1. Energiebesparing
Erik van Well
25 april 2013

2. Landbouwsector
• Convenant ‘Schoon en Zuinig’
– Energiebesparing
– Duurzame energieproductie
– Reductie broeikasgassen (lachgas/methaan)
• AgroEnergiek: maatregelen op de website
– Vooral ook insteken op ‘no regret’
– Bodem, voer, energie
• Deze avond: Focus op Energiebesparing en productie

3. Ontwikkelingen energieprijzen (1996 = 100)
100
117 121
113
122
135
147
159 161
191
224
239
248
241
212
228
100 101 102
110
124
152 154 159
165
179
190
207 209
259
243 246
0
50
100
150
200
250
300
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
gas
elektriciteit

4. Landbouwsector
• Waar wordt energie voor gebruikt?

5. Energiegebruik melkveehouderij
• Melken
• Verlichting stal
• Ventilatie
• Koeborstel
• Mestschuif
• Automatisch voeren
• (Beregening)

6. Energiegebruik fruitteelt
Elektriciteit: ± 65.000 KWh (gem. Fruitteeltbedrijf 2009)
Opslagkosten: ± 60%-90% = 40.000-60.000 KWh
Brandstofkosten: 200 euro/ha

7. Wat het verbruik drukt
Bedrijfsomvang
Neemt toe > efficiënter
energiegebruik
Stijgende energieprijzen
maken maatregelen
aantrekkelijk!
Stijgende energie-
prijzen, want fossiele
brandstoffen raken
op
Energieverbruik
belangrijk voor
afnemers
Wat het verbruik
vergroot
Meer verlichting,
koeborstels etc.
Meer elektronica,
automatisch melken,
waterbron
Trends energieverbruik

8. 88
Alfa Accountants:
752 bedrijven, 590.000 kilo melk, inclusief woonhuis (2007)
• 8.491 euro per jaar
• 14,40 euro per 1.000 kilo melk
Gemiddelde kosten gas en elektra:
veel cijfers, maar weinig uniform

9. Alfa Accountants
€ 8,20 per 1.000 kilo melk
€ 22,40 per 1.000 kilo melk
€ 14,20 per 1.000 kilo melk
€ 8.000 op jaarbasis
twintig procent beste:
twintig procent slechtste:
Verschil bij 590.000 kilo melk:
Kengetallen: spreiding is groot

12. -16,1%
-8,3%
-11,4%
-17,1%
-13,3%
-13,5%

14. WUR
“De ene bewaarder verbruikt voor dezelfde ton fruitbewaring 2 maal
zoveel energie als de andere”
Kengetallen: spreiding is groot
Ook in de fruitteelt

16. Utrecht
Het gemiddelde elektraverbruik op melkveehouderijbedrijven in Nederland ligt op:
– 45 kWh per 1.000 liter melk inclusief privé en verwarmen van water
met gas;
– 53 kWh per 1.000 liter melk inclusief privé en verwarmen van water
met elektriciteit;
– 70 kWh per 1.000 liter melk inclusief privé met een robot;
• Gemiddelde verbruik melkveehouderijbedrijven Utrecht: 77 kWh per 1.000
liter melk.
• bedrijven die aan de energiescan hebben meegedaan in totaal 1.269.290,19
kWh aan elektriciteit en 48.891,32 m³ gas worden bespaard.
• CO² uitstoot na uitvoering van de Quick Wins gedaald met 117.500 kg.
• CO² uitstoot na uitvoering van alle besparingen gedaald met 720.000 kg (-11%)

17. Melksysteem (1)

19. Maatregelen bij Melken
• Technische
– Melksysteem
– Voorkoeler
– Warmteterugwinning
– Frequentieregelaar
– Isoleren en afdekken spoelbak
– Gasboiler ipv elektrische boiler
– Zonneboiler
– Goede capaciteit compressor
• Technologische (robot)
• Management (ook bewustwording: EnergieManager)

20. Voorkoeler
•40 % besparing door koelen van melk van 20°C (ipv 32) naar
4°C (4 - 22 kWh/1.000 kg)
•Terugverdientijd: ca. 3,1 jaar
•50 % besparing door opwarming water van 45°C (ipv 10) naar
80°C
•Terugverdientijd: ca. 6,2 jaar (electroboiler)
ca. 9,6 jaar (propaangas)
Combineerbaar!
Warmteterugwinning

21. Frequentieregelaar
• Op vacuum- en melkpomp, ook op bron en ventilatoren
• Reductie van overcapaciteit vacuumpomp tot 60% (2,5 - 18
Kwh/1.000 Kg)
• Reductie stroomverbruik ca. 40%
• Terugverdientijd: ca. 3,9 jaar
• Vasthouden warmte
• Besparing tot 5% verwarmingskosten
Spoelbak isoleren & afdekken

22. Zonneboiler
• Besparing verwarmingskosten tot 20%
• Afhankelijk buitentemp. (winter)
• “concurrent” warmteterugwinning
• 4 – 12 kWh/1000kg
• Soort boiler (gas, elektrisch, zonneboiler)
• Lengte leidingen
• Wel of niet geïsoleerd
• Vul en stilstandsverliezen
Warmwatervoorziening

26. Management maatregelen mvh
• Jaarlijkse PK installaties
• Zorg dat de installatie en melktank op koele plek zijn opgesteld
• kies voor melktank met maximale isolatie
• isoleer waterleidingen
• houd ventilatorbladen condensor (koeling) schoon
• Koelmotor stofvrij houden (15% rendement)
• Koelmotor aftimmeren (rendement 15%)
• kies juiste vermogen voor vacuümmachine
• Probeer de melktijd per 100 l melk te beperken, door eerst taaimelkende koeien goed
voor te behandelen alvorens aan te sluiten, dan pas de vlotmelkende koeien
• Onderhoud melkmachine goed: filters op tijd verwisselen, olie bijvullen of verversen
• Stem de capaciteit van de vacuumpomp af op het aantal melkstellen

27. Maatregelen fruit
• Registratie energiegebruik koelinstallatie
• Maak slim gebruik van de klimaatcomputer
• Optimale instellingen:
– koelduur een aantal koelacties
– Optimale ontdooiinstellingen
– Juiste instelling verdamper
– CO2 scrubber
– Laat ventilatoren tijdig uitschakelen
– Schakel carterverwarming en verwarmingslinten tijdig uit
• Gebruik electronische expansieventielen
• Plaats energiezuinige ventilatormotoren (kosten!)
• Gebruik frequentieregelaars
• Maak gebruik van heetgasontdooiing
• Minimaliseer koudeverliezen
• Isoleer gevels (kosten!)

28. Verlichting
• Goede verlichting
• Vernieuwing -> let op rendement
1. LED (nieuwe armatuur of TL armatuur)
2. Natrium hoge druk lamp (geel licht)
3. Metaalhalide hoge druk lamp (wit)
4. T8 TL vervangen door T5 TL
• Onderhoud

29. Andere aandachtspunten mvh
• Ventilatie
• Koeborstel
• Mestschuif
• Automatisch voeren
• (Beregening)

30. En verder?
• Verdere uitwerking en maatwerk
– bezoek de stands
• Presentaties, folders en schema’s
– Op de website van LaMi
• Algemene klimaatmaatregelen
– www.AgroEnergiek.nl