gramatika

1. Gramatika at Retorika
Pagpapalwak ng Pangungusap at Pagsusuri

2. PANAGURI at PAKSA
Ang panaguri at paksa ay maaring buuin pa ng maliliit na bahagi. Napapalawak ang
pangungusap sa mga maliliit na bahaging ito. Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng
panaguri at paksa at pagsasama sama o pag uugnay ng dalawa o higit pang pangungusap.
Ano ang panaguri?
Ang panaguri ay isang bahagi ng pangungusap o pananalita. Ang panaguri ay isa sa
dalawang pangunahing bahagi ng pangungusap kasama ang simuno o paksa.
Sa wikang Filipino, kapag nasa karaniwang ayos ang pangungusap, nauuna ang
panaguri habang nasa huli naman ang panaguri kapag nasa kabalikang ayos.
Nababakas sa tradisyunal na balarila ang pagkaunawa ng panaguri noong pang
panahon ni Aristotle sa pagbalangkas niya ng lohika. Nakikita ang panaguri bilang
katangian na mayroon ang isang paksa o paglalarawan ito. Samakatuwid, isang
pagpapahayag ang panaguri na maaring totoo ang isang bagay.

3. PAGPAPALAWAK NG PANGUNGUSAP AT
PAGSUSURI
Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng pagpapalawak sa panaguri sa
tulong ng ingklitik, komplemento, pang abay at iba pa. napapalawak naman ang
pangungusap sa tulong ng paksa sa tulong ng atribusyon o modipikasyon, parilalang
lokatibo o panlunan, at prilalang naghahayag ng pagmamay ari.

4. 1. Ingkiltik – tawag sa mga katagang paningit na lagging sumusunod sa unang pangalan,
panghalip, pandiwa, pang uri, o pang abay.
Halimbawa:
 Si Dilma Rousseff pala ang pangulo ng Brazil.
 Si Dilma Rousseff ba ang pangulo ng Brazil?
2. Komplemento/kaganapan – tawag sa parilalang pangalan na nasa panaguri na may kaugnayan
sa ikagaganap o ikalulubos ng kilos ng pandiwa. Sangkap ito sa pagpapalawak ng pangugusap:
Halimbawa:
 sinang ayunan ni Dilma Rousseff ang karaingan ng mamamayan.(tagatangap)
 Ipagpapatuloy natin ang mahusya na paggamit ng pondo ng bayan. (layon)
 Nagtalumpati ang pangulo sa plasa. (kaganapan)
 Dahil sa mga pagbabagong ito ang bilang ng mahihirap na oamilya ay bumaba mula 4.9
milyonhanggang 3.9 milyon. (sanhi)
3. Pang abay – nagbibigay turing sa pandiwa, pang uri at kapawa pang abay. Batayang
pangungusap: nag talumpati ang pangulo. Pagpapalwak: mahusay na nagtalumpati ang pangulo
kahapon at totoong humanga ang lahat.
PANAGURI

5. PAKSA
1. Atribusyon o modipikasyon – may paglalarawan ng paksa ng pangungusap.
Halimbawa:
• Ito si Dilma Rousseff ang pinakamahusay kong pnagulo.
• Pakinggan mo ang nagpapaliwang na opisyal na iyon.
2. Parilalang Lokatibo/Panlunan – ang paksa ng pangungusap ay nagpapahayag ng lugar.
Halimbawa:
• Inayos ang plasa sa Brazil.
• Marami rin ang nasa Luneta upang making ng talumpati.
3. Parilalang nagpapahayag ng pagmamay ari – gamit ng panghalip na nagpapahayg ng pagmamay ari.
Halimbawa:
• Pakikinggan ko ang talumpati ng kapatid ko.