalizacji cyfryzacji
Obawa przed “kanibalizmem”,
najpierw sprzedaż, potem dostęp,
gwałtowna zmiana relacji ekonomicznych w organizacji,
opór “luddystów” ( “chałupników, rzemieślników i tkaczy”),
brak “regionalnego kontraktu”.
Nazwa luddyzm, luddyści pochodzi od nazwiska, być może fikcyjnego Generała (lub Króla) Neda Ludda, przywódcy luddystów. Organizowali nocne
napady na tkalnie w celu niszczenia krosien m.in. w Nottingham, Middleton, Yorkshire i w Manchesterze. Ich działalność spowodowała straty
szacowane na 1,5 miliona ówczesnych funtów.

13. DELOS Model Referencyjny
Organizacja - układ
społeczno-techniczny,
potrafiący kontrolować
własne działania.

14. OAIS, czyli żarty się kończą ...
„An OAIS is an Archive, consisting of an organization, which
may be part of a larger organization, of people and systems
that has accepted the responsibility
to preserve information and make it available for a
Designated Community.”
Ten kontroluje symbole, kto: kontroluje udostępnianie symboli (interfejs dostęp.),
kontroluje przechowywanie symboli (archiwum),
kontroluje nośniki symboli (zaplecze).

15. Mówiąc Lejzorkiem ...
Regionalna BC
to jest coś,
co jest,
jak się to ma!

16. Bibliotekarstwo regionalne - gotowe na rozwiązania cyfrowe
do zadań bibliotek publicznych (wojewódzkich, powiatowych) należy:
„1) gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych służących
obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształceniowych, zwłaszcza
dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz dokumentujących jego dorobek kulturalny,
naukowy i gospodarczy;
2) pełnienie funkcji ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznego, organizowanie obiegu
wypożyczeń międzybibliotecznych, opracowywanie i publikowanie bibliografii regionalnych, a
także innych materiałów informacyjnych o charakterze regionalnym”;[…]
4) udzielanie bibliotekom pomocy instrukcyjno-metodycznej i szkoleniowej.”1
1 Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach. http://www.bn.org.pl/download/document/1358353959.pdf

17. Warunek podstawowy działań regionalnych (i każdych innych)
ZAUFANIE

18. Zmiany organizacyjne - BŚ
2006 - Porozumienie ŚBC.
2008 - Społeczna Pracownia Digitalizacji przy Dziale Archiwizacji, pozostałe
działania “społecznościowe”.
2010 - zespół skanerzystów i korektorów ŚIBZZ (usztywnienie wskaźnikowe)
2013 - Dział Mediów Cyfrowych “Digitarium” (ŚIBZZ+ SPD).
2018 - Instytut Mediów Cyfrowych “Digitarium”,
Dział Regionalnego Klastra Informacyjnego (+ zespół SPD +
zespół projektowy “ŚD”).
Docelowo (po projekcie “Śląskie Digitarium”) dodatkowo:
Dział Digitalizacji, Dział Cyfrowego Archiwum

19. Zmiany organizacyjne (2018)
IMC Digitarium:
● zadania cyfryzacji oraz prezentacji w Internecie zasobów kultury, edukacji i nauki, ze szczególnym
uwzględnieniem piśmiennictwa, na terenie województwa śląskiego,
● archiwizacja cyfrowych zasobów,
● edukacja na rzecz instytucji kultury i nauki województwa śląskiego w zakresie zachowania
i prezentacji cyfrowych zasobów,
● tworzenie i koordynacja regionalnego klastra informacyjnego (RKI), tj. sieci inicjatyw, zasobów
i serwisów internetowych, prezentujących treści regionalne,
● działalność na rzecz bibliotekarstwa regionalnego i krajowego poprzez prace koncepcyjne oraz
organizację i udział w konferencjach, szkoleniach, warsztatach.
W realizacji celów IMC „Digitarium” współpracuje z instytucjami kultury, edukacji i nauki województwa
i regionu śląskiego.

20. W praktyce
Aktywna (nie pasywna) digitalizacja - zasób RBC ≠ suma zasobów bibliotecznych
(łapanie okazji).
Digitalizacja masowa (nie programowa)
(prawdopodobnie połowa cyfrowych zbiorów nie ma wartości, ale nie wiemy, która to połowa).
Legitymacja dla bieżącej współpracy z innymi podmiotami
(otwarte “linie cyfryzacji” z innymi instytucjami).
Swoboda transferu wiedzy i umiejętności do partnerów
(wsparcie owocuje zasobami).

21. Dziękuję za uwagę