ಹಲಸೂರಿನ ಸೋಮನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ

1. ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ ಅಧ್ಯಯನ ಮತತತ ಸಂಶ ೋಧ್ನಾ ಕ ೋಂದ್ರ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾಕಾಲ ೋಜತ
ಅಂಬ ೋಡ್ಕರ್ ವೋಧಿ, ಬ ಂಗಳೂರತ – 560001
ಪತಿರಕ : 4.1 – ಇತಿಹಾಸ ಮತತತ ಗಣಕೋಕರಣ
(History and Computing)
ನಿಯೋಜಿತ ಕಾಯಾ
ವಷಯ : ಹಲಸ ರಿನಸ್ ೋಮನಾಥ ೋಶ್ವರ ದ ೋವಾಲಯ
ಅಪಾಣ
ಡಾ|| ಆರ್. ಕಾವಲಲಮಮ
ಸಂಯೋಜಕರು
ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ ಅಧ್ಯಯನ
ಮತುತ ಸಂಶ ೋಧ್ನ ಕ ೋಂದ್ರ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜು,ಅಂಬ ೋಡ್ಕರ್
ವೋಧಿ, ಬ ಂಗಳೂರು – 560001
ಮಾಗಾದ್ರ್ಾಕರು
ಶ್ರೋಮತಿ ಸತಮಾ ಡಿ
ಸಹಾಯಕಪ್ಾರಧ್ಾಯಪಕರು
ಇತಿಹಾಸ ವಭಾಗ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ
ಕಾಲ ೋಜು,ಅಂಬ ೋಡ್ಕರ್
ವೋಧಿ, ಬ ಂಗಳೂರು – 560001
ಅರ್ಪಾಸುವವರು
ಪರದೋಪ್ ಎನ್.ವ
4 ನ ೋಸ್ ಮಿಸಟರ್ , ದ್ವಿತಿೋಯ ಎಂ.ಎ
ನ ಂದ್ಣಿ ಸಂಖ್ ಯ: HS200210
2021/2022
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜು ಬ ಂಗಳೂರು -
560001

2. ಸುಸ್ಾಿಗತ

3.  ಸ್ ೋಮನಾಥ ೋರ್ಿರ ದ ೋವಾಲಯ
 ರಚನ
 ನಿಮಾಾಣದ್ ಕಾಲ
 ನವರಂಗದ್ ಕಂಬಗಳು
 ಕ ಂಪ್ ೋಗೌಡ್ರ ಕಾಲ
 ಕಂಬಗಳ ಮೋಲಿನ ಶಿಲಪಗಳು
 ಮಹಾಮಂಟಪ
 ಕೋರಾತಾಜುಾನಿಯ ಶಿಲಪ
 ಗಿರಿಜಾ ಕಲಾಯಣ ಶಿಲಪಗಳು
ವಷಯಗಳು

4. ಸ್ ೋಮನಾಥ ೋಶ್ವರ ದ ೋವಾಲಯ
 ಹಲಸ ರಿನ ಹೃದ್ಯ ಭಾಗದ್ಲಿಿರುವ ವಶಾಲವಾದ್
ಸ್ ೋಮೋರ್ಿರ ಎಂಬ ಶಿವನ ದ ೋವಾಲಯವು
ಸುಪರಸಿದ್ಧವಾದ್ುದ್ು.
 ಊರಿನ ಎಲಾಿ ರಸ್ ತಗಳು ಈ ದ ೋವಸ್ಾಾನದ್ ಬಳಿಯಲಿಿ
ಸಂಧಿಸುತತವ .

5. ರಚನ
 ರಚನ : ಈ ದ ೋವಾಲಯವನುಾ ವಾಸುತಶಾಸರದ್ ಅನುಸ್ಾರ ಪೂವಾಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿದ .
 ಚೌಕಾಕಾರದ್ ಗರ್ಾಗೃಹ, ಅಂತರಾಳ, ಅಧ್ಾಮಂಟಪ, ನವರಂಗ, ಪರದ್ಕ್ಷಿಣಾಪಥ, ಮುಖಮಂಟಪ, ಧ್ವಜಸತಂರ್, ಬಲಿರ್ಪೋಠ ಹಾಗ
ಮುಖಯ ದ ೋಗುಲದ್ ಎಡ್ಬದ್ವಯಲಿಿ ಕಾಮಾಕ್ಷಿ ಗುಡಿ ಅಥವಾ ಅಮಮನವರ ಗುಡಿ ಮತುತ ವಶಾಲ ಅಂಗಳವದ .
 ಈ ದ ೋವಾಲಯವನುಾ ಪರವ ೋಶಿಸಲು ಪೂವಾದ್ವಕಕನಲಿಿ ದ ಡ್ಡ ಗ ೋಪುರಯುಕತ ದಾಿರಬಾಗಿಲಿದ . ಗ ೋಪುರ ದಾಿರದ್ ಎದ್ುರಿಗ ದ ಡ್ಡ
ಕಟ್ ಟಯುಳಳ ನಂದ್ವ ಧ್ವಜಸತಂರ್ವದ . ಅದ್ರಂತ , ದ ೋವಸ್ಾಾನದ್ ಎಡ್ ಬದ್ವಯಲಿಿ ಅಥವಾ ಈಶಾನಯ ದ್ವಕಕನಲಿಿ ಒಂದ್ು ಕಲಾಯಣಿ ಕ ಡ್ ಇದ .
ವಜಯನಗರದ್ ದ ೋವಾಲಯಗಳಿಗ ಇರುವಂತ ಈ ದ ೋವಸ್ಾಾನದ್ ಮುಂಭಾಗದ್ಲಿಿ ಉದ್ದವಾದ್ ಬಜಾರ ಬೋದ್ವಯನುಾ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿದ .
ರಥಮಂಟಪ ಬಜಾರ ಬೋದ್ವಯ ಕ ನ ಯಲಿಿ

6. ನಿಮಾಾಣದ್ ಕಾಲ
 ನಿಮಾಾಣದ್ ಕಾಲ: ಈ ದ ೋವಾಲಯ ಏಕ ಕಾಲದ್ಲಿಿ ನಿಮಿಾಸಿದ್ಂತ
ತ ೋರುವುದ್ವಲಿ. ಇದ್ು ಕಾಲ ಕಾಲಕ ಕ ತನಾ ವಸ್ಾತರವನುಾ
ವೃದ್ವಧಸಿಕ ಂಡಿರುವಂತ ಯ ಮತುತ ಮನರ್
ನಿಮಾಾಣಗ ಂಡಿರುವಂತ ಯ ಕಾಣುತತದ . ಪ್ಾರಯರ್ಃ 9ನ ಯ
ರ್ತಮಾನದ್ ಉತತರಾಧ್ಾದ್ಲಿಿ ಈ ದ ೋವಾಲಯ ಆರಂರ್ಗ ಂಡ್ು
ನಾಡ್ಪರರ್ುಗಳ ಕಾಲದ್ಲಿಿ ಮತುತ ಆನಂತರದ್ ಕಾಲದ್ಲಿಿ ಹಂತ
ಹಂತವಾಗಿ ನಿಮಾಾಣಗ ಳುಳತಾತ ಬಂದ್ಂತಿದ .
 ದ ೋಗುಲ ನಿಮಾಾಣದ್ ರಚನಾ ಶ ೈಲಿ ಮತುತ ವನಾಯಸಗಳ ಆಧ್ಾರದ್
ಮೋಲ ಕಾಲವನುಾ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದ .
 ಮೊದ್ಲನ ಯ ಹಂತ ಸು. 9ನ ಯ ರ್ತಮಾನದ್ ಉತತರಾಧ್ಾದ್ಲಿಿ
(ಚ ೋಳರ ಕಾಲದ್ಲಿಿ) ಈ ದ ೋವಾಲಯದ್ ಪ್ಾರರಂಭಿಕ ಅಂಗಗಳಾದ್
ಗರ್ಾಗೃಹ, ಅಂತರಾಳ, ಅಧ್ಾಮಂಟಪ ಮತುತ ನವರಂಗಗಳ
ನಿಮಾಾಣಗಳಾಗಿವ .
 ಪರದ್ಕ್ಷಿಣಾಪಥವರದ್ ಈ ದ ೋಗುಲಕ ಕ ಎರಡ್ನ ಯ ಹಂತದ್ಲಿಿ ಅಂದ್ರ , ಸು.
16ನ ಯ ರ್ತಮಾನದ್ ಪೂವಾಾಧ್ಾದ್ ಅವಧಿಯಲಿಿ ನವರಂಗ ಮತುತ
ಗರ್ಾಗೃಹ ಸ್ ೋರಿಸಿಕ ಂಡ್ು ಸುತತಲು ಹ ರಗ ೋಡ ಯನುಾ ನಿಮಿಾಸಿ
ಒಳಾಂಕಣ ಮಾದ್ರಿಯ ಪರದ್ಕ್ಷಿಣಾಪಥವನುಾ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿದ .

7. ನವರಂಗದ್ ಕಂಬಗಳು
 ನವರಂಗದ್ ನಾಲುಕ ಮುಖಯ ಕಂಬಗಳು ಶಿಲಪಕಲ ದ್ೃಷ್ಟಟಯಂದ್ ಹ ಚುು ಮಹತಿವನುಾ ಹ ಂದ್ವವ . ಇವುಗಳನುಾ ಕಪುಪ ಗಾರನ ೈಟ್ ಶಿಲ ಯಲಿಿ
ರಚಿಸಲಾಗಿದ .
 ಇವುಗಳನುಾ ಚೌಕ-ಅಷ್ಟ-ಚೌಕ ಶ ೈಲಿಯಲಿಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದ್ುದ ಇವುಗಳ ಚೌಕ ಭಾಗಗಳ ಮೋಲ ಕರುಗಾತರದ್ ಉಬುುಶಿಲಪಗಳ ಕ ತತನ ಇದ . ಕಂಬದ್
ಒಂದ್ುಮುಖಭಾಗದ್ಲಿಿ ಚಿಕಕ ಶಿಖರ. ಇದ್ರ ಕ ಳಗ ಉದ್ದನ ಯ ಕುಂರ್ ಸಂಜರ ಮತುತ ಅದ್ರ ಕ ಳಗ ಕುಳಿತಿರುವ ಸಿಂಹದ್ ಉಬುುಶಿಲಪವನುಾ
ರಚಿಸಲಾಗಿದ .
 ಈ ವಶ ೋಷ್ ವನಾಯಸದ್ ಪರತಿ ಕಂಬದ್ ಮೋಲ ಶಿಲಪ ಕ ತತನ ಇದ , ಮಾಗಾದ್ ಇಕ ಕಲಗಳಲಿಿ ಇವುಗಳನುಾ ಜ ೋಡಿಸಲಾಗಿದ .

8. ಕ ಂಪ ೋಗೌಡ್ರ ಶ್ಲಪ
 ಕ ಂಪ್ ೋಗೌಡ್ರ ಶಿಲಪ: ನವರಂಗದ್ ಎಡ್ಬದ್ವಯ ಕಂಬದ್ಲಿಿ
ನಮಸ್ಾಕರ ಮಾಡ್ುತಿತರುವ ಪುರುಷ್ ಮತುತ ಮಹಿಳ ಯ ಶಿಲಪಗಳಿವ .
ಇವರು ಧ್ರಿಸಿದ್ ಉಡ್ುಪು, ಆರ್ರಣಗಳನುಾ ಗಮನಿಸುವುದ್ು
ಮುಖಯವಾದ್ದ್ುದ.
 ಪುರುಷ್ ಶಿಲಪವು ಮಧ್ಯಯುಗಿನ ಕಾಲದ್ ಅರಸನಂತ ಉಡ್ುಪು
ಮತುತ ಆರ್ರಣಗಳನುಾ ಧ್ರಿಸಿರುವುದ್ನುಾ ಗುರುತಿಸಬಹುದ್ು.
 ಉದ್ದನ ಯ ಧ್ ೋತಿಯನುಾ ಧ್ರಿಸಿ, ಅಂಗವಸರ ಕ ೈಗಳಲಿಿ ಹಿಡಿದ್ು
ರ್ಕತಭಾವದ್ವಂದ್ ಶಿವನಿಗ ನಮಸಕರಿಸುತಿತರುವಂತಿದ .
 ಉದ್ರಬಂಧ್ದ್ಲಿಿ ನಿೋಳ ಖಡ್ಗ ಧ್ರಿಸಿರುವುದ್ನುಾ ನ ೋಡಿದ್ರ ಈ
ಶಿಲಪ ಒಬು ಅರಸನದ ಂದ್ು ಊಹಿಸಬಹುದ್ು. ಇದ ೋ ಕಂಬದ್
ಇನ ಾಂದ್ು ಬದ್ವಯಲಿಿ ನಿೋಳಕಾಯ ದ ೋಹದ್ ಸಿರೋ ಶಿಲಪವದ .

9. ಕಂಬಗಳ ಮೋಲಿನ ಶ್ಲಪಗಳು
 ಕಂಬಗಳ ಮೋಲಿನ ಶಿಲಪಗಳು : ಮುಖಮಂಟಪದ್ಲಿಿಯ ಕಂಬಗಳ
ಮೋಲಿರುವ ಉಬುುಶಿಲಪಗಳು ವಜಯನಗರ ಶ ೈಲಿಯ ಪರಭಾವದ್ವಂದ್
ರಚಿತವಾಗಿವ ಎಂಬ ಅಂರ್ ಕಂಡ್ುಬಂದ್ರ ವಷ್ಯಗಳ ಆಯ್ಕಕ,
ಕುಸುರಿ ಕ ತತನ ಯಲಿಿನ ವ ೈವಧ್ಯ ಹಾಗ ಸಾಳಿೋಯ ಜಾನಪದ್ದ್
ಹಿನ ಾಲ ಯ ಉಡ್ುಗ -ತ ಡಿಗ ಯ ವನಾಯಸಗಳಲಿಿ ಭಿನಾತ ಯನುಾ
ಗುರುತಿಸಬಹುದ್ು.
 ಪರತಿ ಕಂಬದ್ಲಿಿ ಹದ್ವನಾರು ಉಬುುಶಿಲಪಗಳನುಾ ರಚಿಸಲಾಗಿದ . ಈ
ಶಿಲಪಗಳಲಿಿ ಶ ೈವ, ವ ೈಷ್ಣವ, ಶಾಕತ ಪಂಥಗಳ ದ ೋವ ದ ೋವತ ಗಳು,
ಶಿವಗಣರು, ವ ೈಷ್ಣವ ರ್ಕತರು, ಶ ೈವ ಮಿರಾತನರು ಅಥವಾ
ಶಿವರ್ರಣರು, ಹಾಗ ಸಮಾಜದ್ ವವಧ್ ಕಸುಬುಗಾರರು, ಮತುತ
ವವಧ್ ಪ್ಾಣಿ ಪಕ್ಷಿವಗಾಗಳು ಕಂಡ್ುಬರುತತವ .
 ಬಹು ವ ೈವಧ್ಯಮಯ ಶಿಲಪಗಳನುಾ ರಚಿಸಿದ್ ಕಲಾವದ್ರು,
ಆಕಾಲದ್ಲಿಿ ಪರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ ಸಮಾಜದ್ ಸಂಪರದಾಯಗಳು,

10. ಮಹಾ ಮತಖಮಂಟಪ
 ಮಹಾಮುಖಮಂಟಪ: ಸ್ ೋಮೋರ್ಿರ ದ ೋವಸ್ಾಾನದ್ ಬಹು
ಆಕಷ್ಾಣ ಎಂದ್ರ ಇಲಿಿಯ ವಶಾಲವಾದ್ ಐವತಾಾಲುಕ
ಕಂಬಗಳಿಂದ್ ಕ ಡಿದ್ ಮಹಾಮುಖಮಂಟಪ.
 ಇದ್ು ವಜಯನಗರದ್ ಬೃಹತ್ ದ ೋವಾಲಯಗಳಾದ್
ವರ ಪ್ಾಕ್ಷ, ವಜಯ ವಠಲದ ೋವಾಲಯಗಳನುಾ ನ ನರ್ಪಗ
ತರುತತದ . ಒಟುಟ 54 ಕಂಬಗಳನುಾ ಜ ೋಡಿಸಿ ರಚಿಸಲಾದ್
ಈ ಮುಖಮಂಟಪವು 38 ಅಂಕಣಗಳಿಂದ್ ಕ ಡಿದ .
 ಈ ಮಂಟಪದ್ಲಿಿ ವವಧ್ ಆಚರಣ ಗಳಾದ್ ಮದ್ುವ ಗಳು,
ವಾಯಜಯಗಳ ತಿೋಮಾಾನಗಳು, ಇತಾಯದ್ವ ಸ್ಾಂಸೃತಿಕ
ಕಾಯಾಗಳು ಇಲಿಿ ನಡ ಯುತಿತದ್ದವು. ಆ ಕಾರಣಕಾಕಗಿ ಬಹು
ವಶಾಲವಾಗಿ ನಿಮಿಾಸಲಾಗಿತುತ.

11. ಕೋರಾತಾಜತಾನಿಯ ಶ್ಲಪ
 ಕರಾತಾಜುಾನ ಶಿಲಪ: ಮುಖಮಂಟಪದ್ ಪೂವಾದ್
ಗ ೋಡ ಯಲಿಿ ಕರಾತಾಜುಾನ ಕತ ಯ ಶಿಲಪವದ .
 ಶಿವ ಒಮಮ ಅಜುಾನವನುಾ ಪರಿೋಕ್ಷಿಸಲು ಬ ೋಟ್ ಗಾರನ
ರ ಪದ್ಲಿಿ ಧ್ರ ಗ ಬರುತಾತನ . ಬ ೋಟ್ ಗಾರ ಶಿವನ ಂದ್ವಗ
ಅಜುಾನನ ಜಗಳ ಏಪಾಡ್ುತತದ .
 ಬ ೋಟ್ ಗಾರ ಶಿವನ ಂದ್ವಗ ಅಜುಾನನು ಕಾದಾಡ್ಲು
ಪ್ಾರರಂಭಿಸುತಾತನ . ಬ ೋಟ್ ಗಾರ ಶಿವನಿಗ ಅವನ ಪತಿಾಯಾದ್
ಪ್ಾವಾತಿ ದ್ ರದ್ಲಿಿ ನಿಂತು ಅಜುಾನನ ಬ ನಿಾನ ಮೋಲ ಮಚ ು
ಇರುವುದ್ನುಾ ಬ ರಳುಮಾಡಿ ತ ೋರಿಸುತಾತಳ .
 ಈ ಕಾಳಗದ್ ಸನಿಾವ ೋರ್ವನುಾ ಈ ಗ ೋಡ ಯ ಮೋಲ
ರಚಿಸಲಾಗಿದ

12. ಗಿರಿಜಾ ಕಲಾಯಣ ಶ್ಲಪಗಳು
 ಗಿರಿಜಾ ಕಲಾಯಣ ಶಿಲಪಗಳು: ಕಾಮಾಕ್ಷಿ ಅಮಮನ ಗುಡಿಯ
ಬಹುಮುಖಯ. ಆಕಷ್ಾಣ ಯ್ಕಂದ್ರ ಇಲಿಿಯ ಹ ರಗ ೋಡ ಯ
ಮೋಲಿರುವ ಗಿರಿಜಾಕಲಾಯಣ ಕಥನದ್ ಶಿಲಪಗಳ ಸ್ಾಲು. ಇದ್ರ
ಕಥ ಸ್ಾಿರಸಯಕರವಾಗಿದ .
 ಕನಾಡ್ ಪ್ಾರಚಿೋನ ಕವ ಹರಿಹರನ ಕಾವಯವಾದ್
ಗಿರಿಜಾಕಲಾಯಣವನುಾ ಆಧ್ರಿಸಿ ಈ ತ ರನಾದ್ ಕಥನ ಶಿಲಪಗಳ
ಸ್ಾಲುಗಳನುಾ ರಚಿಸಲಾಗಿದ .
 ದ ೋವಲ ೋಕದ್ ಹಿಮರಾಜನ ಮಗಳು ಗಿರಿಜ ಯು ಶಿವನನುಾ
ವರಿಸಬ ೋಕ ಂದ್ು ಹಲವು ವಷ್ಾಗಳ ಕಾಲ ತಪಸುು
ಮಾಡ್ುತಾತಳ . ಕ ನ ಗ ಶಿವನು ಗಿರಿಜ ಯ ತಪಸಿುಗ
ಮಚುುತಾತನ . ವಷ್ಯ ತಿಳಿದ್ ಗಿರಿಜ ಯ ತಂದ ಹಿಮರಾಜ
ಮದ್ುವ ಯ ಸಿದ್ಧತ ನಡ ಸುತಾತನ . ಬರಹಮ ಮದ್ುವ ಯ
ಪ್ೌರ ೋಹಿತಯ ವಹಿಸಿಕ ಳುಳತಾತನ . ಅಗಿಾ ದ ೋವತ
ಹ ೋಮಕುಂಡ್ವಾಗುತಾತನ . ವಷ್ುಣ, ಪವಾತರಾಜ, ಸಪತ
ಋಷ್ಟಗಳು, ಮಾತೃಕ ಯರು, ಕುಬ ೋರ, ಇಂದ್ರ, ನಂದ್ವ ಮತುತ
ಗಣರು ಕಲಾಯಣಕ ಕ ಸ್ಾಕ್ಷಿಯಾಗಲು ಬರುತಾತರ . ಹಿಮರಾಜ
ಮಂಟಪದ್ ನಿಮಾಾಣಕಾಕಗಿ ವರ್ಿಕಮಾನನ ಾ ಕರ ಸುತಾತನ .

13. ಉಪಸಂಹಾರ
 ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಹಲಸ ರು (ಹಲಸ ರು) ಉಪನಗರದ್ಲಿಿರುವ ಹಲಸುರು ಸ್ ೋಮೋರ್ಿರ
ದ ೋವಸ್ಾಾನವು ಹಿಂದ್ ದ ೋವತ ಶಿವನಿಗ ಸಮರ್ಪಾತವಾಗಿದ .
 ಚ ೋಳರ ಕಾಲಕ ಕ ಸ್ ೋರಿದ್ ಈ ದ ೋವಾಲಯವು ಬ ಂಗಳೂರಿನಲ ಿೋ ಅತಯಂತ ಹಳ ಯದಾಗಿದ .
ಸುಮಾರು 12 ನ ೋ ಮತುತ 13 ನ ೋ ರ್ತಮಾನದ್ಲಿಿ ಹ ಯುಳರಿಂದ್ ನಿಮಿಾಸಲಪಟಟ ಈ ದ ೋವಾಲಯವು
ಈಗ ಕನಾಾಟಕ ಸಕಾಾರದ್ ದ್ತಿತ ಇಲಾಖ್ ಯಂದ್ ನಿವಾಹಿಸಲಪಡ್ುತತದ
 ವಜಯನಗರ ಸ್ಾಮಾರಜಯದ್ ಅವಧಿಯಲಿಿ ದ ೋವಾಲಯಕ ಕ ಪರಮುಖ ಮಾಪ್ಾಾಡ್ುಗಳು ಮತುತ
ಸ್ ೋಪಾಡ ಗಳನುಾ ಮಾಡ್ಲಾಯತು. ದ ೋವಾಲಯದ್ ಹಲವಾರು ಗಮನಾಹಾ ವ ೈಶಿಷ್ಟಯಗಳಲಿದ ,
ಶಿವನನುಾ ಮಚಿುಸಲು ರಾವಣನು ಕ ೈಲಾಸ ಪವಾತವನುಾ ಹಿಡಿದ್ವರುವ ವಸೃತ ಶಿಲಪಗಳು, ದ್ುಗಾಾ
ದ ೋವಯು ಮಹಿಷಾಸುರನನುಾ (ರಾಕ್ಷಸನನುಾ ವಧಿಸುವುದ್ು), ಶಿವ ಮತುತ ಪ್ಾವಾತಿಯ ವವಾಹದ್
ದ್ೃರ್ಯಗಳು, ಚಿತರಗಳು ಅತಯಂತ ಆಕಷ್ಾಕವಾಗಿವ . ಸಪತಋಷ್ಟಗಳು ಇತಾಯದ್ವ.

14. ಗರಂಥ ಋಣ
 ಬ ಂಗಳೂರು ಪರಂಪರ ಕ . ಅರುಣಿ
 ಯಲಹಂಕ ಮಹಾ ನಾಡ್ಪರರ್ುಗಳು ಎಚ್ ಎo ಬ ೋರಯಯ
 https://en.m.wikipedia.org/wiki/Halasuru_Someshwara_Temple,_Ban
galore

15. ವಂದ್ನ ಗಳು