कृषी पूरक अन्नप्रक्रिया उद्योग काळाची गरज Agro processing- need of the hour
1. कृ षी पूरक अन्नप्रक्रिया उद्योग : काळाची गरज
ICAR-Central Institute of Post-harvest Engineering & Technology, Ludhiana (Punjab)
डॉ. संदीप पोपटराव दवंगे
शास्त्रज्ञ, तंरज्ञान हस्त्तांतरण विभाग
भा.कृ .अनु.प. – क
ें द्रीय काढणी पश्चात अभभयांत्ररकी ि तंरज्ञान संस्त््ा (भसफ
े ट),
लुधियाना (पंजाब)
2.
3. स्थापना: 03 ऑक्टोबर 1989
ICAR-Central Institute of Post-harvest Engineering & Technology,
Ludhiana
शेतमाला च्या काढणी नंतर येणाऱ्या समस्या सॊडवणे आणण संबंधित तंत्रज्ञान तयार
करणे
कृ षी, बागायती, पशुिन आणण मत्सस्य उत्सपादनांची गुणवत्ता आणण देशाच्या
अन्नसुरक्षेची हमी देण्यासाठी…
काढणीनंतरच्या नुकसानीचे मूलयांकन आणण प्रततबंि
अन्न प्रक्रिया, शेतमालाचे मूलयविधन आणण
सवध प्रकारच्या शेतमालाची साठवणुक
शेतमाला च्या काढणीनंतर अभियांत्रत्रकी आणण तंत्रज्ञानामध्ये मानव संसािन आणण
उद्योजकता ववकास
भसफ
े ट संस्थेचं प्रमुख कायध
4. भसफ
े ट संस्थेचे प्रमुख वविाग
कृ षी संरचना आणण पयाधवरण तनयंत्रण वविाग
अन्निान्य आणण तेलत्रबया प्रक्रिया वविाग
फलोत्सपादन पीक प्रक्रिया वविाग
तंत्रज्ञान हस्तांतरण वविाग
ऑटोमेशन आणण सेन्सर तंत्रज्ञान वविाग
कृ षी ववज्ञान क
ें द्र: ०१
समन्वय युतनट्स: ०२
5. All India Coordinated Research Project (AICRP)
Post-Harvest Engineering and Technology (AICRP on PHET)
समन्वय युतनट - १
6. All India Coordinated Research Project (AICRP)
Plastic Engineering in Agriculture Structures & Environment
Management (AICRP on PEASEM) – 14 Centers
समन्वय युतनट - २
8. अन्नप्रक्रिया उद्योग आणण आपण
अन्निान्य उत्सपादन : २९६० लाख टन
फळे आणण िाजीपाला उत्सपादन : १०३०० लाख टन
अन्नप्रक्रियेचे प्रमाण
ववकभसत देश: ५०-८०%
अन्नप्रक्रिया : २ - ५ टक्क
े
कारणभममांसा
9. कृ षी प्रक्रिया संक
ु ल
प्राथभमक आणण दुय्यम अन्नप्रक्रिया, साठवणूक, हाताळणी
तृणिान्ये, कडिान्ये, तेलत्रबया, फळे, िाजीपाला आणण मसाले यावर प्रक्रिया
करण्यासाठी आवश्यक सुवविा िाडेतत्सवावर उपलब्ि करून ददलया जातात.
मूलयवधिधत कृ षी-आिाररत उत्सपादने आणण प्रक्रिया क
े लेले खाद्य पदाथध तयार
करून वविी क
े ली जाते
व्यक्ती / शेतकरी गट/ मदहला बचत गट संस्था/ स्वयंसेवी संस्थेद्वारे
चालवण्यास उपयुक्त
10. कृ षी प्रक्रिया संक
ु लाचे फायदे
कृ षी उत्सपादनावर स्थातनक पातळीवर प्रक्रिया करणे
कृ षी मालाच्या उत्सपादन क्षेत्रात रोजगार तनभमधती
पूरक व्यवसायातुन शेतकऱ्याचे उत्सपन्न वाढवणे
कच्चा माल आणण प्रक्रिया क
े लेलया मालासाठी लागणाऱ्या वाहतूक खचाधत
बचत
िेसळ मुक्त उत्सपादन
कृ षी प्रक्रियेतून येणाऱ्या उप उत्सपादनाची योग्य ववलहेवाट लावण्याची सोय
ग्रामीण िागातील बेरोजगार तरुणांचे शहरी िागात स्थलांतर रोखणे
शहरांमध्ये कृ षी प्रक्रियेतून होणारे प्रदूषण कमी करते
11. कृ षी प्रक्रिया संक
ु ल कशासाठी ?
साफ-सफाई आणण प्रतवारी
सुकवणे, वाळवणे आणण तनजधलीकरण
पीठ, िरड, मसाले, आणण त्सयांचे भमश्रण तयार करणारे
तेलत्रबयांवर प्रक्रिया
फळांचे गर, रस आणण इतर पदाथध तनभमधती
िाजीपाला/ फळे कापणे तनवडणे आणण पॅक्रकं ग
पॅक
े जजंग आणण स्टोरेज
हाताळणी आणण वाहतूक
ववतरण आणण वविी
12. कृ षी प्रक्रिया संक
ु लातील सयंत्र
जक्लनर कम ग्रेडर
भमनी डाळ भमल
भमनी राईस भमल (100 क्रकलो/तास)
भमनी ऑइल एक्सपेलर (60 क्रकलो/तास)
लहान आणण मोठ्या आटा चक्की (50-500 क्रकलो/तास)
मसाले ग्राइंडर
पीक आिाररत अन्य संयत्र
शेंगदाणे आणण सोयाबीन चे दुि
गुळ संयत्र
दहरव्या भमरची ची उत्सपादने (पेस्ट, प्युरी, पावडर)
पशुखाद्य बनवण्याचे यंत्र
23. थोडक्यात महत्सवाचे ...
उत्ससुक िाग िारकांचा सहिाग
कौशलय वाढववण्यासाठी आणण गुणवत्ता दटकवण्यासाठी प्रभशक्षण
अद्ययावत मशीन, उपकरणांचा वापर
कृ षी-प्रक्रिया क
ें द्र वषाधतील नऊ मदहन्यांहून अधिक काळ चालवण्यासाठी
ववववि प्रक्रिया उपिम:
प्रक्रिया संक
ु ल शक्यतो कृ षी मालाच्या उत्सपादन क्षेत्राजवळ असावे
दटकाऊ कृ षी उत्सपादनाच्या प्राथधभमक आणण द्ववतीय स्तरावरील
अन्नप्रक्रकयेस प्रािान्य द्यावे
24. लाल भमरची वाळवण्यासाठी सौर ऊजाध आिाररत ड्रायर
Traditional practice of chilli drying A farmer drying Byadgi chilli in STD
(Al trays, 50 Nos 20 kg capacity of each)
32. Entrepreneurship Development Programmes
• Minimal processing of fruits &
vegetables
• Processing & value addition of rose
petals
• Beetroot processing & value addition
• Green Chilli Processing
• Drying & dehydration of fruits &
vegetables
• Processing and value addition of
amla
• Training on Gluten Free Maize based
Food Products
• Design and Manufacturing of Agro
Processing Machine
33. • Sensitization Program on Agribusiness
Entrepreneurship Development through Agro
Processing at RESTI Ayali Khurd, Ludhiana
• Sensitization Program on Agribusiness
Entrepreneurship Development through Agro
Processing
• Processing and Value Addition of Mango
• Processing of Aonla for manufacturing of value added
product
• Dehydration of onion, garlic and ginger
EDP’s
34. Institute website: https://www.ciphet.in/
YouTube Channel: https://www.youtube.com/user/pach320
Facebook Page: https://www.facebook.com/CIPHET1989
National Database On NARES Technologies in Postharvest
Sector ( http://research.ciphet.in/ )
Institute intro Video:
https://www.youtube.com/watch?v=Ska8TaYLuHQ
Contact: tot.ciphet@gmail.com
Please visit us at…