Cerrahi dişi hastada karin içi basinç artişi-DCYB kongresi
Hi̇pofi̇z tümörleri̇ne endokri̇n yaklaşim ve preoperati̇f hazirlik-TARK
1. HİPOFİZ TÜMÖRLERİNE
ENDOKRİN YAKLAŞIM VE
PREOPERATİF HAZIRLIK
Doç. Dr. Şule AKIN
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD
TARK 2012
Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği
46. Ulusal Kongresi 7-11 Kasım 2012 K.K.T.C.
6. HİPOFİZ TÜMÖRÜ - Tarihçe
Pierre MARIE (1853-1940)
Fransız nörolog
Endokrinoloji
Hipofiz hastalıklarını
ilk tanımlayan
1886 yılında
hipofiz bezinin neden
olduğu hastalığın
bulgularını tanımladı
12. Anormal endokrin hipofizer fonksiyonun en önemli nedeni
ADENOMLAR
HÜCRE TİPİ HORMON SENDROM
LAKTOTROP PRL HİPOGONADİZM
GALAKTORE
SOMATOTROP GH AKROMEGALİ
JİGANTİZM
KORTİKOTROP ACTH “CUSHİNG” HASTALIĞI
GONADOTROP FSH/LH HİPOGONADİZM
BENiGN
HİPOFİZ TÜMÖRLERİ
13. Ön hipofiz hormonlarının bir veya birden fazlasının
sekresyonunda aşırı artma
GH ve ACTH salgılayan adenomlar / Prolaktinomalar
Tirotiropin veya FSH ve LH salgılayan adenomlar nadir
FONKSİYONEL ADENOMLAR
14. Büyük olasılıkla makroadenom
Semptomlar kitle etkisine bağlı
En sık:
Kromofob adenom
Kraniyofarenjiyom
Menenjiyom
NON-FONKSİYONEL ADENOMLAR
15. ADENOMLAR:
KLİNİK HASTALIK VE TIBBİ TEDAVİ
Klinik Hastalık Tümör Tarafından
Üretilen Hormon
Sıklık
(%)
Medikal Tedavi
Prolaktinoma Prolaktin 20-30 Dopamin agonisti
(bromokriptin,
kabergolin, pergolid)
Akromegali GH 5-10 Somatostatin analogu
(oktreotid)
GH reseptör blokeri
“Cushing” Hastalığı ACTH 10-15 Ketokonazol (kortizol
sentezini bloke eder)
Gonadotrop FSH, LH 5 Yok
Boş Hücre Yok 20-25 Yok
Tirotropik TSH <3 Somatostatin analogu
(oktreotid)
Propiltiyourasil
Diğer (Mikst hücre
adenomlarını içerir)
Yok 20 Yok
16. ADENOMLAR:
KLİNİK HASTALIK VE TIBBİ TEDAVİ
Klinik Hastalık Tümör Tarafından
Üretilen Hormon
Sıklık
(%)
Medikal Tedavi
Prolaktinoma Prolaktin 20-30 Dopamin agonisti
(bromokriptin,
kabergolin, pergolid)
Akromegali GH 5-10 Somatostatin analogu
(oktreotid)
GH reseptör blokeri
“Cushing” Hastalığı ACTH 10-15 Ketokonazol (kortizol
sentezini bloke eder)
Gonadotrop FSH, LH 5 Yok
Boş Hücre Yok 20-25 Yok
Tirotropik TSH <3 Somatostatin analogu
(oktreotid)
Propiltiyourasil
Diğer (Mikst hücre
adenomlarını içerir)
Yok 20 Yok
17. HİPOFİZ TÜMÖRLERİ
• Prolaktinoma
• Akromegali
• “Cushing” hastalığı
Hormonal Hipersekresyon
Sendromları
• Görme bozuklukları
• İntrakraniyal basınçta artma bulgularıKitle Etkisi
• İnfertilite, başağrısı
• Epilepsi
• Hipofizer hipofonksiyon
Non-spesifik
Tesadüfi Saptama
• Diğer durumlar görüntülenirken saptanan
• Pituiter apopleksi (nadir)
Türk Anest Rean Der Dergisi 2004; 32: 167-79
20. Hiperfonksiyonel hipofizer tümörler içinde en sık ( %50)
Genellikle mikroadenom (< 1cm), kadınlarda fazla (%90)
Makroadenom (> 1cm) erkeklerde sık
Görme bozukluğu, sekonder amenore, infertilite, galaktore
Ana semptom: Bası etkileri
PRL > 400mU/L
PROLAKTİNOMA
Journal of Clinical Neuroscience 2006; 13: 413-18
21. Yakınma (Kadın) Yakınma (Erkek)
Galaktore Galaktore
Memelerde hassasiyet Jinekomasti
Cinsel isteksizlik Cinsel isteksizlik
Başağrısı Başağrısı
Adet kesilmesi, düzensizliği Ereksiyonda zorluk
İnfertilite İnfertilite
Görme bozuklukları Görme bozuklukları
PROLAKTİNOMA - Klinik Özellikler
BÜYÜK KİTLE
Başağrısı
Uykuya meyil
Burun akıntısı
Bulantı-kusma
Koku alma zorluğu
Görme bozuklukları: - Çift görme
- Pitozis
- Görme alanı defektleri
22. Öncelikle medikal tedavi
Dopamin Agonisti
- Kabergolin (uzun etkili)
- Bromokriptin (kısa etkili)
Tedavi başarı şansı %90
PROLAKTİNOMA
CERRAHİ
Medikal tedavi ile yanıt alınmadığında
Yan etki
İnvaziv adenom, görmede bozukluk
Dopamin
Prolaktin
24. Hipofiz adenomu tarafından GH sekresyonunda artma sonucunda
oluşan klinik durum
AKROMEGALİ
Mikroadenom
Kadınlar Erkekler
Erken tanı
AKROMEGALİ – Klinik Özellikler
25. AKROMEGALİ – Klinik Özellikler
Etkilenen Bölge Klinik Özellikler
Yüz Kafatasında ve supraorbital yapılarda büyüme; Alt çenede genişleme ;
Dişler arasındaki boşluklarda artma; Maloklüzyon
El ve Ayaklar Kürek şeklinde; Karpal-Tunnel Sendromu; El ve ayak boyutlarında artma
Ağız ve Dil Makroglossi; Prognatizm; Faringeal/laringeal yumuşak dokularda ve
periepiglottik katlantıda büyüme; Ses kısıklığı, laringeal stenoz, rekürren
sinir hasarı, vokal sinir paralizisi; havayolu anatomisinde değişiklik;
Laringeal açıklıkta küçülme; Obstrüktif uyku apnesi
Yumuşak Doku Kalın cilt; Avuç içine dokunulduğunda hamura benzer his
İskelet Sistemi Vertebralarda büyüme; Osteoporoz; Kifoz
Kardiyovasküler Sistem Hipertansiyon (%30); Kardiyomegali; Sol ventrikül fonksiyonunda bozulma
Endokrin Sistem Glukoz toleransında bozulma; DM (%25)
Diğer Organomegali; Artropati; Proksimal miyopati; Tiroidde büyüme, “trakeal
kompresyon”
Journal of Clinical Neuroscience 2006; 13: 413-18
29. Hipofiz adenomu tarafından ACTH sekresyonunda artma sonucunda
oluşan klinik durum
“CUSHING” HASTALIĞI
Mikroadenom
Kadınlarda
Erken tanı
“CUSHING”HASTALIĞI-Klinik Özellikler
30. “CUSHING”HASTALIĞI-Klinik Özellikler
Etkilenen Bölge Klinik Özellikler
Görünüm Vücut yağının “ay dede yüzü”, “trunkal obesite” veya “buffalo
obesite” şeklinde yeniden dağılımı; Santrapedal obesite
Kas-İskelet Sistemi Proksimal miyopati; Osteoporozis ; Vertebral kollaps
Yumuşak Doku Kolay morarma ile seyreden cilt frajilitesi; Hirsütizm; Akne;
Mor renkte strialar
Metabolik/Hematolojik Hipernatremi; Hipokalemi; Alkalozis; Eritrositoz; Eritropeni;
Lenfopeni
Kardiyovasküler Sistem Hipertansiyon (%85); İskemik kalp hastalığı; Sol ventrikül
hipertrofisi; Organomegali
Endokrin Sistem DM; Adet düzensizliği
Diğer Uyku apnesi; İmmünsüpresyon/Eşlik eden enfeksiyon,
Gastroözefageal reflü; Böbrek taşı; Mental problemler
Journal of Clinical Neuroscience 2006; 13: 413-18
34. Periferik hormon seviyesinde düşüklük
Pituiter tropik hormonların yükselmesi ile ilişkili değil
Pituiter apopleksi: ani başağrısı, görme kaybı, bilinç kaybı ve
panhipopituitarizm; acil cerrahi
Glukokortikoid ve tiroksin replasmanı gerekli
Perioperatif anestezik ajanlara aşırı duyarlılık mevcut; kan
basıncının idamesi için vazopressör tedavi gerekli
HİPOPİTUİTARİZM
Journal of Clinical Neuroscience 2006; 13: 413-18
44. ANESTEZİST- HİPOFİZ TÜMÖRLERİ
Hipofiz tümörlerinde tanı yöntemleri (MRI)
Hipofiz cerrahisi -Transkraniyal/Transsfenoidal
Radyocerrahi (“Gamma Knife”) ile tedavi
Başka nedenlerle opere olacak hipofiz patolojisi
olan hastaların cerrahisi
Yoğun Bakım Üniteleri’nde İzlem
- Postoperatif bakım
- Hipofiz tümörünün eşlik ettiği kritik hastalar
45. HİPOFİZ TÜMÖRÜ - Tanı
Fizik Muayene
Kan Tetkikleri
- Hormon düzeyleri
(Bazal/dinamik stimülasyon testleri)
Beyin BT
Beyin MRI
Görmeye Ait Testler
46. HİPOFİZ TÜMÖRÜ - Tedavi
Gözlem ve Medikal Tedavi
Cerrahi Tedavi
- Transsfenoidal endoskopik tümör cerrahisi
- Transkraniyal tümör cerrahisi
Radyoterapi
- Stereotaksik radyocerrahi (“Gamma knife”)
- Eksternal ışın tedavisi
Hormon Tedavisi
47. n=51
(%44)
Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
Hipofiz Cerrahisi - Demografik Bulgular
Aralık 2006- Ekim 2012
n=65
(%56)
n=51
(%44)
HİPOFİZ TÜMÖRÜ -
Preoperatif Değerlendirme
Erkek (n) Kadın (n) Yaş (ort.) Toplam %
Transsfenoidal
Hipofizektomi
19 32 46.3 ± 13.4 %44
Transkraniyal
Hipofizektomi
32 33 52.9 ± 15.6 %56
Toplam (n) 51 65 116 (%100)
49. HİPOFİZ TÜMÖRÜ -
Preoperatif Değerlendirme
Hastanın fizik ve psikolojik durumunun
belirlenmesi
Farmakolojik durumun değerlendirilmesi
Anestezi riskinin belirlenmesi
Kullanılacak yöntem ve ilaçların kararlaştırılması
Premedikasyon verilmesi
Laboratuvar incelemeler
Yandaş hastalıklar
Aldığı ilaçlar/tedaviler
Alışkanlıklar/etkileşim
ASA sınıflaması
Goldmann’ın kardiyak Rİ
?
?
http://www.openanesthesia.org/index.phpKayhan Z. Klinik Anestezi Logos Yayıncılık 3. Baskı: 16-36
50. Hipofiz patolojileri nedeniyle opere olacak hastalar
diğer beyin cerrahisi olgularında
yapılan rutin incelemeler
HİPOFİZ TÜMÖRÜ -
Preoperatif Değerlendirme
51. Görme fonksiyonu
İKB’nin artmasına ait belirti ve bulgular
Hiper/Hipoaktif hormon sekresyonunun etkileri
Sekonder komorbiditeler (Akromegali, “Cushing” hastalığı)
HİPOFİZ TÜMÖRÜ -
Preoperatif Değerlendirme
Anesth Analg 1978; 57(2): 206-15 Indian J Endocrinol Metab 2011; 15: 22-32
53. Etkilenen Bölge Klinik Özellikler/Preoperatif Notlar
Yüz Maske ventilasyonunda zorluk
El ve Ayaklar SpO2 probu kullanımında zorluk, damaryolu problemleri
Ağız ve Dil Havayolu anatomisi değişikliği, zor havayolu, zor entübasyon; Mallampati
I-II’de dahi %20 zor entübasyon; İnspiratuvar stridor varsa KBB
konsültasyonu, indirekt laringoskopi, lateral boyun grafisi (lümen çapı);
Trakeostomi gerekebileceği görüşülmeli
Yumuşak Doku Zor havayolu (çene ve yumuşak doku tutulumu); Zor laringoskopi
Ciltte kalınlaşma; Zor damaryolu
İskelet Sistemi Osteoporoz (Pozisyon verirken dikkat), kifoskolyoza bağlı dispne
Kardiyovasküler Sistem Kardiyak hastalıklar en önemli morbidite/mortalite nedeni
Sol/sağ ventriküler hipertrofi; Sistemik HT; İleti bozuklukları; İKH; KKY;
Kardiyomegali
Endokrin Sistem DM
Diğer Obstrüktif solunumsal sendrom (K:%25, E:%70); Kullanılan ilaçlar
AKROMEGALİ -
Preoperatif Değerlendirme
http://pituitaryadenomas.com/perioerativetreatment.htm
54. AKROMEGALİ
Predicting difficult laryngoscopy in acromegaly: a comparison of upper
lip bite test with modified Mallampati classification
Sharma D, Prabhakar H, Bithal PK, Ali Z, Singh GP, Rath GP, Dash HH
J Neurosurg Anesthesiol 2010; 22(2): 138-43
Üst Dudak Isırma testi - Mallampati Sınıflaması
Akromegalik hasta (n=64), akromegalik olmayan hasta (n=63)
MS III/IV ve ÜDIT III; zor laringoskopi
Akromegalik grupta MS daha sensitif, ÜDIT daha spesifik
Her iki testin sensitivite ve doğruluğu akromegalik hastalarda
olmayanlara göre daha düşük
55. HİPOFİZ TÜMÖRÜ
From the Anesthesiologist’s Perspective Retrospective Analysis of
Perioperative Complications of Transsphenoidal Pituitary Surgery
Gercek A, Konya D, Toktaş Z, Kılıc T, Pamir N
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006; 19(3): 104-8
82 Hasta
1 Hasta; Cormack-Lehane IV
2 Hasta; Cormack Lehane III
4. deneme, ertelendi
3. deneme, entübasyon
56. “CUSHING” HASTALIĞI -
Preoperatif Değerlendirme
Etkilenen Bölge Klinik Özellikler/Preoperatif Notlar
Görünüm Obesite (Bariyatrik problemler)
Kas-İskelet Sistemi Osteoporoz (pozisyon verirken dikkat)
Yumuşak Doku Ekzoftalmi ; Deride incelme ; Zor damaryolu
Metabolik/Hematolojik Hipokalemi, metabolik asidoz (Primer hiperaldosteronizm)
Kardiyovasküler Sistem HT; İKH; Sol ventrikül hipertrofisi (Uzun QT aralığı, Yüksek
voltajlı QRS, Negatif T ), Konjestif kalp yetmezliği
Endokrin Sistem DM (Operasyon öncesi kan şekeri 180mg/dl iv insülin)
Diğer Kullanılan ilaçlar
http://pituitaryadenomas.com/perioerativetreatment.htm
57. Airway management in patients with pituitary disease: a review of 746
patients
Nemergut EC, Zuo Z
J Neurosurg Anesthesiol 2006; 18(1): 73-7
Transsfenoidal cerrahi, 746 hasta, Virginia Üniversitesi (1995-2001)
28 hastada zor entübasyon (%3.8); Cinsiyet ve tümörün büyüklüğü ile ilişkisiz
Akromegalide zor havayolu insidansı fonksiyonsuz hipofiz tümörlerinden
3 kat daha fazla (n=121) (9.1% [5.8-14%] ; 2.6% [1.5-4.5%], p = 0.007)
“Cushing” hastalığı (n=182) ve Prolaktinoması olan (n=87) hastalarda
havayolu, non-fonksiyonel tümörlerden zor değil
“CUSHING” HASTALIĞI -
Preoperatif Değerlendirme
58. Specific electrocardiographic features associated with Cushing's
disease
Alexandraki KI, Kaltsas GA, Vouliotis AI, Papaioannou TG, Trisk L, Zilos A, Korbonits
M, Besser GM, Anastasakis A, Grossman AB
Clin Endocrinol (Oxf) 2011; 74(5): 558-64
“CUSHING” HASTALIĞI -
Preoperatif Değerlendirme
79 “Cushing” hastası
HT (%81); Kardiyovasküler hastalık (%21)
Hiperkolesterolemi (%37); Hipertrigliseridemi (%29)
Karbonhidrat metabolizması anormalliği (%41); Disritmi (%2)
EKG’de sol ventrikül hipertrofisinin kanıtı olan QT aralığında uzama
“Cushing” hastalığı için spesifik
60. SONUÇLAR
Endokrin sistem, anestezistin sürekli ilgi alanında olan düzenleyici bir vücut
sistemidir
Hipofiz tümörlerinin neden olduğu Prolaktinoma, Akromegali, “Cushing”
hastalığı ve Hipopituitarizm özenli preoperatif hazırlık gerektiren tablolardır
Rutin hazırlığın yanında görme bozuklukları, İKB artışı bulguları, hormonal
değişiklikler ve klinik tablolara ait değişiklikler not edilmelidir
Zor havayolu bulguları, diğer anatomik değişiklikler, HT, aritmiler, DM,
hormon düzeyleri kaydedilmeli ve preoperatif regülasyonları planlanmalıdır
Endokrin sistemin yöneticisi olan hipofiz bezi, son organ etkileri nedeniyle
son derece önemli bir organdır
61. Nadir görülen ancak henüz
karşılaşmadığımız hastalıklar ı
okumak ZAMAN kaybettirir …
Nadir görülen ancak henüz
okumadığımız hastalıklarla
karşılaşmak HAYAT kaybettirir…