1. OS ESPAZOS DO SECTOR PRIMARIO TEMA 5

3. RURAL AGRARIO AGRICULTURA

4. FACTORES FÍSICOS RELEVO CLIMA SOLOS Elevada altitude media (70% entre 200 e 1000m) Abundantes pendentes Precipitacións: Escasas e irregulares Temperaturas con Situacións extremas Calidade mediocre

5. Avances tecnolóxicos Escasa Tecnificación Especialización. Mercado Autoconsumo Destino da produción Intensiva Extensivo, rendementos baixos Aproveitamento Aumento das fincas Pequenas e grandes propiedades Tamaño das fincas Escasa e envellecida Numerosa Man de obra Agricultura actual (1960…) Agricultura Tradicional

6. Elementos da paisaxe Fincas Sistema de cultivo Pola forma Polo tamaño Polo peche regulares irregulares minifundio latifundio Gran explotación openfield bocage Variedade Auga aproveitamento Monocultivo Policultivo regadío secaño intensivo extensivo Ocupación Do solo contínuo Rotación con barbeito Rotación bienal Rotación trienal Tipo de cultivo herbáceo arbustivo

7. Organización social Propiedade Réxime de posesión Costumes sociais Privada Colectiva Individual Cooperativa Sociedade empresarial Tribo concellil Estado Directa Indirecta arrendamento parcería

12. Menos de 10 ha Máis de 100 ha Tamaño Galicia, Norte peninsular e Valencia. Andalucía, Estremadura, Castela a Mancha e Aragón Predomina 10,5% e o 523/1000 prop. 50% e o 8/1000 propietarios Superficie e propietarios Pouca competitividade Pouca modernización Explotación: directa Absentismo Cultivo extensivo Explotación indirecta: xornaleiros Problemas Minifundio Latifundio

16. Tipos de poboamento Poboamento Disperso Poboamento concentrado Disperso absoluto Concentrado laso Disperso intercalar Lineal Apiñado

18. Hábitat rural: casas Materiais Plano Casa de pedra:Na periferia Casa de madeira: Pais Vasco Segovia e Alcarria (Guadalaxara ) Casa barro: Val do Ebro, Valencia Murcia e campiña Guadalquivir Casa Bloque Casa composta Rentes ao chan En altura

20. LEI DE CONSERVACIÓN E PROMOCIÓN DO PATRIMONIO ARQUITECTÓNICO RURAL Poboamento e Hábitat rural en Galicia Tipoloxía de Poboamento rural Tipoloxía de hábitat rural Aldea pobo municipio concello comarcas Zona centro Sector oriental Zona prelitoral Entidades nucleares Entidades polinucleares Grupos compactos pola dureza Do relevo. ALDEAS PECHADAS Estrutura laxa

21. POLÍTICA AGRARIA Dende mediados Do século XIX ata A adopción Do PAC Política agraria común Sistema de propiedade Da terra: tratouse de modificar Desamortización Reforma agraria da Segunda República Coa política da colonización e extensión Do regadío Inadecuado tamaño das terras que se abordou dende Concentración parcelaria Lexislación sobre grandes propiedades Proteccionismo comercial Integración no mercado interior comunitario Problemas Elevados prezos Excedentes de produtos: cotas Esixencia dos consumidores Despoboamento Rexións prexudicadas beneficiadas Intercambios coa UE liberallizáronse Mercado exterior O libre comercio europeo

22. Usos do espazo rural Actividade agrícola Actividade gandeira Actividade forestal Novos usos Transformacións Na estrutura agrícola Produción Especialización Técnicas modernas Mecanización Pesticidas e fertilizantes Sementes seleccionadas Novas técnicas : Acolchado Cultivo en area; invernadoiros; Cultivos hidropónicos Agricultura intensiva Ampoliación do regadío vantaxes inconvenientes Diminución do barbeito cereais leguminosas Vide Oliveira Produtos hortofrutícolas Floricultura Cultivos industriais Cultirvos forraxeiros Transformacións especialización mecanización Gandería intensiva Escaseza de alimentos tamaño competencia sanidade Produción gandiera bovina ovina porcina avícola especies destino Areas produtoras produción problema Usos residenciais Usos industriais Usos turísticos Usoso recreativos

27. – Subvencións a reconversión cara variedades de calidade e para o abandono nas zonas sen calidade. – Rendementos baixos e variables. – Castela A Mancha, Rioxa, Xerez, Montilla. – Consumo en fresco (uva) o elaboración de vino. Viñedo – As subvencións Comunitarias fixeron crecer a súa extensión. – Reduciuse, salvo as das lentellas, polos baixos rendementos e a difícil mecanización. – Secaños do interior peninsular, onde rotan con los cereais. – Alimentación humana ou animal. Leguminosas – Existencia de cotas. – Redución de prezos e discreto aumento dos rendementos. – En aumento Grazas as melloras técnicas, pero tende a descender. – Secaños do interior peninsular. – Arroz e millo en regadío. – En aumento grazas as melloras técnicas, pero tende a descender. – Alimentación Humana ou animal. Cereais Efectos da PAC Produción Áreas produtoras Destino Produto

28. – En aumento polo incremento da demanda gandeira. – Norte peninsular. – Regadíos del interior peninsular. – Alimentación animal. Cultivos forraxeiros – Cotas de remolacha, Algodón y tabaco. – Redución de las axudas ó xirasol. – En aumento: remolacha, tabaco e algodón; en retroceso: xirasol. – Regadíos da metade Meridional peninsular do val do Douro (remolacha). Transformación industrial (azucre, aceite, téxtiles, cigarrillos). Cultivos industriais – Ha aumentado grazas a súas favorables perspectivas exportadoras. – Levante, Andalucía, Baleares, Canarias. – Consumo en fresco ou industria conserveira. Hortofrutícolas – Cota inferior as cifras reais de produción. – Redución – Crecemento de la superficie oliveira e do número de árbores. – Campiñas andaluzas e estremeñas. – Consumo en fresco (oliva) o elaboración de aceite. Olivar Efectos da PAC Produción Áreas produtoras Destino Produto

31. – Excedentes de produción que ocasionan fortes caídas dos prezos. – Cataluña, Castela e León, e Aragón, en réxime intensivo. – Produción de carne e ovos. Aves – Fortes oscilacións de prezos debidas a os excedentes e ás importacións dende países comunitarios. – En réxime intensivo: en Cataluña. – En réxime extensivo: en Estremadura e Salamanca. – Consumo en fresco e chacinería. Porcino – Persistencia de explota-cións tradicionais, con ovellas vellas e de mala calidade. – Secaños do interior peninsular, en réxime transhumante, estante ou estabulado. – Produción de carne y leche. Ovino – Cotas polos excedentes comunitarios de carne y leche. – Redución do prezo. – Competencia de países comunitarios con prezos máis baratos. – Bovino de aptitude leiteira: extensivo ou mixto no norte peninsular; intensivo, nos arredores das cidades. – Bovino de aptitude cárnica: en zonas de montaña e devesas. – Produción de carne ou de leite. Bovino Problemas Áreas productoras Destino Ganado

33. As paisaxes agrarias de España

34. – Agricultura: • Regadío: horticultura temperá ao aire libre, horticultura extratemperá baixo plástico e fruticultura (mediterránea e tropical). • Secaño: área prelitoral e vale do Guadalquivir: cereais, vid., oliva e amendoeira. – Gandería bovina e porcina en Cataluña, ovina nos secaños e reses bravas nas ribeiras do Guadalquivir. – Agricultura: • Secaño en páramos e campiñas, dedicado a cultivos extensivos, tradicionalmente, trigo en rotación con barbeito e leguminosas, e vide e oliva (a veces, asociadas). • Regadío nas veigas, tradicionalmente, en hortos para autoconsumo. Hoxe en día, con superficies máis amplas para plantas industriais, forraxeiras e de horto. – Gandería tradicional extensiva: vacún de carne en zonas montañosas, ovina en secaños e ovina, porcina o bovina en devesas. – Explotación forestal na Tierra Pinariega soriana. – Agricultura tradicional de policultivo (hortos, millo, pataca, cebada, centeo). Actualmente, especialización en horto e forraxeiras. – Gandería é a actividade principal, tradicionalmente extensiva en pequenas e medianas explotacións. Actualmente, tende a ser mixta e a aumentar o tamaño e a modernización. – Explotación forestal importante para moble o papel. Usos do solo: – Agrícola – Gandeiro – Forestal – Poboación tradicionalmente numerosa. – Poboamento disperso, que tende a instalarse en núcleos concentrados. – Propiedade contrastada: minifundio en hortos, mediana en Cataluña, grande en Andalucía. – Poboación tradicionalmente emigratoria. – Poboamento concentrado en pobos pequenos (vales do Douro e do Ebro) ou grandes (sur peninsular). – Propiedade agraria con contrastes: minifundio nos vales do Douro e do Ebro, e latifundio en Salamanca, Burgos, Castela A Mancha nos secaños aragoneses e estremeños. – Poboación tradicionalmente numerosa e sometida a emigración. – Poboamento disperso intercalar. – Pequenas propiedades (minifundio). Estrutura agraria: – Poboación – Poboamento – Propiedade agraria – Relevo accidentado, chan cerca da costa e algo montañoso na zona prelitoral. – Clima mediterráneo costeiro. – Relevo de páramos, outeiros e vales. – Clima mediterráneo continentalizado. – Relevo accidentado. – Clima oceánico. Medio físico – Litoral e prelitoral mediterráneo, val do Guadalquivir e Baleares. – Ambas mesetas e depresión do Ebro. – Norte e noroeste peninsular. Zona xeográfica ESP. MEDITERRÁNEA ESPAÑA INTERIOR ESPAÑA HÚMIDA

36. – O uso agrario do solo é principalmente agrícola: • No litoral: monocultivo de regadío para a exportación (plátano, tomate, pataca extratemperá), cultivos de invernadoiro (pepino, pemento, flores) e plantacións tropicais (papaia, mango, piña, aguacate). • No interior: policultivo de secaño para o autoconsumo (vide, pataca y, secundariamente, trigo). – Gandería ovina e caprina é escasa e está asociada á agricultura. – Uso da madeira dos piñeiros e do faial- breixal e laurisilva para carboneo, construción e soporte dos cultivos. – Agricultura no fondo dos vales (norte) ou en bancais e terrazas (sur). – Gandería extensiva bovina, ovina (norte) u ovina con transhumancia local (montaña mediterránea. – Aproveitamento da leña e da madeira. Usos do solo: – Agrícola – Gandeiro – Forestal – Importante retroceso da poboación rural en favor de outros sectores (terciario). – Poboamento concentrado laxo e en pobos que non solen rebaixar das 500 casas. – Contraste entre pequena propiedade das zonas medias e altas e as grandes explotacións dos regadíos costeiros. – Baixas densidades e tendencia ao despoboamento. – Poboamento tradicionalmente disperso en pequenos núcleos no fondo dos vales. Actualmente tende a concentrarse en núcleos maiores. – Predomino da pequena propiedade e montes e praderías municipais. Estrutura agraria: – Poboación – Poboamento – Propiedade agraria – Relevo volcánico accidentado. – Clima cálido todo o ano con precipitacións escasas e irregulares nas costas. – Relevo de elevada altitude e fortes pendentes. – Clima frío con precipitación nival en inverno Medio físico Illas Canarias Alta montaña Zona xeográfica CANARIAS MONTAÑA

41. A ACTIVIDADE PESQUEIRA Destino: consumo e conserva Rexións pesqueiras Pesca desembarcada Frota Pesqueira Incorporación á UE (PPC)

43. Crise e problemas Da actividade pesqueira Os problemas dos caladoiros Problemas demográficos Problemas económicos Caladoiros nacionais Caladoiros comunitarios ASUNTO COTAS Recusos da Plataforma escasos Sobreexplotación Restricións nos caladoiros internacionais Poboación activa diminúe envellecida Frota excesiva Problemas sociais Redución Renovación Escasa diversificación Déficit de telecomuncacións Mellorar a comercialización Seguridade Sanidade calidade Problemas ambientais sobreexplotación Contaminación

44. Política pesqueira Regulación do Acceso aos caladoiros Reconversión e Axuste estrutural Política fronte ós Problemas ambientais Redución do tamaño e nº de embarcacións Traspaso de barcos A empresas pesqueiras Renovacióne modernización Concesión de axudas ás Rexións afectadas pola reconversión Desenvolvemento Do cultivo mariño Establecemento cotas Restrición de artes De pesca Recuperación Dos caladorios nacionais

48. X Quenlla X X X Sardiña X X X X Peixe Espada X X Palometa X X X X Xurel X X X X X Cabala X X X Boqueron X X X X Albacora X X X X X Atún Palangre Cerco Anzó Curricán Almadraba Arrastre Xabelga Deriva Especie

49. Artes de pesca