1. Aspek Asas dalam Pendidikan Guru dan Murid, Strategi Pelaksanaan, dan
Kepentingan Pembelajaran Pelbagai Budaya.
PENGENALAN
Penjajahan British ke Tanah Melayu telah memberi kesan kepada kewujudan
kepelbagaian kaum di Malaysia. Hal ini adalah disebabkan pembawakan masuk
golongan Cina melalui sistem Kangcu dan golongan India melalui sistem Kangani.
Tambahan lagi, penggabungan Tanah Melayu dengan Sabah dan Sarawak pada
tahun 1963 menjadikan negara ini semakin berwarna-warni dengan kepelbagaian
kaum melalui pembentukan Malaysia. Sehingga hari ini, Malaysia dilihat sebagai
sebuah negara yang hidup aman dan harmoni dengan keunikan pelbagai kaum yang
berbilang bangsa dan agama di mata dunia. Dunia sangat mengagumi negara
bertuah ini kerana kebanyakan negara yang mempunyai kepelbagaian etnik dan
puak ada sahaja permasalahan seperti berlakunya penghapusan etnik,
penyamarataan dan sebagainya.
Namun begitu satu perkara yang perlu kita fahami apabila wujud
kepelbagaian kaum dalam sesebuah negara adalah bagaimana mereka boleh hidup
dalam keadaan yang sangat harmoni tanpa banyak perselisihan? Peri punca
keamanan ini adalah bersandarkan kefahaman yang mendalam mengenai budaya
sedia ada pada setiap individu. Melalui pendidikan ilmu mengenai kebudayaan dapat
diajar. Pendidikan amat penting untuk membentuk negara yang bersatu padu, stabil
dan progresif. Berasaskan konsep ini, Dasar Pendidikan Kebangsaan adalah
termaktub dalam Akta Pendidikan 1961. Ia adalah berasaskan Laporan Razak 1956
dan Laporan Rahman Talib 1960. Sememangnya, Dasar Pendidikan Kebangsaan ini
telah dipengaruhi oleh dua faktor yang telah dibincangkan dalam pengenalan awal

2. iaitu penjajahan barat dan juga keadaan masyarakat yang berbilang kaum. Kita
dapat melihat bahawa dasar pendidikan negara di bawah penjajahan British dahulu
amat berbeza dengan dasar pendidikan pada hari ini.
DASAR PENDIDIKAN NEGARA SEBELUM MERDEKA
Dasar pendidikan negara sebelum merdeka dahulu mewujudkan lima jenis
sistem persekolahan yang terasing antara satu sama lain seperti Sekolah Inggeris,
Sekolah Melayu, Sekolah Agama, Sekolah Cina, dan juga Sekolah Tamil. Akibat
sistem persekolahan ini, anak-anak Melayu, Cina dan India sukar untuk bergaul
sesama mereka dan kesempatan antara ketiga-tiga kaum ini untuk bersama
hanyalah di sekolah Inggeris sahaja. Kurikulum di sekolah pada ketika itu juga tidak
sehala kerana setiap jenis sekolah mempunyai kurikulum yang tersendiri. Ini
menyebabkan jurang yang besar terhadap pelbagai kaum di Tanah Melayu ketika
itu. Sememangnya penjajahan British tidak berminat untuk membangunkan rakyat
melalui pendidikan. Pada ketika itu, persefahaman dan perpaduan dianggap tidak
penting untuk dipupuk melalui pendidikan.
PENYATUAN SISTEM PENDIDIKAN
Sungguhpun begitu, Penubuhan Malayan Union pada tahun 1946 telah
membuka mata pihak British bahawa adalah penting untuk menyelaraskan sistem
pendidikan bagi menyatupadukan masyarakat berbilang kaum. Kesedaran ini
terbukti dalam Rancangan Cheeseman yang mencadangkan sekolah Inggeris
sebagai asas penyatuan sistem persekolahan. Penyatuan sistem persekolahan
dilaksanakan melalui beberapa jawatankuasa pendidikan yang dilantik khas oleh
kerajaan British untuk menkaji sistem persekolahan di Tanah Melayu. Pada 1950,
L.J. Barnes telah mengemukakan syor-syor untuk menuju kearah sistem pendidikan

3. kebangsaan yang akan membangkitkan semangat kebangsaan dalam kalangan
kanak-kanak sejak dari sekolah rendah lagi untuk mencapai perpaduan kebangsaan.
Penyata Barnes disediakan dan dikemukakan kepada kerajaan British pada tahun
1951 dengan mengemukakan syor seperti menutup sekolah vernakular dan
menggantikan dengan sekolah rendah yang dikenali sebagai sekolah kebangsaan,
membuka sekolah kebangsaan kepada semua kanak-kanak dari pelbagai kaum dan
menyediakan guru-guru dari pelbagai kaum untuk mengajar, menggunakan bahasa
pengantar Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris di sekolah rendah dan bahasa
Inggeris di sekolah menengah, serta menyediakan pendidikan percuma bagi sekolah
rendah selama 6 tahun. Sungguhpun penyata ini dianggap sebagai penyata yang
komprehensif, revolusioner dan paling berpengaruh yang pernah diterbitkan namun,
ia mengundang penentangan dari pelbagai kaum. Hal ini atas alasan, kaum Melayu
berpendapat ia sangat menitikberatkan Bahasa Inggeris, kaum Cina pula merasa ia
boleh mengancam kebudayaan dan bahasa Cina yang mereka banggakan serta
kaum India berkecil hati ekoran permintaan mereka supaya kedudukan sekolah
Tamil dikaji telah ditolak oleh kerajaan.
Susulan daripada penyataan Barnes yang mewujudkan penentangan hebat
dari kaum Cina, golongan ini telah menuntut supaya sebuah jawatankuasa dilantik
bagi menkaji kedudukan sekolah-sekolah Cina. Hasilnya, Laporan Fenn-Wu
diwujudkan dengan mengemukakan usul menjadikan sekolah Cina sebagai sekolah
tiga aliran bahasa dengan menggunakan bahasa Melayu dan bahasa Inggeris
sebagai bahasa pengantar dan bahasa Cina sebagai satu mata pelajaran pilihan.
Namun begitu, ia kelihatan sukar untuk dipraktikkan pada ketika itu langsung ia
ditolak oleh UMNO kerana ia tidak membawa keuntungan kepada orang Melayu.

4. Kedua-dua laporan ini telah menyebabkan Jawatankuasa Penasihat Pusat
ditubuhkan pada September 1951 untuk mengkaji kedua-dua penyata tersebut
langsung mengesyorkan penubuhan dua jenis sistem persekolahan yang
menggunakan Bahasa Melayu dan Inggeris sebagai bahasa pengantar. Kemudian,
akan disediakan kemudahan pelajaran bahasa Cina dan Tamil jika ada sekurang-
kurangnya 15 orang murid yang ingin belajar bahasa tersebut dan sekolah
kebangsaan sebagaimana yang dicadangkan oleh Barnes akan dilaksanakan. Syor-
syor ini telah diterima oleh kerajaan dan diluluskan menjadi Ordinan Pelajaran 1952.
Namun, keadaan darurat ketika itu telah mengagalkan pelaksanaan ini.
Dari sebelum merdeka lagi, kesedaran mengenai kepentingan perpaduan ini
ada. Ia terbukti bahawa sistem pendidikan merupakan medium utama untuk
mencapai perpaduan negara. Penyatuan murid-murid dari pelbagai kaum dalam
sebuah tempat belajar membenarkan proses pembelajaran budaya berlangsung dan
mereka mulai memahami kelainan yang ada antara setiap kaum dan belajar untuk
menghormati perbezaan yang ada. Namun begitu, kemahuan untuk mengekalkan
budaya yang menjadi identiti masing-masing ketika itu sedikit sebanyak
mengagalkan usaha membentuk sistem pendidikan yang boleh membantu
menyatupadukan rakyat.
PEWUJUDAN SISTEM PENDIDIKAN KEBANGSAAN
Pada tahun 1955, Parti Perikatan yang ketika itu di bawah kepimpinan Tunku
Abdul Rahman telah menubuhkan kerajaan yang bertaraf pemerintahan sendiri.
Kerajaan Perikatan juga menyedari bahawa satu dasar pendidikan yang baru perlu
bagi mencapai perpaduan rakyat demi menjamin keteguhan dan keamanan negara.
Untuk mencapai tujuan ini, pendidikan kepelbagaian budaya adalah amat penting.

5. Oleh hal yang sedemikian, jawatankuasa Razak ditubuhkan untuk mengkaji Ordinan
Pelajaran 1952 untuk membuat pindaan yang dirasakan perlu. Menteri Pendidikan
ketika itu, Dato’ Abdul Razak bin Hussein telah mempengerusikan jawatankuasa ini.
Laporan Razak menyatakan bahawa:
“Tujuan dasar pelajaran di dalam negara ini ialah bermaksud hendak
menyatukan kanak-kanak daripada semua bangsa di dalam negara ini dengan
memakai satu peraturan yang meliputi semua bangsa dengan menggunakan bahasa
kebangsaan sebagai bahasa pengantar yang besar, walaupun perkara ini tidak
dapat dilaksanakan serta-merta melainkan hendaklah diperbuat dengan beransur-
ansur.”
Pada umumnya, Laporan Razak menitikberatkan aspek perpaduan negara
dengan mengesyorkan satu sistem pendidikan yang bercorak Tanah Melayu.
Sukatan Pelajaran yang sama isi kandungannya dianggap sebagai salah satu sistem
yang akan membantu mewujudkan perpaduan negara. Penggunaan bahasa Melayu
sebagai bahasa kebangsaan dapat mewujudkan perhubungan dan persefahaman di
antara kaum tanpa menimbulkan rasa curiga dari mana-mana pihak. Langkah-
langkah yang disyorkan dalam Laporan Razak dilihat akan dapat mempercepatkan
lagi perpaduan dan rasa harmoni antara semua kaum di negara kita. Majlis
Perundangan Persekutuan telah meluluskan Laporan Razak pada bulan April 1957
dan menguatkuasakannya sebagai Ordinan Pelajaran 1957.
Namun begitu, Laporan Razak telah mendapat tentangan kerana guru-guru
Melayu pada ketika itu tidak berpuas hati dengan pelaksanaan penggunaan bahasa
kebangsaan yang tidak tegas dan juga Persatuan Guru-Guru Sekolah Cina yang
menentang akibat merasa pengabaian dalam pendidikan bahasa Cina.

6. Jawatankuasa Penyemak Pelajaran telah ditubuhkan untuk mengkaji semula
pelaksanaan Laporan Razak dan langkah-langkah bagi mewujudkan sistem
pendidikan kebangsaan. Abdul Rahman bin Haji Talib, Menteri Pendidikan ketika itu
mengetuai Jawatankuasa Rahman Talib dan berpuas hati sebenarnya dengan
Laporan Razak juga menambah beberapa syor berkenaan bahasa kebangsaan,
kelas peralihan, kenaikan secara automatic, mata pelajaran akhlak,pendidikan teknik
dan vokasional serta penubuhan Jemaah-jemaah Nazir. Syor-syor Laporan Rahman
Talib akhirnya digubal menjadi Akta Pelajaran 1961.
Sebenarnya, apa yang menjadi perkara utama dalam pembentukan
perpaduan kaum dalam kalangan masyarakat adalah penetapan satu kurikulum
yang sama untuk semua sekolah yang berlainan aliran sebagaimana yang telah
termaktub Akta Pelajaran 1961. Bahasa Melayu adalah perkara pokok yang perlu
digunakan dengan sepenuhnya di semua peringkat pengajian sama ada dari
sekolah rendah hinggalah ke pusat pengajian tinggi. Penggunaan Bahasa Melayu
memudahkan proses penyampaian dan pertukaran maklumat antara guru dengan
pelajar dan juga pelajar dengan pelajar. Sungguhpun begitu, peranan guru sendiri
harus menyokong apa yang telah ditetapkan oleh pihak kerajaan untuk membentuk
sebuah negara yang bersatu-padu. Ini bermakna Pendidikan Pelbagai Budaya ini
bermula daripada pengajaran guru setelah kurikulum sekolah diselaraskan.
SISTEM PENDIDIKAN SELEPAS TAHUN 1961
Sistem pendidikan selepas 1961 dapat dibahagikan kepada dua fasa iaitu
Fasa 1 (1961-1970) yang bertujuan memperluas peluang dan meningkatkan
penyertaan pelajar terutamanya pelajar luar bandar ke peringkat sekolah menengah.
Hal ini demikian kerana, pada ketika itu, adalah sukar bagi golongan luar bandar

7. untuk melanjutkan pelajaran pada peringkat sekolah menengah. Fasa 2 (selepas
tahun 1970) yang mana bertujuan mempertingkatkan mutu pelajaran dengan
mempelbagaikan matapelajaran yang diajar di sekolah supaya selaras dengan
pembangunan ekonomi. Sesungguhnya, pendidikan adalah terbuka kepada semua
supaya tidak kira lelaki mahupun perempuan dalam membentuk sebuah negara
yang bersatu padu dan saling menghormati antara satu sama lain.
Selepas peristiwa 13 Mei 1969, kerajaan sedar kepentingan pendidikan yang
bermutu sebagai alat untuk membina rakyat yang bersatu padu dan merapatkan
jurang kemiskinan. Bagi mencapainya, sistem pendidikan mestilah menggabungkan
nilai setiap kaum untuk melahirkan perpaduan kaum dan integrasi nasional. Peranan
guru adalah amat penting dalam menjadikan ia satu realiti. Guru berperanan dalam
menerangkan perihal nilai setiap kaum dalam setiap pengajaran. Pengenalan mata
pelajaran Pendidikan Islam dan Pendidikan Moral di sekolah merupakan satu
medium yang baik untuk mengajarkan murid perihal nilai-nilai setiap kaum. Melalui
matapelajaran ini, pembelajaran secara langsung mengenai nilai boleh berlaku dan
memudahkan murid untuk memahami setiap perbezaan. Dalam mata pelajaran
Sejarah misalnya, murid boleh mengetahui sebab-sebab Malaysia menjadi sebuah
negara yang terdiri daripada kepelbagaian kaum melalui peristiwa- peristiwa lampau
dan mengetahui asal identiti dan budaya yang menjadi budaya pegangan mereka
hari ini. Seterusnya, guru boleh juga menerapkan Pendidikan Pelbagai Budaya
secara tidak langsung dalam pengajaran subjek-subjek lain. Penerapan ini boleh
diadakan jika guru memberi tugasan atau perbincangan dalam kumpulan yang
melibatkan penglibatan murid dari etnik atau kaum yang berbeza. Murid lelaki dan
perempuan juga perlu dicampurkan dengan pengawasan guru agar mereka dapat
memahami perbezaan antara satu sama lain.

8. FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN, STRATEGI PELAKSANAAN
PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA.
Kita melihat bahawa hasrat dan falsafah pendidikan negara telah pun
digambarkan melalui perbincangan sebelum ini yang mana akhirnya membawa
kepada Laporan Jawatankuasa Kabinet 1979 yang menegaskan agar pentingnya
membentuk masyarakat Malaysia yang bersatu padu, berdisiplin dan terlatih.
Falsafah Pendidikan Kebangsaan(FPK) telah pun menegaskan bahawa sistem
pendidikan negara perlu memberi penekanan kepada perkembangan potensi
individu secara menyeluruh dan bersepadu ke arah melahirkan insan yang
seimbang dan sempurna. FPK telah menggariskan tiga bidang utama bagi mencapai
tujuan pendidikan iaitu, (1) perkembangan potensi individu secara menyeluruh, (2)
perpaduan rakyat dan (3) kemakmuran negara. Ketiga-tiga bidang utama dalam FPK
adalah boleh dicapai jika diwujudkan sistem pendidikan yang merangkumi
kefahaman dan pengetahuan mengenai kepelbagaian budaya yang ada di Malaysia.
Kementerian Pelajaran telah merangka beberapa strategi bagi mewujudkan
persekitaran yang mesra budaya selaras untuk menjayakan hasrat FPK. Kaedah
yang digunakan oleh pihak kementerian adalah dengan mengadakan program yang
diterima oleh masyarakat. Antara program yang dirancang adalah Program
Memperkasakan Bahasa Kebangsaan Sebagai Bahasa Perpaduan dan Program
Rancangan Integrasi Murid Untuk Perpaduan (RIMUP). Program Memperkasakan
Bahasa Kebangsaan Sebagai Bahasa Perpaduan merupakan satu program yang
menggalakkan murid untuk menggunakan Bahasa Kebangsaan bagi tujuan

9. komunikasi agar suasana faham memahami antara murid pelbagai budaya dapat
diwujudkan. RIMUP pula adalah program yang menggalakkan penglibatan komuniti
tempatan, guru dan murid di semua peringkat sekolah. Banyak aktiviti-aktiviti ko-
kurikulum yang menarik dengan menglibatkan penyertaan murid dan guru dari
pelbagai kaum telah dirancang.
KEPENTINGAN PENGAJARAN PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA
Pada peringkat sekolah, pihak pentadbir dan guru perlu berganding bahu
untuk melaksanakan pelan tindakan demi mewujudkan satu persekitaran
pembelajaran yang mesra budaya serta relevan budaya untuk semua murid.
Pemahaman tentang budaya semua kaum yang ada di sekolah amat penting supaya
murid mempunyai kesedaran dan saling menghormati kepelbagaian budaya yang
ada di sekolah masing-masing.
Guru memainkan peranan utama dalam menyediakan pengajaran pendidikan
pelbagai budaya. Pengajaran Pendidikan Pelbagai Budaya di sini bermaksud guru
menyediakan bahan mengajar atau membuat perancangan pengajaran tetapi tidak
mengenepikan mana-mana murid yang sememangnya terdiri daripada kepelbagaian
kaum. Hal ini bermaksud, jika seseorang guru ingin menggunakan kaedah
pengajaran secara perbincangan berkumpulan ia haruslah melibatkan kumpulan
yang heteragenous yang bermaksud membina kumpulan perbincangan dengan
melibatkan semua gender, dan mempunyai pelbagai kaum dalam satu-satu
kumpulan. Bukan setakat itu sahaja, namun, perlu juga guru memastikan bahawa
dalam setiap kumpulan itu muridnya terdiri daripada standard pencapaian yang
berbeza. Apa yang cuba saya maksudkan di sini adalah, bersandarkan ujian
penilaian yang dibuat, guru akan menentukan standard atau tahap murid bersandar

10. kepada keputusan ujian sama ada lemah, sederhana atau cemerlang. Melalui
standard yang ditetapkan, maka guru boleh menetapkan kumpulan dengan
menggabungkan murid yang terdiri daripada ketiga-tiga standard ini bersama. Kita
perlu faham bahawa setiap murid yang berbeza tahap kecemerlangannya ini juga
mempunyai budaya belajar yang pelbagai. Oleh itu penggabungan mereka dalam
satu kumpulan perbincangan mampu mencipta satu budaya pembelajaran yang
berkesan dan mereka akan termotivasi dengan sendirinya apabila saling memahami
antara satu sama lain.
Selain daripada itu, guru juga perlu bijak dalam menimbulkan sesuatu konflik
atau permasalahan yang ingin dibincangkan agar ia tidak menganggu atau
menyentuh sensitiviti setiap kaum yang pelbagai. Contohnya, dalam Pendidikan
Moral, guru tidak boleh membanding beza nilai-nilai yang dipegang oleh sesuatu
kaum sehingga menimbulkan sensitiviti tambahan lagi apabila ia melibatkan agama
dan kepercayaan mereka. Guru perlu berhati-hati dalam mewujudkan perbincangan
agar tidak wujud suasana kelas yang meminggirkan mana-mana kaum. Ketika sesi
soal jawab berlangsung juga, guru seharusnya memberi penuh penumpuan serta
melayan sebarang pertanyaan murid sama rata dengan tidak memilih latar belakang,
standard penilaian dan sebagainya. Jika guru bijak melayan murid-murid, maka
suasana kepelbagaian budaya dapat diwujudkan yang mana murid lebih selesa
untuk menghadapi proses pengajaran dan pembelajaran.
Pendidikan pelbagai budaya ini adalah penting untuk memahami matlamat
akademik dan tuntutan sosial murid-murid yang berlainan budaya. Bagi mencapai
tujuan ini, pedagogi relevan budaya (culturally relevant pedagogy), pada awalnya
diperkenalkan oleh Glorida Ladson Billings pada 1992, telah diperkenalkan. Kita
boleh melihat murid mempertahankan identiti budaya di samping mencapai

11. kecemerlangan akademik. Pedagogi ini juga mampu memaksimumkan peluang
pembelajaran murid apabila guru memahami perbezaan murid bersandarkan latar
belakang dan etnik, serta bagaimana setiap satunya mempunyai cara belajar yang
berbeza. Pemahaman guru itu akan membantu mengubah sikap murid terhadap
kepentingan pelajaran dalam kehidupan mereka. Sememangnya adalah penting
untuk seseorang guru memahami akan pedagogi relevan budaya kerana ia
mencakupi elemen adat resam, kompenan sastera, pemakanan dan alam sekitar.
Dari itu, kita dapat menyimpulkan akan peranan guru ini amat besar untuk
menyediakan pengajaran pelbagai budaya yang sememangnya penting untuk
membentuk masa depan negara kerana ia mampu menjadikan pelajar saling mesra
antara satu sama lain serta bertoleransi dan menghormati antara mereka dalam
memacu negara ke arah transformasi yang cemerlang.
KESIMPULAN
Seorang guru yang baik adalah guru yang mampu mencipta susana pengajaran dan
pembelajaran yang mesra budaya dalam kelas. Guru seharusnya memahami akan
peranan dan tanggungjawab mereka dalam merealisasikan harapan dan hasrat
kerajaan yang telah termaktub dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FSK).
Kita melihat bahawa dalam usaha untuk melahirkan satu suasana yang
mesra budaya, Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah merangka pelbagai
strategi dan program untuk menyatupadukan rakyat agar mencapai matlamat
integrasi nasional. Program yang paling ketara adalah RIMUP yang menyediakan
pelbagai aktiviti akademik dan kokurikulum untuk dilaksanakan pada peringkat
sekolah dan daerah.

12. Kita seharusnya, melihat kembali pada sejarah negara kita sehingga
terbentuknya sebuah sistem pendidikan seperti hari ini. Pihak pentadbir, guru, ibu
bapa dan murid seharusnya memahami dan mengetahui sejarah negara agar kita
sentiasa beringat bahawa negara pernah bergolak akibat isu perkauman dan kita
tidak mahu lagi sejarah itu berulang kembali.
Kesimpulannya, menerusi penulisan ini dapatlah kita mengetahui akan
peranan guru sendiri dalam mewujudkan suasana pembelajaran dan pengajaran
yang mesra budaya dan melihat akan kepentingan pengajaran pelbagai budaya.

13. Bibliografi
Abu Bakar Nordin. (1994). Reformasi Pendidikan dalam Menghadapi Cabaran 2020.
Kuala Lumpur:Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.
Awang Had Salleh. (1980). Pendidikan ke Arah Perpaduan: Sebuah Perspektif
Sejarah. Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka.
Ibrahim Saad. (1986). Pendidikan dan Politik di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka dan Kementerian Pelajaran Malaysia.
KPM [Kementerian Pelajaran Malaysia]. (2010a). Sekolah Wawasan di Malaysia:
Konsep, Cabaran, dan Pelaksanaan. Putra Jaya: KPM.
Malik Bennabi (2009). Asal-usul Masyarakat Manusia:Rangkaian Hubungan Sosial.
Institut Terjemahan Negara Malaysia Berhad: Kuala Lumpur.
Mok Soon Sang (2012). Prinsip Teras Guru Mata Pelajaran. Penerbitan Multimedia
Sdn.Bhd:Puchong.
Noriati A. Rashid et.al (2011). Budaya dan Pembelajaran. Oxford Fajar. Sdn. Bhd:
Shah Alam
Suppiah Nachiappan et.al (2009). Pembelajaran dan Perkembangan Pelajar. Oxford

14. Fajar Sdn. Bhd: Shah Alam