1. ‫قصو حضرت يوشع بن نون عليه الصالت والسالم (پارٽ پهريون)‬
‫تحرير ۽ تحقيق عبدالرزاق ميمڻ‬
‫” سندن ع شجره نصب هن ريت آهي” يوشع بن نون، بن افرائيم، بن يوسف ع، بن يعقوب ع، بن اسحاق ع بن‬
‫ُ ُ‬
‫ابراهيم ع“ چون ٿا ته يوشع ع حضرت هود ع جن جي چاچي جا پٽ هئا (سئوٽ). حضرت ابي بن ڪعب رضيه کان‬
‫روايت ٿيندڙ هڪ حديث مان ثابت آهي ته قرآن شريف ۾ جنهن ساٿيَء جو ذڪر ٿيل آهي ُاهي حضرت يوشع بن نون ع‬
‫آهن. جهڙوڪ” واذقال موسي لفتاه“ ۽ ياد ڪر! جڏنهن موسي ع پنهنجي خادم کي چيو).۽ ” فلما جاوزا قال لفتاه“ ۽‬
‫ٰ‬
‫جڏنهن ُاتان گذري آيا ته موسي پنهنجي خادم کي چيو“‬
‫ٰ‬
‫ُ‬
‫اهل ڪتاب به سندن نبي هئڻ جي باري ۾ اتفاق ڪن ٿا، اگرچه سامرين جو هڪ گروه موسي ع کان پوِء ايندڙ نبين جو‬
‫ٰ‬
‫قائل نه هو ته به هو يوشع بن نون ع کي اهلل ج جو نبي تصور ڪندا آهن ڇو جو سندن نبوت تورات مان به ثابت آهي.‬
‫تورات کان پوِء االهمي ڪتابن جو اچڻ ۽ موسي ع کان پوِء نبين جو اچڻ حق آهي ۽ قرآن شريف به پاڻ کان پهرئين‬
‫ٰ‬
‫االهمي ڪتابن جي حقيقت جو اقرار ڪري ٿو پر هي بدبخت ساري موسي ع کان پوِء اهلل ج جي نبين اچڻ جو انڪار‬
‫ٰ‬
‫ُ‬
‫ڪن ٿا( انهن منڪرن تي قيامت جي ڏينهن تائين اهلل ج جي لعنت).‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫عالمه ابن جرير ۽ ٻيا مفسرين ٻڌائين ٿا ته محمد بن اسحاق کان مروي آهي ته ” حضرت موسي ع جي آخري عمر هئي‬
‫ٰ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ته ته وحي حضرت موسي ع جي بجاِء حضرت يوشع ع تي اچڻ لڳي. حضرت موسي ع يوشع ع سان ملندا هئا ته متعلق‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫پڇي وٺندا هئا هڪ ڏينه يوشع بن نون ع چين ته اي اهلل جا ڪليم! جڏنهن اوهان وٽ وحي ايندي هئي ته مان ع توهان‬ ‫ُ‬

2. ‫کان ُان بابت ايستائين نه پڇندو هئس جيسين ڪه توهان پاڻ بيان ڪندا هئا، (جڏنهن ته توهان مونکان پڇو ٿا). ته‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ُ‬
‫پنهنجي طرفان شروعات ٿا ڪيو. چون ٿا ته هي ٻڌي موسي ع زندگيَء کي ن پسند ڪرڻ لڳا ۽ موت جي تمنا ڪئي‬
‫ٰ‬
‫(هي ڳاله هرگز صحيح نٿي ٿي سگهي ان ڪري جو موسي ع آخري زندگيَء تائين اهلل ج سان ڪالم ڪندا رهيا ۽ اهلل‬
‫ٰ‬
‫ج کين ئي بني اسرائيل جي رهنمائيَء الِء وحي ڪندا رهيا ۽ هو ع وفات تائين اهلل ج جي بارگاه ۾ معزز، مڪرم ،‬
‫مقرب ۽ معظم رهيا). جيئن ته فرشته اجل جي اک ڪڍڻ واري واقعي ۾ ذڪر آهي. پاڻ تمنا ڪيائون ته بيت المقدس‬
‫جي ويجهو دفن ٿين ته اهلل ج سندن تمنا قبول ڪئي ۽ پاڻ بيت المقدس جي ويجهو دفن ٿا. بحر حال جيڪي ڪم‬
‫ُ‬
‫موسي ع کان سر انجام نه ٿي سگهيا اهلل ج اهي يوشع بن نون ع کان ڪرايا.‬ ‫ٰ‬
‫ُ‬
‫نبي صلعم جن به جڏنهن رومي حڪومت خالف شام ۾ لشڪر ڪشيَء جو ارادو ڪيو هو ۽ جڏنهن اهو لشڪر تبوڪ‬
‫پهتو هو ته ان سال ئي 9 هجري تي واپس اچي ويو ۽ نبي سائين جن 10 هجري ۾ حج ادا ڪيائون پوِء واپس ٿيا ۽‬
‫ُ‬
‫حضرت اسامه رضيه جن کي شام تي لشڪر ڪشيَء جو حڪم ڏنائون پاڻ رومين خالف جنگ جو پڪو عزم رکندا هئا‬
‫چو جو قراآن ۾ آيو هو ته” قاتلو الذين ال يئومنون باهلل و ال باليوم اآلخر وال يحرمون ما حرم اهلل و رسوله ول يدينون‬
‫دين الحق من الذين اوتوا الڪتب حتي يعطوا الجزيه عن يدوهم صغرون. (سوره التوبه)“ جنگ ڪريو ُانهن ماڻهن سان‬
‫جيڪي ايمان نٿا آڻين اهلل تي ۽ نه ئي قيامت جي ڏينهن تي ۽ نٿا حرام سمجهن انهن کي جنهن کي حرام ڪيو آهي‬
‫اهلل ج ۽ ان جي رسول ۽ نه ئي قبول ڪن ٿا سيي دين کي انهن ماڻهن مان جن کي ڪتاب ڏنو ويو ايستائين جو هو‬
‫ڏين جزيه (ڍل) پنهنجي هٿن سان ان حال ۾ جو هو مغلوب ٿين“‬
‫حضرت اسامه رضيه جن جو لشڪر اڃا تيار ئي هو ته نبي صلي اهلل عليه وسلم جن جو وصال ٿي ويو (انااهلل و انا اليه‬
‫راجعون) حضرت اسامه رضيه جولشڪر ”جرف“ مان ئي واپس اچي ويو ۽ پوِء ڪجه ڏينهن کان پوِء سندن ص يار غار‬
‫حضرت ابوبڪر صديق رضي اهلل تعالي عنه پنهنجي هٿن سان ان لشڪر کي روانو ڪيو ۽ پوِء جڏنهن جزيره عرب جا‬
‫فتنا ختم ٿي ويا ۽ حالتون صحيح ٿي ويون ۽ حق پوريَء طرح پکڙجي ويو ته کاٻي ساڄي جا سمورا لشڪر عراق جي‬
‫ُ‬
‫سرحد تي ”شاه فارس ڪسريٰ “ جي خالف جنگ ڪرڻ الِء موڪليا ويا ۽ ڪن مجاهدن ”قيصر روم“ جي خالف جنگ‬
‫ُ‬
‫ڪرڻ الِء شام ڏانهن وڃي ڌڪ ڄمائي ۽ اهلل ج پنهنجي لشڪرن کي ڪاميابيَء سان سرشار ڪيو ۽ مسلمانن کي انهن‬
‫عالئقن ۾ حڪومت ملي.‬
‫اهڙيَء ئي طرح اهلل ج موسي ع کي حڪم ڏنو هو ته بني اسرائيل کي ننڍن ننڍن دستن ۾ ورهاِء ۽ انهن ۾ قائد مقرر‬
‫ٰ‬
‫ڪر” ولقد اخذ اهلل ميٿاق بني اسرائيل.. فقد ضل سواَء السبيل” ۽ يقينن اهلل ج ورتو هو پڪو وعده بني اسرائيل کان.‬
‫اسان مقرر ڪيا ُانهن مان (10) ٻارهن سردار ۽ چيو اهلل ج ته مان ج توهان سان گڏ آهيان جي توهان صحيح صحيح ادا‬ ‫ُ‬
‫ڪندئو نماز ۽ ڏيندا رهيئو زڪوات ۽ ايمان آندو مهنجن رسولن تي ۽ مدد ڪندا رهيا ُانهن جي ۽ قرض ڏيندا رهيا اهلل‬
‫َ ُ‬
‫ُ‬
‫ج کي َرضه حسنه ته مان ضرور موڙي وٺندس توهان کان توهان جا گناه ۽ داخل ڪندس توهان کي باغن ۾ وهن ٿيون‬
‫ُ‬
‫جن جي هيٺان شاخون. ته جن ڪفر ڪيو ان کان پوِء توهان مان ته يقينن هو هو ڀٽڪي چڪو سڌي راه تان“‬

3. ‫ُ‬
‫حضرت يوشع بن نون ع انهن ٻارهن قبيلن مان پنجي قبيلي جا سردار چونڊجي ويا هئي اهو قبيلو يوسف ع جن‬
‫جياوالد مان هو ۽ انهن جو تعداد 11510 هو. (تفصيل ٻئي حصي ۾)‬
‫قصو حضرت يوشع بن نون عليه الصالت والسالم (پارٽ ٻيو‬
‫” جيئن ته علماِٰء جهمور جو اتفاق آهي ته هارون ع جو وصال ”ميدان تيه“ ۾ ٿيو ۽ موسي ع جو وصال ٻن سالن کان‬
‫ٰ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫پوِء به ”ميدان تيه“ ۾ ٿيو هو پر پاڻ ارض مقدس جي ويجهو پهيي چڪا هئا ۽ باتالمقدس جي ويجهو ڳاڙهي جبل وٽ‬
‫ئي مدفون آهن ۽ جيڪو شخص بني اسرائيل کي ”ميدان تيه“ مان ٻاهر ڪڍي آيو هو ُاهو يوشع بن نون ع هئا. يوشع بن‬
‫ُ‬
‫نون ع بني اسرائيل کي وٺي درياِء ُارد جي پار لهي ”اريحاِء“ تائين وڃي پهتا هئا. اريها (يريحو) جا شهر سڀني شهرن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫کان بلند ۽ پڪا هئا يريحو ڪوعام شهرڪونه هو ان شهر ۾ سوين جنگجو هر وقت لڙائيَء الِء تيار ٿيل هوندا هئا.‬‫ُ‬
‫ُ‬
‫حضرت يوشع بن نون ان شهر جو 6 مهنن تائين محاصرو رکيو. هڪ ڏينهن اهڙو ٿيو جو اسرائلي لشڪر قرنا (آواز‬
‫ُ‬
‫ڪرڻ وارو سڱ) ڦوڪيو ۽ هڪ آواز ٿي نعرو بلند ڪيو ته معجزانه طور ته ڀت ڦاٽي پئي ۽زمين تي ڪري پئي ۽‬
‫اسرائيلي لشڪر شهر ۾ داخل ٿي ويو مال غنيمت هٿ ڪيائون، هن حملي ۾ 11110 ماڻهون قتل ٿيا جن ۾ مرد ۽‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫عورتون به شامل هيون ۽ آس پاس جا ڪئي بادشاه هن قتل و غارت کي ڏسي پاڻ ئي رفو چڪر ٿي ويا هئا ۽ هڪ‬
‫ُ‬
‫روايت مطابق يوشع بن نون ع، سام جي 01 بادشاهن تي فتح حاصل ڪئي هئي. چون ٿا ته محاصره جمع جي عصر تائين‬ ‫ُ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫طويل ٿي ويو هو ۽ جڏنهن سج لٿو ۽ يا لهڻ جي ويجهو پهتو هو ته ڇنڇر (سبت) شروع ٿي چڪو هو جنهن ۾ اهلل ج‬
‫ُ‬
‫جي حڪم سان ان ڏينهن هنن الِء ڪو به ڪم ڪرڻ جائز نه هو. ته يوشع ع سج کي چيو ته اي سج! تون به اهلل ج جو‬
‫ُ‬
‫پاپبد آهين ته آئون ع به! پوِء دعا ڪيائون ته اي اهلل ج سج کي بهاري ڇڏ! ته اهلل ج سج کي ساڪت ڪري ڇڏيو‬

4. ‫ُ‬
‫ايستائن جو اريحا (يرحو) جو شهر فتح ٿي ويو. اهلل ج چنڊ کي حڪم ڏنو ته جيسين تائين شهر فتح نٿو ٿئي ظاهر نه‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ٿجئين (هي ان صورت ۾ هوندو جڏنهن سج غروب ٿي ويو هوندو ته پاڻ چنڊ جي رڪڻ جي دعا ڪئي هوندائون ۽‬ ‫ُ‬
‫تسليم ڪبو ته اها رات پهرئين مهني جي 00 جي رات هوندي) سج جو قصو ته حديثن ۾ آهي باقي چنڊ جو قصو تورات‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫۾ ذڪر ٿيل آهي ان ڪري چئي سگهجي ٿو ته اهو حديثن جي منافي ناهي. (واهلل اعلم) امام احمد رح ابو هريره رصيه‬
‫کان روايت ڪن ٿا ته نبي سائين ص جن فرمايو ته ” حضرت يوشع بن نون کان سواِء سج ڪنهن جي الِء به ساڪت نه‬
‫ٿيو هو ُان رات جڏنهن يوشع بن نون ع بيت المقدس طرف روانا ٿي ويا هئا.‬
‫ُ‬
‫َ َ‬
‫اهلل ج موسي ع کي حڪم ڏنو هو ته بني اسرائيل جي انهن ماڻهن (مردن) کي ڳڻيو وڃي جيڪي 11 سال يا ان کان وڌ‬ ‫ٰ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫عمر جا هجن ۽ اسلحو کڻي دشمن سان جنگ جوٽي سگهن ۽ هر قبيلي ال هڪ سردا مقرر ڪريو. (0) پهريون قبيلو‬
‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ُ‬
‫”روبيل“ جي نسل تي مشتمل هو چو جو روبيل حضرت يعقوب ع جو پٺ و هو. هن قبيلي جي جنگجو مردن جو تعداد‬
‫11560 هو هن قبيلي جو سردا ”يصور بن شديئور“ هو. (1) ٻيو قبيلو ”شمعون“ نسل جو هو، هن جو تعداد 11195 هو ۽‬
‫هن جو سردار ”شلوميئل بن هوريشد اي“ هو . (1) ٽيون قبيلو ”يهوده“ نسل جو هو هن جو تعداد 11600 هو ۽ هن جو‬
‫ُ‬
‫سردار” نحوسن بن عمينا ذاب“ هو. (0) چوٿون قبيلو ”ايساخر“ جي اوالد تي مشتمل هو انهن جو تعداد 11005 هو ۽ انهن‬
‫جو سردار” نشائيل بن صوعه“ هو. (5) پنجون قبيلو حضرت يوسف عليه الصالت والسالم جي اوالد جو هو انهن جو‬
‫تعداد 11510 هو ۽ ُانهن جو سردار ”حضرت يوشع بن نون ع “ هئا. (6) ڇهين قبيلي جو تعلق ”سبط ميشا“ مان هو انهن‬
‫ُ‬
‫جو تعدا د 11101 هو ۽ قبيلي جي سردار جو نالو”جمليئيل بن فدهصور“ مقرر ٿيو. (0) ستين قبيلي ۾ ”بنيامين“ جو‬
‫اوالد هو جن جو تعداد 11051 هو ۽ سردار جو نالو ”ابيدن بن جدعون“ هو. (8) اٺون قبيلو ”حاد“ جي اوالد جو هو جن جو‬
‫تعداد 15650 هو ۽ سندن سردار جو نالو”الياساف بن رعئيل“ هو. (9) نائين قبيلي ۾ ”آشير“ جو اوالد هو جن جو تعداد‬
‫11500 هو ۽ ان جو سردار جو نالو”فجعيئيل بن عڪن“ هو. (10) ڏهون قبيلو ”دان“ جي اوالد جو هو انهن و تعداد 11016‬
‫هو ۽ قبيلي جي سردار جو نالو” اخيعزر بن عمشداري“ هو. (00) يارهون قبيلو ”نقتالي“ جي اوالد تي مشتمل هو ۽‬
‫انهن جو تعداد 11015 هو ۽ قبيلي جي سردار جو نالو” الباب بن حيلون“ هو. هي نص تورات مان ورتل آهي جنهن کي‬
‫هي ماڻهون اصل تورات چون ٿا هنن جي ڳڻپ ۾ (10) ٻارهون قبيلو ” بنوالوي“ شامل ڪونهين. ڇو جو موسي ع کي‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫اهو حڪم ڏنو ويو هو ته ”بنوالويٰ قبيلي کي ڇڏي باقي 00 قبيلن جي جنگجو مردن جو مذڪوره تعداد 656005 آهي. پر‬
‫تورات جي نص ۾ عمر 11 سال ۽ ان جي جنگجوئن جي تعداد کي 555116 لکيو ويو آهي جيڪو مطابقت نٿو رکي.‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫بني الويٰ بني اسرائيل جي سڀني قبائل وچ ۾ رهندا هئا ۽ اهي ئي ماڻهونن ”قلب جيش“ جي حيثيت رکندا هئا، ميمنه‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫تي بني روبيل جڏنهن ته ميسره تي بنودان مقر ٿيندا هئا ۽ بندنفتالي ”ساقه“ هوندا هئا.‬
‫حضرت موسي ع اهلل ج جي حڪم سان بني هارون کي ”ڪهانت“ الِء مقرر ڪيو هو جئن ته اهو منصب شروع کان ئي‬ ‫ٰ‬
‫ُ‬
‫سندن والد حضرت هارون ع وٽ هو بني هارون جا ناال هي آهن” ناداب اوريه پٺ جو هو، ابيهو، العاذر، ۽ يشمر. بهرحال‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫بني اسرائيل مان هڪ به بييو هو جن اهو چئي عمالقين سان جنگ ڪرڻ کان انڪار ڪيو ته تون ع ۽ تهنجو خدا‬
‫ُ‬
‫وڃي وڙهو هي سڀئي ويراني”ميدان تيه“ ۾ مري کپي ويا هئا.‬

5. ‫ُ‬
‫مفڪر لکن ٿا ته ”مٿيون حديثن کان اها ڳاله به متحقق ٿي ثابت ٿي ٿئي ته حضرت يوشع بن نون ع فاتح بيت المقدس‬ ‫ُ‬
‫ُ‬
‫هئا نه ڪه موسي ع ۽ سج اريحا جي فتح جي ڏينهن نه بلڪه بيت المقدس جي فتح جي ڏينهن رڪيو هو جيئن ته اسان‬
‫ٰ‬ ‫ُ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫حديثن مان ذڪر ڪيو آهي. تنهنڪري اها حديث ضعيف قرار ڏني وئي جنهن ۾ بيان ڪيو ويو ته حضرت علي مرتضي‬
‫ٰ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫رضي اهلل عنه جي نماز عصر قضا ٿي وئي هئي ۽ حضور نبي ڪريم صلي اهلل عليه وسلم جي دعا سان سج واپس‬
‫ُ‬
‫پلٽو کاڌو هو ۽ حضرت علي رضيه نماز عصر ادا ڪئي هئي.“ هن حديث کي احمد بن ابي صالح مصري صحيح قرار‬
‫ُ‬
‫ڏنو آهي ليڪن صحاح ۾ اهڙو ڪو به واقعو ذڪر ٿيل ناهي ۽ نه ڪي ڪنهن ٻئي معتبر ڪتاب ۾ آهي هي هڪ اهڙي‬
‫حديث آهي جنهن جي نقل ڪرڻ جا گهڻائي داعي آهن مگر در حقيقت هن کي اهل بيت جي هڪ اهڙي عورت ذڪر‬
‫ڪيو آهي جيڪا مجهول الحال آهي (واهلل اعلم)‬
‫قصو حضرت يوشع بن نون عليه الصالت والسالم (پارٽ ٽيون).‬
‫” واذقلنا ادخلوا هذه القريه فڪلوا... بماڪانوا يفسڪون.( سوره البقره). ۽ ياد ڪريو ڳڏنهن اسان حڪم ڏنو ته داخل ٿي‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫وڃو ان ڳوٺ ۾ پوِء کائو ان مان جتان چاهيو ۽ جيترو چاهيو ۽ داخل ٿجو دروازي مان سر جهڪائي ۽ چوندا وڃجو‬
‫بخش(اسان کي) اسان بخشي ڇڏينداسون توهان جو خطائون ۽ اسان گهڻون ڏيون ٿا نيڪو ڪارن کي. بس بدلي ڇڏيو‬
‫ُ‬
‫انهن طالمن ان ڳاله کي تهاسان الٿو انهن طالم ماڻهن تي عذاب آسمان منجهان ان ڪري جو هنن نافرماني ڪئي هئي“‬
‫جڏنهن يوشع بن نون ع بني اسرائيل کي وٺي شهر ۾ داخل ٿيا ته کين حڪم ڏنوويو ته هو شهر ۾ داخل ٿين سجدو‬
‫ڪندا(عاجزي ۽ انحصاري جو اظهار ڪندي) ۽ فتح جي صورت ۾ اهلل ج جي نعمت جو شڪر ڪري. ابن مسعود رضيه‬
‫چون ٿا ته بني اسرائيل يوشع ع جي حڪم جي نافراني ڪري مٿا ُاڀا ڪري شهر ۾ داخل ٿيا هئا. ته انهن تي آسماني‬
‫ُ‬

6. ‫عذاب طاعون لٿو.‬
‫ٰٰ ع بيت المقدس ويندي ان‬ ‫ابن عباس ۽ ٻين مفسرين بلعام بن باعوراِء جي قصي جو ذڪر ڪن ٿا ته جڏنهن موسي‬
‫ٰ‬
‫وٽان گذريا ته هن اهلل جي ڳالهين کي نظر انداز ڪيو هو. ”واتل عليهم نبا الکذي اتينه ايتنا ... ڪانوا يظلمون . (سوره‬
‫االعراف) ۽ پڙهي ٻڌاِء انهن کي حال ُان جو جنکي ڏنو اسان (علم) پنهنجي آيتن جو ته هو مڙي نڪري وي انهن کان‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ُ‬
‫تڏنهن پٺيان لڳي ويو ان جي شيطان ته ٿي ويو هو گمراهن مان ۽ جي اسان چاهيون ها ته بلند ڪري ڇڏيون ها ان جو‬ ‫ُ‬
‫رتبو انهن آيتن جي ڪري پر هو ته جهڪي ويو ڳوٺ جي طرف ۽ پيروي ڪرڻ لڳو پنهنجي خواهشن جي ته ان جو‬ ‫ُ‬
‫مثال ڪتي جهڙو آهي جو جي تون ان تي حملو ڪرين تب هو سهڪي ۽ جي هو توتي حملو ڪري تب هو سهڪي‬
‫ُ‬
‫بحهال هي حال آهي انهن ماڻهن جو جن ٺڪرايو اسانجي آيتن کي. توهان ٻڌايون (انهن کي) هي قصو شايد هو فڪر‬
‫ڪرڻ لڳن. گهڻي خراب چوڻي آهي ان قوم جي جن ٺڪرايو اسانجي آيتن کي ۽(هو) پنهنجي ئي جانن تي ظلم ڪرڻ‬
‫لڳا“ ابن عباس ۽ ٻيا مفسرين چون ٿا ته هو اسم اعظم ڄاڻندو هو. بلعام جي قوم مطالبو ڪيو ته موسي ع ۽ ان قوم‬
‫ٰ‬
‫الِء هو بد دعا ڪري ته هو بد دعا ڪرڻ الِء انڪاري ٿيو ته قوم ان تي اصرار ڪيو ته هو جڏنهن پنهنجي گڏه تي سوار‬
‫ٿيو ۽ بني اسرائيل جي خيمن طرف ويو ته جيئن ئي شڪر تي نظر پيس ته سندس گڏه ويهي رهيو. بلٿام گڏه کي مارڻ‬
‫لڳو ايستائين ڪه هوَء اٿي بهي رهي ٿورڙو اڳتي هلي وري بهي رهي، بلعام هاڻ ان کي وڌيڪ مارڻ لڳو پوِء به ُاٿي‬
‫ٿورڙو هلي وري ويهي رهي، ٽيو دفعو جڏنهن مارڻ لڳس ته گڏه ُاٿي نه پر ڳالهائڻ لڳيس ته بلعام! ڪيڏانه ٿو‬
‫ُ‬
‫وڃڻياهين؟ ڇا تو نٿو ڏسين ته مهنجي سامهون فرشتا آهن جيڪي مونکي اڳتي وڌڻ کان روڪين پيا. ڇا تون اهلل ج‬
‫جي نبي ۽ اهل ايمان جي حق ۾ بددعا ڪرڻ ٿو ڇاهين” پر ان جي باوجود به بلعام گڏه تان نه لٿو ۽ ان کي ماريندو‬
‫رهيو آخر گڏه اٿي بيٺي ۽ هن کي کڻي هلي. جڏنهن هو ”حسبان جبل“ تي چرهيو ۽ لشڪري موسي تي نظر پيس ته‬
‫ٰ‬
‫ُ‬
‫بددعا الِء زبان کوليائين مگر زبان ساٿ نه ڏنس بجاِء بد دعا جي سندس واتان موسيِء ۽ قوم جي حق ۾ دعا نڪرڻ‬
‫لڳي ۽ پاڻهين سندس زبان مان سندس الِء ۽ سندس قوم الِء بددعا نڪرڻ لڳي ماڻهن مالمت ڪيس.‬
‫ُ‬
‫جڏنهن بني اسرائيل بيت المقدس کي فتح ڪري رهائش اختيار ڪري چڪا ته يوشع بن نون ع سندن وحي خداوندي‬
‫ُ‬
‫موجب تربيت ڪئي هڪ عرصي تائين پاڻ ع انهن جي وچ ۾ رهيا آخر سندن عمر مبارڪ 610 سال ٿي ته پاڻ وصال‬
‫ُ‬
‫ڪري ويا. موسيِء جي وصال کان پوِء پاڻ 61 سال زنده رهيا هئا.‬
‫ُ‬
‫پڄاڻي‬