2. İLAÇ HATALARI
Tanım:
İlacın,sağlık çalışanları,hasta ve yakınının
kontrolünde olduğu sırada yanlış ilaç kullanımına
veya hastanın zarar görmesine sebep olabilecek tüm
olaylar.
GRUPLANDIRILMASI
– ORDER HATALARI
– SİSTEM HATALARI
– ECZANEDEN KAYNAKLANAN HATALAR
– UYGULAMA HATALARI
3. İlaç Güvenliğinin Amacı
Hasta güvenliğini sağlamak,
Çalışan güvenliğini sağlamak,
Ülke genelinde ortak bir dil oluşturmak,
Standardizasyonu sağlamaktır.
4. İlaç Uygulamada 8 Doğru
İlaç uygulamada 8 doğruyu uygulamanın
hataların oluşmasını engellemede büyük rolü
vardır.
5. 8 Doğru İlkesi
1. Doğru hasta
2. Doğru ilaç
3. Doğru etki
4. Doğru doz
5. Doğru yol
6. Doğru ilaç formu
7. Doğru zaman
8. Doğru kayıt
6. Hastanın adı soyadı,
Protokolü,
Doğum tarihi doğrulanmalı,
Kimlik tanımlayıcı kontrol edilmeli,
İlacın ismi ve verilme nedeni hakkında hasta
bilgilendirilmelidir.
Doğru hasta
7. Doğru ilaç
İlacın jenerik ve satış ismi bilinmeli
İlaç isimleri birbirine benzediği için
doğru ilaç olduğundan mutlaka emin
olunmalıdır.
8. Doğru doz
Önceki dozlardan farklılıklar araştırılmalı
Doğru şekilde hesaplama yapılmalı,
gerekirse ikinci bir hemşirenin de fikri
alınmalıdır.
9. Doğru zaman,Doğru yol
İlacın veriliş yolu ve zamanı hekim isteminde
belirgin olmalı
Bazı ilaçlar birkaç yolla uygulanabilir, hekimin
istediği yol hangisi buna dikkat edilmelidir.
10. Doğru ilaç formu
Aynı ilacın birden fazla formu
olabilir(tablet,ampul),hekimin uygulanmasını
istediği forma dikkat edilmeli.
11. Doğru kayıt
İlaç uygulandıktan sonra en kısa sürede
kaydının yapılması gerekir.
12. Doğru etki
İlacın beklenen etkisi ve yan etkisi bilinmeli
İlacın başka ilaçlarla ya da besinlerle
etkileşimi olup olmadığı bilinmeli
13. İlaç-besin etkileşim tablosu-1
ANTİBİYOTİK
Penisilin
Eritromisin
Asitli besinler; Meyve
suları,kafein, domates
Asitli besinlerden dolayı artan mide asidi
ilacın midede harabiyetini artırır
Tetrasiklin
Siprofloksasin
Süt ve süt ürünleri gibi
kalsiyumca zengin
besinlerle birlikte
alınmamalı
Kalsiyum, ilacın oral biyo-yararlanımını
azaltır. Antasid olarak kullanılan CA, Mg, Al
bileşikler ve antianemik olarak kullanılan Fe
bileşikler de aynı etkiyi yapar
ANTİKOAGÜLANLAR
Warfarin
K vitaminince zengin
besinlerle; Brokoli,
ıspanak, lahana,
Brük.lah
K vitamini antikoagülanların etkisini azaltır
E vitamini Kanama riskini azaltır.
Kumerin türevi Yüksek doz E vitamini Kanamalar gelişebilir
14. İlaç-besin etkileşim tablosu-2
ANTİDEPRESANLAR
MAO
inhibitörleri
İzokarboksazi
d
Fenelzin
Tranylsipromin
Tiramince zengin besinler;
Eski peynir, fermente
edilmemiş sosis, sucuk,
distile edilmemiş alkollü
içecek (şarap vb),
incir,bakla, lahana
turşusu, soya sosu,bazı
biralar, tavuk veya dana
ciğeri
Tiramin, kan basıncını ölümcül
seviyeye çıkarabilir. Baş ağrısı, kusma
ve ölüme neden olabilir. Taşikardi,
göğüs ağrısı, ense sertliği, hiperpireksi,
terleme ve konvilsiyona da sebep
olabilir. Besinlerle etkileşme ilaç
kullanımının kesilmesinden sonra 2-3
hafta devam eder.
Cakanalbloker
Felodipine
Nicardipine
Greyfurt suyu (Naringin ve
kuersetin içerir)
İlacın sistemik yararlanımını %200 -
%300 artırır
Propranolol
yemekle birlikte alınırsa
özellikle yüksek proteinli
ilacın sistemik biyoyararlanımı %70
artar. Nedeni besinlerle pre-sistemik
15. İlaç-besin etkileşim tablosu-3
ÇAY
KAHVE
Bir bardak
çay ile
yaklaşık 30
mg, bir
fincan kahve
ile yaklaşık
85 mg
kafein alınır.
LİTYUM (Antimanik): Tedavisi altındaki
hastaların kahve içimine son vermesi gerekir.
LEVADOPA: alımında kafein alınmamalıdır.
SİMETİDİN (Antiülser)
AMİTRİPTİLİN (Trisiklik antidepresan)
FENELZİN (Antidepresan)
Kafein alımının
sınırlandırılması
gerekir. Bu ilaçlarla
günde 1-3 bardak çay
veya 1 fincan
kahveden fazlasının
alınmaması gerekir
16. İlaç Uygulamalarındaki Genel
İlkeler
Sakin ortamda dikkatli bir şekilde
hazırlanmalı
Başkasının hazırladığı ilaç verilmemeli
İlaçlar hastanın yanında bırakılmamalı
Etiketi tam olarak okunmayan ilaçlar
kullanılmamalı
Hastanın alerjisi olup olmadığı kontrol
edilmeli
17. İzleme
İlaçların hastaya etkilerini izleme
İşbirliği içinde izleme (doktor, hemşire, hasta,
eczane, Laboratuar)
İlaçların yan etkilerinin izlenmesi ve kaydı
Hangi etkilerin kaydedileceğinin
tanımlanması
İlaç hatalarının raporlanması
18. Hastanın beraberinde getirdiği ilaçların
yönetimine ilişkin düzenleme bulunmalıdır.
• Hastanın beraberinde getirdiği ilaçlar
hemşire tarafından teslim alınmalıdır.
• Teslim alınan ilaçların miat kontrolü
yapılmalı,
• İlaçlar hekim tarafından da kontrol
edilmelidir.
• ilaçlar hemşire tarafından uygulanmalıdır.
19. İlaçların güvenli uygulanmasına yönelik
düzenleme yapılmalıdır.
İlaçlar , kapalı kaplarda ve kişiye özel olarak
hazırlanmalı,o kaplarda hastaların kimlik tanımlayıcı
bilgileri bulunmalıdır.
Tedavi planı hekim tarafından yazılmalı, kaşelenmeli
ve imzalanmalı,
Tedavi planı; ilacın tam adını, uygulama zamanını ve
dozunu,uygulama şeklini ve veriliş süresini
içermelidir.
20. Hemşire hekimin tedavi planını hemşire gözlem
formuna kaydetmelidir.
İlaçlar hastaya hemşire tarafından uygulanmalı,
stajyerlerin ilaç uygulamaları da hemşire
gözetiminde olmalıdır.
21. Pediatrik dozda kullanılacak ilaçlara yönelik
tedbirler alınmalıdır.
Pediatrik dozdaki ilaçların listeleri ilgili
bölümde bulunmalıdır.
Pediatrik dozdaki ilaçların dolaplardaki
yerleşimi diğer ilaçlardan ayrı raflarda
yapılmalıdır.
Acil kullanılabilecek pediatrik ilaçların
kilograma göre dozları listelenmeli,o listeler
ilgili bölümde bulunmalıdır.
22. Advers Etki Bildirimi ile ilgili düzenleme
yapılmalıdır.
Ciddi ve beklenmeyen advers etkiler
farmakovijilans sorumlusuna bildirilmelidir.
Ciddi ve beklenmeyen advers etkiler 15 gün
içinde TÜFAM’a elektronik raporlama sistemi
ile veya “advers etki bildirim
formu”doldurularak faks veya posta yoluyla
bildirilmelidir.
23. Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlara yönelik
düzenleme yapılmalıdır.
• Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar kilitli alanlarda
bulundurulmalıdır.
• İlaçların devir teslimi yapılmalıdır.
• Devir teslim kayıtlarında; o İlacın hangi hastaya kaç
adet kullanıldığı, İlacın kullanıldığı tarih,İlacı kimin
uyguladığı, kime kaç adet ilaç teslim edildiği,teslim
alan ve teslim edenlerin imzaları bulunmalıdır
27. Yüksek riskli ilaçlara yönelik düzenleme
yapılmalıdır.
Yüksek riskli ilaçlar listesi belirlenmelidir .
Diğer ilaçlarla karışmasını önleyecek şekilde
depolanmalıdır.
Eczanede renkli işaretleme işlemine tabi
tutulmalıdır.
28. İlaçların karışmasını engellemeye yönelik
düzenleme yapılmalıdır.
İlaç isimleri kısaltılarak yazılmamalıdır.
Yazılışı, okunuşu, ambalajı birbirine benzeyen
ilaçların listeleri hazırlanmalı,Listeler kullanım
alanında bulunmalıdır.
Yazılışı, okunuşu, ambalajı birbirine benzeyen
ilaçların dolaplardaki yerleşimi ayrı raflarda
yapılmalıdır
34. Ecz.SİNAN ÖZKAN, Mayıs 2009
İlaç güvenliğinin sağlanması Madde 9 (1)
ı) Bağımlılık yapan uyarıcı
ve uyuşturucu ilaçlar, kilitli
dolaplarda servis
hemşiresinin
sorumluluğunda
muhafaza edilerek, imza
karşılığında teslim edilir.
