College over de gemedieerde leerervaring van Reuven Feuerstein op Pabo Tilburg (Fontys Hogeschool Kind & Educatie), 12 september 2012

1. Laat ze
niet zoals
ze zijn
Reuven Feuerstein
(geb. 1921)
Bernolf Kramer – september 2012

2. Back in time

3. Is er iets
wat je
niet kunt?
•Heb je het geprobeerd?
•Hoe vaak?
•En waarom lukte het niet?
•Gaat het ooit nog lukken?

4. Onderzoek naar leerprestaties
• John Hattie (2009): Visible
learning
• 50.000 onderzoeken, 800 meta-
analyses
Opdracht: zet de factoren in
volgorde naar gelang de invloed
op leerprestaties

5. Zet in volgorde (meeste invloed
op leerprestaties)
• Huiswerk
• Schoolleider
• Metacognitieve vaardigheden aanleren
• Hoge verwachtingen leraar
• Directe instructie
• Klassengrootte
• Doelstellingen expliciteren
• Samenwerkend leren
• Strategieën aanleren
• Feedback geven
• Sociaal economische status kind

6. Effecten op leerprestaties
Effect op taal/rekenprestaties
• Feedback geven .73
• Metacognitieve vaardigheden aanleren .69
• Strategieën aanleren .60
• Directe instructie .59
• Sociaal economische status kind .57
• Doelstellingen expliciteren .56
• Hoge verwachtingen leraar .43
• Samenwerkend leren .41
• Schoolleider .36
• Huiswerk .29
• Klassengrootte .21

7. Conclusies Hattie
• Leraar belangrijkste beïnvloedende factor!!
• Actieve rol van leraar gevraagd
– Aanleren van strategieën
– Doelstellingen expliciteren
– Leerlingen motiveren
– Veel feedback geven
– Zorgen voor betekenisvolle leerervaringen
– Leerdoelen en succescriteria helder formuleren

8. “Anyone can change, whatever his or her
age, handicap or whatever the seriousness of his
or her condition.
Different children simply need more attention
and more personal investment”

9. WO2 van grote invloed op
denken Feuerstein

10. Aansluitend bij
Piaget en Rey stelt
hij bij veel kinderen
een
onderontwikkeling
van het cognitief-
apparaat
vast.

11. •Zeg nooit
•dat je iets
•niet kunt…

12. Het brein is een levende
organisatie
• Bedrading ligt niet
vast bij geboorte
• Belangrijkste opbouw
na de geboorte
• Ook veel afbraak
• Netwerk wordt
opgebouwd onder
invloed van stimulatie
Ramakers, G.J. (2002), Rho proteins, mental retardation and the cellular basis of cognition, Trends in
Neurosciences, 25 (4), 191-199

13. Leren leren
• Geef iemand een vis en je voedt
hem een dag. Leer hem vissen
en je voedt hem levenslang.

14. Leren leren
• Geef iemand een vis en je voedt
hem een dag. Leer hem vissen
en je voedt hem levenslang.
• Leer hem leren en hij hoeft niet
zijn hele leven vis te eten.
@BernardKorfker

15. Een kind komt naar school…
• Directe leerervaring

17. Direct leren
• Direct contact
met de
omgeving
• Doen

18. Ingestort bij 3m20

19. Leren drummen

20. Een kind komt naar school…
• Directe leerervaring
• Gemedieerde
leerervaring

21. Link
Engels aan groep 1/2

22. • Niet ieder kind ontwikkelt zich in
voldoende mate door direct contact met de
omgeving.

23. Matroos

24. Algemene cognitieve
vaardigheden
• Deze zo noodzakelijke vaardigheden doen
kinderen veelal op in nauwe samenwerking
met een volwassene.

26. Berna

27. Wanneer heb je echt iets geleerd?
Feuerstein: structurele cognitieve
modificatie
Leren leren!

28. Structurele cognitieve modificatie
hoe je bént,
hoe je dingen
hoe je bént,
doet. dingen
hoe je
doet.

29. Structurele cognitieve modificatie
hoe je bént,
hoe je dingen
hoe je bént,
doet. dingen
hoe je
doet.
Weten,
waarnemen,
voorstellen,
leren,
geheugen,
aandacht

30. Structurele cognitieve modificatie
hoe je bént,
hoe je dingen
hoe je bént,
doet. dingen
hoe je
doet.
Weten,
waarnemen,
Blijvende &
voorstellen,
ingrijpende
leren,
verandering
geheugen,
aandacht
Blijvende wijzigingen:
– Persoonlijkheid
– Denkvermogen
– Competenties

32. Mediated Learning Experience
• is procesgericht om het individu te helpen
begrijpen:
– …wat er is gebeurd
– …wat dit betekent
– …hoe om te gaan met de situatie

33. Carel van Parreren (1988)
De opvoeder biedt het kind
door middel van een
dialoog denkvaardigheden
aan, waardoor het kind
effectiever en
zelfstandiger leert
denken.

34. Mediatie gaat geheel over de
soorten vragen die je stelt!

35. Feedback: 3 dingen belangrijk
(Hattie)
• De leerdoelen zijn duidelijk
– Concreet geformuleerd
– Ook succescriteria: wanneer ben je tevreden?
– Ook voor leerlingen duidelijk en acceptabel
• Feedback over huidige kennis
– Waar staat een leerling nu?
– Wat doet hij goed, wat snapt hij nog niet/moet beter?
• Vervolgstappen
– Wat kan de leerling doen om de beoogde doelen te
behalen

36. Doelen
In praktijk:
• Vaak geen duidelijke doelen/ad hoc gekozen doelen
• Doel in de methode blijft impliciet
• Activiteitgericht in plaats van doelgericht
(meer gericht op wat laat ik leerlingen doen dan
wat wil ik leerlingen leren)

37. Doelgericht
Activiteitgericht  Doelgericht
Wat gaan we doen? Wat gaan we
leren?
Wat vinden kinderen leuk? Wat hebben ze
nodig?
Zijn ze lekker bezig? Leidt het tot de
beoogde kennis?
Hebben ze hard gewerkt? Zijn de doelen
gehaald?

38. Ongemedieerd leren
• Zonder volwassene die zich ermee bemoeit
= Onvoorspelbaar.
• Heb je het juiste geleerd?
• Heb je genoeg geleerd?

40. Vygotsky’s basisprincipes
• Kinderen voeren meer uitdagende taken uit
wanneer ze hulp hebben van gevorderden.
• Leren vindt meestal plaats in dialoog en niet alleen
individueel.
• Complexe mentale processen beginnen als sociaal
proces die kinderen geleidelijk interioriseren en
zelfstandig gebruiken.
• Denken en taal worden meer en meer onderling
afhankelijk – interne dialoog

41. Tegenstelling
Passieve Actieve
acceptatie modificatie

42. Passieve acceptatie
• Accepteer de handicap of de ‘aanleg’:
‘volgend onderwijs’!
• Leer het kind leven met die handicap of die
aanleg.
• Laat het kind zoals het is.
– dom / achteraankomend
– Het is toch gelukkig zo?
– We hebben ook zulke mensen nodig…

43. Actieve modificatie
• Kind als veranderbaar kind
• Geloof in het leervermogen van het ki.nd.
• ‘Banend onderwijs’ of ‘ontwikkelend
onderwijs’
• Geloof in het goede van verandering.
• Geloof in jezelf als veranderbaar.
• Geloof in jezelf als beïnvloedende factor.

44. Ontwikkelingsgericht
onderwijs
• Is een vorm
van actieve
modificatie

45. Hoe krijg je het kind verder dan
het is?
• Het gebeurt niet
vanzelf!

46. Uitdaging en Uitleg

47. Hoe krijg je het kind verder dan
het is?
• Het gebeurt niet
vanzelf…
Of toch wel door media?

48. Motivatie Self determination
theory (Hattie)
Motivatie meer intern: meer diepgaand leren
Hoe zorg je dat leerlingen meer intrinsiek
gemotiveerd zijn?

49. De voorbereide omgeving
Een belangrijke maar geen voldoende
voorwaarde!

50. Vgl. Simons (1999)
• De omgeving bevordert de nieuwsgierigheid
• Er wordt voldoende informatie aangeboden
• Er wordt teveel informatie aangeboden
• Leerling wordt aangezet tot denken en het vormen van een
mening
• Er wordt samen gezocht naar betekenis
• Ondersteuning bij totaalbeeld en leggen van verbanden
Vastleggen van het geleerde en reflectie
• Toepassen vh geleerder in meerdere situaties
• Diverse rollen van de leerkracht
• 3 vormen van leren

52. Een modificerende omgeving
• Uitdagende taken
• Gevarieerde mogelijkheden
• Positieve stress (gevoel van uitdaging)
• Afstemming lkr-lln

53. Gebaseerd op het model van Roblin & Voogt (2009)

56. Resultaat in stopmotion video

57. Motivatie: soorten
Intrinsiek
Intern • Interesse, behoefte van binnenuit
Extrinsiek
• Doelen zijn belangrijk, van zichzelf
geworden
• Doelen worden waardevol gevonden
• Vanwege lof, aanmoediging
Extern • Omdat het moet

58. MLE (Feuerstein)
S M
M R
K

59. Kenmerken van mediatie
• Ze is doelgericht en wederkerig
• Ze is transcendent
Het gaat om de brede betekenis van de
ervaring!
• Het moet een cognitief instrument worden!

60. De mediator

61. Samen metnieuwe media?