Dania

1. 1
1
Duński
elementarz

2. 2
Duński elementarz
W skład Danii wchodzi 406 wysp, a także terytoria autonomiczne - Grenlandia i Wyspy
Owcze. Dania posiada krótką granicę lądową z Niemcami (69 km). Jej powierzchnia
wynosi 43.098 km kw. Większa jej część to równiny, na których przeważają grunty
uprawne i pastwiska oraz lasy i jeziora. Klimat jest łagodny, morski, z dużym
oddziaływaniem ciepłego prądu morskiego Golfsztrom, ze średnią temperaturą 0° zimą i
17°C latem. Rzadko zdarza się, by temperatura latem osiągała 30°C i bardzo rzadko
występują zimy, kiedy temperatura spada poniżej -20°C. Statystycznie, co drugi dzień w
Danii jest deszczowy.
Ludność: 5,5 mln, gęstość zaludnienia wynosi 126,4 osób na 1 km kw. Około 1,6 mln osób
mieszka w Kopenhadze i na jej przedmieściach, a 0,6 mln żyje w trzech innych
największych miastach: Odense na wyspie Fionia (168 tys.), Århus (319 tys.) oraz
Aalborg (126 tys.) na Półwyspie Jutlandzkim. W miastach mieszka w sumie 85 proc.
ludności.

3. 3
Duński elementarz
Językiem urzędowym kraju jest duński. Powszechna jest znajomość języka angielskiego
(80 proc. osób dorosłych) i języka niemieckiego, głównie na Południowej Jutlandii. Dania
posiada rozwinięty system szkolnictwa na wszystkich szczeblach. Na naukę i oświatę
przeznacza się około 9 proc. wydatków publicznych. Jedynie 28 proc. dorosłej ludności
legitymuje się wykształceniem podstawowym (10-klasowym), a pozostała część
wykształceniem średnim i wyższym.
Danię cechuje niski przyrost naturalny, wynoszący około 0,2 proc. Kraj w ponad 90 proc.
zamieszkują Duńczycy (prawie 5 mln) oraz mniejszości narodowe: turecka, norweska,
niemiecka, szwedzka, angielska oraz polska. Szybko rośnie liczba społeczności islamskiej.
Jednostką monetarną w Danii jest korona duńska (DKK) dzielona na 100 ore.
Notowania. Kursy z 29.10.2014:
1 DKK = 0,5675 PLN (NBP, tab. A)
1 DKK = 0,1343 EUR (ECB)

4. Infrastruktura
Infrastruktura w Danii należy do najlepiej rozwiniętych na świecie, bardzo dobra jest a
sieć dystrybucji. Przesyłki pocztowe docierają do adresatów w ciągu 24 godzin.
W czerwcu 1998 r. otwarto most drogowo-kolejowy łączący Zelandię z Fionią
umożliwiający bezpośredni transport drogowy z Niemcami i Europą Zachodnią. W lipcu
2000 r. tunel i most kolejowo-drogowy połączyły Kopenhagę i szwedzkie Malmö. W
latach 2015-2021 ma być realizowana kolejna duża inwestycja: połączenie tunelowo-
mostowe południowego wybrzeża Danii z miejscowości Rødby Havn na wyspie Lolland, z
północnymi landami Niemiec, w Puttgarden.
4
Duński elementarz

5. 5
Duński elementarz
Dania posiada 11 lotnisk (największe znajduje się w Kopenhadze), a także wiele
nowoczesnych portów morskich. W Kopenhadze siedzibę ma jeden z największych na
świecie operatorów kontenerowych - duński konglomerat A.P. Møller-Mærsk A/S, znany
bardziej jako Maersk.
Dania ma rozwiniętą sieć połączeń drogowych i kolejowych: ponad 72 tys. km dróg
publicznych, z czego prawie 1000 km to autostrady, oraz ponad 2.600 km dróg kolejowych.
W Danii obowiązują „zielone strefy” dla pojazdów powyżej 3,5 tony, które muszą spełniać
co najmniej normę Euro 4. Każda gmina posiada na swojej stronie internetowej mapkę
„zielonych stref".

6. System polityczny
6
Duński elementarz
Królestwo Dani to monarchia konstytucyjna z systemem parlamentarno-gabinetowym.
Głową państwa jest królowa Małgorzata II panująca od 1972 r. Sytuacja społeczno-
polityczna Danii jest stabilna, demokracja parlamentarna funkcjonuje sprawie, a
monarchia cieszy się wysokim autorytetem. Jednoizbowy parlament Folketing liczy 179
posłów. Po dwóch posłów wybieranych jest na Grenlandii i Wyspach Owczych.
Obowiązuje proporcjonalny system wyborczy z 2-proc. progiem uzyskanych głosów.
Rząd jest formowany przez zwycięską partię polityczną lub koalicję partii politycznych, a
formalnie powołuje go królowa. Wybory odbywają się co cztery lata lub częściej, jeśli
rząd utraci poparcie w parlamencie. Podstawowym aktem prawnym Danii jest
konstytucja uchwalona w 1952 r., z późniejszymi poprawkami. W strukturze Folketingu
działają 24 stałe komisje, z których główną rolę odgrywa Komisja Finansów, gdzie
dyskutowany jest rządowy projekt budżetu państwa, i Komisja Europejska, na forum
której zatwierdzane jest duńskie stanowisko w sprawach dotyczących problematyki Unii
Europejskiej.

7. 7
Duński elementarz
Dania jest krajem, który ma najwięcej obszarów wyłączonych z zakresu działania
wspólnego dorobku Unii, tzw. „opt-outs”. Należy do nich polityka obronna, wspólna
polityka imigracyjna, współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i sądownictwa oraz unia
walutowa.
W Danii ukształtowała się tradycja rozstrzygania najważniejszych kwestii politycznych
drogą referendum. W ten sposób decydowano w 1972 r. o kwestii członkostwa we
Wspólnotach Europejskich, dwukrotnie wypowiadano się w sprawie ratyfikacji Traktatu z
Maastricht (w 1992 i 1993 r.) 28 września 2000 r. Duńczycy wypowiedzieli się w
referendum przeciwko przystąpieniu Danii do unii walutowej. Poparcie dla zastąpienia
duńskiej korony przez euro nadal jest niskie.
Obecny rząd działa od lutego 2014 r. W skład rządu weszli przedstawiciele
socjaldemokratów (Socialdemokraterne) i socjalliberalnej radykalnej lewicy (Radikale
Venstre). Pani premier należy do socjaldemokratów. W Danii mocną pozycję mają związki
zawodowe.

8. Pobyt i przepisy celne
8
Duński elementarz
Polacy mogą przebywać w Danii bez jakichkolwiek formalności przez 90 dni. Planując
pobyt dłuższy, należy uzyskać certyfikat pobytowy w urzędach regionalnych
(Statsforvaltning), składając wypełniony formularz ze zdjęciem i kopią dowodu
osobistego. 90-dniowy okres pobytu można wydłużyć o kolejne trzy miesiące pod
warunkiem udokumentowania, że aktywne poszukuje się pracy.
Dania stosuje dość rygorystyczne przepisy dotyczące wwozu świeżej żywności,
zwłaszcza mięsa i wędlin. Nie wolno wwozić do Danii m.in. surowego mięsa i ryb,
produktów zawierających mięso wieprzowe, dziczyzny. Łączna waga produktów
zwierzęcych wwożonych przez jedną osobę nie może być większa niż 1 kg. Osoby
wwożące leki winny posiadać zaświadczenie lekarskie potwierdzające ich stosowanie.
Zabroniony jest wwóz noży i scyzoryków sprężynowych niezależnie od długości
ostrza oraz wszelkich innych noży o długości ostrza powyżej 7 cm.

9. 9
Duński elementarz
Duńskie banki czynne są codziennie z wyjątkiem sobót i niedziel w godzinach 10.00–16.00
(w czwartki do godz.18.00). Międzynarodowe karty płatnicze nie wszędzie są akceptowane.
W wielu sklepach i supermarketach można korzystać jedynie z duńskiej karty DANKORT.
Sklepy i domy towarowe w Danii są czynne od poniedziałku do czwartku w godz. 9.00 lub
10.00 do 19.00, a w piątki do godz. 20.00-22.00 oraz w soboty do godz. 13.00 lub
14.00. Większość sklepów jest zamknięta w niedziele, a supermarkety pracujące w
niedziele czynne są nie dłużej niż do godz. 17.00.
Pracownicy wysłani przez polskiego pracodawcę do pracy w Danii mają prawo do
bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Przysługuje ono również członkom rodzin
delegowanych pracowników. Podstawą udzielenia świadczeń w Danii jest karta EKUZ
(Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego).

10. Regiony
10
Duński elementarz
Dania jest państwem mocno zdecentralizowanym. Kraj jest podzielony na pięć regionów:
północną Jutlandię z siedzibą władz w Aalborgu, środkową Jutlandię z siedzibą w
Viborgu, południową Jutlandię wraz z Fionią i szeregiem mniejszych wysp z siedzibą
w Vejle, Zelandię z siedzibą w Sorø, okręg stołeczny wraz z wyspą Bornholm z siedzibą
władz w Hillerød. Regiony, które dzielą się na 98 gmin, można porównać pod względem
obszarowym i zakresu kompetencji do polskich województw. Przedmiotem wyłącznego
działania administracji państwowej są stosunki międzynarodowe i polityka zagraniczna,
obronność i bezpieczeństwo wewnętrzne, telekomunikacja i szkolnictwo wyższe na
poziomie uniwersyteckim. Państwo odpowiada za ściąganie podatków.

11. 11
Duński elementarz
Administracja samorządowa to wybierane na cztery lata rady regionów i rady komun oraz
stojący na ich czele merowie okręgów i burmistrzowie komun. Na obydwu szczeblach
administracji samorządowej znajdują się organy wykonawcze realizujące ustalenia władz
samorządowych. W gestii regionów znajdują się następujące obszary: szpitale, ochrona
zdrowia, budowa oraz utrzymanie autostrad i dróg, transport publiczny, planowanie
regionalne, ochrona środowiska.
Komuny zajmują się na swoim terenie szkolnictwem, opieką społeczną, planowaniem
lokalnym, oczyszczaniem ścieków i utylizacją śmieci, budową i utrzymaniem dróg
lokalnych.

12. 12
Duński elementarz
Regiony są odpowiedzialne jedynie za lecznictwo szpitalne, planowanie przestrzenne,
środowisko, turystykę, rozwój regionu, regionalny transport publiczny i niektóre instytucje
opieki socjalnej. Pozostałe ich funkcje zostały rozdzielone miedzy komuny i administrację
centralną. Uproszczony został, w związku z tym sposób egzekwowania podatku
dochodowego, który obecnie jest pobierany na rzecz dwóch podmiotów – komuny i
administracji centralnej. Nowe regiony nie mają bezpośrednich wpływów podatkowych, lecz
są finansowane z dotacji rządu.
Podstawowym źródłem finansowania wydatków samorządów są wpływy z podatków od
dochodów osobistych, które mają charakter liniowy. Około 60 proc. podatku dochodowego
przekazywane jest do budżetów lokalnych, a tylko 40 proc. trafia do budżetu
centralnego.

13. Sądownictwo
13
Duński elementarz
W Danii obowiązuje trójinstancyjny system sądownictwa. Sądy grodzkie to sądy
pierwszej instancji, sądy apelacyjne - drugiej instancji, i Sąd Najwyższy. Oddzielnie
działają sądy podatkowe i sądy gospodarcze. Grenlandia oraz Wyspy Owcze posiadają
własne systemy sądownicze, jednak decyzje ich sądów najwyższych mogą być
zaskarżane do Sądu Najwyższego Danii.

14. Polityka społeczna i standard życia
14
Duński elementarz
Dania jest krajem rozwiniętym gospodarczo, o wysokim standardzie życia. Należy do
najbogatszych krajów świata i sześciu najbogatszych państw UE. Standard i zakres
świadczeń socjalnych w Danii jest jednym z najwyższych na świecie (obok Finlandii,
Nowej Zelandii, Australii i Kanady), co wyraża się wysokimi nakładami na poszczególne
dziedziny opieki socjalnej i na spożycie zbiorowe. Od wielu lat w Danii realizowany jest
program państwa socjalnego, z szeroko rozwiniętymi świadczeniami w ochronie zdrowia,
opiece medycznej, pomocy rodzinie, z bezpłatnym szkolnictwem na wszystkich
szczeblach i szeroko rozbudowanym systemem stypendialnym dla uczącej się
młodzieży, świadczeniami na wypadek bezrobocia, rozbudowanym systemem opieki
społecznej dla niepełnosprawnych i ludzi w podeszłym wieku.

15. 15
Duński elementarz
Wydatki na program opieki zdrowotnej są pokrywane nie z odrębnych funduszy socjalnych,
a z relatywnie wysokich podatków, które niwelują różnice w dochodach. Wydatki na
ochronę zdrowia wynoszą 9,8 proc. PKB Danii.
Obciążenia podatkowe należą do jednych z najwyższych w Europie. Jak wykazują
badania opinii publicznej, społeczeństwo godzi się na wysokie podatki pod warunkiem
efektywnego funkcjonowania systemu zabezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia i
edukacji.

16. 16
Duński elementarz
PKB per capita wynosi średnio 40 tys. euro (ponad 44 tys. euro w 2013 r.). Wysoki rozwój
gospodarczy wynika głównie z zaawansowania technologicznego i wysokiej specjalizacji,
szczególnie w obszarach czystych technologii (ok. 15 proc. eksportu), technologii
informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), nauk biologicznych (w tym farmacji, ochrony
zdrowia i opieki nad osobami starszymi), przemysłu morskiego oraz przemysłu
rozrywkowego, szczególnie filmowego. Gospodarkę charakteryzuje model „flexicurity”,
łączący bezpieczeństwo socjalne z łatwością zatrudniania i zwalniania pracowników.
Liberalizm gospodarczy, szczególnie pod względem zasad rynkowych i praw człowieka,
koegzystuje z zasadami solidarności społecznej.

17. Organizacje i sojusze
17
Duński elementarz
Dania jest członkiem najważniejszych organizacji światowych. Należy do Organizacji
Narodów Zjednoczonych, NATO, OECD, Unii Europejskiej, aktywnie uczestniczy w
pracach OECD. Dania jest także członkiem Komitetu ds. Rozwoju (DCD-DAC),
Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (ECMT), Międzynarodowej Agencji Energii
(IEA), Agencji Energii Nuklearnej (NEA) oraz Klubu Afryki Zachodniej i Sahel (Sahel &
West Africa Club). Od 1 stycznia 1995 r. Dania należy do Światowej Organizacji Handlu
(WTO).

18. 18
Duński elementarz
Dania jest również członkiem regionalnych organizacji ekonomicznych: Rady Państw
Morza Bałtyckiego, Rady Nordyckiej (od momentu jej utworzenia w 1952 r.), Komisji
Helsińskiej ds. ochrony środowiska Morza Bałtyckiego (HELCOM) - od wejścia w życie
Konwencji Helsińskiej w 1980 r., Współpracy Energetycznej Państw Regionu Morza
Bałtyckiego – Baltic Sea Region Energy Cooperation (BASREC) - od początku, czyli od
utworzenie w 1999 r. przez Radę Państw Morza Bałtyckiego; Bałtyckiego Forum Rozwoju
(Baltic Development Forum, BDF) utworzonego w Kopenhadze w 1998 r. Dania jest
udziałowcem i uczestniczy w działalności gospodarczej Grupy Banku Rozwoju Afryki (The
African Development Bank Group), Grupy Banku Rozwoju Azji (The Asian Development
Bank Group) oraz Grupy Banku Rozwoju Państw Ameryki (The Inter-American
Development Bank Group).

19. 19
Duński elementarz
W Kopenhadze ma swoje siedziby wiele organizacji międzynarodowych, których Dania jest
członkiem: Europejska Agencja d/s Środowiska (European Environment Agency, EEA);
Europejskie Biuro Radiokomunikacji (European Radiocommunications Office, ERO);
Europejska Organizacja Rybołówstwa (Eurofish); Centrum Informacyjne Globalnej
Bioróżnorodności (Global Biodiversity Information Facility, GBIF); Biuro Obsługi Zamówień
Publicznych UNDP (Inter-Agency Procurement Services Office, IAPSO UNDP);
Międzynarodowa Rada Badań Morza (International Council for the Exploration of the Sea,
ICES); Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (Parliamentary Assembly of the
Organization for Security and Cooperation in Europe, OSCE); Nordyckie Biuro
Łącznikowe Funduszu Ludnościowego ONZ (UN Population Fund); Fundusz ONZ ds.
Pomocy Dzieciom (United Nations Childrens Fund – UNICEF); Agencja Zamówień
Publicznych ONZ (United Nations Office for Project Services, UNOPS); Światowy Program
Żywnościowy (World Food Program, WFP); Europejskie Biuro Regionalne Światowej
Organizacji Zdrowia (Regional Office for Europe – World Health Organization, WHO).

20. 20
Duński elementarz
Dania jest aktywnym uczestnikiem pomocy międzynarodowej. Według szacunków, stanowi
ona około 3 proc. duńskich wydatków na cele publiczne. Dania mocno popierała
poszerzenie UE o kraje bałtyckie oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Stanowisko to
miało bardzo wysoką aprobatę społeczeństwa. Obecnie nie jest już ona tak wysokie,
szczególnie w odniesieniu do Turcji.
Wśród priorytetów realizowanych przez Danię od wielu lat, niezależnie od składu rządu,
znajdują się problemy ochrony środowiska i zatrudnienia.

21. 21
Co warto wiedzieć
o gospodarce
Choć Dania jest krajem uprzemysłowionym, to jednak rolnictwo i
przetwórstwo rolne odgrywają dużą rolę w gospodarce. Rolnictwo,
zatrudniające 3 proc. siły roboczej i wytwarza 3,7 proc. PKB.

22. 22
Przed głębszą recesją duńską gospodarkę ochroniły rządowe programy wsparcia, tzw.
kick start, czyli duże przedsięwzięcia publiczne, np. budowa połączenia tunelowego z
Niemcami, remonty mieszkań socjalnych czy inwestycje energetyczne.
Poziom bezrobocia w Danii jest stabilny. Według danych Eurostatu, w styczniu 2014 r.
wyniosło ono 6,9 proc., tyle samo w lutym, a w czerwcu spadło do 6,5 proc. Handel
międzynarodowy, inwestycje firm oraz konsumpcja prywatna pozostają na stosunkowo
niskim poziomie. Nie widać poprawy na rynku nieruchomości. Według prognoz,
niewykorzystanie pełnych mocy gospodarki będzie utrzymywać się do co najmniej 2018
r. Problemem pozostaje malejąca konkurencyjność Danii w stosunku do jej
największych partnerów handlowych, tj. Niemiec i Szwecji. Inflacja w Danii jest niska: w
2013 r. wyniosła ona 0,5 proc. (według wskaźnika zharmonizowanego HICP; w Polsce
było to 0,8 proc.).
Co warto wiedzieć o gospodarce

23. 23
PKB Danii po mocnym spadku w 2009 r. (minus 5,7 proc.), w 2010 i 2011 r. wzrosło
powyżej 1 proc., w 2012 r. obniżyło się o 0,4 proc., by 2013 r. zamknąć na 0,4-proc.
plusie. 2014 r. nie jest najlepszy: w II kwartale PKB skurczyło się o 0,3 proc., a to
postawiło pod znakiem zapytania rządową prognozę wzrostu: według niej, Produkt
Krajowy Brutto w 2014 r. ma zwiększyć się o 1,4 proc. Wydaje się to mało
prawdopodobne.
Duńska gospodarka ma silne strony, decydujące o jej znakomitej pozycji w Europie, ale
nie brakuje jej również słabych punktów. Do jej atutów zalicza się: elastyczny rynek
pracy o niskim stopniu regulacji, wysoką mobilność i motywację pracowników, wysoki
udział dorosłych w edukacji i szkoleniach, dobrze funkcjonujące instytucje
demokratyczne z bardzo niskim poziomem korupcji. Słabe punkty to wysokie koszty
pracy (w 2013 r., w UE tylko Luksemburg, Holandia i Belgia miały je nieco wyższe niż
Dania), wysokie podatki, niski średni czas pracy, niski poziom przedsiębiorczości. W
ciągu kilku lat duńska gospodarka zacznie odczuwać efekty starzenia się
społeczeństwa.
Co warto wiedzieć o gospodarce

24. 24
Poprawa sytuacji gospodarczej Danii zależy w dużym stopniu od sytuacji na rynkach
globalnych, zwłaszcza na jej tradycyjnych rynkach eksportowych, czyli w Niemczech,
Szwecji i Wielkiej Brytanii. Istotne jest również zwiększenie konkurencyjności części
sektorów, a także podjęcie działań stymulujących podejmowanie pracy przez osoby
korzystające z zasiłków socjalnych.
Co warto wiedzieć o gospodarce

25. Działy gospodarki
Rolnictwo jest jednym z najnowocześniejszych na świecie. Główne miejsce zajmuje w nim
hodowla, produkcja zwierzęca, przede wszystkim mięsa wieprzowego oraz mleka i jego
przetworów. W Danii użytki rolne obejmują 61,5 proc. powierzchni kraju. Gospodarstw
rolnych jest ok. 44 tys. W produkcji roślinnej dominują: pszenica, jęczmień, ziemniaki i
buraki cukrowe. Niemal monopolistyczna struktura gospodarki rolnej pozwala na
przeznaczanie przez producentów żywności dużych środków na prace badawcze i
rozwojowe. Ich wyniki są wprowadzane przez rolników. Taka struktura gospodarki rolnej
uzależnienia rolników od firm przetwórczych, jednak z drugiej strony gwarantuje im odbiór
produktów spełniających wymagania przemysłu spożywczego.
25
Co warto wiedzieć o gospodarce

26. 26
Co warto wiedzieć o gospodarce
W przemyśle spożywczym rządzą wielkie firmy powstałe w wyniku fuzji. Na rynku
mięsnym dominuje Danish Crown (94 proc. udziału w rynku) – szósta pod względem
przychodów firma duńska i największy na świecie eksporter mięsa. Firma Arla – piąta co
do wielkości w Danii - opanowała ponad 90 proc. rynku mleka i jego przetworów. Rynek
napojów jest zdominowany przez koncern Carlsberg, jednak ostatnio traci on udziały na
rzecz licznie powstających minibrowarów.

27. 27
Duży stopień monopolizacji nie ominął detalicznego handlu żywnością: z udziałem
ponad 65 proc. dominują w nim dwie firmy – Coop Danmark i Dansk Supermarked. Oba
podmioty posiadają ok. 1900 punktów sprzedaży: hipermarketów, supermarketów,
minimarketów oraz sklepów dyskontowych. W Danii działa też około 30 niezależnych
importerów produktów żywnościowych, a także trzy sieciowe domy towarowe: Magasin
du Nord, Illum oraz Salling. Natomiast nie ma w Danii znanych w Polsce sieci
europejskich (brytyjskich, niemieckich czy francuskich). Jedyny wyjątek stanowią sklepy
Aldi oraz Lidl. Podobnie wygląda sytuacja na hurtowym rynku owoców i warzyw.
Funkcjonujące w Danii dwa główne podmioty - Gasa Nord Grønt A.m.b.a oraz Gasa
Odense Frukt-Grønt A.m.b.a. zaopatrują w warzywa i owoce główne sieci
supermarketów oraz hurtowników.
Co warto wiedzieć o gospodarce

28. 28
Co warto wiedzieć o gospodarce
W ostatnich latach szybko rozwija się przemysł związany z wysoko wyspecjalizowaną
produkcją (tworzywa sztuczne i metale), wykorzystujący nisze rynkowe, a także oparty na
najnowszych osiągnięciach naukowych, np. produkcja chemikaliów i farmaceutyków,
elektronika profesjonalna i projekty inżynierskie. Do jednych z najważniejszych sektorów
przemysłowych w Danii należy wydobycie ropy i gazu. Po odkryciu w latach 70. złóż w
duńskim sektorze Morza Północnego, Dania osiągnęła samowystarczalność pod względem
zaopatrzenia w ropę. Rozwinął się przemysł towarzyszący wydobyciu ropy, m.in. budowa
platform wiertniczych, rozwinięto nowoczesne techniki związane z tą branżą, np. wiercenie
horyzontalne. Od 1997 r. Dania eksportuje ropę i gaz, przede wszystkim do Niemiec i
Szwecji. Głównymi firmami działającymi w tej dziedzinie są: państwowy koncern Dong
Energy i Mærsk Olie og Gas, jedna ze spółek należących do największego konsorcjum
duńskiego o ponad stuletniej tradycji A.P. Møller-Mærsk A/S. Od 2005 r. wydobycie gazu i
ropy systematycznie zmniejsza się o 3-9 proc. rok do roku.

29. 29
Co warto wiedzieć o gospodarce
Przemysł stoczniowy to interesująca gałąź duńskiej gospodarki, jednak lata świetności ma
już za sobą. Lista firm zajmujących się budową jednostek pływających liczy kilkanaście
pozycji, ale są to w większości małe stocznie jachtowe lub produkujące wyspecjalizowany
sprzęt: platformy wiertnicze, holowniki czy sprzęt do robót podwodnych. W Danii do
niedawna funkcjonowała duża stocznia – Odense Staalskibsværft /Lindøværftet/, założona
na przełomie lat 1917/1918 przez konsorcjum A.P. Møller-Mærsk A/S. Stocznia budowała
m.in. wielkie zbiornikowce o podwójnym kadłubie czy największe na świecie kontenerowce.
Jednak ostra konkurencja azjatycka, utrata rentowności, brak nowych zamówień
doprowadził do jej zamknięcia w 2012 r.

30. 30
Co warto wiedzieć o gospodarce
Przemysł odzieżowy i obuwniczy stracił silną pozycję na europejskim rynku z powodu
konkurencji ze strony Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji. Wiele firm duńskich
założyło swoje filie np. w Polsce, nie brakuje też powiązań kooperacyjnych, nastawionych
na przerób usługowy. Duńskie firmy większość wyrobów produkują w filiach zagranicznych
lub zlecają do przerobu usługowego. W Danii pozostała produkcja krótkich, ekskluzywnych
serii odzieży oraz specjalistycznych ubrań ochronnych i roboczych.

31. 31
Co warto wiedzieć o gospodarce
Bardzo nowoczesny jest duński przemysł farmaceutyczny. Działają tu tak renomowane
firmy, jak NovoNordisk, wytwarzającej niemal 50 proc. insuliny na świecie, H. Lundbeck,
Novoenzyms, filia Astra Zeneca czy Roche’a. Nie brakuje również mniejszych firm,
działających w niszach rynkowych. Specjalność duńskiego przemysłu, to - oprócz insuliny -
enzymy, leki hormonalne, psychotropowe i antybiotyki. Rozwój przemysłu
farmaceutycznego i biotechnologicznego jest jednym z priorytetów duńskiej polityki
przemysłowej. W oparciu o bazę naukową w Kopenhadze (Uniwersytet Kopenhaski,
Państwowy Instytut Serologiczny) i w Lund w Szwecji, przy wsparciu władz
samorządowych jest realizowany projekt „Medicon Valley”. Jego cel to wsparcie nowych,
innowacyjnych firm farmaceutycznych. Projekt jest realizowany w regionie Øresund, który
stał się miejscem o największym nasyceniu firm biotechnologicznych w Europie. Oprócz
gigantów, funkcjonuje tam blisko 100 firm biotechnologicznych. Duńczycy specjalizują się
też w produkcji sprzętu medycznego, w tym aparatów słuchowych.

32. 32
Co warto wiedzieć o gospodarce
Duński przemysł maszynowy charakteryzuje daleko posunięta specjalizacja. Największe
firmy to Danfoss - światowy lider w produkcji termostatów, systemów klimatyzacyjnych,
ciepłowniczych i kompresorów, oraz Grundfoss - jeden z największych na świecie
producentów pomp. Firmy duńskie specjalizują się także w produkcji urządzeń i maszyn dla
rolnictwa i przemysłu spożywczego (APV, Kongskilde, Skako), dla elektrowni wiatrowych
(Vestas), a także urządzeń chłodniczych (Vestfrost). Dania w latach 60. przestała
produkować samochody, jednak nadal wytwarza komponenty oraz zaawansowane
technologicznie rozwiązania dla fabryk aut w Unii Europejskiej. Firmy duńskie specjalizują
się także w produkcji urządzeń służących ochronie środowiska (Krüger), maszyn i
urządzeń dla cementowni i przemysłu wydobywczego (FL Smidth). O sile duńskiego
przemysłu świadczy przede wszystkim duża ilość małych i średnich firm, oferujących
specjalistyczne technologie i produkty na najwyższym poziomie.

33. 33
Co warto wiedzieć o gospodarce
Przykładem daleko posuniętej specjalizacji jest przemysł elektroniczny. Praktycznie nie
wytwarza się tu produktów masowych. Np. firma Bang & Olufsen jest znana na świecie z
luksusowego i oryginalnego wzornictwa. Dania jest też największym w Europie
producentem kolumn głośnikowych (firma JAMO) i głośników, które montowane są w
kolumnach wiodących firm światowych. Najsilniejszą pozycję ma Dania w elektronice
profesjonalnej. Prawie 30 proc. produkcji to elektronika medyczna, znaczną część zajmuje
aparatura pomiarowa i elektroniczny sprzęt laboratoryjny. Duński przemysł elektroniczny
eksportuje ponad 75 proc. produkcji, a ponad 10 proc. obrotów przeznacza na prace
badawcze i rozwojowe. Duński sektor przemysłowy zatrudnia ok. 21 proc. siły roboczej i
ma ponad 26-proc. udział w PKB.

34. Usługi
Istotną rolę w tym sektorze odgrywa sektor publiczny, w którym zatrudniona jest niemal
połowa osób pracujących w usługach. Administracja państwowa, gminy i regiony są
głównymi pracodawcami w opiece socjalnej, lecznictwie, szkolnictwie i administracji
publicznej. Dużą rolę odgrywają też firmy prywatne. Znaczna część działalności
największej duńskiej firmy - A.P.Møller, związana jest z usługami, transportem (Mærsk)
czy handlem (Dansk Supermarked). W Danii znajduje się także największa w Europie
firma zajmująca się sprzątaniem – ISS International Service Systems, czy Sophus
Berendsen - gigant na rynku usług pralniczych. Światową renomę mają duńskie firmy
doradcze i projektanckie, jak COWI Consult, Rambøll czy Niras oraz biura
architektoniczne, np. Utzon-Arkitekter czy Henning Arsen Architects A/S. Dania posiada
oficjalny program rządowy - „Invest in Denmark” – który wspiera rozwój usług. Promuje
lokowanie u siebie centrów logistyczno-dystrybucyjnych, rozwój usług software’owych
oraz kompleksowe świadczenie usług, tzw. Shared Service Centers.
34
Co warto wiedzieć o gospodarce

35. 35
ABC biznesu
W najnowszym zestawieniu „Doing Business 2015” Dania
zajmuje rewelacyjnie wysoką, czwarta pozycję, taką samą jak rok
wcześniej. Zostawiła w tyle USA, Wielką Brytanię, a nawet
swoich najmocniejszych skandynawskich rywali: Norwegię,
Finlandię i Szwecję. Polska w tym zestawieniu jest na 32. pozycji.
W Danii obowiązują zasady wolnego rynku, swobodnej
konkurencji i braku ograniczeń w prowadzeniu działalności
gospodarczej.

36. Tak jak w całej Unii
W Danii wszystkie formy prawne prowadzenia biznesu są dostępne w jednakowym
stopniu dla podmiotów krajowych i zagranicznych.
Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w Danii określają
następujące przepisy:
• ustawa o podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej w celach zarobkowych
(The Carrying on Bussines for Profit Act z czerwca 1996 r.),
• ustawa o spółkach akcyjnych (The Public Limited Companies Act z czerwca 1973 r. ze
zmianami wprowadzonymi w styczniu 2002 r. i czerwcu 2003 r.)
• ustawa o przedsiębiorstwach prywatnych (The Private Companies Act z maja 1996 r. ze
zmianami wprowadzonymi w kwietniu 2003 r.),
• ustawa o rachunkowości spółki (The Company Accounts Act z czerwca 1996 r.),
• ustawa o sporządzaniu sprawozdań finansowych przez firmy (Act on Commercial
Enterprises’ Presentation of Financial Statements nr 448 z 7 czerwca 2001).
36
ABC biznesu

37. 37
Polscy przedsiębiorcy mogą swobodnie wybrać formę prawną firmy. Najbardziej
powszechna jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ApS), oddział firmy
zagranicznej (Filial) oraz spółka akcyjna (A/S). Obowiązkową rejestracją wszystkich
podmiotów gospodarczych, niezależnie od ich formy prawnej, zajmuje się
Erhvervsstyrelsen). Urząd nadaje firmom numer Centralnego Rejestru Firm - CVR.
Zajmuje się on także ewidencjonowaniem (w tzw. systemie RUT) firm zagranicznych
świadczących na terenie Danii usługi i delegujących do tego kraju na czas określony
swoich pracowników. Ewidencjonowane przez Urząd na tych zasadach firmy nie
otrzymują numeru CVR.
ABC biznesu

38. Czasowa działalność gospodarcza
Czasowe delegowanie pracowników, którzy realizują umowę z duńską firmą lub osobą
prywatną, jest najprostszą formą funkcjonowania polskich przedsiębiorstw w Danii. Główną
zaletą tego typu rozwiązania jest zminimalizowanie formalności związanych z
funkcjonowaniem firmy oraz rozliczaniem podatku dochodowego przedsiębiorstwa w Polsce.
Według dyrektywy 96/71 z 16 grudnia 1996 r., w Unii Europejskiej zabronione są wszelkie
ograniczenia dotyczące świadczenia usług opartych o przynależność państwową lub miejsce
zamieszkania. Świadczenie usług polegać może na wykonywaniu prac przez
przedsiębiorstwo na własny rachunek i pod kierownictwem własnych pracowników, w ramach
realizacji umowy zawartej z odbiorcą usług, delegowaniu pracowników zakładu należącego
do grupy przedsiębiorców lub też na wynajmowaniu pracowników przez polskie agencje
pracy tymczasowej. Warunkiem podstawowym we wszystkich przypadkach jest fakt istnienia
stosunku pracy między firmą delegującą
a delegowanym pracownikiem przez cały okres delegowania.
38
ABC biznesu

39. 39
Wprowadzająca tę dyrektywę duńska ustawa nr 256 z 25 marca 2011 roku o
delegowaniu pracowników (Act Concerning Posting of Workers) wymienia duńskie
regulacje prawne, które muszą być przestrzegane przez firmy unijne spoza Danii,
świadczące w tym kraju usługi:
• Ustawa o środowisku pracy;
• Ustawa o równym traktowaniu mężczyzn i kobiet w zakresie zatrudnienia i urlop
rodzicielskiego;
• Ustawa o równości płac;
• Ustawa o stosunkach prawnych;
• Ustawa zakazująca dyskryminacji na rynku zatrudnienia
ABC biznesu

40. 40
Przepisy mówią m.in. o ochronie praw pracowniczych, bezpieczeństwie pracy,
przewidzianych prawem urlopach, czasie pracy czy zakazie dyskryminacji pracowników
ze względu na ich płeć. Żaden z wymienionych dokumentów nie określa minimalnego
wynagrodzenia pracowników, gdyż wynagrodzenia minimalne negocjowane są w Danii
przez związki zawodowe z organizacjami pracodawców. System układów zbiorowych
funkcjonuje w Danii od 100 lat i wpisał się na stałe w duński system zatrudnienia.
Dlatego, aby uniknąć, jak twierdzą związkowcy, „dumpingu płacowego” ze strony
przybywających z nowych krajów członkowskich UE firm usługowych, duńskie związki
zawodowe stosując różne formy zachęt lub przymusu, by skłonić takie firmy do
przystąpienia do układu zbiorowego określającego płace minimalne w danej branży.
Przystąpienie do układów zbiorowych oznacza, że firma bierze na siebie wiele
zobowiązań finansowych, np. wypłatę obowiązkowych diet i dodatków do pensji,
składek urlopowych i emerytalnych.
ABC biznesu

41. Nieprecyzyjne kryteria
Aby świadczenie usług przez pracowników delegowanych do Danii odbywało się
zgodnie z prawem, muszą być spełnione następujące warunki:
• pracownik firmy delegującej musi być zatrudniony w danej firmie. Żadna inna forma
zatrudnienia (na czas próbny, na umowę o dzieło czy umowę zlecenia) nie jest możliwa
• pracownik przed wyjazdem do Danii musi mieć prawo stałego pobytu w kraju wysyłającym
oraz prawo do wykonywania pracy w tym kraju
• pracownik musi zgodnie z duńską Ustawą o Cudzoziemcach być zwolniony z konieczności
posiadania wizy albo posiadać wizę lub pozwolenie na pobyt
• pracownik po zakończeniu oddelegowania do pracy na terenie Danii musi mieć możliwość
oraz zamiar powrotu do kraju z którego został delegowany
41
ABC biznesu

42. 42
Polski biznes działający na rynku usług musi liczyć się z tym, że będzie pod ciągłą
obserwacją duńskiej administracji. 14 września 2012 r. weszła w życie ustawa (L-590)
zaostrzająca przepisy podatkowe dla zagranicznych firm usługowych działających na
tutejszym rynku. Wprowadza ona nowe instytucje prawne umożliwiające administracji
celno-skarbowej SKAT ocenę charakteru stosunku prawnego pomiędzy duńskim
zleceniodawcą i zagranicznym zleceniobiorcą. W przypadku ustalenia, iż działalność
zagranicznej firmy podwykonawczej stanowi „istotną i integralną część działalności
duńskiej firmy”, SKAT jest uprawniony do żądania potrącania od wynagrodzenia
zagranicznego pracownika składki na duński fundusz zatrudnienia 8 proc. oraz podatku
od wynajmowanej siły roboczej w wysokości 30 proc. W przypadku uznania przez SKAT
– w drodze zastosowania nieprecyzyjnych kryteriów oceny – iż działalność zagranicznej
firmy stanowi „istotną część działalności” duńskiego zleceniodawcy, stosunek zlecenia
pomiędzy stronami zostanie uznany za pozorny oraz potraktowany jako wynajmowanie
siły roboczej i opodatkowany w całości w Danii.
ABC biznesu

43. 43
Nowe regulacje ograniczają aktywność polskich przedsiębiorstw usługowych w takich
branżach, jak budownictwo, przemysł, rolnictwo i leśnictwo, w głównej mierze ze
względu na fakt, iż praktycznie każda aktywność podwykonawcy jest obecnie
traktowana jako „stanowiąca integralną część działalności duńskiego zleceniodawcy” i
opodatkowana w Danii. W sytuacji wątpliwości, czy polska firma może działać jako
podwykonawca dla duńskiego przedsiębiorstwa, można zwrócić się bezpośrednio do
SKAT z płatnym wnioskiem o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej (bindende svar)
dotyczącej konkretnego przypadku (załączając projekt umowy). Interpretacje są wiążące
dla urzędu skarbowego.
ABC biznesu

44. Kto się musi rejestrować
Od stycznia 2009 r. obowiązuje w Danii zasada tzw. odwróconego VAT-u. Oznacza to, że
firma polska delegująca pracowników do Danii, świadcząca usługi firmie duńskiej, nie nalicza
VAT-u na wystawianej fakturze. VAT płaci firma-usługobiorca naliczając go uprzednio sama
od wartości netto wykonanej usługi. Polskie przedsiębiorstwa pełniące rolę podwykonawców
dla duńskich firm nie muszą więc rejestrować się w SKAT jako płatnicy podatku VAT.
Obowiązek rejestracji powstaje w sytuacji świadczenia usług dla osób prywatnych lub
podmiotów nie będących płatnikami duńskiego VAT.
Delegowani przez firmę polską pracownicy powinni otrzymać przed wyjazdem poświadczone
przez ZUS druki A-1 (dawniej E-101), potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie
społeczne oraz określające, jakie przepisy kraju wysyłającego w zakresie ubezpieczeń
społecznych odnoszą się do pracowników delegowanych.
44
ABC biznesu

45. 45
W przypadku firmy usługowej, pracownicy wykonują swoje obowiązki pod
kierownictwem pracownika tej firmy, zaś pracownicy agencji pracy czasowej pod
kierownictwem duńskiego zleceniodawcy. Duński zleceniodawca wynajmujący
pracowników agencji jest zobowiązany płacić podatek związany z ich wynagrodzeniem.
Musi także odprowadzać składki na fundusz zatrudnienia oraz składkę emerytalną.
ABC biznesu

46. Samozatrudnienie
Samozatrudnienie jest w Danii najbardziej popularną formą prowadzenia działalności
gospodarczej. Wykonuje ją osoba fizyczna na własny rachunek. Działalność prowadzona jest
pod własnym nazwiskiem lub nazwą firmy przyjętą przez jej założyciela. Firma może
zatrudniać także inne osoby.
Samozatrudnienie jest łatwe w prowadzeniu, nie wymaga kapitału zakładowego, jednak
obarczone jest ryzykiem związanym z nieograniczoną odpowiedzialnością majątkiem
osobistym za zobowiązania firmy.
Z punktu widzenia prawa, działalność na zasadzie samozatrudnienia wiąże się ściśle z
założycielem (właścicielem) firmy. W przypadku jego śmierci firma zaprzestaje działalności,
pozostawiając po sobie określony majątek trwały. Ponieważ majątek ten nie jest wydzielony z
całości majątku właściciela, trudno jest zbyć firmę jako całość.
46
ABC biznesu

47. 47
Duńska administracja maksymalnie ułatwia załatwienie wszystkich formalności
związanych z rejestracją i prowadzeniem firmy. Erhvervsstyrelsen, po przyjęciu podania
o rejestrację, sama przesyła dokumenty do SKAT w celu nadania numeru CVR.
Deklaracje podatkowe VAT i w zakresie podatku dochodowego składane są raz na
kwartał lub co pół roku, a dokumentację płacową pracowników małej firmy można
prowadzić na stronie internetowej Urzędu w specjalnym systemie LetLøn.
Dwa razy do roku (20 marca oraz 20 listopada) odprowadza się zaliczki na podatek
dochodowy. Kwota wpłaty zależy od właściciela firmy. W związku z tym, że kwoty
nadpłacone w stosunku do wynikającego z kalkulacji rocznej poziomu podatków są
oprocentowane, zdarza się, że właściciele wpłacają wyższe zaliczki, aby otrzymać zwrot
podatku z odsetkami, które często przewyższają odsetki bankowe. Możliwe jest to
jedynie przy wpłacie w marcu.
ABC biznesu

48. 48
Obywatel polski, który chce prowadzić działalność na zasadzie samozatrudnienia w
Danii, musi najpierw postarać się o certyfikat pobytowy obywatela UE/EOG w duńskich
Urzędach Regionalnych. Po jego uzyskaniu powinien zwrócić się do miejscowo urzędu
gminy o uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej CPR. Gdy go otrzyma, zostaje
objęty duńskim ubezpieczeniem zdrowotnym oraz może podjąć działania zmierzające
do zarejestrowania działalności gospodarczej, poprzez wypełnienie i przesłanie do
Erhvervsstyrelsen formularza.Firma musi być zarejestrowana w Erhvervsstyrelsen
najpóźniej na osiem dni przed rozpoczęciem działalności.
ABC biznesu

49. Rejestracja spółki ApS, A/S i oddziału
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ApS jest jedną z najczęściej stosowanych form
prawnych w działalności gospodarczej średnich firm w Danii. Chętnie zakładają ją ci
przedsiębiorcy, którzy chcą sprawować ścisły, osobisty nadzór nad jej działalnością (np. w
przypadku firm rodzinnych).
Spółka akcyjna A/S jest formą prawną przeznaczoną dla średnich i dużych firm oraz jedyną,
która może być notowana na giełdzie papierów wartościowych w Danii. Spółka A/S może
zostać utworzona również przez jednego założyciela. Może mieć jednego akcjonariusza.
49
ABC biznesu

50. 50
Przedsiębiorcy, którzy chcą założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ApS lub z
ograniczoną odpowiedzialnością (A/S) mogą zarejestrować ją w sposób tradycyjny,
poprzez przesłanie dokumentów do Erhvervsstyrelsen lub skorzystać z usług kancelarii
prawnych. Ze względu na możliwość złożenia wszystkich dokumentów on-line oraz
użycie podpisu elektronicznego, rejestracja spółki może odbyć się w ciągu jednego dnia.
Założenie oddziału firmy zagranicznej jest bardziej czasochłonne niż założenie spółki
A/S lub ApS. Orientacyjny koszt założenia oddziału spółki zagranicznej przez kancelarię
prawną to ok. 6000 koron. Oddział spółki zagranicznej w Danii nie może podjąć
działalności gospodarczej przed zarejestrowaniem w Erhvervsstyrelsen. Zyski oddziału
spółki zagranicznej podlegają duńskiemu podatkowi dochodowemu od osób prawnych.
Dodatkowym obowiązkiem jest coroczne przesyłanie kopii rocznego sprawozdania
finansowego spółki założycielskiej do Erhvervsstyrelsen.
ABC biznesu

51. 51
Wszelkie spory oddziału z klientami i duńskimi instytucjami muszą być rozwiązywane
stosownie do duńskiego prawa, a założycielska firma zagraniczna ponosi pełną
odpowiedzialność za zobowiązania oddziału.
ABC biznesu

52. Rejestracja spółki jawnej i komandytowej
Dla potrzeb rejestracji spółki należy przedstawić umowę założycielską. Spółka I/S jest spółką
osobową, w której każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym
swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nie jest wymagany
kapitał zakładowy.
Spółka komandytowa jest tworzona na podstawie umowy założycielskiej. Nazwa spółki musi
zawierać skrót K/S wskazujący na jej formę prawną oraz powinna zawierać nazwisko jednego
lub kilku komplementariuszy. Jeśli komplementariusz spółki komandytowej jest osobą
prawną, wtedy spółka musi posiadać zarząd.
52
ABC biznesu