ปาฐกถาเรื่อง วิญญาณครูแห่งศตวรรษที่ ๒๑ โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ในงานแสดงความยินดี เนื่องในโอกาสที่ได้รับพระราชทานปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิทยาการเรียนรู้และนวัตกรรมการศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ๑๑เมษายน ๒๕๖๒

1. วิญญาณครู แห่งศตวรรษที่ ๒๑
วิจารณ์ พานิช
ปาฐกในงานแสดงความยินดี เนื่องในโอกาสได้รับพระราชทานปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิทยาการเรียนรู้และนวัตกรรมการศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ณ คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รังสิต ๑๑ เมษายน ๒๕๖๒
โอกาสยิ่งใหญ่ของครูไทยแห่งยุคสมัย

2. ใครคือครู
ใครคือครู ครูคือใคร ในวันนี้
ใช่อยู่ที่ ปริญญา มหาศาล
ใช่อยู่่ที่ เรีียกว่า ครูอาจารย์
ใช่อยู่นาน สอนนาน ในโรงเรียน
ครูคือผู้ ชี้นา ทางความคิด
ให้รู้ถูก รู้ผิด คิดอ่านเขียน
ให้รู้ทุกข์ รู้ยาก รู้พากเพียร
ให้รู้เปลี่ยน แปลงสู้ รู้สร้างงาน
ครูคือผู้ยกระดับ วิญญาณมนุษย์
ให้สูงสุด กว่าสัตว์เดรัจฉาน
ครูคือผู้สั่งสม อุดมการณ์
มีดวงมาน เพื่อมวลชน ใช่ตนเอง
ครูจึงเป็น นักสร้าง ผู้ใหญ่ยิ่ง
สร้างคนจริง สร้างคนกล้า สร้างคนเก่ง
สร้างคนให้ ได้เป็นตัว ของตัวเอง
ขอมอบเพลง นี้มา บูชาครูฯ

3. ครูคือนักสร้าง
• สร้างคน
• สร้างความรู้ (จากการปฏิบัติ : Practice -> Concept ->
Theory)
• สร้างตน (ให้เป็น lifelong learner & creative worker)
• สร้างระบบการศึกษา (Systems-Based Teacher
Development)
• สร้าง quality movement ให้แก่สังคม
เปลี่ยนแปลงตัวตน

4. ครูแห่งศตวรรษที่ ๒๑
• ยุค VUCA (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous)
• นิยามใหม่ของ Learning (การสร้างความรู้ใส่ตัว)
• หน้าที่ครูในมิติใหม่ (ไม่ใช่ผู้สอนความรู้สาเร็จรูปตายตัว)
• ปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับศิษย์(เพื่อสร้างอิทธิบาท ๔ ในการ
เรียนรู้)
• LFA (Learning for All) / Equity Classroom
• เป้าหมายผลลัพธ์การเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ ๒๑ (ที่
individualized)

5. ครูในยุคไทยเพลี่ยงพล้าทางการศึกษา
• ระบบที่ ลงทุนสูง คุณภาพต่า ความเหลื่อมล้าสูง
• ต้องการครูที่เป็น change agent
• ต้องการ การผลิตครูแนวใหม่
• ต้องการปฏิสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนครูแบบใหม่
• ต้องการโรงเรียนที่เป็น learning school / school that learn
• ต้องการระบบการศึกษาที่เป็น learning systems
โอกาสสูงยิ่ง
https://www.youtube.com/watch?v=X8ANNTu3r-U&list=PLo98xegI6u4ry1JwTQ4Di2DJJh_6TSQmG&index=1

6. โอกาสทอง ของครูไทย
• ปัญหาอยู่ที่ไหน โอกาสอยู่ที่นั่น
• นักเรียนยากจน ผลการเรียนต่า คือพลัง
ของชาติในอนาคตที่ถูกปิดกั้น
• ครูช่วยฟื้นโอกาสเด็ก และพัฒนาความ
เข้มแข็งของประเทศ ได้
2019

7. วิญญาณครูไทย แห่งศตวรรษที่ ๒๑
• เป็นครูของ equity classroom
• มอบ high expectation + high support แก่ศิษย์ทุกคน
• สอนศิษย์ ไม่ใช่สอนวิชา เพื่อพัฒนาครบด้าน
• สอนแบบไม่สอน
• มอบอานาจในการเรียนรู้แก่ศิษย์(สู่ self-directed learners)
• ไม่ยึดมั่นในสูตรสาเร็จ
• เรียนรู้จากการทางาน

8. ครูคือ “นักเรียน”
• เรียนจากการทาหน้าที่ครู
• เรียนจากศิษย์
• เรียนจากเพื่อนครู แลกเปลี่ยนเรียนรู้
• เรียนจากการ “สร้างความรู้” จาก
ประสบการณ์ตรง
• คือผู้ไม่ยึดมั่นใน “ความรู้”

9. ครูคือผู้ ยกระดับ วิญญาณมนุษย์
ให้สูงสุด กว่าสัตว์ เดรัจฉาน
ครูคือผู้ สั่งสม อุดมการณ์
มีดวงมาน เพื่อมวลชน ใช่ตนเอง
of identity development

10. สรุป คุณค่าครูยุคใหม่
• อยู่ที่การชวนศิษย์ตั้งเป้าหมายการเรียนรู้ ตั้งเป้าหมายการประเมิน
• ออกแบบการปฏิบัติเพื่อการเรียนรู้ สร้างความรู้จากการปฏิบัติ
• ชวนศิษย์ประเมินการเรียนรู้ของตน เพื่อพัฒนาให้ได้ผลยิ่งขึ้น
• ทั้ง ๓ ข้อข้างบน ครูทากับตนเองด้วย ร่วมกับเพื่อนครู
• ครู “เรียนรู้และขับเคลื่อน” ทั้ง micro & macro aspect ของการศึกษา
• เป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายขับเคลื่อนสังคม ... สังคมศิวิไล