1. Analiza naučno-istraživačkih i obrazovnih
potencijala za podršku razvoja sektora MSP u
području međuopštinske saradnje Kraljeva,
Čačka, Vrnjačke Banje, Gornjeg Milanovca i
Raške
–Nacrt –
(pripremio: Dr Robert Molnar)
Čačak,
24. avgust 2012. godine

2. 1. Uvod
• Mapiranjem i analizom potencijalnih resursa za
uspostavljanje mreže naučnih i istraživačkih institucija i
malih i srednjih preduzeća, USAID projekat održivog
lokalnog razvoja nastoji da da doprinos u stvaranju
povoljnije klime za otvaranje novih radnih mesta i investicije
u okviru međuopštinskog partnerstva koje sačinjavaju
gradovi Kraljevo i Čačak, i opštine Vrnjačka Banja, Raška i
Gornji Milanovac.
• Komponenta Projekta se zove „Poboljšanje povoljnog
poslovnog okruženja“.

3. 2. Polazne osnove, ciljevi, ...
• Započete su konkretne aktivnosti/projekti na području
međuopštinske saradnje (NTP, IMPULS centar,...).
• Generalni problemi su:
– Loša regionalna umreženost i povezanost postojećih kompanija
– Nedovoljno razvijen sistem poslovnog umrežavanja kroz
klastere, biznis i tehnološke inkubatore i parkove, a posledica
toga je
– Nedovoljna konukrentnost sektora MSP i značajne regionalne
disproporcije.
• Ciljevi:
– Uspostavljanje regionalne mreže naučnih, istraživačkih i
obrazovnih institucija u području međuopštinske saradnje sa LS
i sektorom MSP. A što bi trebalo da dovede do
– Stvaranja mogućnosti za pružanje usluga preduzetnicima iz
celog regiona i doprinelo bi razvoju inovativnih MSP sa
potencijalom za rast, izvoz i zapošljavanje tehnički obrazovanih
mladih ljudi.

4. 3. Metodologija
• Pristup u kreiranju ovog dokumenta bazirao se na
sledećem:
– Analiza relevantnih strateških dokumenata i zakona;
– Identifikovanje i anketiranje najznačajnijih relevantnih
institucija i organizacija u regionu;
– Intervjui sa najznačajnijim institucijama i
organizacijama u regionu;
– Sinteza dobijenih rezultata, i
– Modelovanje Mreže naučnih, istraživačkih i obrazovnih
institucija u IMCA regionu.

5. 4. Opis IMCA oblasti (1)
• S N A G E:
– Tradicionalni preduzetnički duh (naročito u proizvodnji)
– relativno veliki broj registrovanih MSP i preduzetnika
– Tradicija u industrijskoj proizvodnji (Industrijski
podsektori koji ostvaruju bruto dodatu vrednost)
– Fleksibilnost sektora, kroz dobro prilagođavanje novim
zahtevima tržišta i uslovima
– Osnovan Naučno –tehnološki park
– Uspostavljen regionalni centar za primenu savremenih
tehnologija u oblasti mašinske proizvodnje
– ...

6. 4. Opis IMCA oblasti (2)
• S L A B O S T I:
– Niska efikasnost i nekonkurentnost privrede - mali broj
preduzeća sa primenom visokih tehnologija - zastarele
tehnologije
– Nedostatak menadžerskih znanja, a naročito na
srednjem nivou - neorganizovanost
– Nedovoljan nivo kompetentnosti za dalji razvoj
– ...

7. 4. Opis IMCA oblasti (3)
• M O G U Ć N O S T I:
– Sedište većeg broja naučno-istraživačkih i obrazovnih
institucija
– Postojanje 2 relevantne regionalne institucije (privredna
komora i razvojna agencija)
– Inicijativa za osnivanje univerziteta u Čačku
– Modernizacija proizvodnje uz primenu savremene
informacione tehnologije
– Uvođenje novih proizvoda u skladu sa svetskim
standardima i potrebama tržišta
– ...

8. 4. Opis IMCA oblasti (4)
• P R E T N J E:
– Generalno loš ambijent za poslovanje (Neadekvatna
zakonska regulativa, siva ekonomija, monopoli,
korupcija, ...)
– Ekonomska kriza širih razmera
– Neadekvatne stimulativne mere sektoru MSP
– Program razvoja poslovnog ambijenta drugih regiona
za privlačenje stranog kapitala i ljudskih resursa
– Opadanje kupovne moći lokalnog stanovništva
– ...

9. 5. Analiza resursa i potencijala (1)
• Na teritoriji grada Kraljeva nalaze se sedišta sledećih
relevantnih institucija:
– Mašinski fakultet, Kraljevo (IMPULS centar)
– Veterinarski specijalistički institut, Kraljevo
• Na teritoriji grada Čačka nalaze se sedišta sledećih
relevantnih institucija:
– Tehnički fakultet, Čačak, Univerzitet u Kragujevcu
– Agronomski fakultet, Čačak
– Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak
– Visoka poslovna škola, Čačak
– Institut za voćarstvo, Čačak
– (NTP Čačak)

10. 5. Analiza resursa i potencijala (2)
• Pored nabrojanih I&R i obrazovnih institucija na
posmatranoj teritoriji nalaze se i sedišta drugih
aktera:
– Gradovi: Kraljevo i Čačak
– RPK Kraljevo
– RRA Kraljevo
• Sve nabrojane institucije i organizacija raspolažu
sa određenim resursima koji se mogu staviti ili su
već u funkciji razvoja sektora MSP.

11. 6. Predloženi model mreže (1)
• Generalizovani funkcionalni model sektora MSP i
I&R i obrazovnih institucija u IMCA regionu.
– Polje 1 - I&R i obrazovne institucije, kao i njihov
doprinos razvoju sektora MSP
– Polje 2 - ostale relevantne institucije od značaja za
razvoj sektora MSP u IMCA regionu
– Dominiraju relacije koje predstavljaju protok znanja, ali
bi trebalo proširiti i na obezbeđivanje tehničko-
tehnoloških preduslova za razvoj konkretnih proizvoda
(mogućnosti u NTP i IMPULS centru)

12. Relevantne strategije i zakonski okviri 2
Gradac 97
Preduzetnicka informacije,
zastupanje,
Zakonski okviri znanje, 1
udruženja edukacija,
Unija Cacak 2000 promocija prostor,
NTP kadrovi, Tehnicki fakultet
Cacak informisanje,... u Cacku
informacije,
promocija, Prostor, spec. oprema,
LS Cacak subvencije, razvoj proizvoda/
poreski tehnologija,... Institut za
inovacije,
podsticaji,...
transfer vocarstvo
tehnologije, Visoka škola
konsalting, tehnickih
informacije, informisanje,... str.stud.u Cacku
edukacija, Sektor
Regionalna konsalting,
kadrovi
razvojna agencija mentoring, poslovno
povezivanje MSPP znanje,
edukacija, Visoka poslovna
prostor, škola, Cacak
kadrovi, Agronomski
informacije,
informisanje,... fakultet u Cacku
promocija,
LS Kraljevo inovacije, znanje, edukacija,
subvencije, transfer prostor, kadrovi,
poreski tehnologije,... informisanje,... inovacije,
podsticaji,... transfer
tehnologije, Veterinarski
Mašinski fakultet konsalting,
Regionalna u Kraljevu specijalisticki
informacije, informisanje,...
privredna komora zastupanje, IMPULS Centar institut
Kraljevo promocija,...

13. 6. Predloženi model mreže (3)
• Glavni rezultat ovog dokumenta je model Mreže
naučnih, istraživačkih i obrazovnih institucija u IMCA
regionu
– Uočljiv je veliki broj relacija ka NTP Čačak i
Mašinskom fakultetu u Kraljevu (IMPULS centar)
– Ovo je logično, s obzirom na vrstu institucija i kontekst
u kojem se kreira Model

14. Relevantne strategije i zakonski okviri Edukcije, konsalting, ekspertize, potrebe za kadrovima, strucna praksa... 2
Osnivacki kapital,
strat. odlucivanje,
Gradac 97
projekti Zakonski okviri Osnivacki kapital, strat.
1
Preduzetnicka odlucivanje, projekti,
Projekti
udruženja Osnivacki kapital,
oprema, kadrovi, spin-off,
Unija Cacak 2000 transfer terhnologije... Tehnicki fakultet
strat. odlucivanje, NTP
projekti u Cacku
Cacak
Osnivacki kapital,
Kofinansiranje projekata, strat. odlucivanje,
Osnivacki kapital, Projekti, kadrovi,
projektna partnerstva,... projekti, infrastruktura,
strat. odlucivanje, oprema,...
pocetno operativno
LS Cacak Kofinansiranje projekata, projekti, oprema,
finansiranje,...
projektna partnerstva,... kadrovi, spin-off,
transfer tehnologije... Institut za
Prioriteti, ciljevi,... Kofinansiranje projekata,
kofin. OpTr, kofin.proj., Projekti, lobiranje,... projektna partnerstva,... vocarstvo
projektna partnerstva
Monitoring
projekata, lobiranje Osnivacki kapital, Projekti, kadrovi,
Razmena strat. odlucivanje, oprema,...
iskustava Regionalna
Koordinacija projekti, oprema,
(dobre prakse) razvojna agencija kadrovi, spin-off,
Monitoring transfer tehnologije... Agronomski
projekata, lobiranje Kofinansiranje projekata,
Prioriteti, ciljevi,... projektna partnerstva,... fakultet u Cacku
kofin. OpTr, kofin.proj., Projekti, lobiranje,...
projektna partnerstva
Kofinansiranje Projekti, kadrovi,
Mašinski fakultet oprema,...
projekata,
LS Kraljevo projektna
u Kraljevu
partnerstva,... IMPULS Centar
Veterinarski
Kofinansiranje projekata, specijalisticki
projektna partnerstva,... Projekti, institut
kadrovi,
oprema,...
Regionalna
privredna komora
Kraljevo
Visoka škola
tehnickih
Potrebe za kadrovima, strucna praksa,...
str.stud.u Cacku
Potrebe za kadrovima, strucna praksa,... Visoka poslovna
škola, Cacak

15. 7. Potencijali i ograničenja (1)
• Vizija naučnog i tehnološkog razvoja Srbije:
„Srbija je inovativna zemlja u kojoj naučnici dostižu evropske
standarde, doprinose ukupnom nivou znanja društva i
unapređuju tehnološki razvoj privrede“.
• Uprkos tome, izdvajanja za nauku, u Srbiji su među
najnižima u razvijenom svetu
• Država je prioretizovala 7 oblasti za ionako skromna
ulaganja u N&I i I&R rad – putokaz za razvoj Mreže

16. 7. Potencijali i ograničenja (2)
• 7 prioriteta/oblasti NT razvoja Srbije su:
1. Biomedicina,
2. Novi materijali i nanonauke,
3. Zaštita životne sredine i klimatske promene,
4. Energetika i energetska efikasnost,
5. Poljoprivreda i hrana,
6. Informacione i komunikacione tehnologije, kao i
7. Unapređenje donošenja državnih odluka i afirmacija
nacionalnog identiteta.
• Pažnju foukisirati na one stvari koje su prepoznate
kako u ovoj, tako i u drugim, regionalnoj i lokalnim
razvojnim strategijama.

17. 8. Zaključci i preporuke (1)
• Prva faza: IDENTIFIKACIJA resursa
– POSTOJE polazne osnove za umrežavanje naučnih,
istraživačkih i obrazovnih institucija i malih i srednjih
preduzeća u IMCA regionu.
– Identifikovani su početni instituc. okviri za umrežavanje:
• 3 Fakulteta,
• 2 instituta,
• 2 visoke strukovne škole,
• Gradovi Kraljevo i Čačak,
• RPK Kraljevo,
• RRA Kraljevo, i
• Sektor MSP

18. 8. Zaključci i preporuke (2)
• Druga faza: PREPORUKE
– Zaokruživanje preostalih institucionalnih kapaciteta (opštine,...)
– NTP treba da integriše strateška opredeljenja grada Čačka sa širim
ciljevima definisanim u Strategiji regionalnog razvoja
– Mašinski fakultet u Kraljevu i IMPULS centar – pitanje
samoodrživosti, ali uz širu podršku aktera u Mreži i sektora MSP
– Visokoškolske institucije (stručna praksa, kreiranje novih i
revizija postojećih studijskih programa u tesnoj saradnji sa MSP
sektorom, omogućiti pristup MSP bibliotekama i BP)
– Sektor MSP preko NTP i IMPULS centra - poligon za istraživanje i
testiranje svojih inovativnih predloga. Potreba za usavršavanjem
postojećih, ali i selekcija i uključivanje novih kadrova
– Strategija regionalnog razvoja – neophodno je aktivno učešće
svih ključnih aktera u procesu pripreme, implementacije i praćenja

19. 8. Zaključci i preporuke (3)
• Treća faza: IZBOR PRAVCA RAZVOJA I IMPLEM.
MODELA UZ EVENTUALNU KOREKCIJU
– Formiranje radne grupe:
• Ovlašćeni predstavnici institucija
• Min. kvartalno sastajanje
• Razmatranje relevantne situacije u okruženju,
iniciranje zajedničkih aktivnosti
• Stvaranje osnove za strateške planere (lokalne i
regionalne)
• Identifikacija nedostataka Modela i predlozi za
korekciju

20. 8. Zaključci i preporuke (4)
• Četvrta faza: FINANSIRANJE I UPRAVLJANJE
PROCESOM IMPLEMENT. MODELA
– Sama implementacija Modela – bez finansijskih
zahteva
• Za konkretne aktivnosti – projektni pristup
– Upravljanje: Telo za koordinaciju (delegirani
predstavnici aktera Mreže)
• RRA i/ili RPK
– Aktiviranje Modela mreže – Akcioni plan
• Rešenja/odluke o pristupanju Mreži

21. Hvala na pažnji !!!
Kontakti:
Dr Robert Molnar, dipl.inž.
E-mail: robert.molnar@maximaconsulting.rs