Sahih-i Müslim PDF Tercemesi Ve Şerhi Mehmed Sofuoğlu CİLT 6.pdf

• •
SAHIH-1 MUSLIM
VE
TERCEMESI
CILD
6

Ebu'l-Hüseyin Muslimu'bnu'l-Haccac
el-Kuşeyri en-Niysaburi
(206-261)
• •
SAHlH-1 MUSLIM
VE
•
TERCEMESI
CILD
6
Mütercim:
MEHMED SOFUOĞLU
İst. Yüksek İslam Enstitüsü Öğretim Üyesi
, İRFAN
YAYIMCILIK VE TİCARET
Çat.alçt>sme Sk. Defne 11un No: 27/l,ı
Coğaloğlu · ISTANUl/1,
Tol, 511 09 60

ın Yayınevl No. 7/8
6.7. ve 8. Cilt ŞEFiK MATBAASINDA
BASILMIŞTIR. 1988

HAMD ALLAH'A MAJISOSDUR. BEN ONA HAMI> EYLER, ONDAN YARDIM iSTER,
ONDAN MAOFIRET VE HiDAYET DiLERiM. ONA IYMAN EDER, ONA KAFIRIJK ET
MEM, ONA iNANMAMAZLIK DENLERE DE ADAVET EYLERiM. ŞEllAoET EDERiM Ki
TEK VE ORTAKSIZ OLARAK ALLAH'DAN BAŞKA HiÇBiR lLAH YOKDUR. MUHAM
MED DE ONUN KULU VE RASOLUDOR, Ki ONU PEYGAMBERLERiN ARASI KESiLMiŞ,
iLiM AZALMIŞ, iNSANLAR SAPIKLIOA DOşMOş, ZAMAN INKITA• ETMiŞ, KIYAME
TiN KOPMASI VE ALEMiN NİHAYET BULMASI YAKLAŞMIŞ iKEN TAM BiR Hi
DAYETLE, N0R iLE VE ME'.(:IZE iLE GÖNDERDi. KiM ALI..AH'A VE RASOLUNA iTAAT
EDERSE MUHAKKAK DOORU YOLU BULMUŞ, KiM DE ALLAH'A VE RASOLONE Asi
OLURSA ELBETTE AZGINLIK VE TAŞKINLIQA DÜŞMOŞ VE BOYOK BiR SAPKIN
LIKLA YOLDAN SAPMIŞDIR.
BEN SİZE ALLAH'DAN KORUNMAYI TAVSiYE EDERiM. çONKO BiR MUSLIMA
NIN DIOER BiR 1IUSLIMANA EN HAYIRLI TAVSiYESi ONU AHiRETE TEŞvtK ETMESi
VE ONA ALLAH'DAN KORUNMAYI EMRETMESiDiR. ALLA!i'IN SiZLERİ BlZzAT SA
KINDIRDIOI ŞEYLERDEN SAKININ. <BiR MUSLIMANIN DIOER BiR MUSLIMANAJ BU
YOl,OAKI TAVSiYELERiNDEN DAllA FAZILETLt BİR NASiHAT VE BUNDAN DAHA
EFDAL BiR öOOT ÖLAMAZ. VE Şt)PHESIZ ALI..AH'A TAKVALI OLMAK -RABBIN"
DAN KORKARAK VE vtlııF.01 '11TREYEREK TAKVA iLE AMEL EDEN lç!N- AHI
RET iŞiNDEN ISTEMEKDE OLDUOUNUZ ŞEYLERE EN EMiN YARDIMDIR. KiM GİZLi
V1 AşlKAR HER HALiNDE YALNIZ ALLAH'IN RlzASINI NIYYET EDEREK ALLAH
iLE KENDi ARASINDAK1 iLGiYi ISLAH EDERSE (YANİ OZERl!mEKI ALLAH HAKLA
KiNi ÖDERSE) BU, HEM DONYADA ONUN iÇiN HAYIRLA ANILMA, HEM DE ÖLOM
DIN SONRA, KiŞiNiN .ıtENDINDEN EVVEL GONDERDIG! HAYRA MUHTAC OLACAQI
1.AMANDA ONA BiR AZIK OLUR. KiŞi (O ZAMAN) BUNUN GAYRI OLAN iŞLERLE
KiNDi ARASINDA UZUN UZUN MESAFELER OLMASINI TEMENNi EDER. ALLAH
IIZU:RI (ASIL) KENDiNDEN KORKMANIZI EMREDER (A!u Imrin: 28). ALLAH, KUL
Lılll/N,I PEK RE'FETLIDIR CAıu lmrin: 30J. SÖZONO GERCEKLEŞotREN VE VA'DINI
Ylıtlllll: GETiREN ALLAH'A YEMiN OLSUN Ki BUNDA CAYMA YOKl>UR. Çt)NK1l'
Allll Vll CEıJL OLAN ALLAH: •BENiM YANIMDA SÔZ DEOIŞTIRILMEZ VE BEN
ICULLılRIMA ZULM EDiCi DEOILIM• (Kaf: 29) BUYURUR. BiNAENALEYH ŞİMDiKi
t,U:RlNIZDE VE GELECEK iŞLERiNiZDE GiZLi VE ALENİ HERHALDE ALLAH'A ITTI
KA iDiNiZ. ŞU MUHAKKAK Kl KiM ALLAR'DAN KORUNURSA ALLAH ONUN GO
IIAIILARINI ÖRTER VE ONUN EcRtNI BOYOLTOR. KiM ALLAH'A KORUNURSA AL
LAH ONUN GONAHLAINI ÖRTER VE ONUN EcRtNI BOYOLTOR. KiM ALLAH'A KO
IIUNURSA BOYOK BİR MUZAFFERiYETLE MUZAFFER OLMUŞ, FELAHA ERMİŞ OLUR.
'0,HSSIZ ALLAH'A TAKVALI OLMAK, ONUN GADABINDAN KORUR, ONUN CE
IUINDAN KORUR, ONUN H0ŞNUDSUZLU0UNDAN KORUR. ALLAH'A TAKVALI
OLMAK YOZLERI AOARTIR, RABBI HOŞNUD EDER VE DERECEYİ Y0KSEL'l1R.
NASiBiNiZi ALIN FAKAT ALLAH'IN YANINDA EKSiKLi VE KUSURLU (OLAN>
tıı.ı:ıı YAPMAYIN. DOORU SÖYLIYENLERI VE YALANCILARI BiLMEK iÇiN ALLAH
■ta KiTABINI öGRETTI VE KENDİ YOLUNU slZIN iÇiN APAÇIK KILDI. BINAEN
ALIYH ALLAH SiZE IHSAN ETTIQt GiBi SIZ DE IHSAN EDiN. ONUN D0şMANLARINA
D09f,ıAN OLUN, ONUN YOLUNDA HAKKIYLA MUcAHEDE EDiB ÇALIŞIN. SiZi O
IIIQTI V1 slZE MUSLIMANLAR iSMİNi VERDi. •TA Ki HELAK OLAN APAÇIK BiR DE•
IJI.DIN SONRA HELAK OLSUN, GERl KALAN DA APAÇIK BiR DELiLDEN SONRA
lfı1Yıl1'DA KALSIN• (el-Enfal: '2).
KUVVET ANCAK ALLAH iLEDiR. BINAENALEY ALLAH'! ÇOK ZiKREDiN. BU
OUNDIN SONRASI iÇiN ÇALIŞIN. ŞU MUHAKKAK Ki KiM ALLAH iLE KEND! ARA·
IIJIDAKI iLGiYi ISLAH EDERSE (YANİ tl'ZERINDEKI ALLAH HAKLARINI EDA EDER
- ALLAH ONUNLA iNSANLAR ARASINDA OLACAK lŞLRI D0ZEL'l1R. ÇONKO AL
LAH iNSANLARA HllKMEDER, iNSANLAR iSE. ONA HOKMEDEMEZLER. O İNSAN
LAIIA MAIJKDIR, iNSANLAR iSE ONDAN BiR ŞEYE MALiK DEGILD.IRLER. ALLAH
IUYOKDOR VE KUVVET YALNIZ AZIM OLAN ALLAH ILEDIRı,.
1, CTıborl, Tirihu'l-Umem ve'I-MulOk, zlkru mi kine mine'l-um6ri'l-mezk4reti fi evveli
ıtıııUn mine1-hicreti� II. :µs, Kahire, 1939-1357 tab'ı).

;...,t.�ı ":-'.S- ""
.;.,_)J-.i>J,,.;,
,)'ei,rı;ııw:� (1)
33 - KiTABU'L-iMARE
(Emirlilt ve Reislik Kitibı)
(1) İNSANLAR KUBEYŞ'E TABi'DiRI.EK, HiLAFET DE
KUBEYŞ'DEDIB BABı
1 - (1818) ......... : EbU Hureyre (R) şöyle dedi; Rasfilııllah (S)
şöyle buyurdu : «İnsanlar (yani Arab kabileleri) şu iş husılsunda Kureyş'e
tAbi'dirler. Arab'lann mu'minleri, Kureyş'in mu'minlerine; müşrikleri de
Kureyş'in müşriklerine tibi'dirler.•
1. Em,, im&,: Buyurmak ma'nismad,r ki neb7in mukablliclir. Hem masdar hem ele maıdar
ismi olur. Tllrkı:ecle buyruk ve buyruııdı (ymıi bıı7rımtu) ta'blr olunur. Cem'i evılmi,
gelir.
Emr, emare, imi-re (1, 2, ve 5.. ci beblardan) bey ve vill olmak ma'nAsınac:hr.
Emir: Bir kavm üzerine emri geçer olan adama denir ki vıtılabım•a bey ta'btr olunur
CKamGs Ter.>.
Bu lugat izahlarına göre imau, emir verme salihiyeti bulunan bütün idari makam
ve rütbelerin en bü:,üiündeıİ. eıı ldlçlljiüne kadar her kademesini içine almaktadır. Yani
, devlet lıaıkanlıiı, villllk, imlrllk, kumandanlık halta me'mdrluk ma'nilarını da ifAde
etmektedir.

8 SAH!H-1 MUSLtM
2 - ( ) ......... : Hemmam ibn Münebbih: Şu kitab, Ebft Hurey
re'nin Rasftlullah'dan bize tahdis ettiği hadislerdir dedi ve birçok hadisler
zikretti. Onlardan biri de şudu;: Rasulullah (S) şöyle buyurdu: •İnsan
lar şu işde (emirlik ve reislik işinde) Kureyş'e tabi'dirler. Muslimanlan
musliınanlarına Uibi'ılirler, kafirleri de katlrlere tabi'dirler• •.
...�,1 >
1
:-ı., • >>•,r�•.,. ., • r�"-- ı• ıl:ı .. >•--•- ·•
!:'!!..:,-.1.I� N--.t:?."'. l:.•N--(_JJı:."No �: �;�"'.�ü"'»J (ıAı,)-r
. • �I, }ı�0:;Jc:ş�üı••�I J�,:J).:�';.;� �ı;d�t
3 - (1819) ......... : Ebu'z-Zubeyr tahdis etti ki, kendisi Cabir ibn
Abdillah (R) ı şöyle derken işitmiştir: Rasftlullah (S):. •İnsanlar hayır
da ve şerde Kureyş'e tabidirler• buyurdu.
1. ,İnsanlar bu işde Kureyş'e tabi'dirler• hükmü:q.deki ifw· emirlik. riyaset ve önderlik ma"
nlsınadır. Bu hüküm, cihiliyet ve İslim'm neşri clevriııe iid ietimii ve siyial vaziyeti
hlkiye ve tesbit etmektedir. Cihiliye devrindeki mu'minlerden ınaksad Hz. lbrahlm'in
tevhld dini üzerinde devam eden Ha,ıiflenllr. O devirdeki kifirler ise mflpiklerdir.
İıllm öncesi devrede dijer Arab kabilelerinin HaıılfJeri, Xuren Haıılflerlne, klflrlerl
de yine Xuren klflrlerlne tibl' idiler. İslim'm neşri devrinde de dlier kabilelerden
muıllman olanlar KureYf'den numliman olanlara tabi' olmuı)ardır. CAhWyet devrinde
Arab'lar araamde iki tflrltl din ve akide cereyanı ııardı : Biri Tevhid dlleri de putpe
rııtllkdi. Muvahhldler Xur'in'da Haıılfler adıyle anılmııdır: el-Bakara : 135; Alu Imrin:
15; Niıi: 124; el-Enim: 162; en-Nelıl: 123; YOnils: 105; er-ROnı: 30; Hace: 31; el-Beyyine: 5.
Arab'larm banlflerl de muırlklerl de ı:ihlliyetde Xuren'ln riylaellnl kabdl etmfı
lerdi. Cflnkfl Ki'be'nin Sed4ııe, Sibııe, Rifôde... ılbl bir takım mukaddes vazifeleri hep
Kureyt tarafından idire edilirdi, İslirniyet ııelince Xure:rı'in dayattıjı milddetce birçok
Arab kabileleri beklediler. Mekke feth edillb Xure:,ş mıısliman oldııkdan sonra diller
blltlln Arab kabileleri de arka arkaya hey'etler!nl yollayarak musliman oldular. Bu
ırilretle de blltlln Arab kabileleri XureJ'l'ln riyuetiııi tanıdılar.
Musllmanların bu siyasi birliği Peygambuin vefatından aonra HU4fet unvanı al
tında ve Peygambertin kurduğu id!re ve adalet sistemi diiresinde tam ve kimil ıekliyle
çeyrek asır devam _etmiş. sonra lmiimet denilen-lmô.ret devri baılamıı ve devam etmiş
dir. Bu siyasi değişikliği Peygamber vaktıyle blr mu"cize olarak haber vermişdi. Bu
uzun devirlerde muslimanlık. dünyinm biiyiik bir kısınma yayılmış ve her mmtakadaki
muslimanlar kenqilerini seçtikleri emirler ve çeşitli ldire sistemleri ile idAre edibnekte
bulunmuı!ardır. Tarihin bu uzun zamanlarmda Xure:rı'ln nufuzu yalnız KA'benin an'•·
nevi vazifelerini lfiya munhasır kalmışdır.

KITABU'L-IMABJ: 9
4 - (1820) ......... : Abdullah (ibn Umer R) dedi ki, Rasulullah (S)
şöyle buyuFdu : •İnsanlardan iki kişi !>iJı:i' kaldığı müddetce şu iş (yani
emirlik ve riyaset işi) Kureyş'den ziil olmaz,.
,. •
""
..,ı,
.. :--,'.' .,, ... .... ,. ...., ... ,....... ... ,._.,,...� ı
-�- ( )
.:.af : u .•/ ı.J J.� .:r ' ı>.-' .:rJ.I": ı:.;.J.> • f:ı,;-- ıJ ½'il ...,,,,
JI ,.,' - •
, .
..
.. - -... .
, r-: ,,, , •• • .. • • • r-: • ,. •
�I ,:ı;;�I �:-ı_)"!.11;. ı:;-1;.. ('-ıl .l..illl,)�1,ıı
,(;.,1 � ��
:
Jı;_:; t..J.,.,_-.�I
ı 'ı �-•!• -� ,!ıll;, _
• �ıı ı;; 1
1·-=..:1;.' -,r. :,,, _. ,, '' ·•- • '' ("'"� 'I
..ı1 ı ur. c.,_. . !11;:!Jf"' .,ıJ ,... • > : uıı .•/ ı.J J.� .:r,�.:r ..,.....,
.,,
-... ,,: '-- .,,, ...... -
.,, - • >
..
- .. .... ' ... ·i• ... ,
J1;.•ı.;-.;. -JiC-i�i••, ;:ııı. ,ızı._-.-ı::,· · �..::.- �- .-.-,..v-·vııı.;.
<.><J / ·, �- ( -- .r-- �u;;-,-,.,.. �- .J'
..
: �. ��,.,
..
..... _.,.,. ı ,. .
,.
..
• 1 ı.?."J ,:r, 1 ;.ı.fJ•�:ıJ�;.:.ı:.i
. ,
5 - (182.1) ......... : Cabir ibn Semure (R) şöyle dedi : Ben babam
Semure ile beraber Peygamber (S) in huzuruna girdim ve kendisinden
işittim ki : «İçlerinde on iki halife geçmedikce bu iş son bulmayacakdır•
buyuruyordu. Cabir der ki : Sonra bir söz konuşdu ki onu ben işiteme
mişdim. Müteakiben babama: Rasulullah ne söylemişdi? diye sordum.•
Bunların hepsi Kureyş'dendir• (buyurdu) dedi a.
: J�. (�.:i ..,ı;;;,j) .:i � 4;;'.:ıı-��,;�.')ıJi::;,�;, (...)-"
....,,;· . -- .... ..,,, ... .. ,.: .
•�,p�..�:,�-:.;b"'rr.1_,ı::�ı:��,�i J,�v.J).:•�' :::.:r
. . •:'�j::ı:�•;)�f.�I�.,!-ı;)";l�G: �i::Jf:i . •J,::_;!��
3. Clbir ile babası Semure, Udıl de sahlbidlr. Bu badisi bebe oiul beraber �tm!ıler ve
beraber riviyet etmiılerdir. Cibir'in, hadiıı'in Peyı&amber'den iyi iıltemedill «bunların
hepsi Kuren'denclir., fıkrasmı babası tamaııılaınııdır. Bununla beraber hadlı ook muh•
tasar bir metinle rivlyet ediJmiı ve bundan dolayı hadlscle ....ı. edildlil ma'nlyı an
lamakda gllçlük çelı:ilmişdir. Ba'zılan bu on iki hallfe veya emlrin emiretleri nı,ıd lıııllfe·
!er devrinden sonra olduiunu, be'zılan bunların emllretleri arka arkaya buluna<aiıru:
ba'zıları ayn ayn zamanlara Aid bulundU.ğımu; ba'zılan hepsinin bir zamant{a emirliğe
kar:ışacaklarını ileri sürmüı].erdir.
Tabii ilimlerinden İbn Ebi Sufre bu görüşleri söyledilı:ılen sonra şöyle der : Bu
hadisin ma'nlsı hakkmda kat'i kanaat &Ahibi bir kimseye kaVU§1D8:dım. Fakat gilib bir
zanna göre Peygamber kendisinden sonra çok aciib fitııeler zubtlr edeceıiini, hatta
muallmanlarııı bir devirde on iki emlrin arkasına takılarak fırkalara ayrılacaimı haber
verib ümmeti böyle ictimil lı:arpşalılı:lardaıı sakındırmqdır denilebilir. Nasıl ki bu lb·
tillfların bir kımu lliıld Halifeler devrinden ıonra ııörnlmilıdilr.

1() SAHIH-1 MUSLİM
ber (S) den işitelim : •Kendilerini on iki kişi velayet ettiği müddetce in
sanlann işi devam edecekdir• buyuruyordu. Sonra bana gizli kalan bir
söz daha söyledi. Müteakiben bunu babamdan : RasO.lullah ne söyledi?
diye sordum.• Bunlann hepsi Kureyş'dendir• buyurduğunu rivayet etti.
( ) Ve yine bize Kuteybetu'bnu Said tahdis etti. Bize Ebu Ava.ne,
Simak'den, o da Cabir ibn Semure'den, o da Peygamber'den bu hadisi tah
dis etti fakat: •İnsanlann işi devam edecekdir• fıkrasını zikretmedi.
, ,, ·ı-1;
,- • ,,., •·"i',i:.'"'••-r.�•-' -�;,.ı1,:"• ,.,,,..,. ( ) V
ı.:.-:.-:ı.ı · · '-:'?� ?L.:-.:r- �.)U"' ı;j.b,. -cS�j, .,,_:.:.iı.'-:' .1.AV;ı ··· -
.
ı �-�'-?�Jll�:jr-i:-jıJl'i � • :J),:.�IJ_t.'.j�:�--: J).: i:::.::-�:,.t;
- . -
,
.,�(<, , .,, • , .,.. - ., .. :-...,,... (_ >
• 1 �"} � � » J�!J;,:�"J'.;;.üİ · w''r� Jıi(
7 - ( ) ......... : Siınak ibn Harb dedi ki : Cabir ibn Semure (R}
den işittim şöyle diyordu : Ben RasO.lullah (S) dan işitdim: «İslam Dini
on iki halifeye kadar aziz olmakda devam edecekdir• buyuruyordu. Son
ra anlıyamadığım bir söz konuşdu. Müteakiben babama : Ne dedi? diye
■ordum. «Onlann hepsi Kureyş'dendir• buyurdu dedi.
,, • , •.•.,, - -•ı-· ,O,,-, ,•,,:.•- <A' .,,
.. .!-'- ,.,,•..,. ( ) •
.J,'":'ı',ı"•u-!-, .:,Ol)J),:r4.Jı...� ı:,�. �ıJ. '-".� '• ...,,JI "" -1 .
... .,... ... ... ,
·Pr=;;�••�i-�;..�--;;;i,Jı,�;��,ü..��'�"•�:;,,,:ı�,:ı�.;:::.:.§.ı
• ,,,_ .,.�,� ,.. ..... '(_.. f, .,,. ,• .,.., ......
. ı ':f'-J�i- 1 Jl.ifJıi1:.: �"J'.;;.üİ, 4,.,ı•ı•ı?,
8 - ( ) ......... : Cabir ibn Semure (R) şöyle dedi : Peygamber
(S) : «Bu iş on iki halifeye kadar aziz olmakda. devam edecekdir» bu
yurdu. Sonra anlıyamadığım bir söz daha söyledi. Müteakiben babama :
Nı buyurdu? diye sordum. «Onlann hepsi- Kureyş'dendir• diye rivayet
ıttl.
t:;�:,, ..:,:,;::;ıı::�. .J:.,JZlj'ı::�.' -.,1-,•ı�::; :,:;; l:};, (...)- '
"" " . :.,." · - �f.S" .
.i:;.:.�.,_ı;�,�=·•.ıı.;.:,:,;::;_,rj�.:,.:;ı::� (;�ıo'iuı.,)�:;ı, �(.:: � :U:
.. .... :,. ... ,,, ..
.İl,•.-,•. -•.••11"1·'11'·'" •ı !-�· -o ·, -- .ııııır,_ �,J ·-�ıı ,_,.:iı:ı -,,.
lıı'i '-::... J_J' iJ...N ....A "-' .( 1 t "'� ..
..
.!_. • u. ,.ı:!J ;t;!1' � , .,..J u, ....,, 1 : "'"
- -
' ?<'" ,..,., ..... .. ' :, •,- " .. �...;..,-
..
..... -... ... ... •
. ı J.ı."J�'' ı Jli!J; L.: ıJ."J'..:,.Üt • �:.il le:;.,� Jtiiı ��;:J.:1
. . -
9 - ( ) ......... : Cabir ibn Semure (R) dedi ki: Yanımda babam
olduğu halde Rasulullah (S) ın huzuruna gittim. Kendisinden : «Bu din
on iki halifeye kadar aziz ve korunur olmakda devam edecekdir• buyu
ruyordu. Sonra halkın konuşmaları beni meşgul ettiği için işitemediğim

KlTABtl'L-IMARE 11
bir söz daha söyledi. Muteiıkiben babama: Peygamber ne buyurmuşdu?
diye sordum. «Bunlann hepsi Kureyş'dendir• buyurduğunu söyledi•.
-
10 - (1822) : Amir ibn Sa'd ibn Ebi Vakkas dedi ki; Cabir
4. Kureyş'in riyiseti hakkında Mulvi:,e'nin de BuhAri'de ,öyle bir hutbesi vardır:
Muhammed ilın Cube:rr, Kureyş tar-dan sefiretle ııönılerllen bir bey'et arasında
bulunub Muavi:,e'nin huzurunda - bir vikıa:,ı ve ondan illtliklerini ıö:rle rivi:ret
etınifdir:
Abdullah ibn Amr ibn As'm: Kahlinl'Ierden birisi ilerde melik olac:akclır cllye
hikl:,e ettiği, Mulvi:,e':r• nlapnıph Bundan sinirlenen Mıılvi:,e hey'et karıısında kalkıb
AllAh'ı ı,lnma 11:,ık sıfallarla aenl etti. Sonra Amma lıa'du dedi ve ıö:rle devam etti :
(Ey Kure;rı bey'eti!) kesin olarak bilclirilclljine &öre sizden bazı kimseler Al
llh'ın Kitlbında olmayan, Raadlullah'dan da rivl:vet edilmeyen birtakım haberler nakle•
diyorlar. Emin olunuz ki onlar, sizin cihillerinlzdir, Siz, alhiblni dalllete sürükleyen
bitıl sözlerden sakınınız! Ben· RasGlullah'dan lptdlm : .Şu lf (yani emirlik ve bqkanbk
işi) Kureyş'!n uhdesinde bulunac:akdır. Onlar dini veclbeleriııl lfi ve adllet icrl ettikce
onlara hiçbir kimse düşmanlık edemiyeeekdir. Mejer ki oııiar dinden, adaletden sap
mış olsunlar; bu halde Allah Kureyş'i yüzilstii sflrçlflrflr- rezil eder• buyuruyordu (Bu•
hari, me'lıakı.b, menikıbu. Kuttı,f).
Rivi:,ete göre Abdullah ibn Amr Tevrat okur ve orada gördiliü ıe;rleri hikiye
ederdi. Şu kadar ki Abdullah bunları BaaGlullah'a isnld ederek hikaye etmezdi de bir
Tevrat haberi olal'ak naklederdi. Bu arada Kahtin'dan bir hükümdar çıkacağını da
nakletnıişdi. Muiviye de eınireti zamanmda bunu duymuı ve ıelen Kureyı hey'etine
karşı bu hitlbeyi lrad ederek Kureyş hlricinden devlet baııkanlıiı sö:Ylentiler!ni red
etmiıdi.

12 SAH!H-t MUSLIK
ibn Semure'ye: Rasulullah (S) dan işitdiğiıı bir şeyi bana haber ver diye
mektub yazıb hizmetçim Nafi' ile kendisine yolladım. Cevaben bana şöyle
yazdı: Eslem kabilesinden olan kimsenin recm olunduğu bir cumua gü
nünün akşamında Rası1lullahdan l.şitdim şöyle buyuruyordu : «KıyA.met
kopuncaya yahut da üzerinizde hepsi Kureyş'den olan on iki halife bulu
nuncaya kadar bu din ayakda durmakda devam edecekdir•.
Ve yine kendisinden işitelim ki, «mnslimanlardan az bir cemaat, Kis
ra'mn yahut Kisra ailesinin evi olan Beyaz Sarayı feth edeceklerdir• bu
yuruyordu.
Yine kendisinden işitdim ki, «kıyametin kopmasından önce bir takım
çetin yalancılar bulunacakdır, binaenaleyh onlardan sakımb korununuz•
buyuruyordu.
Yine kendisinden işitdim ki, «Allah sizden herhangi birinize bir hayır
ihsan ettiği zaman evvela kendi nefsinden ve kendi ev halkından başla
sın• buyuruyordu.
Ve yine kendisinden işitdim ki, «Ben sizden önce havz başına gidib
sizleri sulamak için orada bekliyeceğim• buyuruyordu.
( ) ......... : Buradaki ravi de Amir ibn Sa'dden, onun İbn Semu
re'ye: Rasillullah'dan işittiklerini bize tahdis et diye mektub gönderdi
ğini; onun da : Ben Rasulullah'dan işiddim şöyle buyuruyordu diyerek
cevA.b verdiğini rivayet etmişdir. Bu ravi de yukarıki (10 rakamlı) Hatim
ibn İsmail hadisi tarzında zikretmişdir.
/;.,.;�;�•: (,)
'�i;;.�J'.F�_rı-��;;�ı:J;iG-�.•,ı.;iı�tii:Y;i,:J;, (ıAtl")- ''
... ' > .. .... • ... .. ... .. , •
�ı:;:J�.�'.il!ll�: };j . �); 1'.f:lt ��;-' �ıJ.1 u-_,.;..: Jl; . �1/.1.:J,
. . .
. �(.G,ç�j.;,�, �;�1,ı:;�,�r;,�',J(;i . ��::•"', ,;�. �,:;,
, .,.
.,;q�·
,. . .. ...•.. ,,... •.... ,,. ... ... ..
ı•.::, >" 'I• ( " --�••.' '••·ı••'l .ı.··• 'I'•' 'la J"•"�"
� J .Jı, · ü.a! · - .,..v-....•• ....,.'"· .Jr · '' ıs 1
- . . .. . .. . .. ,,. .,
(2)
; •�1 �;.:, ' �-:;.:;;; . ;,s:Y-J
·ı'······' • ı,-, ,---r=-. ·�·,· �--, ı,,.,•,i.
. • ı --,,• p , d U -J .) "-""' c � � ...ı : 61 ...ıs."""
- -- - .. � .... � , .
BİR KİMSEYİ KENDİ YERiNE HALEF EDİNMEK YAHUT
HALEF EDiNMEYt TERK EYLEMEK BABI
11 - (1823) ......... : İbn Umer (R) şöyle dedi : Babam vurulduğu
zaman yanına geldim. Etrafında toplananlar kendisini sena edib, «Allah
seni hayırla mükafatlandırsın• dediler..Umer :

KITABU'I,-IMARI: 13
- Ben hem ümidli, hem korkuluyum dedi. Yanındakiler:
- Bir kimseyi kendine halef ta'yin et dediler. Umer:
- Muayyen bir zatı kendime halef ta'yin ederek hayatımda ve ölü-
mümde işinizin rnes'fıliyetini mi yükleneyim? ben bu hilafet işinden olan
nasibimin ziyadesiz noksansız hacet mikdarı olrnasım, ne karlı ne ziyanlı
olnuyarak başbaşa çıkmamı arzu etınişimdir. Eğer yerime bir halef ta'
yln etmekde re'yimi kullanırsam (aykırı bir iş yapmış olmam), çünkü
benden hayırlı olan Ebfı Bekr yerine bir halef ta'yininde kendi re'yini
kullanmışdır. Eğer halef ta'yininde re'yirni kullanmaz, işinizi sizlere bı
rakırsam, şüphesiz benden daha hayırlı olan RasiHullah da (muayyen bir
zatı tasrlli eım.,yib) :sizleri işinizle baş
başa buakmı§dır dedi•.
Abdullah: Babam, Rasfılullah'ı zikrettiği zaman onun da bir halef
ta'y!n etmemiş olduğu hakikatım anladım dedi.
5. Umer kendi yerine muayyen bir zitı halef ta'yln etmeyi.b bu iıi altı lı:lııüik bir ı(lrl
meclisine havile etınifdir. Halel ta'yh, .ımelı:i•, •hallu akd erbibı• denilen büyilk dev
let adamlannm halel seçiııünde bir zit üzerinde ittifak etmeleri ile halııfliğin sahih
olacağında ilimlerin ittüakı- vardır. Devlet reisi. seçimi i§ini sayısı mahddd veya gayr
mahd()d bir ıQriya havile edilmesinin cib olduilunda da ilimlerin iemlı vardır. Yine
böyle bu sılretlerden biri ile devlet reisi seçiminin viclb oldujunda ve bu vucO.bun akil
olmayıb ıer'I olduiunda da ilimler ittifak etmiflerdir. Yalnız A'aam ile bazı lılrlcller
vicib olmadı.jını iddl& etmişlerdir (Nevevi).

14 SAHIH-1 MUSLİM
- Babanın kendi yerine bir halef ta'yin etmiyeceğini bilmiyor mu
sun? deıU. Ben :
- Babam bunu yapmaz dedim. O :
- Hayır, böyle yapacakdır dedi. Ben de bu husılsda kendisi ile ko-
nuşacağıma yemin ettim ve sustum. Nihayet sabahleyin yanına gittim
ama yine de kendisi ile bunu konuşamadım. Artık ben yeminim sebe
biyle sanki sırtımda bir dağ taşıyor gibiydim. Nihayet tekrar döndüm ve
huzCıriına girdim. Kendisi benden insanların halini sordu. Ben de duru
mu ona haber veriyordum. Sonra ona :
- Ben insanlardan bir söz söylediklerini işitdim de bunu sana haber
vermeğe yemin ettim. İnsanlar senin, kendi yerine bir halef ta'yin etmi
yeceğini iddia ediyorlar. Şu bir bakikatdır ki eğer senin bir deve çoba
nın, yahut davar çobanın olsa bu çoban yerine bir halef ta'yln etmeden
d�veleri yahut koyunları terk etse, bu hareketi ile hayvanlan zayi ve
telef etmiş olacağını elbetde düşünürsün. Öyle ise insanlan gütmek işi
daha mühimdir dedim. Benim bu sözüm ona mülAyiın geldi. Başım bir
mUddet yere koydukdan sonra kaldınb bana hitaben:
- (Benim durumum çobanın durumu ile mukayese edilemez). Şüp
heılz Aziz ve Celil olan Allah kendi dinini koruyacakdır •. Yemin olsun
ki eğer ben yerime bir halef ta'yin etmezsem, muhakkak ki Rasıilullah
da yerine bir halef ta'yin etmemişdir. Eğer ben yerime bir halef ta'yi
nlnde re'yirni kullanırıuım, Ebu Bekr de bir halef ta'yininde re'yini kul
lanmışdır dedi.
Abdullah der ki: Vall&hi babam Rasillııllah'ı ve Ebu Bekr'i zikre
dince artık onun hiçbir kimseyi Rasıilııllah'a denk tutmayacağını ve ken
dlılnin de yerine bir halef ta'yin etmeyeceğini kesin olarak bildim.
1. Hz. Uıner, oitlu Abchıllah'ın halef ta'yln ettinııek ıf.yesi ile ileri ırilrdülü çoban ve
devlet reisi ınukayeresfn' bu lflıleııi ile çtlrütmtlşdtlr : Senin ıııuka:v-e ettllln çobıının
durumu ile bizim devlet Nr.llli durumumuz blriblrindeo farklıdır. Şöyle ki: Eğer
çoban yerine bir başkasım halef ta'yin etmeden bırakır giderse. mal sihibi orada bu
lunmad•imdan dolayı koYIJD)an koruyamaz. Çobanın bu ilımlılj koyımlarm telefine sebeb
olur. Halbuki ben halef ıa•ytn etmezsem de yü:ce Allah kendi dinini muhafaza edecek
dir. Çünkü Onun kendi dlrunl koruması, kendi te'ıninatı altıodedır: -0, Raatllunu hidci
ııel ve Jıalo ıl!rı ile görıdffendlr. Çilrıkil o, "'""' c!iOer lriUiltı ı1!tı1en1etı >iiıtfirı le1locak•
dır.,.• (et-Tevbe : 34; et,.J'eth : 28: es-Saff: 9).

KITABU'L-IMARE 15
�..,,)•.,;_ı,
;.11•��IH''":"� (1")
�::..'..,lı:..;•i:::•1;. �: tıl:•1;..,rl;..��;.ı::� -c..,'J'!ı.�c:�=-l:};, (,,.,) - ,,.
j,.r�:��1�ı cl�.;�ı�i'�ı:s" ,��:..'..,I,�-c_.��'a;.:ı'-!;:ı� ,;:ı� . ;;;'!ı_ı
f• , • l f, , , , , • l • (•'
• ,...., 1. ,
. c 'r.ı.�!1 ,�� ;; ,�-1 .:ıı.,.ı;.ıı d! 1 ,��
(3) EMiRLiK TALEB ETMEKDEN VE ME'MÜRİYETE
HARiS OLMAKDAN NEHİY BABI
13 - (1652) ......... : Abdurrahman ibn Semure (R) tahdis edib de·
di ki: Rasulullah (S) bana hitaben: •Ya Abderrahman! Emirlik talebin
de bulunma. Çünkü eğer senin istemenle sana emaret vazifesi verilirse
o vazifede Allah'ın inayetine mazhar olamazsın. Eğer sen, istemeksizin
bu vazife sana tevcih olunursa vazifende Allah'ın yardımına mazhar olur-
sun, buyurdu.
( ) ......... : Buradaki üç tarik ravilerinin hepsi de Hasen'den, o da
Abdurrahman ibn Semure'den, o da Peygamber'den yukanki (13 rakamlı)
Cerir ibn Hazım hadisi şeklinde rivayet etmişlerdir.
,-,,-:-,-•
1
,•ra•- ,,r. _.,;
1
,,,.,,., •• - '" ,". ,•,.� ( )
-!-,..1..,• ..,,_ ,: , ı:.·.l�, ,ıi .•,,.., .:ı ,l�,�.;ı .:ı .J"-:-..,._ı v;, ,vrr - ,t
. .; . ..
,, ... ş .. . . .,, ıı: .• '
;ı
"'
... . , .. ,. ,. _-.11,;i, ııı •ll �
.... ..
Jl ' .. > . .. ..... J ... ..
,
., ·,
. .,, ıs. �..ı�ı, ıi 1 . ;Jiii!!/ ı.r u-;.:..ı..) : ; . 1.$"'
_,. J1 .:,o , ••.ı. .; 1 .:,o , � -½• .:,
� ... .. _, . . . .. ...
.��·�J��vı;:ı�., .�,:;:,1,!J�,ı: ._.;:.,_'J.�:;i ;�,J;.�c_ ,'u;L;�ıı:..�i;:ıı.1
. .
, - .., , • .. • , .. ' • r.::
. C4;� 'u,f ,�,'lj . '.Jl:. � ,pıı�.'JJ, j ! �J I l:t I Jı.;
14 - (1733) ......... : Ebu Musa'l-Eşari (R) şöyle dedi: Ben bir ke
re beraberimde amuca oğullarımdan iki kişi ile birlikde Peygamber'in hu
zuruna girdim. Bu iki kişiden birisi :
- Ya Rasulallah! Aziz ve Celil olan Allah'ın seni tevliye ettiği vazi
felerden biri üzerine beni me'mur ta'yin et dedi. Öbürüsü de. bunun gibi
bir me'mı1riyet istedi. Bunun üzerine Rasulullah (S) :

16 sAHlH-1 MUSLlM
- Vallahi biz me'mtiriyet isteyen bir kimseyi, ve me'mtiriyete haris
olan bir şahsı bu işler üzerine me'mılr ta'yin etmeyiz buyurdu 7•
.. .... >•• , •
... ..
l.,., ... ''; ..... .,, ... ,. ,,... # ... , • • , .
... ,
,.
�-":. ı:.� : ı · . (.r:��,�.l.ülllj).(.� .ı_j.J.J -f:e,- .ı_�I .y.�;, (...) - o
.' .. , ,•1
--
,r.. ,"ıl- ,:...., "'I ..:'$.- Jod..'·' .ı,.. ,r.••.. .ı1ı-: '·' !•ı:. t;,.•-- �!;;il .. >,•,
·ıs·.,...J'. ............ •>.ı,.J', � � •• �ı.ı:�ı:;�. __.. ı.ı:•.ı ...�...ı f=!-ı.ı:
.. , "/,"'
..-• .. ,. ' 1• ... • .. ...
j,)l.>,j, ı:..;·.-·· il'
.
,·.·j,,ı;_ı,··· ··•fl':.·.J'' ---· ·IJI'· --
- ôJ • .:r.r .,ıs:• .:r �-.,... ı.J, ..ıJ'>:J �., � �'
... ..... .. ,,,. .. .
,::.'.ı'iiJ(;« ! � � �I:..;; t_;iı�.,!�İ�t:.ı_,t-ı;.Jlli.!ll::.tjJ�ı;.�I ;:ıt
�iJ�,J(; .;pı.:ıı]i.ı�i::.:;.:.:j ,;. 'iiiJ;'J,Jıiiı;!�� a:.:!ı.5J1,
... ..... .. .. ..
• .:1.}ÇJ-- ,-1-•1• -r.-••ı1
··:ı.:-•<,,,, ,_1 'Jf.:: • --
ı;
�•:. ,- -..;j_ ,..-;1• �-
ıı..-AJı • J .•,. .J C:,- !1.# '"..) ı: ,, , fJ 1 ·ı.8, -.:.,..
_ .UJ ,Ci.!ı • O 1 -
. ... .. .. ..... ...... ..,,_,
4"l;-�u,". ,-:_·.• ;ı:!'cii·�..-·iı ·ı,:;•�:�.-, •:-.• .ll�C ·iı', ·cic ,--�i
... r... c,r."; � • ,,. ,;ı-:: ıs . cJ"'1! .:ı., .•, "",ıı .. �
,,. 1 ... - •
··fk'=k��:Jl'ııı�ı::J�. -;j_,!!��Jl�j. i;l:.!'..ı:ji,.:.ıj·ı:Jl'ı
:p.�ı,Jfü:�;.:i,�ııl:.ı �'J;.�i�,Jl'ı.,j';-1. ,:,:jı;;,:•�-;6'ır
. ı•rıı-. ·l.:liırtı:i.i-•�.-,-�,. --{;..:.ı•�-,!,i.f. -ı1 ,--.iı,ı:..ı :,:;,•�- • ı�ii,Jl'ı
!:1=".:,:r •• j
1
( ıJ;- •C J' • J' ,,.,..JJ, ı.ı-:. (j> V-:-:
. ı;,-;;�}:jİı;(i-'i�}:jİ,;.;i,r�k�i�i,��,Cı!:ı;.iJf.i
15 - ( ) ..... .... : Ebu Mftsa (R) şöyle dedi : Ben yanımda Eş'ari
lerden iki lı:lti olduğu halde Peygamber (S) in huzuruna geldim. Bu iki
kişinin biri ıalımda, diğeri de solumda bulunuyorlardı. Derken her ikisi
de Peygamber'den vazife istediler. Bu sırada Peygamber dişlerini misvak
lamakla megMdu.
- Ne derıln? ya Eba Musa! Yahut da: Ya Abdellahl'bne Kays! de-
di. Ben:
- Sınl hak din ile gönderen (Allah'a) yemtn ediyorum ki bu iki kişi
gönüllerindeld isteği bana muttali' kılmadılar ve ben onlann vazife iste
yecekleriııl de hlssetmeml§dim dedim. Dudaklan yukan çekilmiş olduğu
hal� dlıJerinl misvaklarken dudajı altındaki misvağı hi!A gözümün önün•
dedir. Bu vuiyetde:
- Aıll, yahut : Biz isteyeni işlerimiz üzerine me'miir ta'yin etme
yiz. J.lldn � sen git yA. Eba Mftsa! Veya: Ya Abdellahibne Kays! bu-
1. 14e•-,.ı, haddi ,Atında milli ve lı:tlmll bir vazife olduju için, ııflze). hizmet ebnelc
ıartı7le iri lılr ifdir, Bu. badlalerde ldittlleııen ıııe'mdrlyet delil, ıııe'mdrlyet hırsıdır.
Böıılıı lıııılıı mıkam ve ınıımıb talebinde buluıımakdır. ÇOnkil bu tcyııel ve tablatdakl
lıaılı ııı-ltr lmme lılmıetlııl ııuell ıibl lfl edemez Onlar hırı1ıı maddi mııkııriı ve
ııw'mtl'l,-tler elde etmell· ve ıırf bndl doymazlıklarmı tatmini lıedef edinirler.

KITABU'L-IMARE 17
yurdu. Akabinde Ebu Musl'yı Yemen üzerine vali olarak gönderdi. Son
ra da arkasından Muaz ibn Cebel'i (muallim olarak) gönderdi. Muaz ibn
Cebel, Ebıi Musa'nın yanına varınca:
- Hayvandan in dedi ve onun için bir dayanacak yastık koydu. Muaz
bu sırada Ebu Musa'nın yakınında bağlanmış vaziyetde bir kimse gördü
ve:
- Bu tıedir? diye sordu. Ebu Musa :
- Bu Yahudi idi so�a: musliman oldu, sonra da tekrar eski dinine,
kötü dine döndü veYahudi oldu-dedi. Muaz:
- Ben, bu öldürülmedikce oturmam. Allah'm ve Rasulünfüı hükmü
budur dedi. Ebu Musa :
- Otur, evet öyledir dedi idlyse de, Muaz yine:
.- Ben, bu öldürülmedikce oturmam. Allah'ın ve Rasulünün: hükmü
budur dedi ve bunu böylece üç defa söyledi. Bunun üzerine emredillb o
şahıs öld�dü. Sonra Ebu Musa ile Muaz geceleyin kılınacak nafile na
mazı müzakere ettiler. Biri yani Muiz:
- Bana gelince, ben kuıvvet kazanmak, nefsiqıi ibadet ve taat için
neşatlandırmak maksadıyle uyur ve kalkarım. Ve.bu uyumamdan da ge
cedeki nafile namazımdan umid ettiğim sevabı ümid ederim dedi 8•
8. Buhiri bu h>diııln meııstb olduiu bibm l!Pvanıııcla, Peyııamber'in bu iki sahlblyi Ye
men'e Vedi- haccından öiıce ıı6ııılerdliln1 bildiriyor <Bulıdri, meoıbl, b4'aii Ebi Muıil ••
Muıl,: ile'I-Y""""' koble lıaccm"I-Vod4', V, 322).
Ebd Muaa'l-Eı'ari ile Mub ibn Cebel sabi.biler arasında ilimleri ile ve Kur'An'•
!ımnetleri ile temlyllz etmlı iki mtıblm ııimld,r. Muh lbn Cebel on oeklz yaıında mtls•
liman olarak .Akabe bey'atında bulımmuı bir Emir genci idi. MOıteııni bir zek&ya ve
ııtıoel endAme mAllkcll. lledr'den i'tibheıı bütlln pzilarda Peypmber'in malyyetlnden
aynlmaıııııdır, Peyııamber •Ummetımln haW. ve harlıııı en iyi bileni Muh'clır• buyur
muıılur, Mulz otuz bet yaımda iken Tıblme'da Gor'da bir lldıı kurbanı olmuıdur.
Ebü MOıi da bu yilkal!klikclek 'bir fazileti bAlzcll. Kur'ln okumakda husQal bir
tevflka mazhar olmuıılu. Peypmber : ,Ebü MOıi'ya Divlld Poypmber'in elhinından
bir labn verllmiıcllı.. der iılL
Bu iki sahibinin Yemen ııibi büyük bir ülkenin dünyi işleri arasında ibidet ve
hakka kulluk husOıundald muntazam proıır,ımları bizim için ibrel almac:alc bir huıNS
dur. Muh bir geceyi ilçe ayırıyordu: Uyku, nama-. Kur'ln olt1imak. Uyku vucdclun
kıvlııu olub bütün belleri vazlfeleıin iflısı vtlc(idun Juviiııuııa bajJı bulunduğundan uy
kunun da namaz kadar sevibı m1lclb ı,lcluiunu Muiz lhn Cebel'den öireniyoruz.
F:2

18 SAH!H-1 MUSLİM
;,�.,:,;-"; ;,ı,JJ' -.>•J-� (t)
. ' . .
(4) ZARÜRET OLMAKSIZIN EMİRLİK ETMENİN KERAHETİ BABI
.
16 - (1825) ......... : Ebu Zerr (R) dedi ki : Ben :
- Ya Rasulallah! Beni bir emarete ta'yin etmez misin? diye sordum.
Hunun üzerine Rasulullah eliyle omuzuma vurdu sonra da :
- Ya.Eba Zerr! Sen zaifsin. Bu emirlik i.se muhakkak bir emanetdir.
Şüphe yok ki bu emanet, kıyamet gününde hakaret ve nedamet olacak
dır. Ancak bu emaneti haklı olarak üzerine alıb da onun gerekli kıldığı
vazifeleri yerine getirenler müste,snadır (onlar hor ve pişman olmayacak
lardır) buyurdu.
.,....,�Jr.. . ·,·, �r>_;r' .. r.,,.,.,....ı.. .... ,.,..>ı.�-
: P.j ıİ . '5!-' � I'� . f-' f.! <J_ .:;,.- J �f ıJ'. .J!Aj V
,ı, (1A,�) - V
17 .- (1826) ......... : Ebu Zerr (R) den; (şöyle demişdir) : Ras1llul-
Iah (S) şöyle buyurdu: «Yi Ebi Zerr! Ben seni zaif (kalbli) görüyorum.
Kendime arzu ettiğim her hayır ve saadeti senin için de arzu ederim. (Bu
saygı ve mahabbet sevkiyle emrediyorum ki sen bu irice kalbliliğinle) sa
kın iki kimse üzerine olsa bile emir olma. Herhangi bir yetim malı ida
resini de üzerine alma• 9•
9. Ebu Zerr, İslam'a ilk giren bet zibn birisi idi. lllmde İbn Mes'iid'a milslvl sayılırdı.
Fakat idlre hustisuııda ve mili işlerde garib ictihadlan vardı. Meseli ihtiylcılan fazla
iki kuruşun bir arada toplanmasını Kur'in'ın men ettiji keru:: aanrd1. Beytubnllden
verilen dört yüz dinar payını o ıünü fakirlere dağıtird.L Bu �etle Şim'da Mulviye'hin
vi.liliil zamanmda bu ictihadlanndan dolayı halifelik makamma şikayet edilmiı ve Me..
dine'ye çağrdm.ışdır. Bu defa da .Medine'de Hz. Usman tarafından fetvi vermesi men
edilıtılş ve o da Rebeze köyüne çekilerek otuz iki tarihinde orada vefat etmiıdir,

K1TABU'L-IMABE
' �A.j
.,Jt ,y, :,J,J' ;�, �.,.
J ..J,ı.ıı r'V,.JI' �� (.)
� :.:l• Jı..,:��·J
19
(5) AniL DEVLET BAŞKANININ FAZİLETİ, zALİM OLANININ
UKOBETI, inABE IDİLENLERE KARŞI MERHAMETLi
DAVRANMAYA TEŞViK VE ONLARI MEŞAKKATE
SOKllAKDAN .NEHİY BABI
.
18 - (1827) ......... : Abdullah ibn Amr (R) dan, Rası'.ılullah (S)
buyurdu ki : «Adalet edenler, Allah katında nurdan minberler (yüksek
menziller) üzerinde olacaklardır. O nurdan yüksekliklel'., haddi zatında
huzuru yüksek olan Aziz ve Celil Rahınan'ın yüksekliğindendir. Bu adil
ler öyle kimselerdir ki onlar, kendi ahalileri ve velayetlerinde bulunan
lar hakkında verdikleri hükümlerinde daima adalet ederler• 10•
10. «Adiller, nıirdan minberler üzerinde olaealdardır• demek, All&h'a yakın olanlar, onun
huzilrunda ikramlara mazhar kılınanlar, sanki nilrdaıı yaradılıb da n(u- sa;an yüksek
mekanlar üzerinde yükıeleceklerdlr demekdir. Bu ifideler onlarm cennetdeki hallerinin
ııllzelllii ve mertebelerintn yllkaeklljüıden kiniyedir.
Yemin kelimesi burada Allih'm mllteıAbih sıfatlarından olub mihlyet ve baklkatı
üzerinde söz etmiyerek olduilu gibi iymAn edilecek hwıGslardeııdır. Luptda ise yemin
kelimesi çeşitli ma'nilara gelir :
Yumun ve meymiine : Bereket. kutlu ve sevinçli olmak;
Eymen. meymtin, yimin ve yemin : Kutlu ve ferhunde, mubarek,
Yemhı : Sal cl, yumn, hayır ve bereket.
Yemin: Bereket, zor ve kuvvet.
_Yemin : Sat taraf.
Yemn : Sat tarafa gitmek.
Yemin: Kaaem, ııııd... (Kamil, Ter, IV, '187-'188).

20 SAHIH-1 MUSLIM
19 - (1828) ......... : Abdurrahman ibn Şemame dedi ki: :Aişe'ye
ııeldim ve kendisinden bir şey soruyordum:
- Sen kimlerdensin? dedi.
- Mısır ahalisinden bir kimseyim dedim.
- Sizin sahibiniz, sizin şu gazalannızda sizin için nasıldır? dedi.
- Biz ondan hiçbir şeyi ayıblamadık ve çirkin görmedik. Bizden bir
kimsenin devesi ölürse derhal ona deve verir, kölesi ölürse ona köle ve
rir, nafakaya muhtac olursa derhal nafaka verir dedim.
- Ama şu muhakkak ki onun kardeşim Muhammed ibn Ebi Bekr
hakkında yapmış olduğu şey, benim Rasfilullah'dan işittiğimi sana haber
vermekliğimden beni men' etmez. Rasfilullah (S) benim şu evimde şöyle
buyuruyordu : •Ya Allah! Her kim ümmetimin işinden bir şeyi üzerine
ulır da onlara meşakkat verirse, sen de ona meşakkat ver. Her kim de
ümmetimin işlerinden bir şeyi üzerine alıb onlara lutuf ve merhametle
muimele ederse, sen de ona lutuf ve merhametle muamele yap!»
( ) ......... : Buradaki ravi de yine Abdurrahman ibn Şemame'den,
o da Aişe'den, o da Peygamber'den yukarıki hadis gibi rivayet etmişdir.

KlTABU'L-tMAIIE
,.,�::->,!_"" ......� 'ı •..>.• ı,, ... •
.,,.
......�'ı •...• ,...')I ... ,.• ,,,.•'1 ••. ( )
...... ı.r:)ı.J P." .._.,.J r.ı. !'"'-:'- ·ı.7 ı.JP." • ...,,.'"- ır> H,.,_ ,J> u-
MJ ...
.. ... .. _., ..,
ü.';-�, -�I.j,-;J[ı_�'H:;'i·� · 1-�:.[ı_ ;J,:; • p:;.;.,/�.1�,�,
- - - •
.'ı;:;ıı
20 - (1829) ......... : İın Umer (R) den : Peygamber (S) şöyle bu
yurmuşdur: •Haberiniz olsun ki her blrerleriniz birer çobandır ve her
birerleriniz idaresi altındakilerden sorumludur: İnsanlar üzerinde emlr
bulunan bir kimse bir güdücüdür ve güddülderinden sorumludur. Erkek,
ev halkı üzerinde' bir güdücüdür ve güddüklerinden sorumludur. Kadın,
kocasının evi ve çocukları üzerinde bir güdücüdür ve o da güddüklerinden
sorumludur. Hizmetçi, efendisinin malı üzerinde bir güdücüdür, o da on
dan sorumludur. Haberiniz olsun, her birerleriniz birer ç9banılır ve her

22 SAHIH-1 ııuaı.tıı
birerleriniz güddüklerinden (yani elinin altında ne varsa ona lAyıkıyle
bakıb korumakdan) sorumludur• ıı,
( ) ......... : Buradaki sekiz tarik rAvllei:inin hepsi de yine NAfi'den,
o da İbn Umer'den yukanki Leys'in, Nafi'clen gelen hadisi gibi rivAyet et-
mişlerdir. •
( ) ......... : Buradaki rAvi de Ubeydııllıı.h'dan, o da NAfi'den, o da
İbn Umer'den böylece Leys'in, NAfi'den gelen hadisi gibi rivAyet etmişdir.
( . ) ......... : Buradaki .iki tarik rAvileri de ayni hadisi rivAret et
mişlerdir. Bunlardan Zuhri'nin hadisinde şu ziyAde vardır: RAvl İbn
Umer yahut ondan rivAyet eden oğlu Salim : Rasıilııllah'ın bir de, •insan
babaıına llid malda bir çobandır. ve elinin altındakilerdeıı oorwnludur•
buyurdujtunu sanıyorum der.
( ) ......... : Buradaki rAvl de yine Abdullah ibn Umer'den, o da
P■yıımbcr'den bu ına'nA ile rivAyet etmi§dir.·
ı, 11,,.,.,. ·J·lı -ı,1 - -••·, ••r,,- · ı·•• ·C:,ı,A.
�,ı .lıı" )ıo·: •. � ,;,-�'J _,.ıı:t.u:. t.JJi..ı, .ı .: v»J (ıı,)-T,
• - , ,. , • . t
• "' • ı: - -.,... ·ı -;_ı;:::.·ıı.:; • - ,- .,, -- • •••..., ,·: ., J..:; .
��!" !ı.;'-> '-"'� ıJ : ., 4ıl� . � ı:.ıu(j'!' �:-'J � . ıJ..jı,ı J'-!. � .. '!·1
•
. •• 1 ,••, �-- ı,., •· ·- • • tı �-- ,-�,-J'·'ı{:,'J;')··. ı,J ••
;,. ır. .... ı.ıJ". � ı.ıJ-J .:.-; rJ • ob, ... •ı:> ı.! • . !' .,-J
- -
•ı.: J. r. • l•ı • • � • •. .., •• • •f.•.• • •·•·,. ..- ,,,..
)
�a , u . � fr , v-'.,,_ ;,• �ı.; ..ı, .lef- •R-ı . �..ı, t?: ,.,;,,,;,, (...
',........ - ,,.... .,,. .. J ..... .,.. ..... • •.. ı--.. •
1 �., fi'· .. ,. 1 • • - ,
�.ı,., • · '11: J;: )ljJ. :.-'f':'Jl�I�.:> �'
. C::' ,•,;W.<!.� J-;�.j..ı,1
.��:J''-�;.�l;.�: Jfıı_{;Jı J::i 11.:..
21 - (142) Bize, ŞeybAn ibn Ferrfilı · tahdis etti. Bize Ebu'l-Eşheb,
Hınn'den tahdis etti. Hasen dedi ki: (VAii) Ubeydullah ibn ZiyAıi, Ma'kıl
lbn YesAr el-Muzeni'ye, vefatına sebeb olan hastalığında ziyArete geldi.
il, lu hıdbln ferdi ve lctimll nlılıt ve huz6ru kefil, "'uazrıın bir ldirı, düıtQru olduı,ı
opagıkdır. Hadlade ferdleı'ln biriblrleriııe ve cemiyete kaqı. mWtellef bulundukları ödev
larl noktasından çoban denilmesi, ödev!İı kudslyetiııi ve onun samimiyetle edl edilmesi
luıQmunu !filde etmekdecllr. Cemiyetin hasis ihtiraslardan uzak bulwuın ve dilma fıtri
ıatvetl ile yaııyan çoban, koyuıılarmı gOdlib gözetlerken bunlara karp duydıılu derin
ıalekat ve merhamet hiui. ferdlerde vazife lfi ederken araııılaıı aaııılmlyetln en temiz
ömeilidir. lıte çobandan kudeclllen İna'ni "budur.
Din nazarında güdQcü ve ııüdüleıı üdireci ve idare- edllen) olmadık hiçbir mükel
lef yokdur. Herkes bir balwna güdücil va bqka lür ı..Jnma ııüd6]endir. Cemiyetin her
ferdi başkasmm ;ya zltına, ya mahna karıı ıüdüeüdür, Karıwnda ,ıüdülen denilecek
kimse olmasa bile yine Jı;,ndl orııan)arııwı kuvvelleri ile duyaularuun ,ı1idllcüsQc!Or.
Bunlan iyi korumak ve·AllAh'ın rızi$ına. aykırı· iı]erde lmUanmamıılı:la milkellefdir, Ve
o, b!ltiln bu vazifeleri ııtııel edl edib etmemek :,llzi!nden ıorumluclıır.

KITABU'L-IMARE
Ma'kıl (R), Ubeydullnh'ıı şiiyll• dedi: Benim ıçın bir müddet daha bir
hayat mukadder olduğunu bileydim sana şu söyliyeceğiın hadisi söyle
mezdim. Ben Rasülullah (S) den işittim şöyle buyuruyordu: «Allali'ın,
bir halk topluluğunu güdüb idare etmek vazifesini verdiği her kul, öleceği
gün idare· ettiklerine aldadıb zulmetmiş olarak ölürse, Allah ona cenne�
tini muhakkak haram kılacakdır•.
( ) ·..........: Buradaki ravi d� Hasen'in: İbn Ziyad, Ma'kıl ibn Ye-
sar'ın yanına girdi. Ma'kıl hasta halde idi.dediğini Ebu'l-Eşheb hadisi gibi
rivayet etti. Burada şunu ziyade etmişdir: Ubeydullah ibn Ziyad: Bu
hadisi bana bu günden evvel niye tahdis etmedin? diye sordu. Ma'kıl :
Sana tahdis etmedim, yahut sana tahdis edecek değildim dedi.
: �IJ�)�I� ';:;J -r:�':i.l� �)J �'. �j, ;:,tı;il:J;,J (...)-'''
• , 1111 • J ..... -.. 1 ,. - ,. J ,. ...�. ...-• ..- - ,. • 1
�l�;• .:,ı ! C::�.:ıı�l�, .,1:;::,;�l ı/�. (_r� � �� l,·�: �1:;.'il Jl;,:;. �;,;.ı
�:;.iı�Ji')İ� _.;.._f� -.d:'.dJı : J�;:'�J� . �:-:.,:�ıl� �- �� 'j-J;-;;C.i�'
; - - ..
, ,, •...... •;:.,"' ,...; '1•� .... l''J,'''IJ' '1• ,- ,, !.. .ı,u.-
.. :.,.., ; ... ,.. • ... -.ı'.•...•ı;f·
,,...._, J "'-� • ( 'V'•- • � .......... ı.ı ... � ..ıı ı.ı •-ı ..:,...," . "' .....ı,..
ı...... - � ... ....... .., .,,.. ,:.;; 1,,1; ,T - � .. � ,, - :. •
• C 0:,;:..;:_ı;.�•�-Jı
.. · �iı ı:, ,.• !..r.. ·....�1
1 -..'-, ,•• , -'!,•.. r.�•... l -·11 .. ;,,, ,_. ,...:,,. �- ( )
.�.,..• � v..,.,..c,j_P." . ..,,.... v...,..,--ı. "'.ı... . ..r. .r.,,._. ..ı: ,y; �;ı,J ...
. ��.;J:ı .:-.�'fa .!;�,(_j Z,�ı�;;:!�� . -;_;.;.ıW. ;;i ��i! .;i,j';.;..
- ... ,,, - .. . .. ,. . ..· _,
22 - ( ) ......... : Ebu'l-Melih'den (şöyle deınişdir): Ubeydullah
ibn Ziyad, Ma'kıl ibn Yesar (R) hasta iken yanına girdi. Ma'kıl ona hita
ben şöyle dedi: Ben sana bir hadis tahdis edeceğim ki _eğer ölmek üzere
olduğumu bilmiş olmasaydım bu hadisi sana tahdis etmezdim. Ben, Ra
sülullah (S) dan işittim şöyle buyuruyordu : «Muslimanların (umümi ve
layet) işini üzerine alan, sonra da onların haynna çalışmayan ve onlara
velayet etmekde huliis ve sadakat göstermiyen her devlet başkanı idare
ettiği halk ile beraber cennete girmeyecekdir•.
( ) ......... : .Buradaki ravt de : Ma'kıl ibn Yesar hastalandı. Aka
binde Ubeydullah ibn Ziyad ona hasta ziyaretine geliyordu diyerek Ha
sen'in Ma'kıl'den naklettiği hadis tarzında rivayet etti.
..�.. •.ı ,.,.,.... ., r-: ,
•Jl3..i,,,;;.:ı,!::,:....11.::";.;.. ·.r;ı:.:ı_�f.ı:�-u'J'S..:ı�-�-l:};, c1/1"•) - ",.
:ı1!1liı- _ ı
1
., , • , • - �, .- , • • -,r:. , • ı ,_,, -- - - - ,..,ı;. ı J , _ ,-!'• -. ı:;,
ill?.I'� ı.ırı-=-:'.;, ı uı .si :ı.ıı.i. �b-J{/_ !-''� J-J;-,,ill?.I' �'- rı ':'...-1.:,� .;0,
�;,i�::.;iflli'.�::,.ı, •�Jın,;:;�;:,j::;�i!l(�. i;i.l.'.ı.ı;:,ı;:,::�I • J,�:
. .. , ,..... • ., .. • "'"r.� -• .. ., ,. ,
. •�Jf�, ,·('1:ı. �,;,:Jı �"_1ı:1ı�ı;.: �:.:,;":J.J:Jlli. �/J.�ı;.:.,

SAll!H-t MU!ILtM
23 - (1830) ......... : Bize Hasen şöyle tahdis etti : Ras(Uullah (S)
ın sahAbllerinden biri olan Aiz ib Amr, Ubeydullah ibn ZiyAd'ın yamna
girdi ve:
- Ey oğulcuğum! Ben, Rasıllullah'dan işittim·: •Çobanların en şer
lileri, sevketmekde, suya götürüb getirmekde develere çok şiddetli dav
ramb onları biribiri üzerine sıkıştırarak döven ve zulmeden çobanlardır.
Sakin sen de· o nevi çobanlardan (idarecilerden) olmayasın, buyuruyordu
dedi. Vali Ubeydullah ona :
_:_ Otur. Sen Mqhammed'in sahAbllerinin ancak kepeklerindensin (ya
ni seçkinlerinden, Alimlerinden, yüksekleııi.nden değilsin) dedi Aiz:
- Sahabilerin kepeği var mıydı ki? Kepek ancak salıabllerden son
rakilerde ve onlardan başkalannda var olmuşdur dedi.
Jj,;Jı {.;iJiı.":'� {,)
✓l;.,!' �ç.�i;;Jı:;ı!.�-r-:.ı'·�(11;_. ��i�p_;,i�;,, (...)
.iJ..:,!u_::,;,�:,jd_i::;L:f.�::�,�ijtJ�,��u.';;��ı:::.;... �-;.��j
.,. ... - ... -
·Jç.ui;;J:!�l -=--.�j:::
J , -
.,. r
(6) DEVLET MALINA HIYANE'l'tN RABAMLIÖININ
AÖIRLIÖI BABI

KlTABtrı,.IMAU 25
24 - (1831) .......... : Ebu Hureyre (R) şöyle dedi: Bir gün Ra-
sıllullah (S) aramızda ayağa kalkdı da devlet ve millet malına hıylneti
zikretdi Bu hıyaneti ,•e bunun günahının ağırlığım çok büyülttü. Sonra
şöyle buyurdu : «Sakın sizden hiçbirinizi kıyariıe� gününde omuzunda. bö
ğürmekde olan bir deve olduğu halde gelirken b,ulmayayım! O hırsız
bana:
- Ya Rasulallah! Bana yardım et, diyecekdir..�n ge ona:
- Hakkında hiçbir su_retde şefaat etmeğe rııalik değilim. Ben sana
(dünyada Allab'İn fıükmünü) tebliğ ettim diye cevab vereceğim. Sakın
sizden birinizi kıyamet.gününde omuzunda homurdayan ·bir at olduğu
halde gelirken rastlamıyayım. Bu at hırsızı olan kimse de :
- Ya Rasulallah! Bana yardım et der. Ben de ona:
- Sana hiçbir yardıma muktedir değilim, ben sana bunu,tebliğ. et-
mişdim derim.
Yine sakın sizden birinizi kıyamet gününde omuzunda meleyib dur
makda olan bir koyun olduğu halde gelirken rastlamıyayım. ·Bu koyun
hırsızı kul da :
- YA Rasıllallah! Benim imdAdıma yetiş! der. Ben de ona:
- Ben sana hiçbir imdada muktedir olamam. Ben sana tebltğ etmiş-
,
dim derim.·
Sakın sizden kimseyi kıyamet gününde omuzunda bağıran bir nefs
olduğu halde gelirken bulmayayım. O:
- Ya Rasulallah! Bana yardım et! diyecekdir. Ben de ona:
- Sana hiçbir yardıma malik değilim. Ben sana tebliğ etmişdim de-
rım.
Sakın sizden kimseyi kıyAmet gününde omuzunda çalkalanan elbise
ve kumaşlarla gelirken yüzyüze kar§llaşmıyayım. Bu hırsız da:
- YA Rasftlallah! Bana· yardım et! diyecekdir. Ben de. ona :
- Sana hiçbir yardıma muktedir değilim, ben sana tebliğ etmişdim
derim.
. .
Sakın sizden. kimseyi kıyamet günü,nde omuzunda altuh_ gümüş gibi
sessiz mallar olduğu halde gelirken görmiyeyim. Böyle bir hırsız da:
- Ya Rasulallah! Benim iındAdıma yetiş diyecekdir. Ben de ona:
- Hakkında hiçbir suretde şefAat ve yardım etmeğe muktedir deği-
lim. Ben sana (dünyada Allah'ın hükmünü)
°
tebliğ etmişdim diye cevab
veririm•.
( ) Buradaki ravileı:- de yine Ebu Hureyre'den, İsınfill'in Ebu Hay
yan'dan rivAyet ettiği yukarıki _hadis gibi. rivayet etmişlerdir.

26 SAHIH-1 MUSLIM
25 - ( ) ......... : Buradaki raviler de Ebu Hureyre'nin; Rasulul
lah ,s) devlet ve millet malından hırsızlığı zikretdi ve bunun günahının
ağırlığını çok büyültdü diyerek bütün hadisi naklettiğini rivayet etti.
Ravi Hammad dedi ki : Sonra bunun ardından Yahya ibn Said'in bu
hadisi tahdis etmekde olduğunu işittim. O da bize Eyyıib'un yine kendi-
sinden tahdis ettiği tarzda tahdis etti.
( ) ......... : Burada yine Eyyub, Yahya ibn Said ibn Hayyan'dan,
o da Ebu Zur'a'dan, o da Ebu Hureyre'den, o da Peygamber'den yukar
daki ravilerin hadisleri tarzında rivayet etmişlerdir.

KITABtrL-IMARE
(7) DEVLET ME'M0KLAKİNA IIEDİYEI,ER ALMALARININ
HARAM KILINMASI BABI
27
26 - (1832) ......... : Ebu Huıneyd es-Saidi (R) şöyle dedi-: Rasiilul
lah (S), Esed kabilesinden İbnu Lutbiyye denilen bir kimseyi zekat me'
mii.ru ta'yin etmiş_di. Bu zat vazifeyi görüb Medine'ye geldiği zaman :
- Şu sizin zekat malımz, bu da benimdir,· bana hediye verilmişdir
dedi. Rasiilullah, hemen minber üzerine hitabeye kalkdı veAllah'a hamdu
sena ettikden sonra şöyle buyurdu :
- Kendisini zekat toplamağa gönderdiğim 'şu me'miirun hali nedir
ki.! Şimdi gelıniş : Şu sizin zekat malınızdır, bu da bana" hediye verilmişdir
diyor. Bu adam babasının yahut anasının evinde otursaydı da kendisine
bir hediye verilir miydi, yoksa verilmez miydi görseydi ya. Muhammed'in
nefsi elinde oliın Allah'a yemin ederim ki, bir kimse hıyanet edib Bey
tulmalden (hakkından başka) bir şey alırsa, muhakkak kıyamet gününde
o insan çaldığı malı boynuna yükleyere.k getirir. Çaldığı hayvan deve ise,
boynunda inleye inleye; sığır ise avaz avaz bağırarak; koyun ise şiddetle
ferhad ederek (Arasat meydanına gelir).
'
Bundan sonra Rasiilullah iki elini koltuk altı beyazlığı görünene ka-
dar kaldırdı. Sonra da iki defa : •Ya Allah! Emirlerini tebliğ ettim mi?
. Emirlerini tebliğ ettim mi?• dedi.
( ) ......,.. : Ebı'.l.Humeyd es-Saidiyy dedi ki: Peygamber (S), Ezd
kabilesinden bir kimse olan İbnu'l-Lutbiyye'yi zekat üzerine me'miir ta'
yin etti. Sonra da bu me'miir zekat mallarım getirdi ve Peygamber'e tes- ·
!im etti. Bu sırada :
- Şunlar sizin zekat mallarınızdır, şunlar da bana hediye edilen he
diye mallardır dedi. Bunun üzerine Peygamber :
- Sen, babanın ve ananın evinde otursaydın da sana hediye verilir
miydi yoksa verilmez miydi· bakaydın ya! buyurdu, Sonra Peygamber
halka h!tab etmek için ayağa kalkdı. Ravi bundan sonra (26 rakamlı) Suf
yan hadisi tarzındıı zikretmişdir.

28 SAH!H-1 MUSLIM
27 - ( ) ......... : Ebu Huıneyd es-Saidiyy (R) şöyle dedi : Ra
ıQlullah (S), Ezd kabilesinden İbnu'l-Lutbiyye denilen bir kimseyi Su
leym oğullarının zelı:itları üzerine me'mur ta'yin etmişdi. İbnu'l-Lutbiyye
vazifesinden geldiğinde Rasulullah'a hisab verdi de : Şu sizin zekit ma
lınızdır. şu da hediyedir dedi. Bunun üzerine Rasulullah ona: «Eğer sen
doğru söylüyorsun, babanın ve ananın evinde oturaydın da sana hediye
getirilir miydi görseydin! buyurdu•. Sonra bizlere hiti.b edib, evveli Al
llh'a hamdu seni etti, sonra da : •Amma ba'du• diyerek şöyle buyurdu :
,Ben içinizden birisini, AllAh'ın bana havile buyurduklarından şu zekit
işine ta'yin ediyorum. Mütelkiben bu zlt geliyor ve : Şu sizin zekit ma
lınızdır, şu da bana hediye edilmiş olan bir hediyedir diyor! Bu adam
sözünde doğru ise, hediyesinin kendisine gelmesi için babasının, anası
nın evinde otursaydı ya! Allih'a yemin ederim ki sizden bir kimse Bey
tulmalden. hakkı olmayarak herhangi bir şey alırsa muhakkak kiyimet
gününde fazladan aldığı o malı yüklenerek Alli.h'a kavuşacakdır. Ben
sizlerden inlemekde olan bir de-.ıeyi yahut bağırmakda olan bir sığın
yahut da feryid etmekde olan bit koyunu yüklenerek Allih'a kavuşan
bir kimseyi kat'! olarak tanımakdayıni>.
'
· Bundan sonra RasQlullah ellerini koltuk altı beyazlığı görünene ka-
dar kaldırdı sonra da : •Yi Alllh! Emirlerini tebliğ ettim mi?• dedi.
Rivl : Peygamber'in bu hareketlerin! gözüm görmüş, bu hutbeyi de
kulağım işitmişdir dedi.

KITABU'L-IMARE 29
28 - ( ) ......... : Buradaki üç tarik ravilerinin hepsi de Hişam'-
dan bu isnadla rivayet ettiler. Bunlardan Abdete ile İbn Numeyr'in hadis
lerinde Ebu Usame'nin dediği gibi: İbnu'l-Lutbiyye geldiği zaman Ra
sulullah (S) a hisab verdi ifadesi vardır. İbn Numeyr'in hadisinde : •Val
lahi kat'i biliniz! Nefsim elinde olana yemin ediyorum ki, sizden biriniz
Beytu'l-mal'den bir şey alırsa...• ifadeleri vardır. Sufyan'ın hadisinde ise
Ravi : Bu hadiseyi gözüm gördü, hutbeyi de iki kulağım işitti. Zeyd ibn
Sabit'e de sorunuz. Çünkü o benimle beraber hazır bulunuyordu demişdir.
29 - ( ) ·······:· : Urvetu'bnu'z-Zubeyr'den, (şöyle· demişdir) : Ra
sulullah (S) bir kimseyi zekat sadakası üzerine me'mur ta'yin etti. Mü
teakiben o zat pek çok mal getirdi de : Şu sizindir, şu da bana hediyye
verildi demeğe başladı. Ravi hadisin bundan sonrasını yukardaki hadis
tarzında zikretmişdir. Urve ·dedi ki : Ben, Ebu Humeyd es-Saidi'ye hita
ben:
- Sen bunu bizzat Rasulullah'dan işittin mi? diye sordum. Bunun
üzerine Ebu Humeyd :
- Doğrudan d9ğruya Rasulullah'ın ağzından kulağımıı geçmişdir
dedi.

30 SAHlH-1 MUSLIM
30 - (1833) ......... : Adiyyu'bnu Amire el-Kindi (R) şöyle dedi : -
Rasulullah (S) dan işitdim «sizlerden her kimi bir işe ta'yin ettikde o da
bir iğne ve daha yukarı değerde bir _şeyi bizden gizledi ise bu meblağ
kıyamet günü onun getireceği bir hıyanet ve hırsızlık metaı olmuşdur•
buyurdu. Bunun üzerine şekli hala gözümün önünde olan Ensar'dan siyah
bir insan Rasulullah'a doğru kalkdı ve:
- Ya Rasulallah! İşini benden kabul et dedi. Rasulııllah :
- Sana ne oldu? diye sordu. O zat :
- Senden şöyle şöyle buyurduğunu işittim dedi. Rasulullah :
- Ben onu işte şimdi de söylüyorum. Sizlerden her kimi bir vazifeye
me'mur ettikse o işin azını çoğunu getirsin. Ondan kendisine ne verilirse
onu alsın. Nehyedilenden de kendini çeksin buyurdu.
( ) .....;... : Buradaki iki tarik ravileri de : Bize İsmail bu isnidla
onun benzeri hadisi tahdis etti dedilera
( ) ......... : Kays ibn Ebi Hazım haber verib dedi ki : Ben Adiyy
ibn Amire el-Kindi'den işittim şöyle diyordu : Ben Rasulullah'dan işid
dim şöyle buyuruyordu... bu hadis de yukardakilerin hadisi gibidir.

KITABtrL-lMARE 31
(il) DEVLET AMİRLERİNE, MA'SİYET IIARiCİNDE iTAATIN
VUCOBU, MA'SİYETDE İSE İTAATiN HARAM KILINMASI BABI
31 - (1834) _________ : İbn Cureyc dedi ki: •Ey iymin edenler! Al-
lah'a itaat edin, Peygamber'e ve sizden olan emir sahiblerine de itaat
edin. Eğer bir şey hakkında çekişirseniz onu Allah'a ve Peygamber'e dön
dürün, eğer Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsamz. Bu, hem hayırlı hem
netice i'tibinyle daha güzeldir• (en-Nisa : 59) ayeti Abdullah ibn Huzafe
ibn Kays ibn Adiyy es-Sülemi dolayısıyle nazil olmuşdur. O sırada ki
Peygamber onu bir müfrezpye kumandan olarak göndermişdi. Bunu bana
Ya'la ibn Muslim, Said ibn Cübeyr'den, o da İbn, Abbas'dan haber _verdi 12•
12- Meşhür tabii alimlerinden Zeyd ibn Eslem bu iiyetdeki emir sibı'blerinden maksad uune
velayetini, millet nufuz ve kudretini temsil eden devlet adamlarıdır demiş ve bu iyetden
önceki : •Şüphesiz ki Alta.h size emci-nederi ehillerine uennetıi.ıiı, i:ııso.,da1' 4,-aaındtı hü,C..
mettiğiniz .mman adaletle hükmeylemenizi em-revler. Allalı, bununla size (lffÇ'ek ne güzel
öğüt· tıffltıOT. Şüphe :ııok ki Allah Jıakkıvle ipdid, Jıakkıı,le gôriicüdüra (en-Nisa: .58)
iyeü okuyarak bu tefsirindeki isabetini göstermqdir.
Bu iki l)Tetde devlet kurum.unun Ve İslam idare h�unun en esaslı hüJdimlerine
işiret olunmuşdur ki İslam ümmetinin ilk ve en önemli vazifesi kendislııe ehliyetli ve
kudretli bir devlet bafkanı seçmesi ve bu sftretle devlet ldires1 kurmaaıdır, Bu muhim
vazifenin ehemmiyetini Peygamber (S), ıu badisi ile bellrlmitdir: • Jl...-
'lı.,_J ;öl
-.L..11 _,l,::."!ı .lal .,ı, = Devlet makamı, millet tarafından ehil olmayan kinıaeye sal
tanat 'tahtı yapıbb oturtuldu mu o millet fellketi gözlemelidir• (BııhArl. Um).
Dijer tarafdan devlet idAresi kendilerine birer eminet olarak verilen devlet adam
larına da millet üzerinde adiletle tasarruf etmeleri emrolunmuıdur. Bu da onların en
esaslı ve mütekabil vazifesi .bulunuyor. Metindeki fıyetde millet tarafından seçilmiş,
adılletli devlet adamlarına da itaat edilmesinin milli ve dini bir vazife olduğu bildiril
mişd..ir. Bu itiat, millet ve hükümetin karfılıklı seçim ve adalet vaztfeleri tcibıdır. Hu
kuk nazariyelerine göre millet, devlet başkanı seçer ve onun teşkil ettiii hükümeti ka
bul etmekle ulu'l-emr denilen idare amirlerine vekalet vermiş oluyor. Vekilin Adilalle
tasarruflarını kabıll etmek müvekkil için huk6ki bir zariıretdir. Bundan dolayı meşnl"
ve Adil bir hükümete karşı isyBll, Allah'a ve RasGlune kBl'Şl isyin telakki edilrnijdi.r.
•Metnin, Nisiı: 59 Ayetindeki kayullardan biri de mu'minlere hitaben minkum
<= sizden) kaydıdır ve ma'nisı açıkdır. Mu'minlerden olmayan ulu'l-emre itaat dinen
v8cib kılınmanuıdır. Bu husılsda itaat deiil, varsa bir ahde ri&yet bahis konusu ola•

32 SAH!H-1 MUBLIM
:Yic·3J . =l'..yııl:;.�,=1;�11 .;_1::;. tt;;.�'j� . ':-':;.� ;.;.Jkt�, <···>
r - •
• C jt:.;•;;i�iı�::;J1
- -
32 - (1835) ......... : Ebu Hureyre (R) den, Peygamber (S) şöyle
buyurmuşdur : •Her kim bana itaat ederse o Allah'a itaat etmişdir. Her
kim de bana isyan ederse, .Aliah'a isyan etmişdir. Her kim emire itaat
ederse o, bana itaat etmişdir. Her kim emire isyan ederse, bana isyan
etmişdir•.
( ) ......... : Buradaki ravi de Ebu'z-Zlni.d'dan bu isnadla rlviyet
edlb, •her kim emire isyin ederse, bana isyan etmişdir• fıkrasını zikret
meınişdir.
cakdır. Fakat batın vAcib olmamasından behemehal qyiııın vudibunu anlamaia kal
kışrnamalıdır. Tiatın vicib ohnaması, jsyinın vudlbunu prektirmeyecej!nderı ibat
mecb1lr.iyetinde bulunmamakla isyan mecbibiyetinde bulunmak arasinda fark vardır.
lsyin hakkı bafka. isyin vazifesi ;yine ba§kadır. BinienaJe-yh buradan aayr -ınu'min bir
muhitde bulunan mu'minleriıı şuna buna karşı isyankar bir ihtilalcı vaziyetinde telakkt
edilmemeleri, fakat m1•'min1erin her nerede bulunurlarsa bulunsunlar Allah'a ve Ra
ııulune karıı ma'siyetderı sakmıb kerıdlleıinden oları ulu'l-emre ibat etmeleri ve tii(lt
lara boyun ejmemeleri luz4munu anlamak lazım gelir.
Ayetde ,......ı deııllmeyib .ı.; ,.ı..•ı-.mr buyuruiması dikkate ıa;varıdır. Bu ınef
hOm, emirlere, lılklmlere pmil oldukdan bqka omre bihakkın sihlb olmak ve mercii
umilr bulunmak ma'ııilarııu da tazamımuı 'eder_. Bundan. dolayı iıelel mQleuirleri bu
ulu'l-emr hakkında birkaç vecih ileri sümıilıflerdlr :
a, Rlşid hallleler,
h; NuzGI sebebine nazaran ıeriyye emirleri yani . kumarıclaıılar,
c, •...Hclbulci °"" Pırı,oa.-m&er'e ı,e ifleri,ıcle enıt-r .U.bi ola:ı,lcını arz etaitler el
betde bunlann lailnbdta kodit olanlan onu anlarlar, blllrlfflfi.•.• (aı-Nisl: 83) Ayeti de,.
Weti ile htlkllın iİtinb&tına müktedlr oları lbn va lıkh ehli olduiu zikndllmlf va bununla
emrin :,alııız ukerl ve !eril ha:,si;vete mahsGs olma;vıb daha zi:,ide kul! ve teır!I hay
siyete 11d bulwıduiu da &iisteriJ.ımıdlr. ffioien.J•yh i;vetin beyin usblbuna ve rivlı,et•
!erin tamiınına nazaran meseleyi daha ziyide bir -c:eıııi;vetle dti§üıunek gerekiyor. Bunun
için Fahrudılin Biziy bu esisı tetkik ederek Allah ve Rasulullalı'dım sonra içtlmil bir
hey'et hAliııde itlatleri vi.cib kdınan ulu1.-emrden maksaıl haUıı a.kd nbibı. denilen ve
ittifakları bir ,unımeti temsil ederek Kitl.b ve slbmet'den sonra dojrudan doğruya ııer'i
bir delll teıkil eden icmi' ehli olması lhım ıeJdiiini, Allih'a ve Peygıımber"e itlatden
sonra arı mutlak · ibatm ancak
0
bu olalılJeı,ejini, emlr1er. hlkimler •va ilimlere lbat
de buıılardarı birine _mUWeai' bulundujunu mildellel ve ınıılaual' bir ııllratcla ba;viıı
etm!ıdlr• (llıık Diııi, il, 137.._1377).

KlTABU'L-IMAHE 33
.
33 - ( ) ......... : Ebu Hureyre (R) den, Rasulullah (S) : •Her
kim bana itaat ederse, Allah'a itaat etmlşdir. Her kim bana isyan ederse,
Allah'a isyan etmişdir. Her kim benim emirime itaat· ederse, bana itaat
etmişdir. Her kim de benim emirlme isyan ederse, bana isyan etmişdir•
buyurdu.
( ) ......... : Ebu Seleme ibn Abdirrahman haber verdi ki, kendisi
Ebu Hureyre'den : Rasıilullah buyurdu ki... derken i§itmiş ve aynen yu
kanki hadisin benzerini nakletmlşdir.
( ) ......... : Buradaki üç tarik ravileri de Ebu Hureyre'den yuka
rıkilerin hadisleri tarzında rivayet etmişlerdir. Bunlardan Alkame : Bana
Ebu Hureyre ağız ağıza tahdis edib, RasıiluUah'dan i§ittim dedi demişdir.
· ( ) Bize Muhammed ibn Rafi' tahdis etti. Bize Abdurrazzak tahdis
etti. Bize Ma'mer, Hemmam ibn Münebbih'den, o da Ebu Hureyre'den, o
da Peygamber'den yukarkilerin hadisleri gibi tahdis etmlşdir.
F: 3

34 SAHİH-! MUSıJM
34 - ( ) Bize Ebu't-Tfıhir tahdis etti. Bize İbn Vehb, Hayve'den
hııher verdi ki ona da Ebıl Hureyre'nin azadlısı Ebıl Yunus tahdis edib,
lll'rı Ebıl Hureyre'den işittim, Rasulullah -(S) den böyle söylüyordu dedi :
• llcr kim emire itaat ederse• dedi de, ..benim. emirime• demedi. Hem
miım'ın Ebu Hureyre'den rivayet ettiği hadisde de böyledir.
• •'Jl� .. ,.#
•"f!_ .._,,,,, .. ,.l,-...,_ , ... ,., .. ,.�
(
: ·ol:!- ıi. ':-'fal.r ır)! . -1-=!-..ı_ ._�, J,.,.:.,-..ı_-1:!-v�, ıı.r,)-to
•
J;: J�. ;;_;�i;;' �ı;.:iı�r..�i;; '/:ı;�i;; ��ı;½;� =,,;i.i Ü�
;]i:,. �:,C:,4:,. !l�;!lf�. tÜ.llj C:=.ıı4,��•0,'..�
. • �l;
35 - (1836) ......... : Ebü Hureyre (R) şöyle dedi: Rasulullah (S) :
,Neş'ende, kederinde, zorluğunda, kolaylığında ve başkalannın kendi ar
zulannı senin haklı durumun üzerine tercih ettikleri hallerde de (amir
lere) dinlemek ve itaat etmek senin üzerine vacibdir• buyurdu.
ı,j'i. --�·•,-& -•.{iı ,•• ,.• �,...........,,.. ,,,,_ ,., .. ,,. ( ) "
: ıı.�.j J.J,S;"""'• !J.ıJ_� �J�� ıJ.;"'-! _,_ ,._,JIIJ IAl"V -"
' !... �., .. J-
li :J: ·, ·.. ı• ., • �, - • .. � ..... ,:• .. ;...., • ,, , �, ,., f"':'4' ..
ı.r-;- "'• : .• J) ıJ. � ' �..., � � � � ' "'./. u.1� ' ��ı.ı-!.J-. ..ı_ �·.ı.,.
.. - ... ..
•ı• ,
.,., • ' •• , •
. �1),'lle_�I�.:,�.:,l,-c:::''C::..1.:,ı�G.jl
36 - (1837) ......... : Ebıl Zerr (R) : Halil'im bana, üzerimize amir
ta'yin edilen kimse azası kesik bir köle de olsa dinleyib itaat etmemi tav
siye etınişdir dedi.

KITAııU'L-IMARE 35
( ) ......... : Buradaki iki ravi yine bu isnadla riv_ayet edib : Etrafı
kesilmiş Habeş'li bir köle olsa bile demişlerdir.
( ) ......... : Burada da Şu'be, Ebft Imran'dan bu isnadla (36 ra
kamlı) İbn İdris'in dediği gibi : Azası kesilmiş bir köle de olsa diye riya
yet etti.
. ı l'•:.:. ll.:O ,J;,-
... . .
'ıı,", r • ,lı ,-. ı, . .,,,., • , 1• t-ı•·• 'c:fJ r;.• - -. •"• •ı •·· ,,_._ ''ıı• �- ( )
l,lpJ,)i.J �·��·� ı.J Jı:.;.b-.�ıJ ı.Jfa, .:ı. ....,,ıı, ...
... . :.. · �--- •• ,;, •., · ·
ı"•,.
JI
ı" ."'.
"'
ı· ..
. Cl>�ı..!.,u,. ..JI
. -... . .
37 - (1838) ......... : Yahya ibn Husayn dedi ki : Ben ninemden
işittim, kendisi Veda haccında Peygamber'den işitmişdir. Peygamber (S)
hutbe ırad ederken: «Üzerinize, sizleri ALLAH'IN KİTABINA göre idare
edecek bir köle bile vali ta'yin olunsa, sizler o valiye dinleyip itaat edi
niz, buyuruyordu.
( ) ......... : Buradaki ravi de Şu'beden bu isnadla rivayet etmiş
ve : «Habeş'li bir köle olsa da• demişdir.
( ) ......... : Buradaki ravi de yine Şu'beden bu isnadla tahdis et-
miş ve : «Kesik, Habeş'li bir köle olsa da, demişdir.
( ) ......... : Burada Şu'be bu isnadla tahdis etmiş fakat, «kesik bir

36 SAHİH-1 MUSL!M
Habeş'li olsa da• fıkrasını zikretmemişdir. Bir de: O kadın Rasulullah'
dan Mina'da yahut Arafat'da işitınişdir kısmım ziyade etmişdir.
( ) ......... : Yahya ibn Husayn, ninesi Ummu'l-Husayn (R) dan:
Yahya dedi ki: Ben ninemden işittim şöy.le diyordu: Ben Veda haccında
Rasulullah (S) ile beraber hacc ettim. Rasfilullah birçok sözler söyledi.
Sonra ben ondan işittim. ki şöyle buyuruyordu : «Eğer sizin üzerinize, siz
leri ALLAH'IN KİTABI'na göre sevk ve idare edecek olan kesik yahut
siyah bir köle bile vali tay'in edilirse, sizler onu dinleyiniz ve itaat eyle
yiniz.»
(:j , ••• , � ···· ·
••-- c··.,--11·•-)'''i. 1-••- ,
·-:'ıl ·' •- - •- '·'••·•. ••�• ( )
.ı..., G . ..ıuu ,,., ı..ra-""-'>. • ıs- <J.J.J.,'-:'� ıJ. Jf'J ,.._,.ıı, ...
•
•.i: r,,İı,�•- 'ı ,_,,,r!.,,,.- •
1 r.-.•- --!••ı
. .,:. ' >ı:...' ..L_.. ' .. � .•.& il'}> •. ' ı:,-'> • � .,
.. ,,. • ---.-:.. , , •• u- ; � -· •
38 - (1839) ....... : İbn Umer (R) den: Peygamber (S) şöyle bu-
yurmuşdur : «Muslim olan kişiye, hoşlandığı ve hoşlanmadığı hususlarda
(amirlerini) dinlemek ve itaat eylemek vacibdir. Ma'siyet ile emredilmesi
hali müstesnadır. Ma'siyet ile emrolunursa onları dinlemek ve itaat etmek
yokdur» 13•
13. Bu hadisden devlet reisinin ve onun ta'yin ettiii Amirlerin Allah'a ma'siyet olmayan
emirlerini dinlemek ve onlara itaat etmek vi.cib olduğu anlaşılıyor. Daha açık bir ifide
ile bu hadisde: •Devlet amirlerinin emirlerini dinlemek ve ma'siyetle emrolunmadıkca
itaat ve icibet etmek mu'min üzerine viclb bir hakdır. Ma'siyetle emrolunduğu zamanda
onları dinlemek ve onlara boyun e,imek yok.dur• buyurulmuşdur.
Şu halde itaat etmeyib de isyaJl ve ihtilil mi edilecek? Hayır, itAatın vAclb olma
ması, isyln ve ihtililin vucübunu gerektirmez.. İti.atın mecbtlri olmaması ile isyAn mec::
b'llriyeti arasında mül&zeme yokdur. Haccic'ın bunca zulumlerine, binlerce sahibinin
kanına girmesine karşı Enes ibn Milik isyina müsaade etmemiıt:U. İslim .c:Uni her ne
ıekil ve s'llretle olursa olsun ictimll karışıklıkdan, ummetin birllk ve beraberliiinin
kırılmasından ummeti sakmdırmışdır.
Zalim ve kötü Amirler hakkında Alimlerin ictibidı ıöYledir ! Bir fitneye, bir zulme
sebeb olmadan dilşürülmesi mumkin olursa dtişil:rülür. Mumkin olmazsa sabredilir,
Fakihlerden bazıları da şu tezi ileri silrmüşlerdir: N.sık kiı,iye ihtida Amme velA
yeti akdolunmamalıd,r. Adil olarak bey'at akdi · yapılıb da sonra zulme başlarsa bb,
küfre tutunmadıkca -ona karşı hurO.c ve ihtilal sahih değildir. Kilfril iltlzam ederse hurG:c
ve ihtilil bazı şartlarla v&cib olur. .Ma'siyet ve kafirlik.de itaat bahis konusu olmıyacaiını
buradaki birçok hadisler yanında şu BYet dahi sarih olarak ifade etmektedir :
• J,,_ı_..'1,.;,;'I j .:,,__._.._ _;,:.ılı u:!'.,-l•.,...ı 1,-,!aiV, .:,,+ı, .iıı,-·�
= Artık AUdh-'ıı ittika. edin. ve baft4 itaat edin. Musrifle,i11 - mufritleriflı- emrine
boı,u.n eğmeı,i,ı.. Ki onL:ır ı,e,ııüziinde /eaad vapcır, ulah etmeı: kim.nlen.Hr- <eı-ŞuarA :
150-152),

KITAnu·ı:.-IMARE 37
( ) ......... : Buradaki rilvilerir, her ikisi de Ubeydullah'dan bu is-
nfıd ile yukarıki hadisin bı,nzerini rivayet etmişlerdir.
::; ';,:� (::�: i�. ( �f!il ;j'} �:UIJ) J::, ::;ı:;�:!il::; 'ti l,:}J, (IAt•)- f�
. ' ....... , . . .
,ı,11;; �1...1 , .. �•
1 •t· • .. ,... :,ı, •· 'ı•.., -;:...
..
,. .• .... •.. •..,.• ... -:....� r
--
..•,. ........
',l;!/1 !" ı.ı.,,..) ,J ! .,;• ,:,• ' .r> f-;#ıJ, .:r'•¼:<- 'I. �.:r'H.) .:r ı..,-;, ı:,;->- • .J'-
.. .. .. -
'�J�iıJ;,. ı�..,t��i-:.,.� ;r;k �.,t;,,Jli.:,.ıj& ;;;k. .;.;)�;i;��
ı;.;::·t:,'), �..,t��I ,J�ı:,i ��, Jra ��ı�;.::,ı_ ��·�2ı;. �&i�:ı.�1
�l!.ıı lil .�ı �=-4•.:��U.,;;,Jli., .ı�:.:.-J:,i �f'
:iı_Jli.,• ��l_ı-';�l lı:i,ıjıy-�
•
. ı ..;J�IJ
- .
.
3� - (1840) ......... : Ali (R) den (şöyle demişdir) : Rasulullah {S)
bir müfreze gön.derdi ve Üzerlerine bir kimseyi kumandan ta'yin etti. Ni
hayet kumandan bir ateş yaktı ve maiyyetindekilere : Ateşe giriniz! diye
emretti. Bir takım insanlar ateşin içine girmek istediler. Diğerleri ise :
Bizler ateşten kaçmışızdır dediler. Muteakıben bu, Rasulullah'a zikrolun
duğunda Rasulullah bu ateşe girmek isteyenlere hitaben : «Eğer ateşe
girmiş olaydınız onun içinde kıyamet gününe kadar kalacaktınız� buyur
du. Diğerlerine hitaben de güzel bir söz söyledi ve : «Allah'a ma'siyet hu
susunda itaat yokdur. İtaat ancak ma'ruf (ve ma'kiıl olan emirler) hak
kındadır, buyurdu.
ı;Ji.i-:, . ��,;'_;..;i:, ..,..:;.� #'J� ;;!��til:};,J (...) - f.
"- - ,
tr··· ... ,.:."'t "' •,.... -:,.,.., .• ....
...
'
.,.
•�;,r:..--... J_ <:r.-..�,,. 1;'·
1; tiiuı.
'.,;•.:r',:,-►
J' f;• ıJ. ..,. ' •¼,'- '!. � .:r J.r J "' ->- • C:- J "' ..ı.,, : • - �
- . -
- ., ' C: .,. #' ... ,, " ' ... li
, ,,,,,, ,,,- ·ı· --,- ı- '"' ...,.• •ı''J''-·ı· .•. ,t,)I;;. -,,, ,-----,J-
. .,�J "U .,••� ı.J r•.). J ·! ,..)1
� J";J r:-J.$ ·-- J · �-r�!"' 4J.,-) � •
• ' t ı: , , .. ,,, ...
-�
'Jf- ili• I ,--. .. ,.r. , ·, 'JCı:a "·' I ,..... ,-i "'JI ,,., 'Jı-': • .,. ·,, ,,,,. ....
: .; (. J.I.İJİ. ;� J-1:!J : ıi ("."' �, ı:- . � : uı · •ır�•.r.""
,,. .. .,,_ ,. ..... , r t •
�•.•:..:,"!iı';; , J�. �);.;�: J�. �: l)'iılf.J.ij � IJ::..S.j � � t.ı;_J. ',;:•(
.;,.�.,.�::..,;',:,C-,.�'irıJıu.1{Jı 0:� �ı�;,.JJl�i) ılı,ıjlf.-,r�Jl
.« ..;J�:jıj i;ıi.ıı(!1 .ı;:!ı.,;�ı:;�.,t.;�.J�.��·�IJ'.)� ı;;;J ü.' �lll
- .. . ..
,,,,. ''1".l, .. .I , _ _, ,.,., ,,._, '-'•",.. : ..•
ı•
, I•�"' ( )
- ., , •1• .. 1 cfi... . 1 •• (; ,.
.•,�.:--: -4-,•�·�,ı,-!ı.,,.J! J __ j"-->--� �;!
·'· ...,-,111, ...
40 - { ) ......... : Ali (R) şöyle dedi : Rasulullah (S) bir seriyye
gönderdi, üzerine de Ensar'dan birini (Abdullah ibn Huzafe'yi) kuman
dan ta'yin edib mücahidlere de kumandanlannı dinlemelerini ve ona itaat

38 SABIH-t MUBLIM
etmelerini emretmişdi. Yolda bir §t!Y husOıunda maiyyeti, kumandanlanru
öfkelendirdiler. Bunun üzerine kurnandanlan:
- Bana odun toplayın diye emretti. Muc:Ahidler ona odun topladılar.
Bu defa da:
- Odunu ateşleyin! emrini verdi Müdhidler ateıı yaktılar. Sonra
kumandan:
- RasO.lullah size beni diıılemenizi .ve bana it&at etmenizi emretmedi
mi? diye sordu. Onlar da :
- Evet emretti dediler. Kumandan:
- Öyle ise haydi bu ateşe giriniz dedi Bu emir üzerine askerler bi-
ribirlerine bakışdılar. Müteakiben:
- Bizler ancak ateşden kaçıb da RasuluUah'm hlmiyesine sığınmış
kimseleriz dediler. Onlar bu hal üzere bulunurlarken kumandarun öfkesi
yatışdı, ateş de söndü. Medine'ye döndüklerinde bunu Peygamber'e zikret
tiler. Peygamber:
- Eğer mücAhidler bu ateşe girselerdi artık ondan bir daha çıkamaz
lardı. (Çünkü, Amire) itht ancak ma'rOftadır buyurdu 1',
( ) ·......... : Buradaki rivtler de A'meş'den bu isnld ile yukankl
hadis tarzında riviyet etmişlerdir.
, • ,,, • , , �,,. ı1, •• r-:.•• .... •,•• � ••,.,,... ( -) t
f:.ı:-' .J � ,Y ı.r.J'j � � -½C l:;.b, , ,Y:.J, � � '. ._,,.JII V• -
.. . .. .. ... ...
ı1., ,- r.•�r -.-li
• - • - 'ı• - :,,., .• . ,·_i1
.• :,,,. • - ,, • .• �, ..,.
� "'.,..J "'!� : "' . !"":- ,:r ' ½ .:r' ••':#ıJ �--" ıJ ••':#.:r' ./ ıJ � �J
... ,. --· ...
tJ8v�i'J,, . ,�:,;;"ji'J,, . !):;iı.,_ı.·:;;;,_, . !:.'Jı_,ç.iı�.�ai.ıı.,�:ııJ,
. _;-J=.:.:J �' � �f.i -J . G"'�i:;ı.�_J_;.; �i'J,j . ·�, ;�,
-;i'.:ı�,=ç_;,;;�.;,(:;l;..(�,��'ı;:-t)�'� jl;_. ;;i::;,,l:)J,J (...)
.. ,. - .
. ... .. . .. .
. �:' �ı.;:_� ti.:•�,;':1.,,11� i;�::_,;t�:--��:,
41 - (1709) ......... : Ubidetu'bnu Simit (R) şöyle deınişdir: Biz,
14. Bu müfrezeye EnsArl aeriyyesi denildiii. lruma,ıdanmm da Abdullah ibn Huzife ile
Alkame ibn Mucezziz olduiu zikrediliyor. Hacllsin mazmilııuna &6re asıl kumanda mev
kilnde tbn HuzAfenln bulunduiu ıuılaıılı;vor. Bu zit ikinci Habeı hicretine iftirak edm
ilk mıııl!manlal'<landır, Kisrl nezdine ııefhet ile de ıı&ıderllmiıdir,

KITABU'I,-IMAR!: 39
Rasulullah'a zorluk�a, kolaylıkda, neş'ede, kederde ve başkalarının bizim
üzerimize tercih edilmesi hallerinde dinlemek, itaat eylemek, emaret sa
hibi olan kimselerle emirlik hususunda niza'laşmamak, her nerede bulu
nursak bulunalım, muhakkak hakkı söylemek, Allah yolunia hiçbir kim
senin levm ve kötülemesinden korkmamak üzere Jıey'at edib söz verdik,
( ) ......... : Buradaki raviler de yine Ubadetu'biıu Samit'in torunu
Ubadetu'bnu'l-Velid'den bu isnad içinde yukanki hadisin benzerini riva
yet etmişlerdir.
( ) ......... : Buradaki raviler de yine Ubadetu'bnu'l-Velld'den, o da
babası Velid ibn Ubade'den, o da babası Ubadetu'bnu Samit'den olmak
üzere onun tahdts edib : Biz RasUlullalı•a bey'at edib söz verdik dediğini
üst tarafdaki {41 rakamlı) Abdullah ibn İdris hadisi gibi rivayet etmiş
lerdir.
.�:;��ı�;,Jii::"� ·.r��:;��:,ııH��iı.:J;, (...)- t,.
-;;--1..,. ı � r,;.... "ıi� ---�, ..•ı .• -:;...,:.. • .. ,,,, .• •.,.• ...,•?ıı :• .. • ''"I ,._, ,. ..
r-.• ..
•>._. ı., . > :..,., �v .ı •>�.,•' "':--ıJ �.,o� � � .....;u. ,., J/ ��
. .; - • ,. ... .,. ... • .. .. .. ... .
• ' , ıı: ..... -·, •
,ı,!li,_ ·ıJ ,,. ,-.- ,.,,-.., ,';, ,.,-.1--,· 1 ı.. - ı,ı--' •• --,- ,.,,.•,
�� .. rJv!�''�.o e-�-"';'4.ll tı.;v�-- "�ı.b-:;.Ul.�!.,.J�
w.l
�
E�-:c,�, �ı!.Jı;2'ıY ��j.�:ı;1;.j��lu".��.�ı0_,!.;Gı;;:J�
� ,. !Y
• , • ... ... , 1. ..., ... , .. ı .. , _ ,
• ;--•
�(,.ı:,.... ıJ'.).ııvı,Jı;.�ı:;.vıt.!ı::v.ıı,.ı,:ı;:7ı:;.�,?-:;�,2,,ı::�:,,...:::;
• •
42 - ( ) ......... : Cunadetu'bnu Ehi Umeyye şöyle dedi : Biz Uba
detu'bnu $amit (R) in yamna girdik. Kendisi hasta halde idi. Allah senin
halini salaha ve iyiliğe götürsün! Sen b�ze, Rasulullah {S) dan .işittiğin
ve Allah'ın o sebeble menfaat vereceği bir hadis tahdis eyle dedik. Bunun
üzerine şöyle dedi.: Rası'.ılullah -Akabe gecesi- biz Ensan bey'at için
da'vet etti. Biz de kendisi ile bey'at ettik. Rasfilullah'ın Ensar üzerine bir
borç olmak üzere bizden aldığı abd ve misakda şu hususlar vardı : Neş'e
mizde, kederimizde, zorluğumuzda, kolaylığımızda, başkalarının bizlere
tercih edilib üstün tutulmaları halinde dinlemek ve itaat etmek, emaret
sahibi olan kimseleri!! emirlik hususunda çekişmemek. Rasulullah bu son
fıkrada : «Ancak emir sahibinde açık bir küfür görmeniz müstesnadır ki
bu halde de onun küfrü hakkında yanınızda, Allah Kitabından, kuvvetli
bir deliliniz olmalıdır, buyurdu 15•
15. Bu hadis, seçimle devlet nuf-0.z ve kudretini temsil eden emire ve devlet başkanına
itiat etmek, ona karp: isyfin ve kıtale kalkışmamak husıisunda sarih bir nassdır. Ziyade
olarak da bu itAatm son hud'Udu bildirilmişdir ki bu da emirin sarih bir nassın delilet
ettiği açık bir küfre tutunub onu emretmiş olmasıdır. Bu süretde onun VelByetini inkA.r

40 SAHfH.I MUSIJM
(9) «DEVLET BAŞKANI (MİLLET İÇİN), ÖNÜNDE KIT.AL
YAPILAN VE KENDİSİ İLE KORUNULAN BİR KALKANDIR•
BABI
43 ..,... (1841) .......... : Ebü Hureyre (R) den : Peygamber (S) · şöyle
buyurmuşdur : «Devlet başkanı, (millet için) bir kalkandır. Onun önünde
(onun kumandasında) harb edilir. Onunla (düşmandan) korunulur. Eğer
o millete Aziz ye Celil olan Allah'a takva ile emreder ve adaletle hareket
ederse, bu emir ve adaleti sebebiyle kendisine büyük bir ecir vardır. Eğer
takva ve adaletden başkası ile emir ve hükmederse bundan da onun aley
hinde büyük bir günah vardır• 16•
J.,J,ı;J.,J.,ı,,ı.ı,,:.;,,: ;ı;...,ı• -:-
�)-:-� (ı•)
etmek diz olur. Çünkü Rasfilullah bundan evvel yukarıda 39 rakamıyle geçen hadJsin
sonunda: ,LA TAATE Fİ - MA'SlYETt'LLAH, INNEMA'T-TAATU Fl'I..MA'ROF = Al
lAh'a ma'siyet .husılsunda itaat yokdur. itaat ancak ma'nlftadır• buyurmuıduf.
Şüphe yok ki buradaki citaat yokdur• fıkrası. hemen .isyane, ihtilAle ve kan dök..
meye kalkışın· demek değildir. Bu kötü durumlara girişmeden, dijer fesadsız, zulüm.süz
usullerle yani hukOk ve adilet yollan ile kötü vaziyete son verme.ğe •teıebbils ve gayret
edilecekdir.
16. Tirih tedkiklerinden .apaçık görülür ki, tarihde gelmiş geçmiş milletler, başlarında Pey
gamber'in bu hadisinde işaret ettiği vasıfda İyi devlet adanılan bulunduğu devirlerde
her bakımdan ileri gidib yükselmişler, bu vasıflardaki başkan ve idirecilerden mahrum
kaldıkları devirlerde ise gerileyib çökmüşlerdir, Allah İslim milletlerini kıyimete dek
dindar, doğnı, idil ve
0
kahraman bqkanlardan ve id&recilerden mahrdm bırakmasın.
Amin.

KITABU'L-IMARI: 41
•
44 - (1842) ......... : Ebıl Hazım şöyle dedi: Ben Ebıl Hureyre (R) ile
beş sene beraber oturdum. Ondan işittim ki kendisi Peygamberden hadis
tahdis ediyordu.· Peygamber (S) şöyle buyurmuşdur: •İsrail oğulları za
manında onları Peygamberler idare ederdi. Her ne zaman bir peygamber
ölürse, onun yerine bir başka peygamber geçerdi. Şüphesiz ki benden
sonra peygamber. yokdur. Ancak halifeler var olacaklardır. Onlar mütead
did de olabilirler,. Sahibiler :
� (Halifeler taaddüd ederse) bize ne emredersiniz? .diye sordular.
Rasulullah
- Birinciye ettiğiniz bey'ate bağlı kalınız've.onlara haklarım veri
niz (emirlerini dinleyib itaat ediniz). Onlara da Allah, riayet etmelerini
istediği haklarınızdan soracakdır buyurdu 17.
17. Tirihlıı oahidetine gö,e de İsriil oğulları arasında sık sık fitne ve fesad çıkardı. Ce
miyetin nizimı bozuldukca da Allah hemen bir Pe;ygamber gönderirdi Onun tebliğleri
ile fitne ve fesad kaldırılır ve cemiyetleri islah olunurdu. Bu kavmin Tevrit •httk:Uınle
rinden dejiştirib bozdukları kısımlar da düzeltilirdi. Hadisdeki ctesdsuhüm el-enbiyiu =
İsrail oğullarını peygamberler idire ederdi• cümksi ile bu tlrihl vikıaya iılret edil�
mlşdir.
' Peygamber'imiz, Peygamberlerin 80DU olduiundan artık cernlyatbı nfibOvvet ve
ris&letle idAresl devri nihiyet bulmuı, veliye! ldlresi zamanı gelınifdl. Amme veliyeti,
halkın bey'atı ve seçimi ile elde edilen bir nevi cumh(lrlyet sistemi ,olduiuna iare ve•
Iôyet iddia eden devlet başkanlarının taaddo.d edebilmesi ihtlmili vardı. Nltaklm bu
fena konu ilk halife seçiminde Benli Silde ııofasında Mulılcirler ile EnsAr arasında ııö
rUlmüıdü, Cemiyeti böyle boqunculukdan korumak için hadisde birinci seçim ve bey'a
tın sahih ve ona bağlıhk vlicib olduiu, ikinci bey'atın blbl ve ona uymak harim bu
lunduğu bildlri)mlodlr.
Bu hadlsde İslim teşkilat hukiikunun amme veliyeti ve imme haklan ıibl en
mühim bir bahsine işiret edilmişdir. İslim dini devlet tep:Uitında evveli bir devlet
başkanı seçimini emreder. Bu başkanlık ya bizd.t halle tarafından veya amme n&mına
devlet merkezinde· bulunan hail ve alcd sahibleri tarafından icri. edilen btr seçim ve
bey'atle iktisAb edilir. Bu bey'atle millet bu otoriter başkanlığa karıı birtakım vazifeler
ve haklar. devlet başkanı da Ammeye karşı mütekabil vazifeler ve haklar deruhde et
miı bulunurlar. Ammenin devlete karşı deruhte ettiği vazifenin baoında devlet ·başka
nının· çıkardığı emirlere it&at etmek vardır. Bu milhim huaiis Kur'&n'da ve hadtıde
birçok nasslarla te'ytd edilmiıcfir. Bu hadisde: •Hallfeterin haklarını veriniz.• bu,yurul-

42 SAHiH-! MUSIJM
( ) ........ , : Buradaki ravi de Hasen ibn Furat'dan, o da babasından
bu isnadla yukardaki hadis gibi rivayet etmişdir.
45 - (1843) ......... : Buradaki beş tarik rlvilerinin hepsi de Abdul
lah ibn Mes'ıld'dan rivlyet ettiler. İbn Mes'(ıd (R) dedi ki : Rasıllul
lah (S) :
- Şu muhakkak ki benden sonra yakın bir istikbalde bir takım gayr
meşru tercihler ve hoşlanmıyacağınız birçok işler meydana gelecekdir bu
yurdu. Sahiibiler :
- Ya Rasıllallah! Bizlerden bu işlere erişenlere nasıl hareket etme-
lerini emredersin? dediler. Raiııllullah :
-_ Kendi üzerinize edası vacib olan haldan ııclA eder yerine getirir
siniz, lehinize olaıl . (mahrılm bırakıldığınız) kendi haklannızı da Allah'•
dan istersiniz buyurdu 18• !
muşdur. Devlet başkanının vazifesi de Amme haklarının ve menfaatlannın. ınnblfaza
sıdır. Amme haklarına riayet etmeyen devlet baıkanları için bu hadisde yalnız uhrevi
ceza zikredilmişdir. Diğer riviıyetlerde geçtiği üzere adaletle baraket etmeyen başkan
lara 'karş1 hal' edilmek, it&at edilmemek gibi bir takım dünyevi cezila:r da konulmu,dur.
18. Hadisin bu fıkram •Allih'm hakkını AIJ.ih'a, kıralm hakkını kırala veriniz• ıekllndekl
me!lhılr söze uygun dOJmüıdtir, Bu söz Hz. İsi'ya da niııbet .ııw; (Luka lııc:ili, blb: 20,
Ayet: 26),

XITABU'L-IMAııı:
'
. '._0 G•L;. : ıj� . 2�';'.::._;iJ _;.1�IJ��J.i�_P._;i,:},ir, (...)
c:J'-J .. ,,. ,
43
. �;;. , =r.:_jııl:;.�.f,t�'{J; r;.;.s:. i:/�:;iu�.i-Y;.i(.;-:.;.,ı
46 - (1844) ......... : Abdurrahman ibn Abdi Rabbi'l-Ka'be şöyle
dedi : Ka'be mescidine girdim. Bir de bakılım ki AbduJlah ibn Amr ibn
As, Ka'benin gölgesinde oturmuş, ·etrafında da insanlar toplanmışdı..On
ların yanına geldim ve Abdullah'ın yamba§lna oturdum. Bu sırada Abdul
lah (R) şöyle dedi : Biz Rasulullah (S) ile beraber bir seferde bulunuyor
duk. Bir yerd_e konakladık. Bizden kimi çadırını düzeltiyor, kimi ok atııı
yapıyoı,-, kimi de kendi yerinde hayvanı ile meşgul oluyordu. Derken bir
denbire Rasulullah'ın nidacısı: •ES'SALATE c.AMtATEN (= Haydin na•
maza) !• diye nida etti. Biz de hemen Rasulullah'•n yanında toplandık.
Rasillullah şöyle buyurdu : •Benden önceki herbir peygamber üzerine,
ümmetini onların lehine olacağını bildiği hayırlı şeylere delalet etmek,
aleyhlerine olacağını bildiği şeylerin de akibetinin fenalığını haber ver
mek kaçınılınaz bir hak ölınuşdur. Şu sizin üınınetinize gelince, onun afi
yeti (yani selamet, istikamet ve birliği) evvelinde kılındı. Ahirine de be
lalar ve hoşlanmıyacağınız birçok kötü işler isabet edecekdir. Arka ar-

44 SAHiH-! MUSLIM
kaya öyle fitneler gelir ki, sonra gelen gittikce daha büyük olduğu ıçın
önce geleni ince ve hafif bırakır. Fitne gelir de mu'min kul : İşte beni
helak edecek budur der, sonra o fitne açılır gider. Yine fitne gelir, bu se
fer mu'min kul: İşte budur, budur! der. Artık her kim ateşden uzaklaş
tırılmasını ve cennete girdirilmesini arzu ederse ölümü ona, kendisi Al
lah'a ve ahiret gününe iymiın eder halde iken gelsin ve insanlara,kendi
sine yapılmasını arzu ettiği şeyi yapsın. Her kim bir imama .(devlet baş
kanına) bey'at edib de elini eli üzerine koymuş ve kalbinin meyvesini ona
vermişse (yani ona doğru ve halis bir niyetle ahd vermişse), artık gücü
yettiği derecede o imama itaat etsin. Eğer diğer bir imam yani devlet
La�kaıu çıkıb da birind:si ile nizaa kalkışırsa, ikincisinin boynunu vuru
nuz».
(Ravi der ki:) Ben Abdullah'a daha da yak;ınlaşarak :
- Allah aşkına senden soruyorum, sen bunu Rasulullah'dan mı işit
tin? dedim. O hemen iki elini kulaklarına ve kalbine doğru uzattı da :
'
- Bunu iki kulağıııi işitti ve kalbim de olduğu gibi belleyib muha
faza etti dedi. Ben ona:
. --'- Şu amuca oğlun Muıiviye, bizlere mallarımızı aramızda batıl yol
larla yememizi ve nefislerimizi öldürmemizi emrediyor. Halbuki Allah :
•Ey iymıin edenler! Biribirinizin mallarını aranızda bfıtıl sebeblerle ye
meyin. Kendiliğinizden rizfılaşarak akdettiğiniz bir ticfıret olmak başka.
Ve kendinizi öldürmeyiniz. Şüphe yok ki Allah sizlere çok merhametli
dir• (en-Nisa : 23) buyuruyor dedim._ Bir müddet sükut ettikden sonra :
-. Allah'a taat yolunda (ki emirlerinde) ona itaat et. Allah'a ma'si
yet yolunda (ki emirlerinde) ona fısi ol dedi.
( ) ..........: Buradaki iki tarik ravilerinin her ikisi de A'meş'den
bu isnad ile yukarıki hadis tarzında rivayet etmişlerdir.
47 - ( ) ......... : Buradaki ravi de Abdurrahman ibn Abdi Rab
bi'l-Ka'be. es-Saidi'nin : Kfı'benin yanında bir cemaat gördüm diyerek ha
ber verdiğini rivayet etmiş ve yukarıki (46 rakamlı) A'meş hadisi tarzın
da zikretmişdir.

KITABU'L-tM.ARE 45
(11) VALİLERİN ZULMU SIRASINDA VE o'ONYA Nl'METLERiNİ
KENDİLERİNE TA&Sls VE TERCiH ETTİKLERİ ZAMAN SABR
EMREDİLMESİ BABI
48 - (1845) ......... : Şu'be tahdis edib dedi ki : Katade'den işittim,
Enes ibn Malik'den, o da Useyd ibn Hudayr (R) dan şöyle tahdis ediyordu:
Ensar'dan bir kimse Rasıilullah (S) ile tenhaya çekildi de:
- Fulanı ta'yin ettiğin gibi beni de zekat amili veya bir beldeye vali
ta'yln etmez misin? dedi. Rasıilullah :
- Ey Ensar cemaatı! Benden sonra sizler yakında (böyle dünya iş
lerinde) başkalarının size tercih edildiği zamana kavuşacaksınız. Bununla
beraber sizler sabrediniz. Nihayet (kıyamet günü) Kevser havuzu ba!lln
da bana kavuşacaksınız buyurdu.
( ) ......... : Burada da Katade: Enes'den işittim, Usayd ibn Hu-
dayr'dan tahdis ediyordu ki; Ensar'dan bir kimse Rasıllullah'la yalnız kal
dı diyerek yukanki hadis gibi rivayet etmişdir.
. .
( ) ......... : Burada da Şu'be, bu isnadla tahdis etti fakat : Ras!ılul-
lah ile yalnız kaldı fıkrasını söylemedi.

46 SAHiH-! MUSIJM
(12) HAKLARI MEN'ETSELER DE DEVLET ADAMLARINA
İTAAT ETMEK HAKKINDA BAB
49 - (1846) ......... : Vail el-Hadrami (R) dedi ki: Selemetu'bnu
Yezid el-Cu'fi, Rasiılullah (S) a şöyle sual sordu:
- Ey Allah'ın Peygamber'i! Bana haber ver : Üzerimizde bizden ken
di haklarını isteyen, fakat bizim haklarımızı bizden men'eden bir takım
devlet adamları bulunursa bize nasıl davranmamm emredersin? dedi.
Peygamber ondan yüz çevirib cevab vermedi. Sonra tekrar ayni şeyi sor
du. Peygamber .yine ondan yüz çevirdi. Sonra yine sordu. İkinci yahut
üçüncü defada kendisini Eş'as ibn Kays çekti. Rasiılullah :
- Onları dinleyin ve itaat edin. Çiinkü onların uhdesine düşen ancak
onlara yükletilendir. Sizin uhdenize düşen de size yükletilendir buyurdu.
,.._... !)•:.. ... �..,> ,.._., -... -!'("'
..r-;.ıı... �..-.. 1
1 ,._... ,.,,,.
.. ,1
1
1 ♦ 6'• ( )
.Lr. ' ":i.ır; � ı.:.i""-> . � •• :.i.b- • �J 41 fa. ,. ı...;")'J .•. - ••
.. - ,.; . ...
i-;J;ıl1. ı;,J-1;,_;.:,,.�,�;.;Jlii-��==.;.::.�,'-ıi4",J�,.·..ii�, ?�i'
- ,
.•·;i'alı-.·f--j.;,ıpı-.
50 -· ( ) ......... : Burada da Şu'be, Simak'den bu isnadla onun
benzeri hadisi tahdis etti. Burada ravi şöyle dedi : Müteakıben Eş'as ibn
Kays (R) onu çekdi de bunun üzerine Rasülullah (S) : «Onları dinleyin
ve itaat edin. Çünkü onların üzerinde ancak kendilerine yükletilen vazi
fenin vucılbu, size de kendinize yükletilen vazifenin vuciıbu vardır, 19 bu
yurmuşdur.
19. Hadisin bu son fıkrası, o:dinleyin ve itiat edin• emirlerinin ta1llidir. Yani onlar üzerine
ad.ileti ayakda tutmak, raiyyenin hakkmı vermek gibi yerine lt!tirmekle mükellef tu
tuldukları vecibeler vardır. Ejer bu vecibeleri yapmazlarsa vizr ve glnahı kendi boyun-

KITABU'L-IMARE
..ı�JIJ,,er"',.,,,.-J �•;.ol/.;,;,.,-:-�J ":'� (ır)
;,.ıJ.,;;,,...,;,.w,.y,rı)•ı1..),
.
47
�ı"ıs-;·u ı �' J.,!.:i�- ,�u .ı::.:.i_-:ı;1�:c,.��.: ��;ı .-�, J� . w i,',Z:-
J�,1-L:1v,��;;o-)�1,::.,-�.�L:1.;�,�ı�rP,J�ı.:ıı'i�;t
,, ', •• • ......,.,,,..-, .. •'.. .. .• ... r��.. . •
.ı �� Jı:::,.;lj, .:.,JI Gl.l J� �, :� J-1 Jo�.;ıJJ.lf1J .;�ıa,::J_sı;i,
-
(13) FİTNELERİN ZUIIORu SIRASINDA VE HER HALDE
MUSLİMANLAB TOPLULUÖUNDAN AYRILMAMANIN
vucOBu İLE, TAATDAN ÇIKMANIN VE CEMAATDAN
AYRILMANIN HARAM KILINMASI BABI
51 - (1847) ......... : Busru'bnu Ubeydillah el-Hadrami tahdis etti
ki kendisi Ebu İdris el-Havlani'den şöyle derken işitmişdir : Ben Huzey
fetu'l-Yeman (R) dan işitdim şöyle diyordu: İnsanlar Rasulullah (S) a
hayırdan sorarlardı. Ben de tersine bana erişmesinden korkarak şerden
sorardım. Bu endişe ile bir kere :
- YA Rası1Iallah! Biz vaktıyle koyu bir cehilet ve bir şer (küfür)
içinde idik. Sonra Allah bize §il muazzam hayrı (yani İsllm Dinini) ge
tirdi. Artık bu hayır ve saldetden sonra gelecek bir şer ve fitne var mı
dır? diye sordum. Rasulullah :
larınadır. Sizlere gelince, sizin ür.erinizde de yerine ıetirmekle mükellef kıhndıiınız
dinleme, itAat etme ve baklan edA ey� vecibeleri vardır. Eier sizler üzerinizde olan
vecibeleri ifa ederseniz Allah sizleri güzel sevibla mükafatlandırır.
RasO.lullah'm, bu hadisdeki ifade usliibu, Kur'in'ın ıu iyetdeki uslO.b'a çOk. ben
zemektedir: JJe ki: AUah'a. itıia.t edin, Raaüle itaat edin.. Yine ı,ii.z çevirib dönet-ıe'IIU
onun uhde.tine dü,en. cıncak ona -ı,ükletilendi,-. Sizia uhdenize dü,ea de ıize ,ıükletUen.
di,. EOe, o...i itdol eıle,-,enu: doı!nı ııol• btılu,ıunıu. Pewambwe 8id olon •ııoııık teb•
llğ,I.,. b•ı""" değildi,-. (en-Nllr: 54).

48 SAII!H-1 MUSUM
Evet vardır buyurdu. Ben :
O şerden ve fitneden sonra bir hayır ve salah var mıdır? dedim.
Rasulullah :
-_ Evet bir hayır ve salah vardır. Fakat bunun içinde bir fesad ve
bulanıklık bulunacak dedi. Ben :
- O hayrın bulanıklığı nedir? dedim. Rasulullah :
- O devrin amirlerinden bir zümre, benim sünnetimden başka sün-
netlere tabi' olacaklar ve ümmeti benim yolumdan başka yollara götüre
cekler. Sen o devrin vali ve amirlerinden bazılarının hareketlerini tas
vib edecek, bazılarının hareketlerini de red edeceksin buyurdu. Ben:
- (Ya Rasfılallah!) Bu karışık hayır devrinden sonra yine şer ve fe
sad devri gelecek midir? dedim. Rasfılullah :
- Evet gelecekdir. O devirde bir takım dailer (propagandacı çığırt
kanlar), halkı cehennem kapularına çağıracak. Her kim onların da'vetine
icabet ederse, onu cehenneme atacaklar buyurdu. Ben :
- Ya Rasfılallalı! Bu da'vetçiler zümresini bize vasfetseniz dedim.
Rasfılullah :
- Peki edeyim : Onlar bizim milletimizden bir zümredir ve bizim
dilimizle konuşurlar buyurdu. Ben :
- Ya Rasfılallah! O uğursuz devir bana yetişirse nasıl hareket etme-
mi emredersiniz? dedim. Rasfılullah :
- İslam cemaatından ve onların imamlarından (devlet başkanların
dan) hiç ayrılmaz, onlara itaat edersin·buyurdu. Ben:
- Onların cemaatları bulunmaz ve başlarında bir "devlet reisleri de
yoksa? dedim. Rasfılullah :
· ·
- O takdirde bu fırkaların hepsinden ayrıl. Velev ki bu ayrılman
bir ağaç kökünü ısırman suretiyle (meşakkatli) olsa bile. Artık sana ölüm
erişinceye kadar sen bu ayrılık üzere bul_un! buyurdu.
(;;�J l. �ı:_;:� � (;';,l_;. · �-�;»p..;;,_ $=-�'t;1. (rJ.J (...)- O''
( .1--.•, ")••ı-,r.•- c·•ı•-•.'1•',->,.,1r.-�•, & ,.,, '":,ıı •. ,_. ı,, ..
. .r-..,_ � •-!....ı;;� • .,._ "'. .,.., c.r;. •?.- . .s.:.,, �- f-:< ıJ.� �
,. .. ,•�• l. .... ,. .. ... '•' • ,• ,.. �-•-., ...ır. �,.. •.. · •... •... ,., ,•• r-:.•...
•_,.:.ı,:.J :l1 !"'<JJ•) �-: ;;.ı.; :�qı ıJ_ .....->-> <,JIİ :<,Jli. .l'):..�v•_r")..•ıJ_ �j ı:.f.>.>
,�:;:.ı,�·�.,:,,:J..,::.:u••:..;•J�,��,,1;. .,:,,��.� ��._;.ıı;,-1,.�
r- , ,,. ,
,> " J � (_
.. • , ,. ..
.,.. ,... > • , .. ...
:ı.:'.cı.,µ_ ;ı,...,:1 Jıi !;_;;ş-,::,u·C 'tI Jli !� if-1 �;,r,:;;,ı;.-: ;;.IJ 1 •� D Ji
« ·
.
, �C..::. · �·-u�_i:.,, j:�, · i
,.
� - -�� J ':=-•�.:;-,- f' � ,-:-y
�.ı- -� -·-. _ .,.. r:.,.. ·:'�-r,...., �. � J "� J-'-=1:
�f�ı,· /-!¼.c..;,�»J� ,�·;�;i�ı 1 �ı;ı;.;�ıt=-i�; ::.'.ıJJ�
.• cJ-İ,e� �t.: �l;. !l�

KITABU'L-lMAD 49
52 - ( ) . ........ : Ebu'S.Sellim 20 dedi ki, Huzeyfetu'bnu'l-Yeman
şöyle dedi: Ben :
- Ya RasO.lallah! Biz bir şer içinde idik. Müteakiben Allah bize mu
azzam bir hayır getirdi. Şimdi. bizler bu hayır içinde bulunuyoruz. Artık
bu hayrın ardından bir şer daha gelecek mi? dedim. RasO.lullah:
- Evet vardır buyurdu. Ben:
- O şerrin ardından da bir hayır var mıdır? diye sordum. RasO.lul-
lah:
- Evet vardır buyurdu. Ben telirar:
-O hayrın ardından yine bir şer var mıdır? dedim. Raııfilullah :
- Evet vardır buyurdu. Ben : .
- O şer nasıldır? dedim.
- Benden sonra birtakım iııµimlar (devlet başkanları) olacak ki on-
lar, benim· getirdiğim hidayetle hidayetlenmiyecek ve benim sünnetimi
sünnet edinmiyeceklerdir. Onlar arasında öyle bir takım adamlar kıyam
edecek ki, onlann kalbleri beşer cismi içinde bulunan şeytanların kalbi.e
ridir .buyurdu. Ben:
- Ya RasO.lallah! Eğer ben .bu uğursuz devre erişirsem nasıl hareket
edeyim? diye sordum. RasO.lullah:
- Devlet başkanlarını dinleyib itaat edersin. Sırtın dövülse, malın
alınsa da dinle ve itaat et! buyurdu 21•
20, Ilirakutni: Bu hadis benim nazarımda ,_,_ldir, Çtiııkil Ebtl Sellim, Huzeyfe'den iıit•
memifdir dedi. Evet hadis Direkutııl'nin dediji gibidir. Lakin metin birinci tarik ile
sablhdir, muttasıldır. Muslim bwıu ııörilldüiü gibi aııcak mutdbaa owak ııetirmlıdir,
Biz daha önce takdim etnufdik ki mursel hadis, 1ıaıka bir tarlkden mutttıaıl OW'ak rl
vlyet edilirse, o mlirselin sahih o!dujunu biliriz .., onunla lhtic,&c oiizdir. Ve böyleee
bir meı'elede iki tane sahih badls olmuı olur (Nevevll.
21. RasQlullah'ın mutlak ıOretde hayır ve ıalclet olan ııamaıılanııdan -,a plecelln! bİıbar
verdiili fitneler, muıibetler, bezılarıne aöre Hz. UımAıı'm öldilrillmesiyle bııılam•ı. Ce
mel, Sıffln, Kerbell, Harre, Ki'benin tebrlbi ficiılan 1ıAcllae1erl ile blrlbirb>I ta'ldb edlb
ııitınlıdlr,
Bunlardan eonre hadlsde bildiriloıı ...- ve bulanık bayır devrini Kadı Iyld, Umer
lbn Abdulolz'ln lıllifetl zamanıdır demiı,dir. Hıılclkaten Umer ibıı Abduı..tz tamlınıyle
İslam umdelerine göre balifelik icra ettljl içbı iltiııci ·Umer ve Emlru'I Mu'mlnln unvan
larını hak kaunmıpbr. İki buçuk seneye yakm ballfelik zamanı Rdpcl Hdifel.et- devrine
ketılanık hakiki lıilAfet devri kapanır, l!Aıld Halifeler devri lıirlcindeki idlreler, emlret
ve sıltanst üzere te'sis olunan ve ba� evllda geçen mutlakiyat ılstemi idlrelerdir
ki, Mui.vi.ye'nin, oğlu Yezidi halef ta'yln etmesi ile baı)amııdn-· Mulviye bu em&ret ve
sıltanstını Şiın'da kurmağa Hz. Uııier devrindeki Şiın viUliili sırasında baı]amlfdı.
Hatta Hz. Umer Şim ve ,-ilistin'i ziyiretinde Muiviye'nin bu vaziyetinden btıo)snmıya
rak : •Bu da Arsblenn Klsritndır• demlpli•.
F:4

50 SAHIH-1 MUSr.lM
:-f.��(::•�.<.rl;,�ı'-!'-i)�f.w-�.0-;;��r��-�l:};, (ıı.ıı.)- .,.
J:i'.:-, , �ü.ı,;:.,:e:f:;, J��, ! •0f., i:;_;�i� , 7:!.c_1�- ��-' if
;�;t , ��:.--�;,--.·� , ��--�1:,��-c.;;J . ·��·�:��,;:.,U,t,:�ı
.lA.. �
.,.
�-
--
� ·.:;, ..••;,;
--
,-: ........"'�a, ;j;;;, ..l--�i,-��.!ıJ1,;.::.;Jı
J; J ./
.• ! . � ı., (_? .rJ • - . , .r.- . - •.
. •·.::....:::..:.1J
-.:.:,..-:ı;,��..s.i! .-vJ
-,1·•1� ·.,A ::.t::;v.,
, �... - - .., 1.7-' 'ı:�.J ...,.,. .... -
. -
53 - (1848) ......... : Ebu Hureyre (R) ·den; Peygamber (S) §Öyle
buyurdu : ,Her kim itfıatden çıkar ve toplulukdan ayrılır da bu hal üzere
ölürse o kişi cahiliyet ölümü ile ölmüş olur. Her kim iıkibetinin hayır ve
şer olduğu belli olmayan bir da'viı yolunda körü körüne açılmış bir. san•
cak altında mukatele eder, sırf soyu için öfkelenir, yahut sırf soy S(!p da'
vasına çağınr, yahut (hak da'viıya değil de) kuru kuru bir kavmiyet ve
asabiyet da'viısına yardım eder .ve bu yolda öldürülürse, işte böylesinin
ölümü tam bir cahiliyet ölümüdür.
Her kim ümmetimin mü'ıninlerine karşı işlediği cinayetlere aldırmaz,
ukfıbetinin vebalinden korkmaz ve hiç 'bir ahid sahibinin ahdini de vefa
etmez bir halde iyisini kötüsünü ayırmaksızın herkesi vurarak ümmeti
me karşı huruc ederse, işte o benden değildir, ben de ondan değilimdir•.
( ) ..... .... : Buradaki riıvi de Ebu Hureyre'nin : Rasulullah şöyle
buyurdu dediğini yukarıki (53 rakamlı) Cerir hadisi tarzında rivayet etti.
Burada ya (terdid) harfini düşürmeksizin; «mu'minlerine karşı işlediği
kötülüklerden hiç endişe duymayıb, cezasından da korkmaksızın, demiş
dir
• ,.... ,.. & •· r.�•.. , •· ,. ,..... 1, •. f."";1i... • .. ,. ,... ,. • )
i.r:•il, ıS�• ,;.,'� . ıSf,.•.;_ <J-") .� ı;;.J.> • '-:', il, P.j u-
.İıJ (... - •t
- .
�v:;.��'o;.:;:ı�,:ı� .;:;_;�i;; , r}.ı��'-;�� , :--:��-;;.;,:;.;;.
• ,, • • ,;'ft.> -:. > .. • .. , - ... .,. .. , - 1 .,.. - .... 5
, �;-;.��;.;� , �:'. �:ı:;".:::�J:t ;;, . 9�� c::..:.,�, .:,�( , .;.w;ı ,.;��J, �J.ll
Jt-.:5_<; , �?.,:,ı<.:,. �;.;ı.,'-!:1'J, '-?1�e::.:,;.:;:, . '-?1��,�;:.-:�Ji'.�:;
- ,
. •J:�,ı��..s;. ..iv.,•lr.:��
- - .

Sahih-i Müslim PDF Tercemesi Ve Şerhi Mehmed Sofuoğlu CİLT 6.pdf

Sahih-i Müslim PDF Tercemesi Ve Şerhi Mehmed Sofuoğlu CİLT 6.pdf

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais de SevilenAdam

Mais de SevilenAdam (10)

Sahih-i Müslim PDF Tercemesi Ve Şerhi Mehmed Sofuoğlu CİLT 6.pdf