1. EVLİLİK / BOŞANMA / AYRILMA
SÜREÇLERİ
1. HAFTA
BÖLÜM 2
Family Marker Programıng
2. EVLİLİK
• İki kişinin kanunların uygun gördüğü şekilde bir araya gelmesi, birbiri üzerinde hak ve
sorumluluklarının bulunmasıdır.
• Evlilik bir kadın ve bir erkeği karı-koca olarak birbirine bağlar.
• İki kişinin biyolojik, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini doyurmayı amaçlıyor.
NEDEN EVLİLİK?
5. ______________1-)______________
SANAL DÖNEM
Evliliğin başlangıcını oluşturan bu dönemde tarafların istediği kavga
çıkmaması, romantizmin sürmesini sağlamak ve dışarıdan bakılınca mutlu bir
evlilik tablosu oluşturmak.
Çiftler arası bazı düşünceler saklanabilir. Evlenmeden önce birlikte bir evi
paylaşan çiftler bu dönemi daha kısa yaşayabilir.
6. ______________2-)______________
GERÇEKÇİ DÖNEM
Çiftler bu dönemde yavaş yavaş ben demeye başlıyor. Böylece bu dönem
fikir ayrılıklarının, duyguların ve beklentilerin ortaya çıktığı yılları anlatıyor.
Bu dönemin başarıyla atlatılması mümkün ancak tartışma kültürümüzün
eksikliği, karşı tarafı olduğu gibi kabul etmekten kaçınmamız ve değiştirmeye
çalışmamız bu dönemde başarı ile çıkmayı zorlaştırır.
EVLENİNCE DEĞİŞTİ.
Kimse değişmedi aslında Sanal Dönemde gösterilmeyenler veya görmek
istemediklerimiz ortaya çıktı.
7. ______________3-)______________
SUSKUNLUK DÖNEMİ
Suskunluk Döneminde önceki dönemden gelen konular bir süre kenara
bırakılır. (idare et)
Belli bir zaman sonra çiftler daha şiddetli olarak yeniden tartışmaya başlar.
Çiftler birbirlerine güvenini kaybetmeye başlayabilir. (aldatma)
Eşimle bu konu konuşulmaz diye düşünüp çiftler iletişimden kaçınabilir.
(50 kere söyledim o huyunu bırakmadı, ben de vazgeçtim !)
Hayat devam ettikçe çiftlerin önüne engeller, sorunlar çıkar. Uzmanlığa erişen
çiftler, kriz dönemlerini ustalıkla atlatırlar. Ufak tefek hatalar olsa da
küsmeler olsa da çiftler suskunluk dönemine girmeden problemleri çözebilir.
8. ____________________________
Bize (danışman) düşen TARAF olmamak.
Her iki tarafta kendi cephesine çekmeye çalışacak.
Burada önemli olan ‘’Hakim Değiliz’’ , ‘’Bireysel Danışmanlık Yapmıyoruz’’
bunu bilmek.
AİLE DANIŞMANLIĞI KİŞİLERİN DEĞİL, İLİŞKİNİN DANIŞMANLIĞIDIR.
DANIŞMAN TUTUMU
9. • Para Yönetimi, Maddi Problemler
• Cinsel Yaşam
• Sorunların Ertelenmesi
• Akrabalar
• Çiftlerin birbirlerine Yatırım yapmaması. (flört)
• Evin Oluşan Kuralları
• Çocuk
EVLİLİKTE SORUN YARATAN KONULAR
10. ÇOCUK !!!
Evlilik çocukla beraber yön değiştirir. Yeni bir amaç edinir. Karı-koca rolünden
anne-baba rolüne geçilir.
• Hazırlar mı?
• Ortak karar mı?
• Sorumluluğun bilincindeler mi?
• Özgürlüklerine ne kadar düşkünler?
• Taviz verebilecekler mi?
• Çocuk sahibi olmanın anlam ve önemini biliyorlar mı?
11. • Uzun süreli ayrılıklar. (evin terk edilmesi- zorunlu ayrı yaşamak değil)
• Bulaşıcı veya tedavisi mümkün olmayan hastalıklar.
• Büyük miktarda borç veya iflas, işsizlik, maddi yetersizlik.
• Şiddet.
• Alkol, Madde kullanımı, Kumar.
• Çocuk sahibi olamama.
• Aldatma / Aldatılma.
• Cinsel Uyumsuzluk.
• Engelli çocuk sahibi olma.
• Yaşlılık geçiş dönemi (boşanma oranı yüksek)
EVLİLİKTE BUNALIM YARATAN KONULAR
12. İSTATİSTİK
Evlenme sayısı ve kaba evlenme hızı, 2001-2021
Evlenen çiftlerin sayısı 2020 yılında 488 bin 335 iken 2021 yılında 561 bin 710 oldu.
Bin nüfus başına düşen evlenme sayısını ifade eden kaba evlenme hızı 2021 yılında
binde 6,68 olarak gerçekleşti.
13. İSTATİSTİK
Boşanma sayısı ve kaba boşanma hızı, 2001-2021
Boşanan çiftlerin sayısı 2020 yılında 136 bin 570 iken 2021 yılında 174 bin 85 oldu. Bin
nüfus başına düşen boşanma sayısını ifade eden kaba boşanma hızı 2021 yılında binde
2,07 olarak gerçekleşti.
14. BOŞANMA SEBEPLERİ VE ORANLARI
TÜİK İSTATİSTİK
• Eşin tedavisi güç bir hastalığa yakalanması ;
Kadınların eşin tedavisi güç bir hastalığa yakalanması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,5
Erkeklerin eşin tedavisi güç bir hastalığa yakalanması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,4
• Aile içi cinsel taciz;
Kadınların aile içi cinsel taciz nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,8
Erkeklerin aile içi cinsel taciz nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 0,2
• Hırsızlık, Dolandırıcılık, Gasp, Taciz vb. Suçlar;
Kadınların Hırsızlık, dolandırıcılık, gasp, taciz vb. suçlar nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,9
Erkeklerin Hırsızlık, dolandırıcılık, gasp, taciz vb. suçlar nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 1,1
• Aldatma;
Kadınların aldatma nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 32,2
Erkeklerin aldatma nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 8,7
• Madde Bağımlılığı;
Kadınların madde bağımlılığı nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 4,3
Erkeklerin madde bağımlılığı nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 0,7
15. BOŞANMA SEBEPLERİ VE ORANLARI
TÜİK İSTATİSTİK
• Çocuk Olmaması;
Kadınların çocuk olmaması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 3,1
Erkeklerin çocuk olmaması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 3,7
• Ailedeki Çocuklara Karşı Kötü Muamele;
Kadınların ailedeki çocuklara karşı kötü muamele nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 9,2
Erkeklerin ailedeki çocuklara karşı kötü muamele nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,6
• Kumar;
Kadınların kumar nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 12,9
Erkeklerin kumar nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 0,6
• İçki;
Kadınların içki nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 23,0
Erkeklerin içki nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 3,5
• Evin Ekonomik Olarak Geçimini Sağlayamama;
Kadınların evin ekonomik olarak geçimini sağlayamama nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 42,6
Erkeklerin evin ekonomik olarak geçimini sağlayamama nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 17,8
16. BOŞANMA SEBEPLERİ VE ORANLARI
TÜİK İSTATİSTİK
• Terk Etme / Edilme;
Kadınların terk etme/edilme nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 17,4
Erkeklerin terk etme/edilme nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 12,2
• Eşlerin Ailelerine Karşı Saygısız Davranması;
Kadınların eşlerin ailelerine karşı saygısız davranması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 24,6
Erkeklerin eşlerin ailelerine karşı saygısız davranması nedeniyle boşanma oranı: 24,0
• Dayak / Kötü Muamele;
Kadınların dayak/kötü muamele nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 36,4
Erkeklerin dayak/kötü muamele nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 2,5
• Sorumsuz ve İlgisiz Davranma;
Kadınların sorumsuz ve ilgisiz davranma nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 61,5
Erkeklerin sorumsuz ve ilgisiz davranma nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 40,2
• Eşin Silesinin Aile İçi İlişkilere Karışması;
Kadınların eşin ailesinin aile içi ilişkilere karışması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 24,6
Erkeklerin eşin ailesinin aile içi ilişkilere karışması nedeniyle boşanma oranı: Yüzde 24,0
17. İlişkilerin bitmesine yol açabilecek dört temel davranış biçimi;
• Aşağılama
• Eleştirme
• Sürekli savunma halinde olma
• Duvar örme
MAHŞERİN DÖRT ATLISI
18. • Aşağılama yerine;
- olması gereken takdir etme ve saygı duymadır.
• Eleştirme yerine;
- “ben” dilini kullanmak ve duyguları ifade etmektir.
• Sürekli savunma halinde olma yerine;
- çatışma anında sorunun bir kısmını kabul etmek ve sorumluluğu üstlenmektir.
• Duvar örme yerine;
- Sakinleştikten sonra sorun hakkında konuşmaktır.
MAHŞERİN DÖRT ATLISI
19. • Sadece Resmiyette Boşanma
• Anlaşmalı Boşanma
• Çekişmeli Boşanma
• Resmi Olarak Boşanma Yok
-(Psikolojik Boşanma var)
BOŞANMA TÜRLERİ
ÇİFTİN DUYGUSAL VE KİŞİSEL BERABERLİĞİNİN SONA ERMESİ
• Duygusal Boşanma (Çift Evli Olsa da)
-Sosyal baskı
-Kültürel Etkiler
-Evlilik süresince edinilmiş Mülk
-Çocuk durumu
-Başka durumlar
• Hukuki Yasal Boşanma
20. “
”
Gözümde canlandırabileceğim ya da hayal
edebileceğim en mutlu evlilik, sağır bir erkekle kör bir
kadının evliliği olsa gerek.
Samuel Taylor Coleridge
Bir çiftin çocuklarının sağlığı için boşanmaması ne derece önemli sizce?
Mutsuz bir aile içinde büyüyen çocuk mu sağlıklı yoksa
sağlıklı ayrılma süreci yaşamış ve bu şekilde büyüyen çocuk mu daha sağlıklı?
21. DÜŞÜNME DÖNEMİDİR.
Tatsız olan GERÇEĞİN FARKEDİLDİĞİ dönemdir.
*Bu dönemde çiftlerin bilmesi gereken en önemli şey;
-Boşanabilmeleri için önce ilişkilerinin düzelmesi gerektiğidir.
*Çatışma devam ettiği sürece boşanma zor ve sancılı olacaktır.
*Aile danışmanlığına en çok bu dönemde müracat edilir.
BOŞANMA ÖNCESİ DÖNEM
22. BUNLARA DİKKAT !
Boşanmadan Önce;
Bir kez daha düşünün.
Her yolu denemiş olduğunuzdan emin olun.
Aile danışmanına başvurmayı deneyin.
Etkili iletişim ve problem çözme becerilerinizi geliştirerek yeniden deneyin.
Eğer boşanmaya karar verdiyseniz en azından bir
Bir müddet ayrı yaşayarak bu düşüncenizi sınayın.
23. FARKINDALIK
1. Yaşadığım sorunların sebebi evliliğim; başka sorunları evliliğime atfetmiyorum.
2. Evliliğimi kurtarmak için elimden geleni yaptım.
3. Kararımı etki altında kalmadan verdim.
4. Evliliğime yeterince zaman tanıdım.
5. Boşanma durumundan ben ve çocuğum etkilenecek.
6. Boşanma sonrası sorunlarla baş edebilirim.
7. Yalnızca eşimden boşanıyorum, çocuğumdan değil.
8. Eşiminde benimde çocuğumuza ihtiyacımız var.
24. ÇİFTİN ANLAŞMALI MI YOKSA ÇEKİŞMELİ Mİ BOŞANACAĞI
ÖNEMLİDİR.
• Mahkeme dönemidir. Eşlerden bir ya da ikisi depresyona girebilir.
• Kızgınlık, ümitsizlik hissedilebilir.
• Yoğun öfke, üzüntü ve yalnızlık hissedilebilir.
BOŞANMA DÖNEMİ
25. • Dengenin yeniden kurulması söz konusudur.
• Bu dönemde kişilerin daha iyimser, kararlı, coşkulu, meraklı oldukları
gözlemlenebilir.
• Bazen pişmanlıklar ortaya çıkabilir.
• Psikolojik boşanmanın olmadığı durumlarda olumsuz duygulanım
devam eder.
BOŞANMA SONRASI DÖNEM
26. BOŞANMA VE ÇOCUK
GENELLİKLE BOŞANMA BİR ÇOCUĞUN HAYATINA BİR ANDA GİREN
BİR SÜREÇ DEĞİLDİR. UZUN BİR SÜRECİN SONUCUDUR.
• Yapılan araştırmalarda; ANNE-BABANIN birbirlerini aşağılamalarına şahit olmanın
çocuklar üzerinde olumsuz etkisinin; boşanmanın etkisinden çok daha derin olduğu
sonucuna varılmıştır.
• Maalesef çoğu zaman boşanma, ebeveynler arasındaki tartışmalara son vermez
hatta velayet, nafaka vb. konulardan ötürü tartışmalar artabilir.
• Boşanmadan dört yıl sonra bile boşanan eşlerin yaklaşık %30’u hala tartışmaya
devam eder. (burada psikolojik boşanma olmuş mu?)
27. 1-) Mümkünse, ona boşanacağınızı birlikte
söyleyin.
2-) Sorularına dürüstçe, gereksiz detaylara
girmeden cevap verin.
3-) Onları boşanmanın sorumluları olmadıklarına
ikna edin.
4-) Onları sevdiğinizi ve onlarla her zaman
ilgileneceğinizi söyleyin.
5-) Diğer ebeveyni okul ve diğer aktivitelere dahil
edin.
6-) Tutarlı olun ve onu alıp bırakırken dakik
olmaya özen gösterin.
7-) Onların her iki ebeveynle de ilişkide
olabilecekleri bir yetiştirme programı uygulayın.
8-) Onlarla yaptığınız programları bozmamaya
çalışın.
9-) Onların diğer ebeveynleriyle sevgi dolu ve
tatminkar bir ilişki içinde olmalarına izin verin.
10-) Onların taraf tutmak zorunda kalacakları
durumlar yaratmayın.
11-) Diğer ebeveyn hakkında bilgi almak için onları
sıkıştırmayın.
12-) Çocuk yetiştirme masrafları konusundaki
tartışmalarınızı onların önünde yapmayın.
13-) Diğer ebeveyn hakkında kötü konuşmaktan ve
onu diğer ebeveyni incitmek için piyon olarak
kullanmaktan kaçının.
BOŞANMA VE ÇOCUK
Çocuğunuza Nasıl Yardım Edersiniz?
28. • Her şeyden evvel evliliğinizde neyin yanlış gittiğini bir uzmanla birlikte dikkatlice tekrar düşünmek
sağlıklı karar aldığınızdan emin olmak adına size büyük bir destek unsuru oluşturacaktır.
• Tek çözüm gerçekten boşanmak ise bu süreci doğru ve en az zarar alarak ve vererek yönetmek adına
da doğru bir karar olacaktır.
• Boşanma sürecinde ortaya çıkan duygularınızla baş etmek,
• Kendinizi yalnız, güçsüz ve savunmasız hissetmemek,
• Önemli detayları atlamamak,
• Varsa çocuklarınız için bu süreci travmatik hale getirmemek,
• Boşandıktan sonraki yeni hayatınıza daha kolay adapte olabilmek,
• Sadece siz değil, çocuklarınız, anne babanız kısaca tüm aileniz bundan etkilenecek,
• Var olan olumsuz ilişki modelinizi bir sonraki ilişkinizde tekrar etmemek için psikolojik destek
alabilirsiniz.
BOŞANMA SÜRECİNDE PSİKOLOJİK
DESTEK NEDEN ÖNEMLİ?
29. • Çiftler arasında iletişim sağlanır.
• Boşanma öncesi danışmanlık verilir.
• Boşanma sebepleri ve süreç değerlendirmesi yapılır.
• Altyapı gözden geçirilir.
• Çocukla ilgili yapılması gerekenler tartışılır. Boşanma aşamasında çocuğun durumu ve
potansiyeli değerlendirilir.
• İyi boşanma kavramı öğretilir.
• Boşanmanın yas süreci hem çiftte hem de çocukta analiz edilir.
• Aile kavramı hakkında eğitim verilir.
• Boşanmanın ömür boyu sürecek evlilik benzeri bir kurum olduğu öğretilir.
• İleriki aşamalarda danışma verilir. (yeni ilişkilere adaptasyon, üvey annelik vs.)
BOŞANMA SÜRECİNDE BOŞANMA
DANIŞMANLIĞI NE İŞE YARAR?
30. İyi boşanmayı kurgusal olarak yazalım;
iyi boşanmış çiftler:
• Mutlaka bir evlilik ve boşanma uzmanından boşanmanın her aşamasında destek almışlardır.
• Eşler anlaşmışlar ve birbirleri ile iyi bir iletişim sürdürüyorlar.
• Öfke hüzün ve sitem gibi duygularla baş edip, boşandığı eşiyle yeni sınırlara uyum sağlamışlar.
• Anlaşmalı bir boşanma ile uzlaşmışlar ve adil bir mal ayırımı yapmışlar.
• Çocukların önünde tartışmamışlar ve aldıkları danışma sayesinde onları yaralamayacak biçimde durumu
açıklamışlar. çocuklara karşı ortak ve kararlı bir biçimde yeni düzeni oturtmuşlar.
• Çocuklar güven içinde ana-babalığın ortak bir biçimde sürdürüleceğinden eminler.
• Maddi alt yapı oluşmuş çocuklar giden tarafa ya da kalan tarafa üzülmüyor.
• Boşanmış çiftin aileleri durumu kabullenmiş ve çocuklara nasıl davranmaları gerektiğini biliyor.
• Gerekli durumlarda çocuk için ve özellikle çocuğun önünde pozitif iletişim içerisindeler.
32. • Romantik ilişkilerde, terk edilme, bir ilişkide her iki partnerin de ilişkiyi
sonlandırmayı istedikleri, beraber karar verdikleri veya ilişkinin doğal seyrinin
sonucunda ortaya çıkan bir ayrılık durumu değildir. Terk edilme, ilişkinin tek
taraflı sonlandırıldığı bir durumdur ve genellikle terk edilen kişi bir kayıp
duygusu ile baş başadır.
• Terk edilmişliğin yarattığı olumsuz duygu durumun üstesinden gelebilmek için,
yas sürecinin sağlıklı bir şekilde yaşanması ve tamamlanması gerekmektedir.
Kayıp ve yas denilince aklımıza direk olarak kayıpların en büyüğü ölüm gelir.
Ancak, ayrılık ta bir kayıptır ve tıpkı ölümde olduğu gibi kaybın ardından bir yas
süreci başlar.
AYRILIK VE SONRASI
33. AYRILIK VE SONRASI
Yas, kayıp yaşantısının ardından yeniden yapılanma süreci olarak tanımlanabilir ve bu süreç,
genel olarak 3’e ayrılır:
1.) Şok ve inkar
2.) Kayıp yaşantısının süreç içinde giderek kabul edilmesi:
3.) Yeniden yapılanma
1- Şok ve İnkar;
Kaybın yaşandığı ilk zamanlarda yaşanır ve
genellikle kayba verilen ilk tepki, kaybın
inkar edilerek, kişinin hiçbir şey olmamış
gibi davranmasıdır. Daha sonra, yavaş
yavaş kişi, mevcut durumun gerçekliğini
görmeye başlar, ancak yine de durumu
kabullenmek istemez. Sık sık ayrıldığı
kişiyi arama isteği, yeniden birlikte olma
arzusu ile kaybın geri gelmesi beklenir.
Kızgınlık, öfke, huzursuzluk, acı gibi
duygular bu dönemde yoğun olarak yaşanan
duygulardır.
2- Kayıp Süreç İçindeki Kabulü;
Kişi, giderek mevcut ayrılığı
kabullenmeye başlar. Bu süreçte,
yoğun çaresizlik, kendini suçlama,
pişmanlık ve yoğun üzüntü gibi
duygular sürecin önemli bir parçasıdır.
Kişinin işlevsellik düzeyinde belirgin
bir düşme gözlenebilir, iş ve sosyal
yaşamı da bu durumdan olumsuz bir
şekilde etkilenebilir.
3- Yeniden Yapılanma;
Kayba ilişkin acı, üzüntü,
kızgınlık gibi negatif duyguların
azalması, işlevselliğin artması ve
kişinin yavaş yavaş normal
yaşamına dönmesi sürecidir.
34. Bu Süreci Sağlıklı Atlatabilmesi İçin;
• Kişi, güvendiği, onu dinleyebilecek ve anlayabilecek biri veya birileri ile yaşadığı üzüntüyü paylaşmalı ve bu süreci
yalnız başına atlatmaya çalışmamalı.
• Hiçbir şey olmamış gibi davranmaya çalışmamalı, acısını yok saymamalı ve üzüntüsünü göstermekten, ağlamaktan vs.
kaçınmamalı.
• Üzüntüsüyle başa çıkmak için alkol/madde kullanımı gibi işlevsel olmayan yollara başvurmamalı.
• Kızgınlık ve öfke duygularıyla kendisine veya başkalarına zarar verebilecek davranışlardan kaçınmalı.
• Yaşadığı sürecin doğal bir süreç olduğunu kabul etmeli, aceleci davranmamalı ve umutsuzluğa kapılmamalı.
• Kişi, yaşamının yeniden eski haline dönebilmesi için zamana ihtiyaç olduğunu unutmamalı ve “yas” yaşamak için
kendisine izin vermeli.
• Kişi, sosyal aktivitelerden ve kendisine iyi gelen yer, durum, eylem ve kişilerden uzaklaşmamalı.
• Bu süreçte kendi içine çekilmemeli, onu seven, ona değer veren kişilerle olmalı.
• Bu durumu hayatını yeniden yapılandırma şansı olarak kabul etmeli ve hayatını anlamlı kılacak, ilişki sırasında ihmal
ettiği veya fırsat bulamadığı aktiviteleri, ortamları yeniden yaratmalı.
• “Çivi, çiviyi söker” mantığı ile sırf o kişiyi unutmak veya terk edilmenin yarattığı acıyla başa çıkabilmek için günü
birlik ilişkiler yaşamaktan uzak durmalı.
• Uyku, iştah durumuna ve fiziksel sağlığına dikkat etmeli.
• Tüm bunlar işe yaramıyorsa veya kişinin içsel ve dışsal kaynakları tükenmişse, profesyonel bir yardım almalı.
35. Kadınlar ve Erkeklerin Ayrılığa Bakışı ve Verdiği Tepki
• Genel olarak bakıldığında, kişi için önemli bir ilişkinin bitmesi, kadın-erkek farkı olmaksızın, ilişkinin kişi için
anlamına ve yaşanan ayrılığın şekline göre değişen yoğunlukta yas tepkilerine neden olabilmektedir. Bununla
birlikte, kadınların bu süreçte daha çok duygularını gösterdikleri ve başkalarıyla paylaştıkları, erkeklerin ise,
daha çok kendi içlerine kapandıkları gözlenmektedir.
• Cinsiyet farkının yanı sıra, kişinin yaşı ve sosyal destek mekanizmalarının varlığı, kişilerin ayrılığa verdiği
tepkilerde belirleyici olmaktadır. Özellikle de, duygusal iniş-çıkışların, dürtüsel davranışların belirgin olarak
gözlendiği ergenlik döneminde yaşanan terk edilme ve ayrılık yaşantıları kişinin yaşamına son verme isteğine
varabilecek kadar dramatik sonuçlara neden olabilmektedir.
İntihardan bahsettiğinde ne yapacağız?
Aşk ya da ayrılık acısı geçiştirilmeli midir yoksa yaşanmalı mı?
36. Aile Danışmanlarının Boşanma
Sürecindeki Yardımı Nedir?
• Çiftin hayatlarındaki çatışma konularına yapıcı ve çözümcü yaklaşımlar getirerek
sorunlarını çözebilmeleri için yeni şanslar oluşturmaya çalışırlar.
• Çiftin arasında sorunlara yol açan ilişki sistemindeki bozuklukları giderme konusunda
yeni düzenlemeler önerirler.
• Boşanma kararı alan çiftlerin yeni hayatlarına uyumlarını kolaylaştırırlar.
• Boşanma kararından sonra çiftin yeni hayatlarının sorumluluklarını almalarına, yeni
gereksinimlerini belirlemelerine ve hayatlarını düzenlemelerine yardımcı olurlar.
• Boşanma kararı alan ailelere, çocuklarının ruh sağlıklarını koruyabilmeleri için yapmaları
gerekenler konusunda yardımcı olurlar.
37. Boşanınca Problemler Sona Erer mi?
• Boşanma öncesinde aile içerisinde yaşanan çatışmalar çocuğun ruh sağlığını olumsuz
yönde etkiler. Karı koca arasındaki çatışmalardan, hiçbir sorumlulukları olmadığı hâlde,
en fazla çocuklar etkilenir.
• Bir çocuğun hayatta olan anne babasından ayrı kalması, çocuğun gelişimi açısından
olumlu bir durum değildir.
• En sağlıklı ve başarıyla yönetilmiş bir boşanma durumunda bile, çocuğun ayrı kaldığı
ebeveyni ile arasındaki ilişkinin niteliksel ve niceliksel olarak azalması kaçınılmazdır.
• Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda boşanma kararı kaçınılmaz ise artık çiftin en
önemli çabası, çocuklarının göreceği zararı en aza indirmek olmalıdır.
• Anne babasının boşanacağını öğrenen çocuğun öncelikle güven duygusu
sarsılmaktadır.
Eşinizinden Boşanabilirsiniz Peki Çocuğunuzdan?
38. Boşanınca Problemler Sona Erer mi?
• Çocukların boşanma kararından ne kadar etkilenecekleri, yaşlarına, ebeveynleriyle olan
ilişkilerine, kişiliklerine, anne babanın boşanma olayını nasıl karşıladıklarına ve
algıladıklarına, boşanma sonrası kendilerinin ve çocuklarının hayatlarını nasıl
düzenlediklerine bağlı olarak değişebilmektedir.
• Boşanma kararını alan çiftin boşanma öncesi, boşanma esnası ve boşanma sonrası
süreçleri önceden planlamaları ve sağlıklı şekilde yürütebilmeleri, zararı en aza indirmek
açısından önemlidir.
• Uyumlu bir anne baba ilişkisi, aile boşanmış olsun olmasın, bir çocuğun sağlıklı gelişimi
için son derece önemlidir.
• Anne ve babaları boşanan çocukların çoğu, aradan yıllar bile geçse bir gün anne
babalarının yeniden bir araya gelebilecekleri hayalleri kurarlar.
Eşinizinden Boşanabilirsiniz Peki Çocuğunuzdan?
39. • “Benim yüzümden mi boşanıyorsunuz?”
• “Annemi/babamı bir daha görebilecek
miyim?”
• “İstediğim her zaman annemi/babamı
görebilecek miyim?”
• “Evden hanginiz ayrılacak?”
• “Neden annem/babam evden ayrılmak
zorunda?”
• “Annem/babam bizden ayrıldığı zaman
nerede yaşayacak?”
• “Annem/babam da bizimle burada yaşasa
olmaz mı?”
• “Neden seninle kalamıyorum?”
• “Annem/babam bizden ayrı olursa kendini
mutsuz hissetmez mi?”
• “Bir gün yeniden birleşecek misiniz?”
• “Bizi kim koruyacak?”
• “Bize kim yemek pişirecek?”
• “Beni kim uyutacak?”
ÇOCUĞUN AKLINDAN GEÇEBİLECEK SORULAR
40. Anne Babanın Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Anlatılır?
Boşanma kararı çocuğa anne baba tarafından beraberce açıklanmalıdır.
• 1-) Ayrı yaşama veya boşanma kararında, her iki kavramın da tam olarak ne anlama
geldiği, çocuğa yaşına uygun olarak izah edilmelidir.
• 2-) Boşanmanın anne baba sevgisi ve ilgisini kaybetmek anlamına gelmediği özellikle
vurgulanmalıdır.
• 3-) Boşanma kararı karşısında çocukların duygusal tepkilerini boşaltmalarına izin
verilmelidir.
• 4-) Boşanma açıklamasından sonraki günlerde konu üzerinde düşünmeye başlayan
çocuğun kafasında oluşabilecek her türlü soru, cevaplanmaya çalışılmalıdır.
• 5-) Çocuğun anne babasının neden boşandığı, bundan sonra ne olacağı, boşanma
sonrasında nelerin değişeceği, boşanmalarının kimin suçu olduğu gibi sorularına, anne
babanın mümkün olduğu kadar dürüst ve gerçekçi cevaplar vermesi önemlidir.
41. • 6-) Çocuklar çoğu zaman içinde bulundukları durumu, anne babalarının tepkilerine
bakarak yorumlarlar.
• 7-) Anne babanın çocuğun sorularını cevaplarken abartıya kaçmaları, duygu sömürüsü
yapmaları, karşı tarafı suçlu göstermeye çalışmaları, çocuğa yeni sıkıntılar yükler ve
çocukta derin travmalar oluşturabilir.
• 8-) Anne veya babanın gücünü yitirmesi, ağlama nöbetleri geçirmesi, çaresizlik,
umutsuzluk gibi duygular altında davranması, çocukların da içinde bulundukları
durumu olumsuz algılamalarına, güven duygularını yitirmelerine ve kendilerini tehdit
altında hissetmelerine sebep olur.
• 9-) Anne baba güçlü davranmalı, morallerini yüksek tutmalı, olumlu ve yapıcı davranmaya
çalışmalıdırlar.
Anne Babanın Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Anlatılır?
Boşanma kararı çocuğa anne baba tarafından beraberce açıklanmalıdır.
42. • 10-) Çocukların zihinlerinde, boşanma kararının kendilerinden kaynaklanıp
kaynaklanmadığını, bu kararda kendilerinin bir suçu olup olmadığını sorgulayan sorular
sıklıkla yer almaktadır. Bu kararın onlarla ilgisinin olmadığı anlatılmalıdır. Boşanırken
çocuğa verilebilecek en büyük zarar, boşanmanın onun yüzünden olduğunu söylemektir.
• 11-) Boşanmanın anne yada babadan ayrılmak anlamına gelmediği, ebeveynin her
ikisinin de sevgilerinde eksilme olmadığı, hem annesinin hem babasının kendisiyle her
ihtiyacı olduğunda ilgilenecekleri çocuğa güven verici bir dille anlatılmalıdır.
• 12-) Çocukla konuşurken boşanma sonrasında hayatında nelerin değişeceği değil,
nelerin aynı kalacağı vurgulanmalıdır.
Anne Babanın Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Anlatılır?
Boşanma kararı çocuğa anne baba tarafından beraberce açıklanmalıdır.
43. BOŞANMA KARARI ALMIŞ EBEVEYNLERİNDEN
ÇOCUK NE DUYMAK İSTER?
“Boşanma kararımız sana olan sevgimizi hiç
etkilemez.”
“Seni her zaman çok seviyoruz.
“Biz senin her zaman anne ve baban olmaya devam
edeceğiz ve bunu hiç bir şey değiştiremez.”
“Boşanmamız kesinlikle senin suçun değil.”
44. Çocuğun Yeni Hayatına Uyumunu Kolaylaştırmak İçin;
Çocuğun boşanma karşısında daha az kırılmasını sağlama amacıyla her istediğini yapmak, hediyelere
boğmak vb. tavırlar TAM ANLAMIYLA BİR HATA.
Zira böyle bir yaklaşım, çocuğun boşanmaya uyumunu kolaylaştırmak bir yana, durumu kullanmayı
öğrenmesine sebep olur, beraberinde disiplin sorunlarının doğmasına yol açar.
• 1-) Boşanma çocuğun hayatında önemli bir değişikliktir. En sağlıklı boşanma
durumlarında bile çocukların yeni hayatlarına uyum sağlayabilmeleri için belirli bir
süre geçmesi gerekir.
• 2-) Bu dönemde çocuğun yeni hayatına uyumunu daha da zorlaştırmamak için,
boşanmayla birlikte, başka bir şehre taşınma, okul değiştirme, yeniden evlenme gibi
daha fazla değişimden kaçınmaya özen gösterilmeli.
• 3-) Boşanma sonrasında çocuğun halâ yaşadığı evde kalmasını, ev değiştirmemesini
sağlamaya çalışılmalı
• 4-) Evden ayrılacak olan ebeveynin evden birden bire ayrılması yerine, evde kalış
sürelerini azaltmaya başlamasını ve kademeli olarak evden ayrılması tercih edilmeli.
45. • 5-) Boşanma sonrasında mal paylaşımı, maddi konular, mahkeme yaşantısı, nafaka gibi
konuları çocuklardan uzak tutulmalı. Çocukların bu konularla ilgili konuşmalara tanık
olmamalarına gayret edilmeli.
• 6-) Her çocuk kendini bir eve ait hissetmek ister. Bir yatağı, bir odası olduğunu bilmek
ister. Çocuğun iki ev arasında amaçsızca gidip gelmesine izin verilmemeli. Diğer
ebeveyninin evinde de bir odası, yatağı olması gerekir. Ancak bir evi esas evi olarak
benimsemesi sağlıklı bir yaklaşımdır.
• 7-) Boşanırken sıklıkla yapılan hatalardan biri, çocuğun uyumunu kolaylaştıracağı
düşüncesiyle aile üyeleri tarafından evden ayrılan anne veya babanın kötülenmesidir.
Çocuk bu ebeveynini bir daha hiç görmeyecek bile olsa, bu sözler karşısında daha fazla
yalnızlık, çaresizlik, terk edilmişlik, değersizlik hissetmeye başlar. Böylesi bir ayrılık
onarılması zor yaralar açmaktan başka bir işe yaramaz.
Çocuğun Yeni Hayatına Uyumunu Kolaylaştırmak İçin;
Çocuğun boşanma karşısında daha az kırılmasını sağlama amacıyla her istediğini yapmak, hediyelere
boğmak vb. tavırlar TAM ANLAMIYLA BİR HATA.
Zira böyle bir yaklaşım, çocuğun boşanmaya uyumunu kolaylaştırmak bir yana, durumu kullanmayı
öğrenmesine sebep olur, beraberinde disiplin sorunlarının doğmasına yol açar.
46. • Çocuğun taraf tutmaya zorlanması
• Çocuğun karşı tarafla görüştürülmemesi
• Diğer ebeveynin kötülenmesi
• Çocuğun hatalı veya istenmeyen
davranışlarının diğer ebeveyne benzetilmesi
veya bunun ima edilmesi
• Boşanmadan diğer ebeveynin sorumlu
tutulması ve bunun çocuğa yansıtılması
• Çocuğa verilen sözlerin tutulmaması,
yapılan programların ertelenmesi,
geçiştirilmesi
• Çocuğun karşı tarafa göndermemekle tehdit
edilmesi
SIK YAPILAN HATALAR!
47. • Çocuğun karşı taraftan intikam almak için bir
araç olarak kullanılması.
• Çocuğun özel günlerine (bayram, mezuniyet, yıl
sonu gösterisi, ödül töreni vb.) diğer ebeveynin
dâhil edilmemesi.
• Çocukla birlikte olunacak günlerin ihmal
edilmesi veya ertelenmesi.
• Diğer ebeveynle arasındaki ilişkinin
kıskanılması.
• Diğer ebeveynle geçirdiği saatleri ve diğer
ebeveynin hayatını merak eden sorularla
çocuğun sıkıştırılıp bunaltılması.
• Telefonda veya yüz yüze, çocuğun tanık olacağı
şekilde, ekonomik, toplumsal ve psikolojik
zorluklar konusunda diğer ebeveynle tartışılması.
• Çocuğun diğer eşin ailesiyle ve aile büyükleriyle
görüştürülmemesi, onlardan uzak tutulması.
• Çocuğun karşı tarafı kötüleyen, suçlayan cümleler
kurmasına izin verilmesi, hatta bunun teşvik
edilmesi.
• Çocuğun durumundan dolayı fazlasıyla
şımartılması veya durumu kullanmasına göz
yumulması.
• Anne babanın birbirinden farklı disiplin ve
yaklaşımlarla çocuğu eğitmeye çalışmaları,
tutarsız davranmaları.
SIK YAPILAN HATALAR!
48. • Anne babasının boşanma kararından dolayı
kendisini suçlama.
• Ebeveyninden ayrı kalma korkusu.
• Yaşından daha küçük çocuklarda
görülebilecek davranışlar sergileme.
(parmak emme, tırnak yeme, gece altını
ıslatma vb.)
• Okulda ve toplumsal hayatta uyumsuz
davranışlar sergileme.
• Ders başarısında azalma, okula ve derslere
konsantre olamama.
• Boşanma olayına karşı çok tepkisiz ve
ilgisiz davranma.
• Depresyon.
• Uyku ve yeme bozuklukları. (az veya çok
fazla yemek yeme, uykusuzluk, kâbus
görme, fazla uyuma vb.)
• Arkadaş ilişkilerinde eskiye göre bozulma.
• Ani ve kontrolsüz (dürtüsel) tepkiler
verme.
Çocuk İçin Hangi Durumlarda Yardım Almak Gerek?
49. ÇOCUĞU PAYLAŞMAK ?!
Boşanmış eşlerin çocukları vesilesiyle birbirleriyle irtibatları
olması gerekir. Bu irtibat pek çok ayrılmış çift için oldukça
zordur.
Eski eşler arasında çocuk üzerinden yaşanan her türlü
çatışma, çocuğun ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkilerde
bulunur.
Boşanmayı seçen her ebeveynin ilk düsturları çocuklarının
ruh sağlığını mümkün olduğu kadar desteklemek olmalıdır.
Bunun için de çocuklarının ebeveynliği konusunda iş birliği
içinde olmayı seçmeleri kaçınılmazdır.
Çocuğun sağlığını korumak için uygun bir boşanma ne kadar
önemliyse uygun bir şekilde irtibatı sürdürmek de aynı
şekilde önemlidir.
51. Yeniden Evlenmek ve Üvey Ailelik
• Üvey ebeveyn ve çocuk arasında sağlıklı ve
yakın bir ilişkinin kurulması bazen yıllar
alacak uzun bir süreç olabilir.
• Ebeveynlerin bu konuda sabırlı olmaları ve
üvey çocuklarıyla aralarındaki ilişkiye
olumlu yatırımlar yapmaları gerekir.
• Her iki ailenin birbirlerinin alışkanlıklarına,
geçmişlerine, kurallarına, beklentilerine,
bireysel istek ve ihtiyaçlarına, değerlerine,
âdet ve ananelerine uyum sağlamaları
mutlaka zaman alacaktır.
52. • Her iki ailenin birbirlerini karşılıklı olarak kabul
edebilmeleri için sabır ve anlayışla hareket etme
konusunda kararlı olmaları gerekir.
• İlk yıllarda üvey babalık veya üvey annelik
rolünü üstlenmiş olan ebeveynin çocuklar
üzerinde disiplin kurma konusunda aceleci
davranmaması ve bu rolü öncelikle öz ebeveyne
bırakması daha uygun olacaktır.
• Çocukların üvey ebeveynlerinin ebeveynlik
rollerini kabul edebilmeleri için öncelikle güven
duymaları gerekir.
• Bir insanın biyolojik olarak kendisine ait
olmayan çocuklara alışabilmesi ve yakınlık
geliştirebilmesi için zamana ihtiyacı vardır.
• Ebeveyn ve çocukların birbirlerini kabul
etmeleri, ancak geçen zaman içerisinde
yaşayacakları olumlu tecrübelerle ve birbirlerini
güven ilişkisi içinde tanımalarıyla mümkündür.
• 9–15 yaş arası çocukların anne babalarının yeni
evliliklerine uyum sağlamaları biraz daha zor
olabilir. Çocukların yaşları büyüdükçe eski
ailelerindeki alışkanlık ve hatıraları artar ve bu
durum yeni aileye uyumlarını zorlaştırır.
Yeniden Evlenmek ve Üvey Ailelik
53. • Çocuklar dinledikleri masalların ve izledikleri
filmlerin etkisiyle kötü kalpli üvey anne ya da üvey
baba imajına sahip olabilirler. Ebeveynin bu
konuda çocuklarıyla konuşmaları ve bu imajları
düzelterek fikirlerini netleştirmeleri önemlidir.
• Çocuğun ayrı kaldığı annesi ya da babasıyla
görüşmemesi, üvey ebeveynine uyum sağlamasını
kolaylaştırmaz, tam tersine zorlaştırır. Annesi ve
babası her ne kadar yeni bir hayat kurmuş olsa da
çocuğun kendi biyolojik ebeveyniyle olan
bağlantısını yitirmemesi, kendine güvenini arttırır
ve yeni ailesine uyumunu kolaylaştırır.
• Yeniden evlenen ve ilk evliliklerinden çocukları olan
bir çiftin kurdukları aile hayatının başarısı, karı koca
olarak aralarındaki ilişkinin sağlığıyla doğru orantılıdır.
• Üvey çocuklara uyum sağlamaya çalışırken bol bol
birlikte zaman geçirmek ve bunun için gerekli
düzenlemeleri yapmak önemlidir.
• Ancak birlikte zaman geçirmek kadar üvey anne ya da
babanın yeni üvey çocuğuyla baş başa zaman geçirmesi
de önemlidir.
• Üvey ebeveynin üvey çocuklarını kendi evinin bir
parçası olarak kabul etmesi son derece önemlidir. Eşler
aynı şekilde çocuğun evlerinin ve kendi ailelerinin
olduğu kadar diğer ebeveyninin evinin ve hayatının da
bir parçası olduğunu unutmamalıdır.
Yeniden Evlenmek ve Üvey Ailelik
54. UYGULAMA
BOŞANMALI MIYIM? / BOŞANMAMALI MIYIM?
• Şimdiki hayatınızın iyi ve olumlu yönlerini listeleyin.
• Boşanmayla birlikte bunlardan hangilerini kaybedeceksiniz?
• Boşanmanın size kazandırabileceklerini listeleyin.
• Boşanmanın çocuklarınıza neler kazandırabileceğini listeleyin.
• Boşanmanın size neler kaybettirebileceğini listeleyin.
• Boşanmanın çocuklarınıza neler kaybettirebileceğini listeleyin.
Listeyi baştan sona inceleyin. Artılar mı eksiler mi fazla görünüyor? Bu değerlendirmenin
ışığında boşanmayı göze almanızın uygun olup olmadığını tekrar düşünün. Bu konudaki
yorumunuzu aşağıya yazın.
56. BOŞANMAAŞAMALARI
1) Boşanma öncesinde eşlerin birbirine
yabancılaşması ile ilgili duygusal boşanma,
2) Hukuki sorunlarla ilgili yasal boşanma,
3) Ayrılma sonrası para ve mal sorunlarıyla ilgili
ekonomik boşanma,
4) Ana-Baba olarak çocukların “velayeti” ile ilgili
aile boşanması,
5) Sosyal faaliyetlerde ortaya çıkan değişikliklerle
ilgili sosyal boşanma.
6) Yeniden bağımsızlık kazanma ve psikolojik
boşanma
57. BOŞANMA SIRASINDA ÇOCUKLARIN
SIK SORDUGU SORULAR
• NEDEN BOŞANIYORSUNUZ?
• TEKRAR BİRARAYA GELECEK MİSİNİZ?
• BENİM YÜZÜMDEN Mİ BOŞANIYORSUNUZ?
• OKULUMU DEGİŞTİRECEKMİYİM?
• ANNEMİ BABAMI NE SIKLIKLA GÖRECEGİM?
• ARKADAŞLARIMI GÖRECEKMİYİM?
• BÜYÜKANNEMİ BÜYÜKBABAMI GÖRECEK MİYİM?
• FAKİR Mİ OLACAĞIZ?
• TATİLLERİ KİMİNLE GEÇİRECEĞİM?
58. ÇOCUKTA BOŞANMAAŞAMAMALARI
• BOŞANMAYI İNKAR
• BOŞANMAYA NEDEN OLAN DURUMA KIZMA
• ANNE BABAYI BİRLEŞTİRME ÇABALARI
• DEPRESYON ÇÖKÜNTÜ
• BOŞANMAYI KABULLENME
59. ÇOCUKLAR BOŞANMAYA NASIL
TEPKİ VERİRLER
TEPKİ GÖSTERMESİ NORMALDİR
TEPKİNİN SÜRESİNE ŞİDDETİNE BAKIN
TEPKİLER YAŞA GÖRE DEĞİŞİR
60. 5 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARIN
TEPKİLERİ
• Kederli görünme.
• Başka insanlardan korkma.
• Anne babadan ayrılmak istememe.
• Uyku problemi.
• Yeme Problemi.
• Huysuzluk nöbetleri.
• Regresyon. (Gerilime)
• Boşanmadan kendini sorumlu
tutma.
• Ayrılık kaygısı.
• Oyunlarda öfkesini dışarıya
vurması.
• Ajitasyon.
61. OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARIN
TEPKİLERİ
• Karamsarlaşma, İçe kapanma.
• Dikkat dağınıklığı.
• Akademik başarıda düşüş.
• Huysuzluk krizleri.
• Sürekli sızlanma, mızmızlanma.
• Saldırganlaşabilir.
• Anne babayı bir araya getirmeye
çalışır.
• Okul fobisi.
• Suç işlemeye eğilim.
• Bebeksi konuşma.
62. ERGENLİK ÇAĞINDAKİ
ÇOCUKLARIN TEPKİLERİ
• İçe kapanma.
• Mutsuzluk.
• Saldırgan davranışlar.
• Cinselliğe aşırı ilgi.
• Akademik başarısızlık.
• Asilik.
• Kavgacılık.
• Evden kaçma.
• Madde kullanımı.
• Okul fobisi.
63. ÇOCUĞUN BOŞANMAYI
KABULLENMESİNİ GECİKTİREN
ETMENLER
• 1) Boşanmış ana ve babalar çocuklarına karşı kendilerini haklı çıkarmak ve
çocuğu kazanmak amacıyla birbirlerini suçlarlar.
• 2) Boşanma sonrası çocuğu yanına alan aile (anne veya baba) bazen çocuğu “öç
alma” aracı olarak kullanabilir.
• 3) Çocuk zamanını anne veya babasıyla geçirdiği durumlarda güzel hediyelere ve
aşırı ilgiye boğulabilir.
• 4) Çocuk hata yaptığında “karşı tarafa gönderme” ile tehdit edilebilir.
• 5) Çocuğa, aşırı derecede acıma, kollama duygusu içinde yapılan davranışlar,
onun pasif kalmasına ve bağımlı bir kişilik geliştirmesine neden olabilir.
64. ÇOCUK KİMDE KALMALI?
• Nerede huzurlu, mutlu ve ekonomik sorun yaşamıyorsa orada kalmalı.
• Anne sevgisi ve şefkati bakın çıktığından genelde annede kalırlar.
• Çocuk kimde kalırsa kalsın hafta sonları diğer ebeveyniyle vakit
geçirmeli.
• Özel günlerde çocuk için beraber olunmalı. Anne baba kırgınsa özel
günler bölüşülmeli.
65. “
”
Boşanmış kadınlar için de meşru ve geleneğe uygun
şekilde bir meta'(intifa hakkı) vardır ki verilmesi,
Allah’tan korkanlar üzerine bir borçtur.
Bakara suresi 241. ayet
HER ÇOCUK BOŞANMADAN AYNI ORANDA ETKİLENMEZ
EŞİT DE OLSA TEPKİNİN ZARARI FARKLI OLABİLİR.
