Mais conteúdo relacionado Mais de Prachoom Rangkasikorn (20) Coop8.
การสหกรณในประเทศไทยเริ่มขึ้นในปลายสมัยรัชกาลที่ ๕ และ
ไดมีการศึกษาพัฒนาอยางตอเนื่อง จนกระทั่งมีการจัดตั้งสหกรณแหงแรก คือ
สหกรณวัดจันทรไมจํากัดสินใช ณ ทองที่อําเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก โดย
จดทะเบียนเมื่อวันที่ ๒๖ กุมภาพันธ ๒๔๕๙ มีพระราชวรวงศเธอกรมหมื่น
พิทยาลงกรณ ทรงเปนนายทะเบียนสหกรณพระองคแรก จากวันนั้นเปนตนมา
การสหกรณในประเทศไทยไดเติบใหญขึ้นมาตามลําดับ ปจจุบันมีสหกรณ
จํานวนทั้งสิ้น ๗,๙๖๔สหกรณและมีสมาชิกสหกรณจํานวน๑๐.๘ ลานครอบครัว
ปริมาณธุรกิจรวมกันทั้งสิ้น ๒ ลานลานบาทตอป คิดเปนรอยละ ๑๘.๙๕
ของผลิตภัณฑมวลรวมของประเทศ (GDP) โดยสามารถแยกประเภทของ
ธุรกิจที่สหกรณดําเนินการ ไดแกธุรกิจรับฝากเงิน จํานวน๕๕๙,๘๐๙.๒ ลานบาท
ธุรกิจการใหเงินกูจํานวน ๑,๒๔๙,๗๖๓.๓ ลานบาทธุรกิจจัดหาสินคามาจําหนาย
จํานวน๗๑,๔๑๙.๐ลานบาทธุรกิจรวบรวมผลผลิตจํานวน๑๒๐,๗๐๐.๘ลานบาท
ธุรกิจการแปรรูปผลผลิต จํานวน ๓๔,๗๐๘.๘ ลานบาท และธุรกิจบริการ จํานวน
๑๒,๖๖๒.๐ ลานบาท (ขอมูล ณ ๑ มกราคม ๒๕๕๕)จากขอมูลดังกลาวจะเห็นได
วาสหกรณในประเทศไทยมีบทบาทสําคัญตอระบบเศรษฐกิจของประเทศ
สามารถเพิ่มมูลคาผลผลิต สรางการจางงาน และชวยเพิ่มมูลคาของ
ผลิตภัณฑมวลรวมของประเทศ นอกจากนั้น สหกรณยังมีบทบาทสําคัญตอสังคม
และสิ่ งแวดลอม โดยการนําอุดมการณ หลักการ และวิธีการสหกรณ
สอนใหสมาชิกสหกรณรูจักการชวยตนเอง ชวยเหลือซึ่งกันและกัน ยึดหลัก
ประชาธิปไตยในการบริหารองคกรรวมกันดูแลชวยเหลือใสใจในชุมชน
รวมทั้งการจัดสวัสดิการใหกับสมาชิกและชุมชน ประกอบกับ องคการ
9.
สหประชาชาติ ตระหนักถึงความสําคัญของวิธีการสหกรณ รวมทั้งบทบาทของ
สหกรณตอเศรษฐกิจและสังคม และการแกไขปญหาความยากจน องคการ
สหประชาชาติ จึงไดประกาศใหป ๒๐๑๒ เปนปสากลแหงการสหกรณ เรียกรอง
ใหรัฐบาลของประเทศตางๆ ทั่วโลก ตระหนักในคุณคาของบทบาทสหกรณ
ในการแกไขปญหาเศรษฐกิจ สังคม และความยากจนของประเทศ และขอ
ใหรัฐบาลของประเทศตางๆ ขยายเผยแพรหลักสหกรณไปในหมูประชาชน
เพื่อใหประชาชนใชหลักสหกรณในวิถีชีวิตของตนเอง
จากรายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การสงเสริมและสนับสนุนให
สหกรณเปนวาระแหงชาติ ในโอกาสทศวรรษ ครบ ๑๐๐ ป ของการสหกรณไทย
ของคณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ วุฒิสภา พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดเห็น
ความจําเปนในการผลักดันใหสหกรณเขาสูวาระแหงชาติดังนี้
๑. สหกรณไทยไดรับการยอมรับวาเปนกลไกสําคัญในการ
พัฒนาประเทศโดยกําหนดอยูในรัฐธรรมนูญและนโยบายของรัฐบาลอยาง
ตอเนื่อง
ตั้งแตไดมีการจัดตั้งสหกรณขึ้นมาในประเทศไทย การสหกรณ
ไดรับการยอมรับเปนที่เชื่อถือศรัทธาวาเปนอีกทางเลือกหนึ่งที่สําคัญในการแกไข
ปญหา และการพัฒนาทางเศรษฐกิจ สังคมของชาติ จะเห็นไดจากการกําหนด
บทบัญญัติไวในรัฐธรรมนูญฯ ตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน พ.ศ.๒๕๕๐ ซึ่งไดกําหนด
เรื่องสหกรณไวในสวนที่ ๗ แนวนโยบายดานเศรษฐกิจมาตรา ๘๔(๙) วารัฐตอง
ดําเนินการสงเสริม สนับสนุน และคุมครองระบบสหกรณใหเปนอิสระและ
การรวมกลุมกันประกอบอาชีพหรือวิชาชีพตลอดทั้งการรวมกลุมของประชาชน
เพื่อดําเนินกิจการดานเศรษฐกิจซึ่งทุกรัฐบาลไดใหความสําคัญและสนับสนุน
โดยกําหนดเปนนโยบายของรัฐบาลมาโดยตลอดเชนกัน
๒. สหกรณเปนกลไกสําคัญในการสรางความเขมแข็งของ
กลุมเศรษฐกิจและสังคมทั้งในชนบทและในเมืองของประเทศไทย
สหกรณมีสมาชิกอยูประมาณ ๑๐ ลานคน ครอบคลุมประชากร
ถึงรอยละ ๑๖.๗๒ ของประชากรในประเทศเปนสมาชิกสหกรณภาคการเกษตร
และกลุมเกษตรกร ซึ่งเปนกลุมผูผลิตในชนบทประมาณ ๖.๗ ลานคน มีทุน
ดําเนินงานมากกวา ๑๑๓ ลานบาท มีปริมาณธุรกิจมากกวา ๑๙๒ ลานบาท
10.
มีปริมาณธุรกิจรวมสหกรณทุกประเภทมากกวา1 ลานลานบาทคิดเปนรอยละ๑๑
ของผลิตภัณฑมวลรวมของประเทศ (GDP) เปนศูนยรวมในการจัดสวัสดิการ
สังคมทั้งในชนบทและในเมืองสามารถแกปญหาความออนแอของระบบเศรษฐกิจ
และเสริมสรางความเขมแข็งของสังคม
๓. สหกรณเปนการสรางการมีสวนรวม สงเสริมใหเกิดความ
รวมมือกันของประชาชน
สหกรณเปนการดําเนินการรวมกันของสมาชิกสหกรณบน
พื้นฐานความเปนประชาธิปไตยดวยความอิสระ เอื้ออาทรกันตามหลักการสหกรณ
และเชื่อมั่นในการพึ่งพาตนเอง และชวยเหลือซึ่งกันและกัน ดังนั้นหากไดมี
การสนับสนุน พัฒนาสหกรณใหเปนไปตามอุดมการณ หลักการและวิธีการ
สหกรณที่ถูกตองแลวยอมทําใหเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรูและทํากิจกรรม
รวมกันอยางสม่ําเสมอ สรางความสมานฉันทปรองดองของคนในชาติสามารถ
รวมพลังกันสรางสันติสุขใหแกชุมชนและสังคม
๔. สหกรณเปนกลไกสรางการเรียนรูวิถีแหงประชาธิปไตย
ในระยะยาวยอมรับความคิดเห็นของคนสวนใหญเปนการปูพื้นฐานความรู
ดานการปกครองระบอบประชาธิปไตย
ตามหลักการของสหกรณมีการบริหารและการควบคุมบน
พื้นฐานของความเปนประชาธิปไตยทุกขั้นตอน การสงเสริมใหสหกรณมี
ความเจริญกาวหนาเขมแข็งมั่นคงตลอดจนการปลูกฝง การเรียนรูประชาธิปไตย
ตั้งแตเยาวชนดวยวิธีการสหกรณในระบบการศึกษาของชาติจะทําใหระบบ
ประชาธิปไตยไดซึมซับไปสูประชาชนไดอยางถูกตองและจะเปนกลไกหนึ่ง
ในการสรางนักประชาธิปไตยที่ดีในอนาคต
๕. ระบบสหกรณมีอุดมการณ หลักการและวิธีการสหกรณ
สามารถแกปญหาทางเศรษฐกิจและสังคมของสมาชิกโดยการชวยตนเอง
และชวยเหลือซึ่งกันและกันสอดคลองกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
อุดมการณสหกรณเปนความเชื่อถือรวมกันวา การพึ่งพาตนเอง
การชวยเหลือซึ่งกันและกัน โดยมีหลักการสหกรณ (Co-operative principles)
๗ ขอเปนแนวทางในการปฏิบัติมีวิธีการซึ่งเกิดจากการนําหลักการสหกรณ
มาประยุกตใชหากรวมแนวทางในการดําเนินชีวิตตามวิธีสหกรณอยางแทจริง
11.
แลวยอมสอดคลองกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง คือ ความมีเหตุผล ความพอ
ประมาณและการมีภูมิคุมกันบนพื้นฐานของความรูและคุณธรรมเชนกัน
๖. สหกรณเปนองคกรที่เปนสากลและเปนที่ยอมรับในระดับ
นานาชาติ
สหกรณไดถือกําเนิดครั้งแรกในประเทศอังกฤษและไดมีการ
ขยายไปในหลายประเทศเกือบทั่วโลก มีองคกรกลางในการทําหนาที่ประสาน
ความรวมมือของสหกรณระหวางประเทศ เรียกวา องคกรสัมพันธภาพสหกรณ
ระหวางประเทศ (International Co-operativeAllianceหรือ ICA) ซึ่งเปนที่ยอมรับ
ในระดับสากลทั่วไป โดยสหกรณทั่วโลกจะมีอุดมการณและหลักการเดียวกัน คือ
หลักการพึ่งพาตนเองและชวยเหลือซึ่งกันและกัน ทําใหสหกรณเกิดการพัฒนา
ไดอยางเปนขบวนการและตอเนื่อง
๗. รัฐไดใชสหกรณเปนสวนหนึ่งของเครื่องมือในการพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ตั้งแตป ๒๕๔๙ และระบบสหกรณ
ดําเนินงานมาจะครบ๑๐๐ปในป๒๕๕๙
สหกรณเปนอีกแนวทางหนึ่งในการแกไขปญหา ไมวาจะเปน
ปญหาหนี้นอกระบบของประชาชน ปญหาการไมมีที่ดินทํากินของเกษตรกร
การสรางความมั่นคงในภาคแรงงาน ซึ่งสามารถปรับวัตถุประสงคใหสอดคลอง
กับปญหาไดอยางเหมาะสม นอกจากนั้นยังเปนกลไกของภาครัฐในการ
กระตุนการออมของภาคประชาชนและเปนกลไกการตลาดที่สําคัญในการ
ตอบสนองตอการประกันรายไดเกษตรกรใหสามารถแขงขันและพัฒนาทั้งดาน
เศรษฐกิจและสังคมกับประเทศในภูมิภาคอาเซียนได เนื่องจากระบบสหกรณ
ไดรับการศึกษาและยอมรับมาอยางตอเนื่องยาวนานวาเปนกลไกสําคัญในการ
พัฒนาเศรษฐกิจ สังคมและการปกครองของประเทศจากโครงการพระราชดําริ
ในองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๙ ทรงใชสหกรณเปนเครื่องมือ
สําคัญในการพัฒนาประเทศมาอยางตอเนื่องสหกรณทําใหเกิดประโยชนตอ
สมาชิกชุมชน และประเทศชาติอยางมาก
12.
ทั้งนี้แมวาวิธีการสหกรณจะสามารถแกไขปญหาดานเศรษฐกิจ
สังคม ปญหาความยากจนและปญหาอื่นๆ แตกลับพบวาสหกรณยังมีปญหาใน
เรื่องการบริหารจัดการยังขาดประสิทธิภาพกลไกภาครัฐยังไมไดใหการสนับสนุน
ที่เหมาะสม การสงเสริมความรูความเขาใจตอแนวคิดของสหกรณไมขยายไปสู
ประชาชนและผูเกี่ยวของที่จะใชประโยชนจากระบบสหกรณไดอยางถูกตอง
เหมาะสมและมีประสิทธิภาพ ดังนั้น เพื่อใหระบบสหกรณเปนระบบที่สามารถ
แกไขปญหาดานเศรษฐกิจ สังคม และปญหาความยากจนของประเทศได
อยางยั่งยืน คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ วุฒิสภาจึงเห็นสมควร
เสนอให “สหกรณเปนวาระแหงชาติ” โดยมีแนวทางดําเนินการหลังการประกาศ
“สหกรณเปนวาระแหงชาติ” โดยคาดหวังวาหากสหกรณไดรับการพิจารณาเปน
วาระแหงชาติ จะมีผลในทางปฏิบัติในเรื่องที่สําคัญ ดังนี้
๑. เปนเครื่องมือสําคัญในการรองรับนโยบายทางดานเศรษฐกิจ
ของรัฐบาลไดอยางเต็มที่ เชน นโยบายประกันรายไดเกษตรกร ปญหาจากผล
ของ AFTA สหกรณสามารถรองรับการตลาดผลผลิตการเกษตรได นโยบาย
สงเสริมการออมภาคประชาชน การแกปญหาหนี้สินนอกระบบ โดยสหกรณเปน
แหลงการออมที่สําคัญของภาคประชาชน เปนตน
๒. เปนกลไกสําคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจในระดับมหภาคโดย
การขับเคลื่อนและพัฒนาการรวมกลุมเศรษฐกิจและสังคมในชนบทที่มี
หลากหลายใหสามารถบริหารจัดการไดอยางมีประสิทธิภาพโดยใชวิธีการสหกรณ
เพื่อลดความซ้ําซอน สรางความชัดเจน และความเอกภาพแกระบบการสงเสริม
กลุมของรัฐ รวมถึงเปนการปฏิรูประบบการออมของประเทศที่ประชาชน
สามารถพึ่งตนเองไดในระยะยาว
๓. เปนกลไกสรางการเรียนรู วิถีแหงประชาธิปไตยในระยะยาว
โดยปลูกฝงประชาธิปไตยตั้งแตระดับเยาวชน ผานกิจกรรมสหกรณไดอยางเปน
รูปธรรม อันจะทําใหเกิดการซึมซับวิธีการประชาธิปไตยที่ถูกตอง
13.
กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตระหนักถึงบทบาทของสหกรณ
ที่เปนองคกรสําคัญของสังคม ในการแกไขปญหาเศรษฐกิจและสังคม รวม
ถึงการแกไขปญหาความยากจน และการพัฒนาชนบท จึงเห็นควร ที่จะเผยแพร
ขยายวิธีการสหกรณไปในหมูประชาชน รวมทั้งในชุมชนตางๆ ทั่วประเทศ
ผลักดันใหองคกรประชาชนและประชาชนใชวิธีการสหกรณเปนวิถีชีวิต ซึ่งใน
การผลักดันใหวิธีการสหกรณแพรขยายในหมูประชาชน จําเปนที่สวนราชการ
ตางๆ และองคกรประชาชนทุกภาคสวน ตองรวมกันผลักดันรวมกันทําบทบาท
หนาที่ของตนในการสงเสริมสนับสนุน
ดังนั้น กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยกรมสงเสริมสหกรณซึ่ง
มีหนาที่หลักในการเผยแพรการสหกรณ ไดดําเนินการขับเคลื่อนเพื่อ
ใหรัฐบาลประกาศวาระแหงชาติดานการสหกรณ โดยไดยกรางขอเสนอวาระ
แหงชาติดานการสหกรณ แลวจัดเวทีเพื่อใหผูมีสวนเกี่ยวของจากสวนราชการ
และขบวนการสหกรณไดแสดงความคิดเห็นตอรางขอเสนอวาระแหงชาติดังกลาว
และไดนําความคิดเห็นตางๆ มาใชประกอบในการปรับปรุงแกไขรางขอเสนอ
วาระแหงชาติดานการสหกรณใหมีความครอบคลุม ครบถวน และสมบูรณมาก
ยิ่งขึ้น ตอมากระทรวงเกษตรและสหกรณไดนําเสนอรางขอเสนอวาระแหงชาติ
ดานการสหกรณใหคณะรัฐมนตรีพิจารณาเพื่อประกาศใหการสหกรณเปนวาระ
แหงชาติ
14.
กระทรวงเกษตรและสหกรณไดจัดสงขอเสนอวาระแหงชาติดาน
การสหกรณใหคณะรัฐมนตรีพิจารณา ซึ่งที่ประชุมคณะรัฐมนตรีไดมีมติ ดังนี้
มติคณะรัฐมนตรี ครั้งที่ ๑ เมื่อวันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๕๕ ณ
จังหวัดสุรินทรมีมติเห็นชอบในหลักการการประกาศใหสหกรณเปนวาระแหงชาติ
และมอบหมายใหกระทรวงเกษตรและสหกรณรับไปบูรณาการรวมกับกระทรวง
การคลัง กระทรวงคมนาคม กระทรวงพาณิชย กระทรวงมหาดไทย
และหนวยงานอื่นที่เกี่ยวของ เพื่อจัดทํายุทธศาสตรและรายละเอียดตางๆ
ที่จะดําเนินการสงเสริมและสนับสนุนการสหกรณ รวมทั้งบูรณาการหนวยงาน
ที่เกี่ยวของใหชัดเจน
มติคณะรัฐมนตรี ครั้งที่ ๒ เมื่อวันที่ ๒๒ ตุลาคม ๒๕๕๕ ณ
จังหวัดสุราษฎรธานี มีมติเห็นชอบ ในหลักการยุทธศาสตรและแนวทางใน
การดําเนินงานตามขอเสนอวาระแหงชาติดานการสหกรณ และใหหนวยงาน
ที่เกี่ยวของดําเนินการตามยุทธศาสตรและแนวทางในการดําเนินงานตามที่
กระทรวงเกษตรและสหกรณเสนอ
15.
ยุทธศาสตรวาระแหงชาติดานการสหกรณ ๕ ยุทธศาสตร
ประกอบดวย
ยุทธศาสตรที่ ๑ สรางและพัฒนาการเรียนรูและทักษะการ
สหกรณสูวิถีชีวิตประชาชนในชาติ
ยุทธศาสตรที่ ๒ สนับสนุนและพัฒนาการรวมกลุมของประชาชน
ดวยวิธีการสหกรณใหเปนฐานรากสําคัญใน
การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
ยุทธศาสตรที่ ๓ เพิ่มศักยภาพการเชื่อมโยงเครือขายระบบ
การผลิต การตลาดและการเงิน ของสหกรณ
ยุทธศาสตรที่ ๔ สนับสนุนแผนพัฒนาการสหกรณใหเปน
เครื่ องมือในการสรางความเขมแข็งของ
ขบวนการสหกรณ
ยุทธศาสตรที่๕ ปฏิรูปโครงสรางหนวยงานภาครัฐ ขบวนการ
สหกรณและปรับปรุงกฎหมายสหกรณ ใหเอื้อ
ตอการพัฒนา
เพื่อใหประชาชนในชาติรับรูและเขาใจการสหกรณพรอมทั้งนํา
ไปใชในวิถีชีวิตและการดําเนินงานอยางจริงจังและตอเนื่อง เพื่อการพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยอยางยั่งยืนตอไป
16.
เปาหมาย
๑. ประชาชนในชาติรับรูเขาใจการสหกรณ และศรัทธาตอระบบสหกรณ
เพิ่มมากขึ้น
ตัวชี้วัด
๑.๑ รอยละของจํานวนประชาชนในชาติที่มีความรูความเขาใจ
เกี่ยวกับการสหกรณเพิ่มขึ้น
๒. ประชาชนในชาตินําความรูเกี่ยวกับการสหกรณไปใชปฏิบัติในวิถีชีวิต
และใชเปนแนวทางปฏิบัติในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในชุมชน
ตัวชี้วัด
๒.๑ จํานวนประชาชนในชาติที่นําความรูเกี่ยวกับการสหกรณ
ไปใชปฏิบัติในวิถีชีวิต
๒.๒ จํานวนกลุมเศรษฐกิจและสังคมในชุมชนที่นําความรูเกี่ยวกับ
การสหกรณไปใช ในการดําเนินงาน
๒.๓ จํานวนเครือขายความรวมมือของกลุมเศรษฐกิจและสังคม
สหกรณ/กลุมเกษตรกรที่เกิดขึ้นทั้งทางดานการผลิต
การตลาด และการเงิน
๒.๔ สัดสวน ปริมาณธุรกิจในระบบสหกรณ ตอ มูลคา GDP
ของประเทศไทย
๒.๕ จํานวนสหกรณที่ไดรับการจัดตั้งสงเสริม พัฒนาและสนับสนุน
การดําเนินงาน
18.
สรางและพัฒนาการ
เรียนรูและทักษะ
การสหกรณสูวิถี
ชีวิตประชาชน
ในชาติ
สนับสนุนแผน
พัฒนาการสหกรณ
ใหเปนเครื่องมือ
ในการสรางความ
เขมแข็งของ
ขบวนการสหกรณ
ปฏิรูปโครงสราง
หนวยงานภาครัฐ
ขบวนการสหกรณ
และปรับปรุง
กฎหมายสหกรณ
ใหเอื้อตอการพัฒนา
ผลักดันการจัดการ
เรียนรูและทักษะ
การสหกรณสูวิถี
ชีวิตประชาชนใน
ระบบการศึกษา
สนับสนุนและพัฒนา
การรวมกลุมของ
ประชาชนดวยวิธีการ
สหกรณใหเปน
ฐานรากสําคัญใน
การพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคม
เพิ่มศักยภาพการ
เชื่อมโยงเครือขาย
ระบบการผลิต
การตลาดและ
การเงินของสหกรณ
สรางเครือขายกลุม
ผูผลิตสินคา
คุณภาพเพื่อยก
ระดับสินคาสหกรณ
ใหไดมาตรฐาน
ผลักดันแผนพัฒนา
การสหกรณสูการ
ปฏิบัติ
การปฏิรูปโครงสราง
หนวยงานภาครัฐ
ที่เกี่ยวกับงาน
สงเสริมสหกรณ
ปฏิรูปโครงสราง
สันนิบาตสหกรณ
แหงประเทศไทย
ปรับปรุงโครงสราง
ชุมนุมสหกรณ
และสหกรณ
สรางความเขมแข็ง
ใหกลุมเศรษฐกิจและ
สังคมในชุมชน
โดยใชวิธีการสหกรณ
เปนแนวทางในการ
ดําเนินงาน
ปรับปรุงกฎหมาย
สหกรณใหเอื้อตอ
การสงเสริมและ
พัฒนาสหกรณ
ภายใตหลักการ
อุดมการณและ
วิธีการสหกรณ
ใหเหมาะสมกับ
แตละประเภท
สหกรณ
สงเสริมและ
สนับสนุนให
องคกรปกครอง
สวนทองถิ่นใช
ระบบสหกรณเปน
กลไกในการพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคม
ของชุมชน
สรางเครือขาย
การตลาดสินคา
สหกรณ
เชื่อมโยง
เครือขายทาง
การเงินสหกรณ
สรางและผลักดัน
การจัดการเรียนรู
และทักษะการ
สหกรณสูวิถีชีวิต
ประชาชนนอกระบบ
การศึกษา
พัฒนาและปรับปรุง
อํานาจหนาที่ของ
หนวยงานที่
เกี่ยวของกับกฎหมาย
สหกรณใหเอื้อตอ
การพัฒนาและ
สงเสริมสหกรณ
19.
ยุทธศาสตรสรางและพัฒนาการเรียนรูและทักษะเรื่องการสหกรณ
มีวัตถุประสงคเพื่อทําใหเกิดองคความรู และทักษะเรื่องการสหกรณแกประชาชน
ทั้งที่อยูในระบบการศึกษา นอกระบบการศึกษาจนเกิดความรู ความเขาใจ
ศรัทธาเชื่อมั่นในระบบสหกรณและไดนําไปใชในการดํารงชีวิตเปนการแกไข
ปญหาแกชาติไดทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมไดในทุกระดับ การศึกษา
จึงเปนเรื่องสําคัญอันจะสงผลใหครอบครัว ชุมชน และสังคมที่อยูรวมกันดวย
ความรวมมือ มีความรักความสามัคคี มีความเอื้ออาทรตอกัน อยางสันติสุข
กอใหเกิดการพัฒนาในทุกระดับอยางมั่นคง ยั่งยืน องคการสัมพันธภาพสหกรณ
ระหวางประเทศ จึงกําหนดใหการอบรม ศึกษา สารสนเทศ เปนหลักการขอที่
๕ ในจํานวนหลักการ ๗ ขอ โดยประกาศไว ดังนี้ Education, Training and
Information Co-operatives provide education and training for their
member, elected representatives, managers and employee, so they can
contribute effectively to the development of their co-operative. They
also inform the general public, particularly young the general and opinion
leaders, about the nature and benefits of co-operation.
สหกรณพึงใหการศึกษาและการฝกอบรมแกมวลสมาชิกตัวแทนสมาชิกผูจัดการ
และพนักงานเพื่อบุคคลเหลานั้นสามารถชวยพัฒนาสหกรณของตนไดอยางมี
ประสิทธิผล รวมถึงการใหขาวสารแกสาธารณชน โดยเฉพาะอยางยิ่งเยาวชน
และบรรดาผูนําทางความคิดในเรื่องคุณลักษณะและคุณประโยชนของสหกรณได
ดังนั้น ถายทอดองคความรู โดยวิธีที่เหมาะสมใหกับกลุมเปาหมาย
เพื่อใหเกิดความรู เกิดทักษะ โดยการทํากิจกรรม เกิดความชํานาญโดยการ
ปฏิบัติ จนสามารถใชวิธีการสหกรณในวิถีชีวิตของประชาชนไดอยางเหมาะสม
จึงแบงกลุมเปาหมายในการจัดการเรียนรูออกเปน ๒ สวน คือ กลุมเปาหมาย
ในระบบการศึกษา และนอกระบบการศึกษา เพื่อใหสามารถครอบคลุม
ประชาชนในชาติใหไดมากที่สุด
20.
เปนการบริหารจัดการองคความรูเรื่องการสหกรณ การปลูกฝง
คานิยมสหกรณและการพัฒนาทักษะตั้งแตวัยเด็กผานระบบการศึกษาทั้งในและ
นอกสถานศึกษาภาครัฐ และเอกชน ในทุกระดับชั้น ทุกระดับพื้นที่ ทุกรูปแบบ
การศึกษาตั้งแตระดับประถม มัธยม อาชีวะ และอุดมศึกษา เพื่อใหสามารถใช
วิธีสหกรณเปนสวนหนึ่งในวิถีชีวิตได โดยกระทรวงศึกษาธิการประกาศนโยบาย
กําหนดการเรียนรูการสหกรณเขาสูระบบการศึกษา จัดกิจกรรมเพื่อสรางทักษะ
เรื่องการสหกรณ และสนับสนุนการจัดการเรียนรู การสหกรณเพื่อความยั่งยืนใน
สถานศึกษา สามารถใชองคความรูกิจกรรมสหกรณที่ดําเนินการในสถานศึกษา
เปนศูนยกลางการเรียนรูและเผยแพรการสหกรณแกชุมชน หนวยงานและองคกร
ตางๆ จัดใหมีครูสหกรณหรือครูเครือขายเปนวิทยากรประจําสถานศึกษา ขยาย
ความรวมมือกับสถานศึกษาที่เหมาะสมในการพัฒนาระบบสหกรณตอไป
เพื่อใหเกิดขวัญและกําลังใจในการจัดการเรียนรูการสหกรณในระบบการศึกษา
เห็นสมควรใหมีการประกาศให วันที่ ๗ มิถุนายน เปนวันกิจกรรมสหกรณ
นักเรียน เนื่องดวยวันที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๓๔ เปนวันแรกที่ สมเด็จพระเทพ
รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ไดมีรับสั่ง ณ พระตําหนักจิตรลดารโหฐานกับ
อธิบดีกรมสงเสริมสหกรณ ในขณะนั้น (นายเสงี่ยม มาหมื่นไวย) ใหมี
การสอนสหกรณแกเด็กนักเรียนในโรงเรียน ตชด. จึงไดมีการดําเนินการจัดการ
เรียนการสอนสหกรณในโรงเรียนและขยายผลมาจนปจจุบัน และควรจัดให
มีการมอบรางวัลสถานศึกษาตนแบบในการจัดการเรียนรูสหกรณเปนรางวัล
ระดับชาติ เปนประจําทุกป
21.
เปนการบริหารจัดการองคความรูเรื่องการสหกรณการปลูกฝง
คานิยมของสหกรณและการพัฒนาทักษะผานระบบการถายทอดองคความรูที่
เหมาะสมในทุกมิติของกลุมเปาหมายนอกระบบการศึกษา รวม4 กลุมเปาหมาย
ซึ่งประกอบดวยบุคคลที่อยูในขบวนการสหกรณ/กลุมเกษตรกร ทุกระดับ ผูนํา
ชุมชน/กลุมองคกรตางๆ เจาหนาที่หนวยงานภาครัฐ/องคกรปกครองสวนทองถิ่น/
ภาคเอกชน และประชาชนทั่วไป โดยการยกระดับการเรียนรูการสหกรณให
แกบุคคลในขบวนการสหกรณ/กลุมเกษตรกรการถายทอดองคความรูการสหกรณ
สูผูนําชุมชนและกลุมองคกรประชาชนเสริมสรางความรูความเขาใจการสหกรณ
สูหนวยงานภาครัฐ/องคกรปกครองสวนทองถิ่น/ภาคเอกชน การเผยแพรความรู
การสหกรณสูประชาชนและการสรางและสนับสนุนการจัดการเรียนรูการสหกรณ
เพื่อความยั่งยืน โดยใชสหกรณ/กลุมเกษตรกร เปนศูนยการเรียนรูการสหกรณ
ที่เนนการปฏิบัติที่เกิดผลเปนรูปธรรมใหแกชุมชนในลักษณะการพัฒนาแบบ
สามประสานคือ บาน วัด โรงเรียน (บ-ว-ร) และขยายผลศูนยการเรียนรูสหกรณ
ในระดับจังหวัดหรือภูมิภาคในลักษณะที่เหมาะสมกับกิจกรรม การสรางเครือขาย
วิทยากรสหกรณจากบุคคลในขบวนการสหกรณ/กลุมเกษตรกร ผูนําชุมชน
ผูทรงคุณวุฒิ ผูทรงความรูดานตางๆ ประชาชนที่เชื่อมั่นศรัทธาและผูนําดาน
ศาสนาเปนตนสงเสริมใหชุมชนใชหลักการและวิธีการสหกรณในการแกไขปญหา
และพัฒนาครอบครัว ชุมชน สังคม อยางจริงจัง จัดใหมีการมอบรางวัลระดับ
ชาติสําหรับชุมชน หนวยงาน องคกร ตนแบบที่ใชระบบสหกรณ เผยแพรความรู
การสหกรณผานสื่อที่ทันสมัย และเหมาะสมเพื่อใหเกิดการเขาถึงการเรียนรู
อยางกวางขวาง ทั่วถึงจัดใหมีการรับรองผลการศึกษาอยางเปนระบบสงเสริม
สหกรณ/กลุมเกษตรกร ใหกําหนดคุณสมบัติผูบริหารที่ตองมีความรูในการ
บริหารงานแบบสหกรณในแตละระดับไวในขอบังคับ เปนตน
22.
เนื่องจากการสรางและพัฒนาการเรียนรูและทักษะการสหกรณ
สูวิถีชีวิตประชาชนในชาติ เปนเรื่องที่ตองทําในทุกระดับ ทุกกลุมคน ตั้งแตเด็ก
จนถึงผูใหญและตอเนื่องตลอดชีวิตจึงเปนเรื่องใหญซึ่งตองใชระยะเวลาอยางตอเนื่อง
เพื่อใหเกิดความยั่งยืนจึงสมควรดําเนินการจัดใหมีสํานักงานจัดการเรียนรูการ
สหกรณขึ้นเปนหนวยงานหลักในการรับผิดชอบและประสานซึ่งในระยะแรก
ใหกรมสงเสริมสหกรณรวมกับสันนิบาตสหกรณแหงประเทศไทยรวมกันดําเนินการ
บริหารโดยคณะกรรมการสงเสริมการจัดการเรียนรูสหกรณและในอนาคตสันนิบาต
สหกรณแหงประเทศไทยจะตองเปนองคกรหลักในการดําเนินการ นอกจากนั้น
สมควรจัดตั้งวิทยาลัยการสหกรณขึ้นโดยใหอยูในความรับผิดชอบของสันนิบาต
สหกรณแหงประเทศไทยเพื่อใหเปนสถานศึกษาเฉพาะดานเพื่อการสรางและพัฒนา
บุคคลดานสหกรณ รวมทั้งสนับสนุนใหมีการจัดตั้งกองทุนพัฒนาการเรียนรู
โดยสหกรณ/กลุมเกษตรกร หนวยงานภาครัฐ/องคกรปกครองสวนทองถิ่น/เอกชน
เพื่อใหเกิดการมีสวนรวมในการพัฒนาและขยายผลการจัดการเรียนรูดานสหกรณ
อยางยั่งยืน ตอไป
23.
การสนับสนุนและพัฒนาการรวมกลุมของประชาชน จะทําให
เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก ใหเขมแข็งโดยเริ่มจากการทําใหครัวเรือนซึ่งเปน
หนวยเศรษฐกิจที่เล็กที่สุด สามารถพึ่งพาตนเองไดบนความพอเพียง โดยใช
วิธีการสหกรณในวิถีชีวิตและสนับสนุนครัวเรือนใหเกิดการรวมกลุมให
สอดคลองกับศักยภาพภูมิปญญา วัฒนธรรมทองถิ่นและความตองการแกปญหา
ของคนในชุมชน ในการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจและสังคม เพื่อกอให
เกิดการเพิ่มมูลคาของทรัพยากร การสรางงานสรางรายได และสวัสดิการของคน
ในชุมชน เชน กลุมการผลิต กลุมอาชีพกลุมออมทรัพยเปนตนและการจัดการ
ทุนของชุมชนโดยการรวมทุนและรวมกันในการดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจ เพื่อ
ประโยชนของคนในชุมชน และคนในชุมชนเปนเจาของรวมกัน ทําใหเกิดการสราง
อาชีพ สรางรายได และการกระจายรายไดอยางเปนธรรม โดยใชวิธีการสหกรณ
ในการบริหารจัดการ เพราะการสหกรณมีความเปนสากล มีอุดมการณ
หลักการชัดเจนและสามารถยืดหยุนไดตามการเปลี่ยนแปลงทางดานเศรษฐกิจ
และสังคม
24.
กลุมทางเศรษฐกิจและสังคมในทองถิ่นซึ่งมีอยูเปนจํานวนมาก เชน
กลุมออมทรัพยเพื่อการผลิต กลุมวิสาหกิจชุมชน กลุมอาชีพในสหกรณ เปนตน
โดยกลุมเหลานี้เปนฐานเศรษฐกิจสําคัญในชนบท มีบทบาทในการสรางรายได
ใหประชากรในทองถิ่นไมนอย ลักษณะและวิธีการบริหารกลุม มีความแตกตาง
และหลากหลาย ทั้งนี้บางกลุมถูกจัดตั้งขึ้นมาเพราะเหตุผลทางการเมือง เพื่อ
รองรับการชวยเหลือดานเงินทุนจากภาครัฐแลวก็สลายตัวไป จากนั้นก็จัดตั้งขึ้น
ใหมตามความชวยเหลือของภาครัฐ กลุมตางๆ เหลานั้นยังถูกกํากับจากสวน
ราชการที่ตางกัน เชน กรมการพัฒนาชุมชน กรมสงเสริมการเกษตร กรมสงเสริม
สหกรณเปนตนมีทั้งความซ้ําซอนและไมครอบคลุมในการชวยเหลือกลุมและไมได
สรางความรวมมือที่จะเรียนรูซึ่งกันและกัน และพัฒนาไปดวยกันเพื่อใหกลุม
ตางๆเหลานั้นมีความเขมแข็งขึ้นสามารถพึ่งพาตนเองไดอีกทั้งยังขาดหนวยงาน
หรือองคกรที่จะทําหนาที่ประสานงานหรือบูรณาการแผนงาน และงบประมาณ
จึงเปนการสูญเสียงบประมาณของรัฐจํานวนมากนอกจากนี้การบริหารงานบางกลุม
ยังมีวิธีการบริหารกลุมที่ไมเอื้อประโยชนแกสวนรวมซึ่งการใชวิธีการสหกรณจะ
เปนวิธีการที่เที่ยงธรรมในการบริหารกลุมจะทําใหกระจายผลประโยชนแกสมาชิก
อยางทั่วถึงมากขึ้น โดยไมจําเปนตองจดทะเบียนเปนนิติบุคคลในรูปแบบสหกรณ
และยังอยูภายใตการดูแลของหนวยงานเดิม
สงเสริมและสนับสนุนกลุมเดิมที่มีอยูแลวใหใชวิธีการสหกรณ
โดยหนวยงานตางๆ นําความรูดานการสหกรณไปใชในการแนะนําสงเสริมกลุม
ในความรับผิดชอบใหมีการจัดระเบียบการบริหารจัดการภายในกลุม
สงเสริมสนับสนุนใหกลุมสมาชิกสหกรณ ที่สังกัดสหกรณเดิม
ในทองถิ่น ใหมีการดําเนินกิจกรรมทางดานเศรษฐกิจและสังคมโดยผลักดันให
สหกรณสนับสนุนใหกลุมสมาชิกดําเนินกิจกรรมตางๆ เชน การผลิต การแปรรูป
การจําหนาย การบริการ การขนสง การออม และจัดสวัสดิการ เปนตน
27.
ระบบสหกรณเปนระบบเศรษฐกิจรูปแบบหนึ่งและเปนกลไก
สําคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทย ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ มี
สหกรณและกลุมเกษตรกรจํานวน ๑๐,๕๒๒ แหง ประกอบดวย ๓ กลุมใหญ คือ
สหกรณภาคการเกษตร สหกรณนอกภาคการเกษตรและกลุมเกษตรกร
มีสมาชิกจํานวน ๑๑.๓๔ลานคน คิดเปนรอยละ๑๗.๒๐ ของประชากรทั่วประเทศ
มีทุนดําเนินงาน ๑.๕๔ ลานลานบาท โดยดําเนินธุรกิจใน ๕ ธุรกิจหลัก คือ ธุรกิจ
รับฝากเงิน ธุรกิจใหสินเชื่อ ธุรกิจจัดหาสินคามาจําหนาย ธุรกิจรวบรวมผลิตผล/
แปรรูป และธุรกิจการใหบริการ และสงเสริมการเกษตร มีปริมาณธุรกิจรวมทั้งสิ้น
๒.๐๖ ลานลานบาท คิดเปนรอยละ ๑๙.๕๐ ของผลิตภัณฑมวลรวมของประเทศ
(GDP) แสดงใหเห็นถึงศักยภาพทางดานการผลิตและการตลาดของขบวนการ
สหกรณ ดังนั้น หากสหกรณมีการเชื่อมโยงเครือขายในดานการผลิต การตลาด
และดานการเงินของสหกรณอยางเปนระบบยอมสามารถเพิ่มปริมาณธุรกิจ
ของขบวนการสหกรณไดมากขึ้น และจะกอใหเกิดประโยชนแกมวลสมาชิกให
สามารถเขาถึงแหลงทุน ลดคาใชจาย และเพิ่มรายไดเปนการพัฒนาคุณภาพชีวิต
ของสมาชิกสรางความเขมแข็งของระบบเศรษฐกิจและรองรับประชาคมเศรษฐกิจ
อาเซียน ดังนั้น ระบบสหกรณ จึงเปนวิธีหนึ่งในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
ตั้งแตระดับชุมชนจนถึงระดับประเทศและระดับอาเซียน
31.
แผนพัฒนาการสหกรณเปนแผนกําหนดทิศทางการพัฒนาการ
สหกรณทั้งระบบ ที่จัดทําขึ้นโดยคณะกรรมการพัฒนาการสหกรณแหงชาติ
(คพช.) (ตามมาตรา๙ แหงพระราชบัญญัติสหกรณพ.ศ.๒๕๔๒) จากแผนพัฒนา
การสหกรณฉบับที่๑ (พ.ศ.๒๕๔๕-๒๕๔๙) และฉบับที่๒ (พ.ศ.๒๕๕๐- ๒๕๕๔)
ที่ผานมา ภาครัฐยังใหการสนับสนุนงบประมาณไมเพียงพอและตอเนื่องในการ
ขับเคลื่อนสหกรณตามที่กําหนดไวในแผนพัฒนาการสหกรณดังนั้น เพื่อให
แผนพัฒนาการสหกรณสามารถใชเปนเครื่องมือในการสรางความเขมแข็งของ
ขบวนการสหกรณไดอยางมีประสิทธิภาพภาครัฐควรใหการสนับสนุนแผน
พัฒนาการสหกรณสูการปฏิบัติอยางจริงจังและตอเนื่อง รวมทั้งสรางความเขาใจ
ประสานงานความรวมมือระหวางหนวยงานตางๆ ที่เกี่ยวของในการผลักดันให
แผนพัฒนาการสหกรณไปสูการปฏิบัติและแตงตั้งคณะกรรมการจากทุกภาคสวน
ที่เกี่ยวของเพื่อขับเคลื่อนการดําเนินงานในแตละประเด็นยุทธศาสตร