Mais conteúdo relacionado
Semelhante a Quan Ly Kinh Te Nha Nuoc (20)
Mais de Ngo Hung Long (20)
Quan Ly Kinh Te Nha Nuoc
- 1. GSTS Lª Sü ThiÖp
091.262.82.25
Sithiep@yahoo.com
HT cho líp: hanhchinhhocvien@yahoo.com
Password: hvhcqg
PHẦN BÀI GIẢNG
Chuyªn ®Ò:
Qu¶n lý nhμ n−íc vÒ kinh tÕ
(Ch−¬ng tr×nh CVC)
10-2008
- 2. • H−íng dÉn häc tËp
1-Kh¸i qu¸t chuyªn ®Ò:
PhÇn thø nhÊt:
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ
qu¶n lý nhμ n−íc vÒ kinh tÕ
PhÇn thø hai:
Qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi c¸c
LÜnh vùc kinh tÕ cô thÓ
I. QLNN ®èi víi kinh tÕ ®èi
ngo¹i
II. QLNN ®èi víi doanh nghiÖp
2-Kh¸i qu¸t tõng phÇn cña chuyªn ®Ò:
- 3. PhÇn thø nhÊt:
lý luËn chung cña qLNN vÒ kinh tÕ
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña qu¶n
lý nhμ n−íc vÒ kinh tÕ.
( V× sao Nhµ n−íc cÇn qu¶n lý nÒn KTQD? )
ii. chøc n¨ng nhiÖm vô cña nhμ n−íc
trong qu¶n lý nhμ n−íc vÒ kinh tÕ
( Nhµ n−íc qu¶n lý nÒn KTQD ®Ó lµm g×? )
iii. ®èi t−îng, ph¹m vi néi dung cña qu¶n
lý nhμ n−íc vÒ kinh tÕ
( Nhµ n−íc qu¶n lý c¸i g× ë nÒn KTQD? )
iv. C¸CH QU¶N Lý CñA NN §èi víi nÒn ktqd
(B»ng c¸ch nµo NN ®iÒu khiÓn ®−îc nÒn KTQD? )
1- C¸ch chung nhÊt- Nh÷ng nguyªn t¾c chung
2- C¸ch t−¬ng ®èi cô thÓ- Ph−¬ng thøc QLNN
3- C¸ch cô thÓ- C«ng cô qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n−íc
(NN dïng c¸i g× ®Ó thùc hiÖn c¸c ph−¬ng thøc trªn?)
4- Néi dung QLNN vÒ kinh tÕ (Nh÷ng c«ng vô chÝnh)
vI. ®æi míi qLNN vÒ kinh tÕ ë n−íc ta
1- Sù cÇn thiÕt cña ®æi míi
2- Ph−¬ng h−íng ®æi míi (§æi c¸i g×, theo h−íng nµo?)
- 4. PhÇn thø hai:
QLNN ®èi víi c¸c lÜnh vùc kT cô thÓ
I. Qlnn ®èi víi kinh tÕ ®èi ngo¹i
A. Mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ KT§N:
1-Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña KT§N
2-Chøc n¨ng cña KT§N nãi chung
3-C¸c h×nh thøc KT§N cô thÓ vµ vai trß, t¸c dông cña
mçi h×nh thøc
B.QLNN vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i
1- Sù cÇn thiÕt ®Æc biÖt cña QLNN vÒ KT§N
2- §èi t−îng, ph¹m vi ®Æc thï cña QLNN vÒ KT§N
3-Néi dung QLNN vÒ KT§N
- 5. II.QLNN ®èi víi doanh nghiÖp
A.Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ DN
1-Môc tiªu cña Doanh nh©n vµ viÖc lµm cña hä
2- Vai trß cña DN, D/nh©n trong sù ph¸t triÓn X·
héi
3- C¸c lo¹i h×nh DN vµ vai trß cña mçi lo¹i
B.Qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi dN
1- Sù cÇn thiÕt cña QLNN ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
2- Ph¹m vi ho¹t ®éng cña DN cÇn cã sù QLNN.
3- Néi dung QLNN ®èi víi DN
C. QLNN ®èi víi DNNN nãi riªng:
1- Sù cÇn thiÕt ph¶i cã DNNN
2- Néi dung QLNN ®èi víi DNNN.
a- QL víi t− c¸ch chñ së h÷u
b- QL víi t− c¸ch Chñ thÓ qu¶n lý nÒn KTQD
3- VÊn ®Ò ®æi míi DNNN ë n−íc ta.
a- Néi dung cña h−íng ®æi míi DNNN
b- Lý do cña h−íng ®æi míi
- 7. PHẦN TRỌNG TÂM
C©u hái «n tËp
1-V× sao Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý nÒn kinh tÕ
quèc d©n? V× sao ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ
tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, sù cÇn thiÕt ®ã
cµng t¨ng lªn ?.
2- Ph©n tÝch c¸c chøc n¨ng cña QLNN vÒ
kinh tÕ !. §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c chøc
n¨ng ®ã cña Nhµ n−íc ta (Nh×n chung hoÆc
riªng ë mét cÊp, mét ngµnh nµo ®ã mµ m×nh
n¾m ®−îc )
- 8. 3- Ph©n tÝch nguyªn t¾c KÕt hîp QLNN theo
ngµnh vµ theo l·nh thæ vÒ c¸c mÆt: Sù thÓ
hiÖn nguyªn t¾c nµy trong thùc tÕ tæ chøc bé
m¸y vµ phèi hîp hµnh vi qu¶n lý gi÷a c¸c c¬
quan QLNN trong thùc hiÖn chøc n¨ng,
nhiÖm vô QLNN theo ngµnh vµ theo l·nh
thæ, Lý do ph¶i tæ chøc vµ ho¹t ®éng nh− thÕ,
Nh÷ng thiÕu sãt vÒ tæ chøc bé m¸y vµ phèi
hîp qu¶n lý gi÷a c¸c lo¹i c¬ quan QLNN theo
ngµnh vµ theo l·nh thæ hiÖn nay.
4- Ph©n tÝch vµ lµm râ c¸c néi dung sau ®©y
cña Ph−¬ng thøc kÝch thÝch trong QLNN vÒ
kinh tÕ: B¶n chÊt cña viÖc kÝch thÝch trong
QLNN vÒ kinh tÕ, Khi nµo th× cÇn vµ cã thÓ ¸p
dông, C¸c ®ßn b¶y kinh tÕ dïng ®Ó kÝch thÝch,
- 9. Sù kh¸c nhau khi vËn dông ph−¬ng thøc nµy
®Ó kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp cña Nhµ n−íc
vµ kh«ng cña Nhµ n−íc. Liªn hÖ −u-khuyÕt
®iÓm cña viÖc vËn dông ph−¬ng thøc nµy
trong thùc tiÔn QLNN cña n−íc ta
5- N¾m v÷ng c¸c néi dung sau ®©y vÒ c«ng cô
QLNN vÒ kinh tÕ: Kh¸i niÖm C«ng cô QLNN
vÒ kinh tÕ, C¸c lo¹i c«ng cô, C«ng dông cña
mçi lo¹i c«ng cô, TÇm quan träng ®Æc biÖt
cña mçi lo¹i c«ng cô ®ã trong ®iÒu kiÖn
QLNN vÒ kinh tÕ hiÖn nay(§iÒu kiÖn: nÒn
kinh tÕ thÞ tr−êng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸,..)
- 10. 6- V× sao n−íc ta cÇn héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ?. Héi nhËp th× cã thÓ ®−îc g× (c¬ héi) ?, cã
thÓ mÊt g×(Th¸ch thøc)?. CÇn lµm g× trong
QLNN vÒ kinh tÕ ®Ó c¸i cã thÓ ®−îc th× ®−îc,
c¸i cã thÓ mÊt th× kh«ng mÊt ?. Nhµ n−íc ta
®· lµm ®−îc c¸c viÖc ®ã ch−a? VÝ dô!
7- Nh÷ng kªnh c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn héi nhËp
quèc tÕ vÒ kinh tÕ?. TÇm quan träng cña mçi
kªnh ?. §èi víi n−íc ta, kªnh nµo quan träng
nhÊt?, t¹i sao?. Néi dung c¬ b¶n cña QLNN
®èi víi mçi kªnh quan hÖ ®ã?.
Ngµy 23-8-2006
- 11. H−íng dÉn tr¶ lêi
C¸c C©u hái «n tËp
§.1-V× sao NN ph¶i qu¶n lý nÒn KTQD?
V× sao ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
®Þnh h−íng XHCN, sù cÇn thiÕt ®ã cµng t¨ng?
I-V× sao NN ph¶i qu¶n lý nÒn KTQD.
1-V× vÊn ®Ò giai cÊp.
a- Kh¸i niÖm giai cÊp. Giai cÊp = Toµn thÓ
nh÷ng ng−êi cã cïng vÞ thÕ víi TLSX
b- BiÓu hiÖn cña tÝnh giai cÊp trong kinh tÕ :
- ChÕ ®é së h÷u
- Quan hÖ lao ®éng Chñ-Thî
- 12. c- V× sao NN ph¶i can thiÖp vµo vÊn ®Ò nµy:
- Lý do chÝnh trÞ: Quan hÖ NN vµ Giai cÊp
- Lý do kinh tÕ: Quan hÖ LLSX vµ QHSX
2-V× c«ng d©n cã khã kh¨n trong viÖc lµm KT
a- Nh÷ng yÕu tè cÇn cã ®Ó lËp nghiÖp kinh tÕ:
- Cã ý chÝ (Kh¸t väng lµm giÇu chÝnh ®¸ng,
niÒm tin ë sù nghiÖp mµ hä theo ®uæi,..)
- Cã kiÕn thøc, tri thøc( khoa häc, kü thuËt,
qu¶n trÞ kinh doanh, c¸c th«ng tin bæ trî kh¸c, cã
liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,..)
- Cã ph−¬ng tiÖn (Vèn, h¹ tÇng c¬ së,…)
- Cã m«i tr−êng tèt(M«i tr−êng bÌ b¹n, sù an
toµn tr−íc mäi hiÓm ho¹: thiªn tai, ®Þch ho¹, téi
ph¹m h×nh sù,.....)
b- Nh÷ng khã kh¨n ®èi víi c«ng d©n lµm KT
- 13. - Yªu cÇu qu¸ kh¶ n¨ng C«ng d©n: H¹ tÇng
c¬ së, Th«ng tin vÜ m«, liªn quan ®Õn SXKD...
- M©u thuÉn trong sù h×nh thµnh c¸c nh©n tè
trªn ë mçi c«ng d©n.(Cã ®−îc c¸i nä th× mÊt c¸i
kia: ý chÝ cao do trÎ, th× Tri thøc Ýt, vèn Ýt, quan
hÖ th−¬ng tr−êng ch−a réng vµ ng−îc l¹i)
c- KÕt luËn : C«ng d©n cÇn cã Nhµ n−íc.
3-V× c¸c m©u thuÉn x· héi trong lÜnh vùc KT.
a- C¸c lo¹i m©u thuÉn
- Doanh nh©n víi nhau
- Chñ víi Thî
- Do¹nh nh©n víi Toµn X· héi
b- TÝnh ®Æc thï cña c¸c m©u thuÉn trªn
- TÝnh phæ biÕn (Liªn quan ®Õn tÊt c¶)
- TÝnh th−êng xuyªn(Quanh n¨m, suèt th¸ng)
- TÝnh c¬ b¶n(§iÓm cèt yÕu cña cuéc sèng)
- 14. c- V× sao NN ph¶i can thiÖp vµo vÊn ®Ò nµy.
- V× hËu qu¶ cña c¸c xung ®ét trªn rÊt lín
- V× tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña NN
4-V× trong nÒn KTQD cã kinh tÕ nhµ n−íc.
a-Néi dung kinh tÕ nhµ n−íc(NhiÒu thø: Tµi
nguyªn, Dù tr÷, Vèn NSNN, H¹ tÇng c¬ së,…
b- Sù cÇn thiÕt cña kinh tÕ nhµ n−íc : §Ó cøu
trî vµ ®Ó cã C«ng cô dïng cho ®iÒu tiÕt vÜ m«
c- Sù cÇn thiÕt cña QLNN ®èi víi KTNN
-Nguy c¬ tham nhòng.
-Nguy c¬ sai lÖch chøc n¨ng cña KTNN.
II-V× sao ®Ó XD nÒn KTTT ®Þnh h−íng
XHCN, sù cÇn thiÕt ®ã cµng t¨ng lªn
1- Nh÷ng ®Æc ®iÓm nÒn KTTT ®Þnh h−íng
XHCN,.
- 15. a- TÝnh thÞ tr−êng
- Sù xuÊt hiÖn kinh tÕ t− nh©n, t− nh©n t− b¶n,
yÕu tè n−íc ngoµi trong kinh tÕ
- TÝnh c¹nh tranh
- TÝnh hiÖn ®¹i cña h¹ tÇng c¬ së
- TÝnh toµn cÇu
b- TÝnh ®Þnh h−íng XHCN
- VÒ tæng thÓ : §ã lµ Môc tiªu D©n giÇu, N−íc
m¹nh, X∙ héi C«ng b»ng D©n chñ, V¨n minh
- VÒ Cô thÓ : §ã lµ c¸c gi¸ trÞ x∙ héi nh©n v¨n,
mµ viÖc x©y dùng nÒn KTTT kh«ng thÓ vi ph¹m
2- V× sao viÖc XD nÒn KTTT ®Þnh h−íng XHCN
l¹i lµm cho sù cÇn thiÕt cña QLNN t¨ng lªn.
a- C¸c m©u thuÉn vÒ lîi Ých KT sÏ nhiÒu h¬n
b- C«ng d©n cÇn Nhµ gióp ®ì nhiÒu h¬n
c- Thùc hiÖn ®Þnh h−íng XHCN lµ viÖc khã
- 16. §.2- Ph©n tÝch
c¸c chøc n¨ng cña QLNN vÒ kinh tÕ !.
§¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®ã cña
Nhµ n−íc ta (Nh×n chung hoÆc riªng ë mét
cÊp, mét ngµnh nµo ®ã mµ m×nh n¾m ®−îc )
I- Quan niÖm vÒ chøc n¨ng.
Chøc n¨ng lµ mét ph¹m trï quan hÖ, nãi lªn
vai trß, vÞ trÝ, t¸c dông cña mét phÇn tö trong hÖ
thèng. VÝ dô:
- Chøc n¨ng cña mét chi tiÕt trong bé m¸y
- Chøc n¨ng cña mét vÞ thuèc trong thang thuèc
- Chøc n¨ng cña mét vÞ trÝ trong ®éi h×nh bãng ®¸
II- Chøc n¨ng cña QLNN vÒ KT
1 Chøc n¨ng b¶o vÖ c¸c lîi Ých:
- 17. -Lîi Ých giai cÊp
-Lîi Ých c«ng d©n.
-Lîi Ých céng ®ång
2- Chøc n¨ng hç trî c«ng d©n lËp nghiÖp vÒ KT
- Hç trî vÒ ý chÝ
- Hç trî vÒ tri thøc
- Hç trî vÒ ph−¬ng tiÖn
- Hç trî vÒ m«i tr−êng
iii- §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn c¸c chøc
n¨ng ®ã cña Nhµ n−íc ta
( Liªn hÖ theo tõng chøc n¨ng. Víi mçi chøc n¨ng
cÇn nãi vÒ phÇn ®∙ lµm tèt, phÇn ch−a lµm tèt, khi
khen chª cÇn cã dÉn chøng b»ng mét vµi lo¹i viÖc,
mµ NN ®∙ lµm hoÆc ch−a lµm)
- 18. §3- Ph©n tÝch nguyªn t¾c
KÕt hîp QLNN theo ngµnh vµ theo LT vÒ:
- Sù thÓ hiÖn nguyªn t¾c nµy trong tæ chøc
vµ ho¹t ®éng QLNN vÒ kinh tÕ
- NhiÖm vô QLNN theo ngµnh vµ theo LT
- Lý do ph¶i tæ chøc vµ ho¹t ®éng nh− thÕ.
- Nh÷ng thiÕu sãt vÒ tæ chøc bé m¸y vµ
phèi hîp qu¶n lý gi÷a c¸c lo¹i c¬ quan
QLNN theo ngµnh vµ theo LT hiÖn nay.
i- Ph©n tÝch nguyªn t¾c
Nguyªn t¾c trªn ®ßi hái viÖc Tæ chøc vµ ho¹t
®éng QLNN ph¶i ®−îc thùc hiÖn nh− sau:
1-Ph¶i tæ chøc QLNN theo ngµnh.
-Kh¸i niÖm ngµnh.
- 19. -V× sao cÇn qu¶n lý theo ngµnh.
- Sù thÓ hiÖn cña QLNN vÒ kinh tÕ theo ngµnh
VÒ tæ chøc bé m¸y
VÒ néi dung QLNN theo ngµnh
2-Ph¶i QLNN theo l·nh thæ
-Kh¸i niÖm l∙nh thæ kinh tÕ
-V× sao cÇn qu¶n lý theo LT.
- Sù thÓ hiÖn cña QLNN vÒ Kinh tÕ theo LT:
VÒ tæ chøc bé m¸y
VÒ néi dung, nhiÖm vô QLNN theo LT
3- Ph¶i kÕt hîp QLNN theo Ngµnh vµ LT
a- Nh÷ng sù kÕt hîp cÇn cã
• VÒ tæ chøc bé m¸y QLNN
• VÒ ho¹t ®éng QL trªn mét sè lÜnh vùc
b- V× sao cÇn kÕt hîp.
• Sù phiÕn diÖn cña mçi chiÒu qu¶n lý
- 20. • Sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c chiÒu qu¶n lý
II- Liªn hÖ viÖc thùc hiÖn Nguyªn t¾c nµy
trªn thùc tÕ
1- VÒ tæ chøc bé m¸y
(Häc viªn chØ ra M« h×nh tæ chøc bé m¸y NN
ë n−íc ta ®Ó thÊy Bé m¸y QLNN ta ®−îc tæ
chøc theo NG< nh− thÕ nµo: Cã mÊy cÊp
QLNN theo l∙nh thæ, Mçi cÊp cã mÊy Bé-Së)
2- VÒ thùc tÕ phèi hîp QLNN gi÷a c¬ quan
QLNN theo Ngµnhg vµ L∙nh thæ
(Nh¾m vµo thùc tÕ phèi hîp gi÷a hai hÖ thèng
qu¶n lý hiÖn cã ®Ó khen vµ chª)
- 21. §.4- Ph©n tÝch vµ lµm râ
c¸c néi dung sau ®©y cña Ph−¬ng thøc kÝch
thÝch trong QLNN vÒ kinh tÕ:
- B¶n chÊt cña kÝch thÝch trong QLNN vÒ
kinh tÕ,
- Khi nµo th× cÇn vµ cã thÓ ¸p dông,
- C¸c ®ßn b¶y kinh tÕ dïng ®Ó kÝch thÝch
- Sù kh¸c nhau khi vËn dông ph−¬ng thøc
nµy ®Ó kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp cña Nhµ
n−íc vµ kh«ng cña Nhµ n−íc.
- Liªn hÖ −u-khuyÕt ®iÓm cña viÖc vËn
dông ph−¬ng thøc nµy trong thùc tiÔn QLNN
cña n−íc ta
1- B¶n chÊt kÝch thÝch trong QLNN vÒ kinh tÕ
- 22. - B¶n chÊt cña kÝch thÝch trong QLNN vÒ KT
- Cho vÝ dô
2- Khi nµo cÇn ¸p dông ph−¬ng thøc kÝch thÝch.
- Khi kh«ng thÓ c−ìng chÕ, v× doanh nh©n
kh«ng lµm sai. Cho vÝ dô vµ ph©n tÝch
- Khi viÖc thuyÕt phôc chËm cã t¸c dông. Cho
vÝ dô vµ ph©n tÝch.
3- C«ng cô kÝch thÝch.
a- Dïng ®éng lùc tinh thÇn
b- Dïng ®éng lùc vËt chÊt: ( MiÔn gi¶m thuÕ,
−u ®∙i cho vay, c¸c −u ®∙i kh¸c cã thÓ lµm lîi cho
®èi t−îng,…)
4-Sù kh¸c nhau khi vËn dông ph−¬ng thøc nµy ®Ó
qu¶n lý DNNN vµ DN kh«ng cña Nhµ n−íc.
- VÒ c¨n b¶n kh«ng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ
- Sù kh¸c nhau kh«ng ®¸ng kÓ lµ ë chç:
- 23. §èi víi DNNN, cã sù coi träng ®éng lùc
tinh thÇn. PhÇn kÝch thÝch b»ng vËt chÊt,
thiªn vÒ tiÒn th−ëng
§èi víi DN kh«ng cña NN, sù kÝch thÝch
thiªn vÒ c¸c ®ßn bÈy ThuÕ, Lîi tøc cho vay
5- Liªn hÖ sù vËn dung ph−¬ng thøc nµy trong
thùc tÕ QLNN vÒ KT cña NN ta
( ChØ ra nh÷ng mÆt ®−îc vµ ch−a ®−îc cña QLNN
vÒ kinh trÕ khi vËn dông ph−¬ng thøc nµy)
- 24. §.5-HÖ thèng c«ng cô trong QLNN vÒ KT.
C«ng cô quan träng nhÊt trong QLNN ®èi víi
KTTT vµ C¬ chÕ t¸c ®éng cña c«ng cô ®ã.
I-HÖ thèng c«ng cô trong QLNN vÒ kT
1- C«ng cô thÓ hiÖn ý muèn cña NN khi qu¶n lý.
a- Kh¸i niÖm vÒ ý muèn cña ng−êi qu¶n lý.
§ã lµ ®iÒu nãi lªn r»ng, Nhµ n−íc-Ng−êi qu¶n
lý muèn ®èi t−îng qu¶n lý cña m×nh lμm g× vµ
lμm nh− thÕ nμo.
b- C¸c c«ng cô thÓ hiÖn c¸i ®ã:
- §Ó thÓ hiÖn viÖc ph¶i lµm: §ã lµ c¸c b¶n KÕ
ho¹ch, Quy ho¹ch, Dù ¸n.
- §Ó thÓ hiÖn c¸ch lµm: §ã lµ ChiÕn l−îc, thÓ
hiÖn b−íc ®i l©u dµi, Ph¸p luËt vµ c¸c quy ph¹m
kinh tÕ-kü thuËt, thÓ hiÖn chuÈn mùc hµnh vi
- 25. 2- C«ng cô víi tÝnh chÊt lµ lùc t¸c ®éng thóc ®Èy
®èi t−îng hµnh ®éng ®óng.
a-C¸c nguån lùc vËt chÊt: Ng©n s¸ch nhµ
n−íc, Tµi nguyªn quèc gia,..
b-C¸c s¶n phÈm tri thøc: S¸ch b¸o, phim
¶nh,...cã néi dung tuyªn truyÒn, thuyÕt phôc c¸c
doanh nh©n hµnh ®éng ®óng khi SXKD
3- C«ng cô víi tÝnh chÊt lµ ng−êi sö dông vËt chÊt
trªn ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t−îng QL.
§ã lµ: C¸c Doanh nghiÖp nhµ n−íc, C¸c c¬
quan ThuÕ vô, C¸c trung t©m khuyÕn c«ng,
khuyÕn n«ng, c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i QD
II-VÒ C«ng cô quan träng nhÊt trong QLNN
®èi víi KTTT.
1- Kh¼ng ®Þnh c«ng cô quan träng nhÊt, theo ý
kiÕn chñ quan cña m×nh (VÝ dô Ph¸p luËt)
- 26. 2- LËp luËn ®Ó b¶o vÖ sù lùa chän ®ã lµ ®óng
Ch¼ng h¹n, nÕu chän c«ng cô PL, th× cÇn nãi
râ lµ, Ph¸p luËt cã nhiÒu tÝnh −u viÖt cña nã(Sö
dông kiÕn thøc bµi Ph¸p luËt-Ph¸p chÕ ®· häc ®Ó
lý gi¶i), trong khi x· héi cã KTTT lµ x· héi phøc
t¹p vÒ nhiÒu mÆt, chØ cã t¨ng c−êng QLNN b»ng
PL th× x· héi míi cã trËt tù ®Ó ph¸t triÓn ®−îc
III-C¬ chÕ t¸c ®éng cña c«ng cô nµo ®ã
VÝ dô chän C«ng cô ThuÕ, th× C¬ chÕ t¸c ®éng cña
ThuÕ ®−îc thÓ hiÖn qua mét t×nh huèng nh− sau:
a- T×nh huèng: X· héi ®ang trong t×nh tr¹ng xÊu
nh− sau: ng−êi d©n chØ ®ua nhau tiªu dïng mµ
kh«ng ham muèn tÝch luü lµm giÇu l©u dµi. Nhµ
n−íc muèn d©n bít tiªu dïng ®i, chuyÓn phÇn
tiÒn nµy vµo s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu h¬n.
b- C«ng cô ThuÕ vµ c¸ch t¸c ®éng ®Ó t¹o nªn ®iÒu
mong muèn cña Nhµ n−íc.
- 27. - §¸nh thuÕ cao nh÷ng hµng ho¸ mµ d©n
chóng ®ang ®ua nhau tiªu dïng l∙ng phÝ.
- ¦u ®∙i thuÕ cho ng−êi ®Çu t− SXKD
c- C¬ chÕ t¸c ®éng nh− sau:
- C«ng d©n sÏ mua s¾m Ýt ®i v× hµng ®¾t ®á.
- C«ng d©n sÏ chuyÓn tiÒn ®ã vµo ®Çu t− v× Nhµ
n−íc t¹o nhiÒu thuËn lîi
- KÕt qu¶ lµ: Gi¶m tiªu dïng, t¨ng tÝch luü,
t¨ng ®Çu t−, t¨ng s¶n xuÊt, t¨ng Thu nhËp quèc
d©n, D©n giÇu(v× t¨ng thu nhËp), N−íc m¹nh (v× sù
®ãng thuÕ tèt lªn, Ng©n s¸ch nhµ n−íc giÇu lªn)
( Theo mÉu trªn, häc viªn cã thÓ chän mét c«ng
cô kh¸c, nh− c«ng cô L∙i suÊt ng©n hµng thÊp
ch¼ng h¹n, khi cho vay ®Çu t−)
- 28. §.6- Sù cÇn thiÕt cña KT§N.
C¬ héi, th¸ch thøc ®èi v¬Ý VN khi HNKTQT
I- Sù cÇn thiÕt cña Kinh tÕ ®èi ngo¹i
1- §èi víi tÊt c¶ c¸c n−íc nãi chung.
a- Do cã sù khiÕm khuyÕt kh¸c nhau gi÷a c¸c quèc
gia vÒ nguån lùc ®Ó lµm kinh tÕ.
- C¸c yÕu tè c¬ b¶n ®Ó lµm kinh tÕ: Tµi
nguyªn, ®Êt ®ai, Vèn, Tri thøc,..
- KhiÕm khuyÕt kh¸c nhau gi÷a c¸c n−íc lµ
thÕ nµo: KhiÕm khuyÕt cña quèc gia nµy lµ D−
thõa cña quèc gia kh¸c vµ ng−îc l¹i
- Mèi liªn quan víi KT§N cña lý do trªn
- Cho vÝ dô
b-Do xu h−íng tèi −u ho¸ vÒ quy m« s¶n xuÊt.
- 29. - Tèi −u ho¸ QMSX lµ thÕ nµo
§ã lµ xu thÕ ®−a s¶n l−îng cña mçi DN tíi
quy m« cã lîi nhÊt vÒ kinh tÕ.
- Mèi quan hÖ gi÷a viÖc tèi −u ho¸ quy m« DN
víi viÖc ph¸t triÓn KT§N:
Më réng mét ngµnh sÏ thu hÑp ngµnh kh¸c
Më réng SX sÏ lµm cho Cung > CÇu
KT§N ®Ò gi¶i quyÕt sù Thõa-ThiÕu s¶n phÈm
c- Nh÷ng lý do thêi sù kh¸c
2- §èi víi VN nãi riªng:
Liªn hÖ theo h−íng: ThiÕu vèn, ThiÕu kiÕn
thøc khoa häc, c«ng nghÖ vµ kü thuËt
II- C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi VN khi héi
nhËp KTQT.
1- C¬ héi: Häc hái, Mua b¸n, T¹o vèn,..
2- Th¸ch thøc: Hä giái h¬n, c¶ vÒ QLNN vµ DN
- 30. §.7-C¸c h×nh thøc KT§N.
Néi dung chñ yÕu cña QLNN ®èi víi KT§N
I- C¸c h×nh thøc Kinh tÕ ®èi ngo¹i.
1- XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.
a- Qua biªn giíi:
- ChÝnh ng¹ch : Qua HiÖp ®Þnh
- TiÓu ng¹ch: Trùc tiÕp víi ng−êi tiªu dïng
- T¸c dông
b- T¹i chç
- ChÝnh ng¹ch: Qua HiÖp ®Þnh
- TiÓu ng¹ch. Trùc tiÕp víi ng−êi tiªu dïng
- T¸c dông
2- XNK Vèn.
a- Cho vay (ODA)
- 31. b- §Çu t− trùc tiÕp
- D¹ng ®éc lËp 100%
- D¹ng hîp t¸c kinh doanh
- D¹ng liªn doanh
c- T¸c dông cña XNK t− b¶n(Vèn)
3- XuÊt NhËp khÈu tri thøc, trÝ tuÖ.
a- C¸c h×nh thøc cô thÓ
- D¹ng con ng−êi: trÝ thøc, chuyªn gia
- D¹ng s¶n phÈm trÝ tuÖ: Ph¸t minh, S¸ng chÕ
- D¹ng s¶n phÈm cã hµm l−îng khoa häc cao:
M¸y mãc, thiÕt bÞ, ®i liÒn víi ®Çu t− FDI
b- T¸c dông ®Æc biÖt cña mçi lo¹i
4- XuÊt nhËp khÈu Lao ®éng vµ dÞch vô.
- XuÊt nhËp khÈu lao ®éng. VÝ dô
- XuÊt nhËp khÈu dÞch vô. VÝ dô
- 32. - L−u ý sù kh¸c nhau cña hai d¹ng cô thÓ trªn
vµ t¸c dông mçi lo¹i cô thÓ ®ã
II- Néi dung QLNN ®èi víi KT§N
1- ThiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao kinh tÕ:
a- Kh¸i niÖm vµ vÝ dô: HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i,
gia nhËp tæ chøc kinh tÕ khu vùc hoÆc thÕ giíi
b- Sù cÇn thiÕt, t¸c dông: T¹o sù thèng nhÊt
ph¸p luËt gi÷a n−íc ta víi c¸c n−íc cã ®èi t¸c
2- §Þnh h−íng quan hÖ cô thÓ.
a- Kh¸i niÖm vÒ h−íng quan hÖ: Quan hÖ víi
n−íc nµo, vÒ viÖc g×.
b- Sù cÇn thiÕt, t¸c dông: §Ó cã c¨n cø xóc
tiÕn ®Çu t−
c-H×nh thøc thÓ hiÖn ®Þnh h−íng: Quy ho¹ch
tæng thÓ c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ, dù ®Þnh sÏ
t¹o dùng trªn ®Êt n−íc ë c¸c mèc thêi gian
- 33. nhÊt ®Þnh, cã ®Þnh râ nh÷ng c«ng tr×nh, cÇn
c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi tham gia.
3- X©y dùng vµ ban hµnh Ph¸p luËt.
a-Sù cÇn thiÕt: Lµm yªn lßng c¸c Doanh nh©n
n−íc ngoµi
b-C¸c lo¹i LuËt cÇn cã: TÊt c¶ mäi lo¹i cã liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ, trong ®ã hµng ®Çu lµ
LuËt ®Çu t−, LuËt ®Êt ®ai, LuËt x©y dùng
4- Xóc tiÕn th−¬ng m¹i:
- Qu¶ng c¸o, chµo mêi.
- ChuÈn bÞ s©n ch¬i: X©y khu c«ng nghiÖp,
Siªu thÞ, Sµn giao dÞch chøng kho¸n, Trô së,….
- CÊp phÐp ®Çu t−, cÊp ®Êt x©y dùng, cÊp
phÐp x©y dùng, hç trî gi¶i phãng mÆt b»ng
5- Gi¸m s¸t kinh tÕ nh− ®èi víi bÊt kú ®¬n vÞ
SXKD nµo
- 34. ChuÈn bÞ thªm ®Ó ®Ò phßng
l∙nh ®¹o më réng ph¹m vi thi
§.8-VÒ nguyªn t¾c TTDC
I- khi nμo cÇn vμ h−íng ¸p dông
1-Khi x¸c lËp quyÒn CD vµ NN trong QLKT.
a- Néi dung t×nh huèng, vÝ dô
b- Ph−¬ng h−íng xö lý
2-Khi x¸c lËp thÈm quyÒn c¸c cÊp trong BMNN.
a- Néi dung t×nh huèng, vÝ dô
b- Ph−¬ng h−íng xö lý
II-C¬ së khoa häc cña nguyªn t¾c.
1-TÝnh lîi Ých hai chiÒu cña ho¹t ®éng kinh tÕ.
• ThÕ nµo lµ lîi Ých hai chiÒu.
• V× sao tõ ®ã dÉn ®Õn ph¶i TTDC
2-C¬ cÊu ®èi t−îng qu¶n lý cã d¹ng TTDC
• ThÕ nµo lµ c¬ cÊu ®èi t−îng QL
• V× sao tõ ®ã dÉn ®Õn ph¶i TTDC
- 35. iii- liªn hÖ thùc tÕ
(Khi liªn hÖ, cÇn nh×n chñ yªu vµo c¸i ®−îc vµ
ch−a ®−îc trong quan hÖ ph©n quyÒn gi÷a NN víi
C«ng d©n vµ NN cÊp trªn víi NN cÊp d−íi)
§.9-VÒ CTy cæ phÇn nhμ n−íc(CTCPNN)
vμ vai trß, t¸c dông cña chóng.
1-Kh¸i niÖm.
a-§Þnh nghÜa.
§ã lµ CTCP cã Nhµ n−íc lµ cæ ®«ng.
b-C¸c lo¹i CTCPNN chñ yÕu.
-Theo thµnh phÇn ®èi t¸c.
• §èi t¸c trong n−íc.
• §èi t¸c n−íc ngoµi
-Theo møc vèn cæ phÇn nhµ n−íc.
• CPNN chi phèi
- 36. • CPNN ®Æc biÖt.
• CPNN th«ng th−êng
2-Vai trß t¸c dông cña CTCPNN
a- Cña CTCPNN nãi chung.
• Thu hót vèn, tËp hîp vèn nh©n d©n.
• KiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt
b- Cña CTCPNN víi n−íc ngoµi.
• Lµ vÞ trÝ kiÓm so¸t thuËn lîi cho NN.
• Lµ c¬ héi ®Ó häc tËp n−íc ngoµi.
• Lµ m«i tr−êng ®èi ngo¹i h÷u nghÞ
§10- VÒ vai trß cña dNNN ë n−íc ta vμ
thùc tiÔn vÒ vai trß ®ã
1- Nguån gèc cña DNNN.
a- ë tÊt c¶ c¸c n−íc kh¸c.
• Do t− b¶n x· héi nhá bÐ, ph©n t¸n.
• Do Nhµ n−íc cÇn cã c«ng cô ®Æc biÖt.
- 37. • Do Nhµ n−íc muèn lµm viÖc thiÖn cho d©n
b- Riªng ë ViÖt nam.
- Thêi tr−íc ®æi míi.
Do tiÕp qu¶n tõ chÕ ®é cò
Do n−íc ngoµi viÖn trî.
Do quan niÖm vÒ x· héi XHCN
Do ®Êt n−íc cã chiÕn tranh.
- Thêi nay.
Do nhËn thøc míi, cïng thêi ®¹i
Do cuéc c¶i c¸ch DNNN chËm trÔ
2-Vai trß cña DNNN.
a- ë c¸c n−íc.
b- ë ViÖt nam (Dùa theo nguån gèc cña DNNN
®Ó suy luËn
3-Yªu cÇu ®èi víi DNNN.
a- §óng vÞ trÝ
- Quan niÖm vÒ vÞ trÝ DNNN
- V× sao cÇn ®óng vÞ trÝ
b- §óng møc ®é.
- Quan niÖm vÒ møc ®é x©y dùng DNNN
VÒ quy m«
- 38. VÒ tr×nh ®é hiÖn ®¹i
- V× sao cÇn ®óng møc ®é
VÒ quy m«
VÒ tr×nh ®é hiÖn ®¹i
c- §−îc nh÷ng ng−êi ®¸ng tin cËy qu¶n lý vËn
hµnh cô thÓ
- MÆt ®¸ng tin cËy cÇn cã ë ng−êi QL DNNN
- TÇm quan träng vÒ chÊt l−îng cña ng−êi
qu¶n trÞ c¸c DNNN
4-Thùc tÕ DNNN so víi yªu cÇu
a- Sù thùc hiÖn vai trß cña DNNN.
b- Nguyªn nh©n cña sù bÊt cËp vÒ vai trß
Xem xÐt trªn c¸c mÆt, ®· nªu trong môc yªu
cÇu ®èi víi DNNN
- 39. PHẦN THAM KHẢO
(Khi so¹n th¶o c¸c ®¸p ¸n, nÕu bÝ th× tham kh¶o)
Hái-§¸p trong Qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kinh
KT
1- N−íc ta ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. VËy, ®©u lµ dÊu hiÖu cña kinh
tÕ thÞ tr−êng, khiÕn qua ®ã cã thÓ biÕt mµ x©y dùng, ®ång thêi, sau mçi giai ®o¹n
ph¸t triÓn, nh×n l¹i, cã thÓ biÕt ®−îc, nÒn kinh tÕ ®−îc x©y dùng ®∙ lµ nÒn kinh tÕ
thÞ tr−êng hay ch−a?
Cã thÓ ®o l−êng, ®¸nh gi¸ “tÝnh thÞ tr−êng” cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nµo ®ã
qua c¸c dÊu hiÖu chñ yÕu sau ®©y:
a- Qu¸ tr×nh l−u th«ng vËt chÊt trong nÒn kinh tÕ ®−îc thùc hiÖn chñ yÕu b»ng
ph−¬ng thøc mua b¸n
- L−u th«ng vËt chÊt lµ sù chuyÓn dÞch vËt chÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n
phèi vµ tiªu dïng: chuyÓn than tõ ®¬n vÞ khai th¸c ®Õn ®¬n vÞ dïng than ®Ó ph¸t
®iÖn, nung g¹ch,.. chuyÓn ®iÖn n¨ng tõ ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®iÖn ®Õn c¸c hé d©n c− ®Ó
th¾p s¸ng, chuyªn c¸c c¨n hé, biÖt thù, ®−îc x©y dùng xong ®Õn ng−êi cÇn cã nhµ
®Ó ë hoÆc lµm viÖc,...
- Sù l−u th«ng ®ã ph¸t sinh vµ ngµy cµng më réng ph¹m vi do sù ph¸t triÓn
cña tiÕn bé khoa häc&c«ng nghÖ vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, gi¶m dÇn ®i ®Õn
triÖt tiªu t×nh tr¹ng khÐp kÝn, tù s¶n.
- Mua-B¸n lµ sù trao ®æi hai l−îng s¶n phÈm, kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ sö dông,
nh−ng t−¬ng ®−¬ng nhau vÒ gi¸ trÞ, trong ®ã, gi¸ trÞ ®−îc hiÓu lµ l−îng lao ®éng x·
héi cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra l−îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh.
- 40. - Møc ®é mua b¸n ®−îc gäi lµ chñ yÕu khi tû träng phÇn s¶n phÈm, ®−îc l−u
th«ng d−íi h×nh thøc mua b¸n, v−ît qu¸ 50% tæng l−îng cña lo¹i s¶n phÈm, ®−îc
s¶n xuÊt vµ l−u th«ng d−íi mäi h×nh thøc trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, th−êng tÝnh
theo n¨m, ë sù diÔn ra th−¬ng xuyªn vµ æn ®Þnh trong nhiÒu n¨m ®èi víi c¸c mÆt
hµng ®−îc quy ®Þnh. §ång thêi, trong nÒn kinh tÕ cã qu¸ nöa sè s¶n phÈm chñ yÕu,
®−îc l−u th«ng theo h×nh thøc mua-b¸n. Danh môc s¶n phÈm, ®−îc dïng ®Ó tÝnh
to¸n, do tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Þnh ra.
b- Ho¹t ®éng mua-b¸n ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch tù do nhÊt ®Þnh.
- TÝnh tù do ®−îc thÓ hiÖn ë ba mÆt: Tù do chän néi dung s¶n xuÊt vµ mua
b¸n, Tù do chän ®èi t¸c khi mua b¸n, Tù do tho¶ thuËn gi¸ c¶ trao ®æi.
- TÝnh tù do chØ lµ t−¬ng ®èi, cã nghÜa lµ, ng−íi s¶n xuÊt vµ l−u th«ng kh«ng
cã quyÒn hoµn toµn trong ba mÆt tù do, nh− ®· nªu, mµ cã giíi h¹n nhÊt ®Þnh, do
Nhµ n−íc ®Æt ra.
- Sù h¹n chÕ tù do trªn ®©y lµ cÇn thiÕt, v× b¶n th©n ph¹m trï “Tù do” ®· bao
hµm nghÜa t−¬ng ®èi. §ång thêi, sù “tù do v« h¹n” lµ mèi hiÓm ho¹ cho céng ®ång.
c- Ho¹t ®éng mua b¸n ®¹t ®−îc møc ®é hiÖn ®¹i t−¬ng ®ång víi thêi ®¹i.
- TÝnh hiÖn ®¹i thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt: ph−¬ng thøc b¶o qu¶n hµng ho¸,
ph−¬ng thøc b¸n hµng vµ thanh to¸n, hÖ thèng m¹ng ph©n phèi, ph−¬ng thøc b¶o
hµnh, c«ng nghÖ qu¶ng c¸o vµ dÞch vô tiÒn- hËu m·i.
- Sù t−¬ng ®ång quèc tÕ thÓ hiÖn ë sù gièng nhau vÒ c¸c mÆt trªn cña nÒn
th−¬ng m¹i quèc gia víi thÞ tr−êng quèc tÕ hoÆc khu vùc, mµ nÒn th−¬ng m¹i quèc
gia tham gia.
d- Cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc.
Sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt:
- Cã ®Çy ®ñ c¸c dÊu hiÖu, chøng tá r»ng Nhµ n−íc cã tiÕn hµnh ho¹t ®éng
qu¶n lý: cã bé m¸y qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kinh tÕ ®−îc thµnh lËp, cã c¸c cã v¨n b¶n
- 41. ph¸p luËt, v¨n b¶n chiÕn l−îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ ®−îc
lËp ra, cã c¸c tæ chøc hç trî c«ng d©n lµm kinh tÕ ®−îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng,…
- NÒn kinh tÕ quèc d©n vËn hµnh trong mét trËt tù æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng
ph¸t triÓn, kh«ng cã nh÷ng rèi lo¹n kinh tÕ x· héi, khiÕn c¸c chñ thÓ quan hÖ kinh tÕ
bÊt an.
2- NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cña n−íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x∙ héi
chñ nghÜa. VËy, ®©u lµ dÊu hiÖu x∙ héi chñ nghÜa, khiÕn qua ®ã cã thÓ nh×n thÊy
®Þnh h−íng ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ, ®ång thêi, sau mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn, nh×n
l¹i, cã thÓ biÕt ®−îc, nÒn kinh tÕ ®−îc x©y dùng ®∙ ®óng ®Þnh h−íng x∙ héi chñ
nghÜa hay ch−a?
NÒn kinh tÕ c¶ n−íc hoÆc cña mét céng ®ång l·nh thæ nµo ®ã cña n−íc ta,
®−îc gäi lµ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, khi nã chøng tá ®−îc r»ng,
nã ®· gãp phÇn lµm cho D©n giÇu, N−íc m¹nh, X· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n
minh, mµ cô thÓ lµ, thÓ hiÖn qua c¸c mÆt sau ®©y:
a- Gãp phÇn thùc hiÖn “D©n giÇu”
Sù giÇu cã cña d©n d©n, ®−îc gäi lµ D©n giÇu, ®−îc ®o b»ng hai tiªu chÝ sau
®©y:
- Møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi cao hoÆc biÕn ®æi theo h−íng gia t¨ng.
- Møc chªnh lÖch giÇu nghÌo thÊp hoÆc biÕn ®æi theo h−íng ngµy cµng hÑp.
ChØ sè chªnh lÖc giÇu nghÌo lµ tû lÖ so sanh s¸nh gi÷a møc thu nhËp d©n c−
cao nhÊt so víi møc thu nhËp d©n c− thÊp nhÊt. Møc thu nhËp d©n c− ®−îc tÝnh theo
c¸c kho¶ng thu nhËp, trong ®ã cã kho¶ng cao nhÊt vµ kho¶ng thÊp nhÊt. Thu nhËp
d©n c− ®−îc tÝnh b×nh qu©n trong tõng kho¶ng ®ã råi ®em so s¸nh. C¸nh tÝnh chØ sè
nµy do tæ chøc quèc tÕ thèng nhÊt quy ®Þnh.
- 42. b- Gãp phÇn lµm cho “N−íc m¹nh”.
Mét quèc gia hïng m¹nh do nhiÒu yÕu tè t¹o thµnh. §ång thêi, ®Ó ®o møc
hïng m¹nh cña mçi quèc gia còng cÇn nhiÒu chØ tiªu, trong ®ã, chØ tiªu ph¸t triÓn
kinh tÕ chØ lµ mét, tuy rÊt quan träng.
Nh−ng ®Ó ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ vÒ mÆt gãp phÇn lµm cho “n−íc m¹nh”, cÇn
xem xÐt trªn c¸c mÆt cô thÓ sau ®©y:
- Møc ®é cao vµ xu h−íng gia t¨ng trong viÖc ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ
n−íc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cô thÓ lµ tæng møc thuÕ hµng n¨m vµ xu thÕ gia
t¨ng cña thuÕ mµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nép cho Nhµ n−íc trong mèi t−¬ng
quan cô thÓ víi phÇn thu nhËp rßng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ã. Ng©n
s¸ch m¹ng lµ mét nh©n tè vËt chÊt rÊt quan träng ®Ó cã “N−íc m¹nh”
- Sù t«n träng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt
kinh doanh trong tiÕn tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng
lµ nh÷ng yÕu tè tù nhiªn, lµm nªn søc m¹nh cña mçi quèc gia. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt
kinh doanh kh«ng t¹o ra ®−îc yÕu tè nµy, nh−ng l¹i lµ ng−êi t¸c ®éng m¹nh nhÊt
®Õn nã. V× thÕ, mét nÒn kinh tÕ lµm cho n−íc m¹nh vÒ mÆt nµy còng cã nghÜa lµ, nã
kh«ng lµm cho “N−íc yÕu” ®i vÒ vÒ m«i tr−êng vµ tµi nguyªn. Cã nghÜa lµ, c¸c ®¬n
vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n−íc khi khai th¸c vµ sö
dông tµi nguyªn vµ tho¸t th¶i vµo m«i tr−êng. Kh«ng lµm ®−îc ®iÒu ®ã tøc lµ lµm
cho “N−íc yÕu”, v× nã lµm tæn h¹i ®Õn nguån sèng cña c¶ quèc d©n.
- ViÖc cung cÊp cho ®Êt n−íc nh÷ng s¶n phÈm kinh tÕ cã gi¸ trÞ cao vÒ kinh
tÕ, quèc phßng, v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt, y tÕ,…Nh÷ng s¶n phÈm nµy tr−íc hÕt
gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c thµnh viªn ®Êt n−íc vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn, trÝ tuÖ, nÒn t¶ng
cña “N−íc m¹nh”. §ång thêi c¸c s¶n phÈm v−ît tréi trªn lµ thùc lùc lµm t¨ng tiÒm
lùc kinh tÕ, quèc phßng, v¨n ho¸, khoa häc-c«ng nghÖ, nh÷ng nh©n tè lµm nªn vÞ trÝ
cao cña ®Êt n−íc trªn tr−êng quèc tÕ. §ã lµ viÖc mµ kinh tÕ lµm cho n−íc m¹nh.
Cßn cã thÓ chØ ra nhiÒu dÊu hiÖu kh¸c n÷a.
- 43. c- Gãp phÇn lµm nªn “X∙ héi C«ng b»ng, D©n chñ, V¨n minh”
Møc ®é ®óng, sai cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo h−íng nµy cã thÓ ®o b»ng c¸c
tiªu chÝ sau ®©y:
- VÒ h−íng C«ng b»ng, kÕt qu¶ nµy ph¶i thÓ hiÖn trong viÖc ph©n chia lîi Ých
ngay trong néi bé nÒn kinh tÕ: Ph©n chia thu nhËp quèc d©n gi÷a chñ vµ thî qua
viÖc tr¶ l−¬ng vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô b¶o hé lao ®éng, b¶o trî x· héi cña giíi chñ
®èi víi lao ®éng lµm thuª; qua viÖc ph©n chia lîi tøc cæ phÇn gi÷a c¸c cæ ®«ng, c¸c
x· viªn cña c¸c C«ng ty cæ phÇn hoÆc Hîp t¸c x·; qua viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô
®ãng gãp cña c¸c doanh nh©n vµo Ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ c¸c quü ph¸t triÓn x· héi,
nh©n ®¹o, tõ thiÖn. Tãm l¹i, nã ®−îc ®o b»ng viÖc thùc hiÖn quan hÖ gi÷a ba lîi Ých:
c¸ nh©n-tËp thÓ-vµ toµn x· héi mµ Nhµ n−íc lµ ng−êi ®¹i diÖn.
- VÒ h−íng D©n chñ, kÕt qu¶ nµy còng ®−îc ®¸nh gi¸ ngay trong néi bé nÒn
kinh tÕ , ngay trong tõng doanh nghiÖp, thÓ hiÖn trong sù ®èi xö gi÷a chñ vµ thî
qua viÖc ký kÕt Hîp ®ång lao ®éng, th−¬ng th¶o khi cã bÊt ®ång,…NÕu c¸c quan hÖ
trªn ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch b×nh ®¼ng, d©n chñ cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ ®· gãp
phÇn to lín trong viÖc thùc hiÖn ®Þnh h−íng XHCN vÒ tiªu chÝ d©n chñ, v× “x· héi
kinh tÕ” lµ bé phËn nÒn t¶ng cña toµn x· héi nãi chung.
- VÒ h−íng V¨n minh, kÕt qu¶ nµy ph¶i ®−îc biÓu hiÖn trªn nhiÒu mÆt cña
nÒn kinh tÕ. ViÖc nÒn kinh tÕ thùc hiÖn tèt c¸c tiªu chÝ, ®· ®−îc nªu ë trªn, nh− gãp
phÇn lµm cho D©n giµu, N−íc m¹nh, X· héi C«ng b»ng, D©n chñ chÝnh lµ ®· gãp
phÇn t¹o nªn sù v¨n minh cña x· héi råi.
Ngoµi ra, sù v¨n minh cña nÒn kinh tÕ ®óng ®Þnh h−íng XHCN cßn cÇn thÓ
hiÖn trong nhiÒu khÝa c¹nh ®Æc tr−ng, cô thÓ kh¸c, nh− V¨n minh trong phôc vô
kh¸ch hµng, thùc hiÖn tèt khÈu hiÖu “Coi kh¸ch hµng lµ th−îng ®Õ”, V¨n minh trong
c«ng nghÖ th−¬ng m¹i, V¨n minh trong c«ng nghÖ qu¶n trÞ kinh doanh cña tõng
doanh nghiÖp, V¨n minh trong giao dÞch th−¬ng m¹i, ng©n hµng, tµi chÝnh quèc tÕ,
do c¸c doanh nh©n ViÖt nam thùc hiÖn,..
- 44. TÊt c¶ nh÷ng nÐt ®Ñp trªn cña V¨n minh kinh tÕ sÏ lµm s¸ng lªn sù V¨n minh
cña x· héi ViÖt nam tr−íc céng ®ång quèc tÕ
3- Trªn gi¸c ®é cña ng−êi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n, cÇn thÊy ®iÒu g× lµ
c¨n b¶n trong chñ tr−¬ng cña §¶ng vÒ viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng? V× sao §¶ng ta l¹i chñ tr−¬ng ®a d¹ng ho¸
h×nh thøc së h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt?. Sù thay ®æi nµy cã nghÜa nh− thÕ nµo ®èi
víi c¸ch tæ chøc vµ qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi nÒn KTQD?.
a- Trªn gi¸c ®é ng−êi qu¶n lý vÜ m« nÒn KTQD, ®iÒu c¨n b¶n trong chñ tr−¬ng
trªn, cÇn ®−îc ý thøc ®Çy ®ñ, s©u s¾c, lµ:
“ChuyÓn nÒn kinh tÕ víi sù cã mÆt chñ yÕu cña hai thµnh phÇn së h÷u lµ
C«ng h÷u vµ së h÷u TËp thÓ, thÓ hiÖn thanh hai lo¹i h×nh ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh
lµ XÝ nghiÖp quèc doanh vµ Hîp t¸c x·, sang nÒn kinh tÕ ®a së h÷u víi nhiÒu lo¹i
h×nh ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh”
- VÒ h×nh thøc së h÷u chñ, cã Nhµ n−íc, TËp thÓ, c¸ nh©n
- VÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, cã Doanh nghiÖp ®¬n chñ(Doanh nghiÖp nhµ
n−íc 100% vèn ng©n s¸ch, Doanh nghiÖp cña mét chñ t− nh©n), Doanh nghiÖp
®ång chñ (C¸c lo¹i C«ng ty, C¸c Hîp t¸c x∙)
b- Së dÜ §¶ng ta chñ tr−¬ng ®a d¹ng ho¸ së h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt lµ v× ®iÒu
®ã hîp quy luËt vµ ®iÒu kiÖn thùc tiÔn
- VÒ Quy luËt, ®ã lµ sù phï hîp vµ thÝch øng gi÷a h×nh thøc së h÷u vÒ t− liÖu
s¶n xuÊt víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña chÝnh t− liÖu s¶n xuÊt ®ã. Quy luËt nµy ®·
®−îc c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin luËn gi¶i, chøng minh ®Çy ®ñ
- VÒ thùc tiÔn, ®ã lµ tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu, nãi chung lµ thÊp cña toµn bé
hÖ thèng cã së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ n−íc ta, ®iÓn h×nh lµ trong N«ng,
- 45. L©m, Ng− nghiÖp, phÇn lín c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp thùc phÇn, mét phÇn
c«ng nghiÖp nÆng. Lùc l−îng s¶n xuÊt Êy ®ßi hái ph¶i cã chÕ ®é së h÷u vÒ nã ®a
d¹ng h¬n, kh«ng ®−îc ®¬n ®iÖu, ®ång lo¹t. §iÒu kiÖn thùc tiÔn cßn lµ nh÷ng tiÒm
n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ bÞ k×m h·m bëi chÕ ®é së h÷u hai thµnh phÇn, trong khi cña
c¶i x· héi nghÌo nµn, møc sèng nh©n d©n cïng cùc. §iÒu kiÖn thùc tiÔn ®ã còng cßn
lµ sù thay ®æi m«i tr−êng quèc tÕ, trong ®ã cã c¶ sù bÊt lîi lÉn thuËn lîi cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ n−íc ta. BÊt lîi lµ do sù tan r· cña Liªn x« nãi riªng, phe XHCN nãi
chung, nh©n tè tõng mét thêi hç trî cho ta thùc hiÖn mét chÕ ®é së h÷u vÒ t− liÖu
s¶n xuÊt, nh− ®· tõng thùc hiÖn. ThuËn lîi v× xuÊt hiÖn xu thÕ toµn cÇu ho¸, t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c n−íc ch−a ph¸t triÓn cã thÓ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, qua ®ã
mµ ph¸t triÓn.
Tr−íc thùc tiÔn ®ã, tr−íc quy luËt ®ã, chóng ta tÊt ph¶i thay ®æi chÕ ®é kinh
tÕ, mµ cô thÓ lµ chÕ ®é së h÷u.
c- ý nghÜa cña sù thay ®æi trªn vÒ chÕ ®é së h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt ®ãi víi sù
QLNN lµ ë chç: Bé m¸y nhµ n−íc lµm QLNN vÒ kinh tÕ ph¶i M¹nh vÒ mäi mÆt.
Cô thÓ lµ:
- Lµm thay ®æi c¨n b¶n vÞ thÕ cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ nãi chung, c¸c doanh
nghiÖp nãi riªng, trong mèi quan hÖ víi Nhµ n−íc-Ng−êi qu¶n lý. C¸c ®¬n vÞ s¶n
xuÊt kinh doanh tõ chç lµ cña Nhµ n−íc hoÆc gÇn nh− cña Nhµ n−íc(Hîp t¸c x·
n«ng nghiÖp lµ lo¹i nh− thÕ) ®· trë thµnh c¸c ®¬n vÞ SXKD cña nhiÒu chñ kh¸c
nhau, trong ®ã phÇn cña Nhµ n−íc ®· vµ sÏ cßn gi¶m ®i nhiÒu. Nhµ n−íc víi t− c¸ch
ng−êi qu¶n lý vÜ m«, kh«ng thÓ qu¶n lý c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊy kinh doanh míi nµy
nh− ®· tõng qu¶n lý c¸c ®¬n vÞ SXKD, vèn lµ cña m×nh.
- Lµm thay ®æi c¨n b¶n ®é phøc t¹p cña ®èi t−îng qu¶n lý. Tr−íc ®©y, c¸c ®èi
t−îng qu¶n lý cña Nhµ n−íc gÇn nh− ®ång d¹ng vÒ tæ chøc, víi hai d¹ng chñ yÕu lµ
XÝ nghiÖp quèc doanh vµ Hîp t¸c x·. Ngµy nay, tr−íc Nhµ n−íc lµ nhiÒu lo¹i h×nh
®¬n vÞ SXKD. Riªng c¸c ®¬n vÞ SXKD ®−îc gäi lµ C«ng ty còng cã nhiÒu lo¹i:
C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty TNHH, Cty Hîp Danh,….Ngay trong lo¹i Cty Cæ phÇn l¹i
- 46. còng cã nhiÒu lo¹i h×nh riªng biÖt, víi nhiÒu lo¹i Cæ ®«ng kh¸c nhau. §iÒu ®ã khiÕn
Nhµ n−íc ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸ch can thiÖp cña m×nh vµo ®êi sèng cña c¸c lo¹i h×nh
®¬n vÞ SXKD sao cho phï hîp víi c¬ cÊu qu¶n lý néi bé cña tõng lo¹i tæ chøc nµy.
- Lµm thay ®æi c¨n b¶n th¸i ®é tiÕp nhËn sù QLNN cña c¸c ®èi t−îng qu¶n lý.
Tr−íc ®æi míi, Doanh nghiÖp, Doanh nh©n vµ Nhµ n−íc lµ mét, cïng lý t−ëng vµ
môc ®Ých lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Ngµy nay, c¸c doanh nh©n , doanh nghiÖp
cã lý t−ëng, môc ®Ých riªng cña hä lµ lîi nhËn, víi t«n chØ “nhÊt b¶n v¹n lîi”, chÝ Ýt
còng ph¶i “mét vèn bèn lêi”. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng g× mµ Nhµ n−íc theo ®uæi
khi qu¶n lý hä, ®Òu ®−îc c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp thêi nay ®ång t×nh, tr¸i l¹i,
cßn chèng ®èi b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, kÓ c¶ nh÷ng biÖn ph¸p “phi nh©n
tÝnh”. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, Nhµ n−íc kh«ng thÓ duy tr×, b¶o thñ c¸c ph−¬ng thøc,
biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp ngµy nay, nh− ®· tõng dïng ®Ó
®iÒu khiÓn c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp thêi tr−íc.
- Tõ nh÷ng thay ®æi trªn ®Én ®Õn nh÷ng ®ßi hái míi ®èi víi Nhµ n−íc trong
vÞ thÕ qu¶n lý ®èi víi nÒn KTQD lµ
+ TÇm chuyªn m«n qu¶n lý ph¶i réng h¬n ®Ó thùc hiÖn mét khèi l−îng
c«ng t¸c QLNN vÒ kinh tÕ nhiÒu h¬n tr−íc, thùc hiÖn nhiÒu lo¹i c«ng viÖc míi vÒ
QLNN ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ tr−íc ®©y kh«ng cã.
NÒn kinh tÕ hiÖn nay cã hµng triÖu ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng hµng
ngµn lÇn sè ®¬n vÞ so víi thêi kú tr−íc ®æi míi. ChØ riªng trong n«ng nghiÖp ®· cã
hµng triÖu hé kinh tÕ, n¬i tr−íc ®æi míi chØ cã vµi v¹n ®¬n vÞ, d−íi d¹ng Hîp t¸c x·
liªn Th«n hoÆc toµn X·. Trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, sè doanh nghiÖp c¸c lo¹i ®·
lªn tíi nhiÒu chôc v¹n, n¬i tr−íc ®©y chØ cã ch−a ®©y mét v¹n ®¬n vÞ SXKD, d−íi
d¹ng XÝ nghiÖp hoÆc C«ng ty quèc doanh. §iÒu ®ã lµm t¨ng ®ét biÕn khèi l−îng
c«ng t¸c QLNN.
Bªn c¹nh ®ã, nÒn kinh tÕ ®a së h÷u lµm xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò mµ Nhµ n−íc
ph¶i xö lý, nh÷ng vÊn ®Ò nµy kh«ng n¶ sinh trong nÒn kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ.
§iÓn h×nh cho lo¹i vÊn ®Ò nµy lµ c¸c tranh chÊp lîi Ých khèc liÖt
- 47. + B¶n lÜnh qu¶n lý ph¶i cao h¬n ®Ó chiÕn th¾ng mäi thÕ lùc chèng ®èi sù
QLNN d−íi mäi h×nh thøc, tõ mäi ph−¬ng diÖn.
§ã lµ ®iÒu kh«ng ®Æt ra d−íi thêi kú tr−íc ®æi míi. Nh−ng hiÖn nay, ®ã lµ
mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi Nhµ n−íc, tËp trung trªn mÆt trËn chèng téi ph¹m
kinh tÕ, mµ trung t©m cña mÆt trËn nµy lµ, chèng tham nhòng.
4- Qu¶n lý nhµ n−íc vÒ kinh tÕ lµ sù can thiÖp cña Nhµ n−íc vµo ho¹t ®éng cña
nÒn kinh tÕ, trong ®ã, chñ yÕu lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh
nh©n. §Ó thùc hiÖn sù can thiÖp ®ã, Nhµ n−íc ph¶i chi phÝ cho c«ng t¸c qu¶n lý
vÒ nhiÒu mÆt vµ th−êng rÊt lín, nh−ng kh«ng ph¶i bao giê còng ®−îc c¸c ®èi
t−îng qu¶n lý cña Nhµ n−íc ®ång t×nh. VËy, t¹i sao Nhµ n−íc l¹i lµm c¸i viÖc
tèn c«ng mµ kh«ng ph¶i bao giê vµ ë ®©u còng nhËn ®−îc sù ®ång t×nh ®ã?
MÆc dï nh− vËy, Nhµ n−íc vÉn ph¶i lµm, v× nh÷ng lý do sau ®©y:
a- Lµm kinh tÕ cã hiÖu qu¶ lµ mét viÖc lµm rÊt khã, kh«ng nhiÒu ng−êi cã thÓ
lµm næi, chØ cã nhê Nhµ n−íc, c¸c sù nghiÖp trªn míi thµnh
- Lµm kinh tÕ lµ mét kh¸i niÖm, ®· ®−îc ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch. Trong
ph¹m vi chñ ®Ò, ®−îc bµn ë ®©y, kh¸i niÖm nµy ®−îc hiÓu h¹n hÑp lµ, viÖc ®Çu t−,
x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi c«ng d©n hoÆc nhãm c«ng d©n nµo ®ã.
§¬n gi¶n h¬n, cã thÓ hiÓu, ®ã lµ viÖc lËp doanh nghiÖp cña ai ®ã.
- Ng−êi lµm kinh tÕ theo nghÜa trªn cÇn ph¶i biÕt lµm g×? Cã hai viÖc lín lµ:
BiÕt tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh xem, nªn s¶n xuÊt-kinh doanh ngµnh hµng g×, vµ BiÕt tÝnh
to¸n lùa chän c¸ch s¶n xuÊt kinh doanh, tõ viÖc chän lùa c«ng nghÖ-thiÕt bÞ ®Õn viÖc
lùa chän nguyªn liÖu, lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng doanh nghiÖp, lùa chän ®èi t¸c,
lùa chän nh©n sù qu¶n lý vµ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt,…
- Nh÷ng viÖc trªn khã nh− thÕ nµo?. Khã ë chç, thÞ tr−êng réng lín, kh«ng dÔ
biÕt ®−îc nhu cÇu, kh«ng dÔ biÕt ®−îc thùc lùc vµ lßng d¹ ®èi t¸c, ®èi thñ. Khã cßn
ë chç, ®Ó më doanh nghiÖp cÇn cã nhiÒu vèn, c¸i mµ rÊt Ýt ng−êi cã ®−îc, nhÊt lµ
- 48. nh÷ng ng−êi trÎ tuæi, tù th©n x©y dùng sù nghiÖp cña m×nh, kh«ng ph¶i lµ ng−êi kÕ
nghiÖp «ng cha. Khã ë chç, ®Ó doanh nghiÖp sau khi më ra cã thÓ ho¹t ®éng ®−îc
cÇn cã nhiÒu ph−¬ng tiÖn kh¸c, nh− cÇu ®−êng, phµ, c¶ng, ®−îc gäi chung lµ c¬ së
h¹ tÇng kinh tÕ. Ngoµi ra, khã cßn ë nh÷ng bÊt tr¾c cña m«i tr−êng tù nhiªn vµ x·
héi. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g×, mµ mét ng−êi muèn d©n th©n lËp nghiÖp kinh tÕ ph¶i
®−¬ng ®Çu, mµ kh¶ n¨ng ®−¬ng ®Çu cña phÇn lín nh÷ng ng−êi lËp nghiÖp vÒ c¸c
mÆt trªn lµ rÊt h÷u h¹n.
- KÕt luËn: ®Ó cã nÒn kinh tÕ hoÆc ®Ó lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng vµ ph¸t
triÓn, kh«ng thÓ kh«ng cã sù hç trî, b¶o vÖ cña Nhµ n−íc. Bëi ngoµi Nhµ n−íc,
trong x· héi, kh«ng c¬ quan, tæ chøc nµo, cµng kh« cã c¸ nh©n nµo cã thÓ ®¸p øng
næi sù tr«ng ®îi cña c«ng d©n-doanh nh©n vÒ c¸c mÆt nãi trªn.
b- Kinh tÕ lµ lÜnh vùc chøa ®ùng nhiÒu m©u thuÉn ®Æc biÖt, mµ chØ cã Nhµ
n−íc míi xö lý næi
- C¸c lo¹i m©u thuÉn trong lÜnh vùc kinh tÕ rÊt nhiÒu, nh−ng cã thÓ ph©n
chia kh¸i qu¸t thµnh ba lo¹i chÝnh: M©u thuÉn gi÷a c¸c doanh nh©n trªn th−¬ng
tr−êng, M©u thuÉn gi÷a Chñ vµ Thî, M©u thuÉn gi÷a Doanh nh©n víi Céng ®ång,
mµ trùc tiÕp lµ víi Nhµ n−íc.
Lo¹i thø nhÊt cã b¶n chÊt lµ sù trao ®æi hµng ho¸ kh«ng sßng ph¼ng, mét
trong hai bªn x©m ph¹m lîi Ých cña bªn kia. BiÓu hiÖn cô thÓ cña sù x©m ph¹m nµy
rÊt nhiÒu vµ ®a d¹ng: X©m ph¹m Vèn, Hµng ho¸, TrÝ tuÖ, KiÓu d¸ng hµng ho¸,….
Lo¹i thø hai cã b¶n chÊt lµ quan hÖ lao ®éng tiÒn l−¬ng kh«ng c«ng b»ng vµ
sù ng−îc ®·i ng−êi lµm thuª.
Lo¹i thø ba phong phó h¬n, nh−ng b¶n chÊt lµ sù chèn tr¸nh nghÜa vô ®èi víi
Céng ®ång, ®èi víi Nhµ n−íc cña c¸c doanh nh©n.
- TÝnh chÊt ®Æc biÖt cña c¸c m©u thuÉn trong lÜnh vùc kinh tÕ lµ: Phæ biÕn,
Th−êng xuyªn vµ C¨n b¶n. Phæ biÕn v× chóng diÔn ra kh¾p n¬i, ®éng ch¹m ®Õn
tuyÖt ®¹i bé phËn d©n chóng. Th−êng xuyªn v× chóng diÔn ra liªn tôc, bÊt kÓ lóc
- 49. nµo. C¨n b¶n v× nã ®éng ch¹m ®Õn c¸i gèc cña sù sèng con ng−êi: vËt chÊt. NhiÒu
lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng x· héi còng cã m©u thuÉn, thËm chÝ gay g¾t, nh−ng
kh«ng phæ biÕn, kh«ng th−êng xuyªn vµ còng kh«ng c¨n b¶n. VÝ dô c¸c m©u thuÉn
trong viÖc ®¹o nh¹c, ®¹o v¨n, ¨n c¾p c«ng tr×nh khoa häc,…
c- Nhµ n−íc ph¶i QLNN vÒ kinh tÕ v× trong nÒn KTQD cã mét phÇn lµ kinh tÕ
nhµ n−íc.
- Néi dung kinh tÕ nhµ n−íc gåm: Vèn nhµ n−íc trong c¸c doanh nghiÖp,
C¸c lo¹i c«ng s¶n kh¸c: Tµi nguyªn, H¹ tÇng c¬ së,…
- Së dÜ Nhµ n−íc ph¶i x©y dùng lùc l−îng “kinh tÕ riªng” v× Nhµ n−íc cÇn cã
mét lo¹i c«ng cô ®Æc biÖt ®Ó ®iÒu chØnh nÒn KTQD nãi riªng, c¸c quan hÖ x· héi
nãi chung, viÖc mµ c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c kh«ng thÝch hîp.
- Së dÜ Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý bé phËn nµy v×, c¸c yÕu tè vËt chÊt trªn kh«ng
tù ph¸t huy t¸c dông mét c«ng cô, Nhµ n−íc còng kh«ng thÓ trùc tiÕp n¾m gi÷ bé
phËn vËt chÊt nµy, mµ ph¶i tæ chøc chóng thµnh lùc l−îng vµ giao chóng cho nh÷ng
con ng−êi cô thÓ ®Ó hä vËn hµnh c¸c c«ng cô nµy vµ tiÕp cËn thÞ tr−êng.
Khi Nhµ n−íc ®· trao c«ng cô vËt chÊt cho nh÷ng con ng−êi cô thÓ sö dông
®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, do Nhµ n−íc giao, Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc sö dông c«ng
cô, mµ m×nh trao cho hä. NÕu kh«ng qu¶n lý, c¸c c«ng cô nµy cã thÓ bÞ mÊt hoÆc
kh«ng ®−îc sö dông vµo c¸c viÖc mµ nã cÇn xuÊt hiÖn.
5- QLNN vÒ kinh tÕ th−êng bao gåm nhiÒu ho¹t ®éng cô thÓ. C¸c ho¹t ®éng nµy
th−êng rÊt ®a d¹ng, tuú thuéc vµo tõng thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tõng
lo¹i ®èi t−îng qu¶n lý cô thÓ. §Ó cã thÓ lµm trßn bæn phËn cña m×nh tr−íc nh©n
d©n trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n, Nhµ n−íc nãi chung, mçi c«ng
- 50. chøc nãi riªng cÇn ph¶i hiÓu nh− thÕ nµo vÒ “Chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc vÒ
kinh tÕ”
a- Chøc n¨ng lµ mét thuËt ng÷ ®a nghÜa, do sù ®a d¹ng cña lÜnh vùc, cã sö dông
thuËt ng÷ nµy. Trong lÜnh vùc qu¶n lý nãi chung, QLNN vÒ kinh tÕ nãi riªng, thuËt
ng÷ Chøc n¨ng cã thÓ hiÓu theo c¸c gãc ®é sau ®©y:
- Lµ chøc tr¸ch, tr¸ch nhiÖm, nhiÖm vô mµ Nhµ n−íc ph¶i thùc hiÖn tr−íc
c«ng d©n trong ho¹t ®éng kinh tÕ cña hä. Khi c«ng viÖc qu¶n lý ®−îc ®−a lªn thµnh
chøc n¨ng cã nghÜa lµ ph¶i lµm. NÕu Nhµ n−íc kh«ng lµm lµ Nhµ n−íc cã lçi. Còng
c¸c viÖc lµm ®ã, nÕu gäi lµ Néi dung th× khi thùc hiÖn, ng−êi thùc hiÖn cã thÓ linh
ho¹t, thay viÖc nµy b»ng viÖc kh¸c, miÔn lµ trßn tr¸ch nhiÖm
- Lµ vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®−îc cña Nhµ n−íc ®èi víi c«ng d©n trong cuéc
sèng kinh tÕ cña hä. Trªn gi¸c ®é tiÕp cËn nµy, thuËt ng÷ Chøc n¨ng kh¼ng ®Þnh
sù duy nhÊt cña Nhµ n−íc ®èi víi D©n.
- Lµ t¸c dông, lµ Ých lîi c¨n b¶n cña nh÷ng viÖc lµm cô thÓ cña Nhµ n−íc ®èi
víi c«ng d©n trong viÖc lµm kinh tÕ cña hä. Khi tiÕp cËn ph¹m trï Chøc n¨ng theo
gãc ®é nµy, tõ Chøc n¨ng thÓ hiÖn tÝnh Cã lîi cña QLNN mµ c«ng d©n nªn biÕt ®Ó
®ãn nhËn.
b- Ph©n biÖt Chøc n¨ng QLNN víi Néi dung QLNN
- VÊn ®Ò: HiÖn nay, khi kÓ ra chøc n¨ng cña QLNN vÒ kinh tÕ nhiÒu ng−êi
®−a vµo ph¹m trï nµy c¶ nh÷ng viÖc nh− lµm luËt x©y dùng chiÕn l−îc, kÕ ho¹ch,
quy ho¹ch, kiÓm tra, ®iÒu chØnh, ®iÒu hµnh, t¹o m«i tr−êng,…..Bªn c¹nh ®ã, còng
chÝnh c¸c viÖc lµm trªn l¹i ®−îc s¸ch kh¸c, ng−êi kh¸c gäi lµ Néi dung hoÆc nhiÖm
vô cña QLNN vÒ kinh tÕ. VËy, ®©u lµ chøc n¨ng, ®©u lµ néi dung, ®©u lµ nhiÖm vô
cña QLNN vÒ kinh tÕ.
- C¸ch hiÓu: Tªn gäi kh¸c nhau vÒ cïng mét viÖc, mét néi dung lµ do c¸ch
tiÕp cËn kh¸c nhau. Khi gäi chóng lµ chøc n¨ng ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm t−¬ng
- 51. quan hÖ thèng: Chñ thÓ víi ®èi t−îng qu¶n lý, Nhµ n−íc ®èi víi doanh nh©n. Tr−íc
c¸c doanh nh©n, Nhµ n−íc cã chøc n¨ng g×, T¸c dông g×, Vai trß g×, Ých lîi g×?. NÕu
®Æt vÊn ®Ò râ rµng nh− thÕ sÏ thÊy, Chøc n¨ng cña Nhµ n−íc kh«ng ®ång nhÊt víi
nh÷ng néi dung cña viÖc QLNN vÒ kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ c«ng d©n
kinh tÕ, Nhµ n−íc ph¶i lµm LuËt, ph¶i thanh-kiÓm tra,.. §Ó hç trî c«ng d©n lµm kinh
tÕ, Nhµ n−íc ph¶i chØ d·n hä b»ng ChiÕn l−îc, Quy ho¹ch, Dù ¸n, T¹o m«i tr−êng
thuËn lîi,…Sao cã thÓ gäi ®ã lµ Chøc n¨ng ®−îc. §ã lµ viÖc lµm ®Ó thùc hiÖn chøc
n¨ng. ViÖc lµm cô thÓ cã thÓ thay ®æi, nh−ng Chøc n¨ng th× bÊt biÕn
c- Víi sù kh¸i qu¸t ®ã trong c¸ch hiÓu vÒ Chøc n¨ng cña Nhµ n−íc trong QLNN vÒ
kinh tÕ, khi tiÕn hµnh QLNN vÒ kinh tÕ, Nhµ n−íc ph¶i thùc hiÖn hai chøc n¨ng c¬
b¶n sau ®©y:
Mét lµ, b¶o vÖ c¸c lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c chñ thÓ quan hÖ kinh tÕ
- Chñ thÓ quan hÖ kinh tÕ lµ c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh tÕ: Nh÷ng
ng−êi s¶n xuÊt, Nh÷ng ng−êi tiªu dïng, Nh÷ng ng−êi cung øng, Nh÷ng ng−êi chÞu
hËu qu¶ gi¸n tiÕp cña qu¸ tr×nh kinh tÕ ®ã.
- H×nh thøc chñ thÓ kinh tÕ phæ biÕn lµ: c¸c doanh nh©n, c¸c hé tiªu dïng,
ChÝnh phñ(tiªu dïng), céng ®ång x· héi. Mçi lo¹i chñ thÓ trªn cã hµng v¹n, hµng
triÖu c¸ thÓ cô thÓ hoÆc xuÊt hiÖn d−íi h×nh th¸i ng−êi ®¹i diÖn.
- Lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c chñ thÓ lµ lîi Ých mµ chñ thÓ ®ã ®−îc h−ëng
nh−ng kh«ng lµm thiÖt ®Õn chñ thÓ kh¸c.
- Sù b¶o vÖ cña Nhµ n−íc ®èi víi c¸c chñ thÓ quan hÖ kinh tÕ vÒ c¸c lîi Ých
chÝnh ®¸ng nµy cã nghÜa lµ, Nhµ n−íc sÏ lµm tÊt c¶ nh÷ng g× ®Ó kh«ng chñ thÓ nµo
kh¸c ®−îc x©m ph¹m lîi Ých nµy cña hä.
- Khi gäi viÖc b¶o vÖ nµy lµ Chøc n¨ng cña Nhµ n−íc cã nghÜa lµ ®· kh¼ng
®Þnh r»ng, Nhµ n−íc Ph¶i lµm viÖc nµy, r»ng ®ã lµ tr¸ch nhiÖm hoÆc nhiÖm vô cña
Nhµ n−íc. NÕu Nhµ n−íc kh«ng lµm lµ Nhµ n−íc cã thiÕu sãt.
- 52. Hai lµ Hç trî c«ng d©n, doanh nh©n lµm kinh tÕ.
- Hç trî c¸i g×?. Hç trî tÊt c¶ nh÷ng g× mµ khi lËp nghiÖp, hµnh nghÒ, ng−êi
lËp nghiÖp, hµnh nghÒ cÇn ph¶i cã, nh−ng hä kh«ng cã hoÆc kh«ng cã ®ñ. §iÒu cô
thÓ, cÇn hç trî lµ rÊt ®a d¹ng, phong phó, song cã thÓ quy thµnh bèn nhãm chÝnh: ý
chÝ, tri thøc, ph−¬ng tiÖn, m«i tr−êng. Mçi mÆt trªn l¹i bao gåm nhiÒu mÆt nhá cÊu
thµnh. §ã lµ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan, mµ kh«ng mét ai khi d©n th©n
trªn con ®−êng lËp nghiÖp kinh tÕ l¹i kh«ng cÇn cã. ThiÕu mét trong bèn yÕu tè ®ã,
ng−êi lËp nghiÖp cã thÓ bÞ coi lµ ch−a chuÈn bÞ ®µy ®ñ, ch−a tÝnh hÕt mäi ®−êng,
nÕu cã thµnh ®¹t còng chØ lµ nhê may m¾n.
- V× sao Nhµ n−íc ph¶i hç trî?. Cã hai lý do c¨n b¶n: C«ng d©n yÕu vµ Tr¸ch
nhiÖm ph¸p lý cña Nhµ n−íc.
NÕu ph©n tÝch chi tiÕt bèn yÕu tè cÇn cho ng−êi khëi nghiÖp kinh tÕ, chóng ta
sÏ thÊy, ®ã lµ nh÷ng thø, hiÕm cã ®ñ ë mçi con ng−êi. Mçi yÕu tè tù nã ®· lµ mét
gi¸ trÞ khã cã (Tri thøc, ý chÝ,). Bªn c¹nh ®ã, c¸c yÕu tè ®ã l¹i triÖt tiªu nhau khi
chóng héi tô vµo mçi con ng−êi: Ng−êi trÎ th−êng giÇu ý chÝ v× ch−a vÊp v¸p, ®êi
cßn dµi, nh−ng l¹i thiÕu kinh nghiÖm, quan hÖ b¹n bÌ hÑp. Khi cã nhiÒu kinh
nghiÖm, giÇu quan hÖ bÌ b¹n, ®Ó giµnh lµm vèn ®−îc nhiÒu th× ®· vÒ giµ, l¹i tr¶i
nhiÒu thÊt b¹i th−¬ng tr−êng, ®©u cßn nhiÒu ý chÝ nh− thêi trai trÎ.
- KÕt luËn: §Ó sím ®ång bé c¸c yÕu tè cÇn cã cho mét con ng−êi lËp nghiÖp
kinh tÕ, Nhµ n−íc ph¶i ®¶m nhiÖm phÇn bï ®¾p c¸c thiÕu hôt cho nh÷ng ai d©n th©n
vµo nghiÖp lín: lµm kinh tÕ
6- Ho¹t ®éng kinh tÕ lµ viÖc cña nh©n d©n, tiªu biÓu lµ c¸c doanh nh©n. B¶n
th©n hä ph¶i tù qu¶n lý lÊy sù nghiÖp cña hä. Nh−ng v× nhiÒu lý do, Nhµ n−íc
kh«ng ®Ó cho c¸c c«ng d©n-doanh nh©n tuú tiÖn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh.
VËy, Nhµ n−íc cÇn qu¶n lý nh÷ng mÆt nµo, víi møc ®é nµo ë c¸c mÆt ho¹t ®éng
®ã cña c¸c doanh nghiÖp?. ViÖc c¸c c¬ quan nhµ n−íc ý thøc ®−îc ®iÒu ®ã vµ
- 53. x¸c ®Þnh ®óng ®èi t−îng ph¹m vi can thiÖp cña m×nh vµo ho¹t ®éng cña c¸c
doanh nghiÖp cã ý nghÜa nh− thÕ nµo.
a- VÒ ®èi t−îng, ph¹m vi can thiÖp cña Nhµ n−íc vµo ®êi s«ng kinh tÕ cña c¸c
doanh nghiÖp
cã thÓ nh×n nhËn mét c¸ch tæng thÓ nh− sau:
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý ®Çu ra kÕt qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp.
§Çu ra kÕt qu¶ lµ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô mµ mçi doanh nghiÖp t¹o ra.
VÒ ®Çu ra nµy, Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý vÒ chñng lo¹i ®Ó kh«ng cho c¸c
chñng lo¹i cã h¹i cho ng−êi tiªu dïng, cã h¹i cho x· héi, xuÊt hiÖn trªn thÞ tr−êng,
ph¶i qu¶n lý chÊt l−îng s¶n phÈm ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi sö dông, ph¶i quan
t©m ®Õn sè l−îng ®Ó hç trî nhµ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng bÞ Õ hµng.
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý ®Çu ra phÕ th¶i ®Ó ng¨n cÊm viÖc th¶i c¸c chÊt ®éc
vµo m«i tr−êng.
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý ®Çu vµo cña doanh nghiÖp vÒ nguyªn liÖu ®Ó ng¨n
cÊm viÖc l¹m dông tµi nguyªn, chÆn tr−íc viÖc dïng c¸c nguyªn liÖu cã h¹i cho
chÊt l−îng s¶n phÈm, g©y « nhiÖm nÆng m«i tr−êng, kiÓm so¸t viÖc giao dÞch quèc
tÕ khi nhËp nguyªn liÖu ®Ó ng¨n chÆn c¸c hËu qu¶ liªn ®íi do viÖc nhËp nguyªn liÖu
g©y ra.
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc thu dïng lao ®éng cña doanh nghiÖp, khi lao
®éng ®−îc thu n¹p cã nguån gèc phøc t¹p.
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc sö dông thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña c¸c doanh
nghiÖp ®Ó lo¹i trõ c¸c thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cã h¹i cho ng−êi lao ®éng, cã h¹i cho
chÊt l−îng s¶n phÈm, cã h¹i cho m«i tr−êng, cã h¹i cho viÖc khai t¸ch tµi nguyªn.
NÕu lµ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ nhËp khÈu, Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý ®Ó ng¨n ngõa c¸c
bÊt lîi quèc gia do quan hÖ nhËp khÈu g©y ra
- 54. - Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc ph©n chia lîi Ých trong tõng doanh nghiÖp ®Ó
ng¨n chÆn sù bãc lét vµ b¹c ®·i ng−êi lao ®éng lµm thuª, ng¨n chÆn sù bÊt c«ng
trong ph©n chia lîi nhËn doanh nghiÖp.
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc ph©n bè ®Þa lý c¸c doanh nghiÖp ngay tõ khi
chñ doanh nghiÖp x©y dùng doanh nghiÖp ®Ó ng¨n chÆn viÖc x©y dùng doanh nghiÖp
ë c¸c vÞ trÝ bÊt lîi cho ®êi sèng d©n c−, c¶nh quan chung cña vïng miÒn vµ an ninh
quèc gia, trËt tù an toµn x· héi
- Nhµ n−íc ph¶i qu¶n lý viÖc tæ chøc qu¶n lý cña banrthaan c¸c doanh
nghiÖp ®Ó võa gióp c¸c doanh nh©n tù qu¶n tèt doanh nghiÖp cña hä, võa t¹o tiÒn
®Ò cho Nhµ n−íc thuËn lîi trong kiÓm so¸t doanh nghiÖp ë c¸c mÆt cÇn kiÓm so¸t
b- VÒ ý nghÜa cña viÖc nhËn thøc ®óng vÒ ®èi t−îng, ph¹m vi QLNN ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp
ViÖc nhËn thøc ®óng, thùc hiÖn qu¶n lý ®óng ®èi t−îng, ph¹m vi cña Nhµ
n−íc trong QLNN ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã ý nghÜa to lín vÒ c¸c mÆt sau ®©y:
- Tr−íc hÕt, ®Ó Nhµ n−íc lµm trßn chøc n¨ng, tr¸ch nhiÖm cña m×nh, kh«ng
bá sãt nh÷ng g× ph¶i qu¶n.
- Thø ®Õn lµ ®Ó Nhµ n−íc kh«ng ®i qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt, ®iÒu cã thÓ g©y ra
t¸c h¹i lín nh− sau:
Mét lµ, tèn phÝ qu¶n lý kh«ng cÇn thiÕt, mµ l¹i bÞ nh©n d©n ph¶n ®èi
Hai lµ, k×m h·m sù s¸ng t¹o cña c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp
Ba lµ, t¹o c¬ héi cho c¸n bé, c«ng chøc vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m chuÈn
mùc ®¹o ®øc.
7- HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®ang cã mÆt c¸c doanh nghiÖp cã vèn
nhµ n−íc, víi tû lÖ cao thÊp kh¸c nhau. VËy, ®ã lµ nh÷ng d¹ng cô thÓ nµo?, v×
- 55. sao §¶ng vµ Nhµ n−íc ta l¹i chñ tr−¬ng x©y dùng c¸c doanh nghiÖp lo¹i ®ã?.
Víi ý ®Þnh ®ã, c«ng t¸c c¸n bé cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh nh− thÕ nµo ®Ó ý ®Þnh ®ã
cã thÓ biÕn thµnh hiÖn thùc.
a- VÒ m« h×nh doanh nghiÖp, ®−îc nªu ra ®Ó nghiªn cøu.
§ã lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn, cã ®Æc ®iÓm nh− sau:
- Cã vèn nhµ n−íc.
- Víi c¸c møc gãp nh− sau: trªn 50 % tæng vèn Cty hoÆc cã møc vèn gãp cao
nhÊt, tíi møc, cæ ®«ng thø hai cã møc vèn gãp nhá h¬n 50% vèn gãp cña nhµ n−íc
b- ý ®å cña Nhµ n−íc khi cho ra ®êi c¸c Cty thuéc lo¹i nãi trªn
ViÖc cho ra ®êi lo¹i Cty nãi trªn, Nhµ n−íc cã ý ®Þnh nh− sau:
- §Ó kiÓm so¸t vµ ®iÒu chØnh c¸c doanh nghiÖp b»ng quyÒn lùc kinh tÕ khi
c«ng cô ph¸p luËt kh«ng thÝch hîp. B»ng viÖc ®−a vèn vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn,
Nhµ n−íc cã thÓ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña Cty qua ho¹t ®éng cña ng−êi ®¹i diÖn
vèn nhµ n−íc trong Cty nµy.
- §Ó tranh thñ nh÷ng thµnh qu¶ tiªn tiÕn vÒ khoa häc, c«ng nghÖ cña s¶n xuÊt
vµ qu¶n lý mµ c¸c cæ ®«ng tõ c¸c n−íc tiªn tiÕn mang vµo Cty qua vèn gãp cña hä,
khi Cty cæ phÇn lµ Cty cã cæ ®«ng lµ c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi
- §ång thêi, còng t¹i c¸c Cty lo¹i nµy, Nhµ n−íc cã thÓ thuyÕt phôc, l«i kÐo
c¸c nhµ ®Çu t− më réng ®Çu t− vµo n−íc ta qua ho¹t ®éng ngo¹i giao kinh tÕ cña
nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn vèn nhµ n−íc trong c¸c c«ng ty nµy.
c- VÊn ®Ò c¸n bé ®Ó thùc hiÖn ý ®å trªn
Tõ ý ®å trªn trong viÖc ®−a vèn nhµ n−íc vµo c¸c Cty cæ phÇn, cã thÓ rót ra
nh÷ng kÕt luËn nh− sau vÒ vÊn ®Ò c¸n bé, c«ng chøc, lao ®éng lµm viÖc trong c¸c
Cty cæ phÇn, n¬i Nhµ n−íc ®−a vèn vµo:
- 56. - C¸n bé, c«ng chøc, c«ng nh©n lµm viÖc trong c¸c Cty cæ phÇn kh«ng ®¬n
thuÇn lµ ng−êi lµm c«ng, ¨n l−¬ng, mµ cßn lµ nh÷ng nh©n tè, khiÕn Nhµ n−íc cã thÓ
sö dông ®Ó thùc hiÖn nh÷ng ý ®å qu¶n lý cña m×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy,
®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn cã vèn n−íc ngoµi.
- Riªng ng−êi ®¹i diÖn vèn nhµ n−íc trong c¸c c«ng ty cæ phÇn ph¶i lµ ng−êi
trùc tiÕp thùc hiÖn mét phÇn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi Cty b»ng con
®−êng vµ ph−¬ng thøc ®Æc biÖt qua vÞ trÝ cæ ®«ng hoÆc thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ.
QLNN ®èi víi c¸c Cty ®−¬ng nhiªn lµ ®· cã nhiÒu c¬ quan chuyªn m«n cô thÓ.
Nh−ng c¸c c¬ quan nµy cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh do vÞ trÝ vµ ph−¬ng thøc qu¶n lý
cã tÝnh nhµ n−íc t¹o ra. Trong khi ®ã, nh÷ng c¸n bé, c«ng chøc, ®−îc Nhµ n−íc cö
lµm ®¹i diÖn cho vèn nhµ n−íc trong c¸c Cty cæ phÇn, cã vÞ thÕ vµ ph−¬ng thøc ho¹t
®éng thuËn lîi riªng. Hä cã c¬ héi n¨m b¾t kÞp thêi, chÝnh x¸c néi t×nh cña Cty, cã
thÓ trùc tiÕp sö dông lý lÏ s¾c bÐn ®Ó thuyÕt phôc c¸c thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ
hoÆc c¸c cæ ®«ng h−íng theo c¸c ý t−ëng mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc mong muèn ë ho¹t
®éng cña Cty, mµ kh«ng thÓ sö dông mÖnh lÖnh c−ìng chÕ, th«ng qua c¸c c¬ quan
chøc n¨ng ®−îc.
- Do ®ã, khi ®Çu t− vèn vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn, nhÊt lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn
cã vèn n−íc ngoµi, c«ng t¸c c¸n bé ph¶i coi viÖc chän ng−êi ®¹i diÖn cho vèn nhµ
n−íc trong c¸c Cty nµy lµ mét träng t©m, ®−îc tiÕn hµnh víi ý thøc râ rÖt cña nhµ
qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¶i quan niÖm r»ng, ®ã lµ viÖc “®¸nh ng−êi
vµo hµng ngò ®èi ph−¬ng” ®Ó vËn ®éng, thuyÕt phôc hä theo m×nh.
Nh÷ng ng−êi nµy ph¶i:
§−îc giao nhiÖm vô QLNN râ rÖt
ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ ph−¬ng thøc, biÖn ph¸p ho¹t ®éng trong lßng doanh
nghiÖp sao cho, hoµn thµnh ®−îc sø m¹ng b»ng ph−¬ng thøc, h×nh thøc
go¹t ®éng ®Æc biÖt cña m×nh
Cã mèi liªn hÖ th−êng xuyªn víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña bé m¸y
QLNN vÒ kinh tÕ ®Ó võa tiÕp nhËn sù chi viÖn qu¶n lý cña c¸c c¬ quan
- 57. nµy, võa gióp c¸c c¬ quan nµy thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña hä
b»ng ph−¬ng thøc, biÖn ph¸p thÝch hîp víi ®Þa vÞ ph¸p lý cña hä
8-“ C¬ chÕ qu¶n lý” lµ mét côm tõ ®ang bÞ l¹m dông, cÇn ph¶i ®−îc chÊn chØnh.
VËy, c¬ chÕ qu¶n lý lµ g×?. V× sao ph¶i ®æi míi c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ?. Ph−¬ng
h−íng ®æi míi c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ nh− thÕ nµo?
a- Kh¸i niÖm chung vÒ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ:
- §Þnh nghÜa:
C¬ chÕ QLKT lµ mèi t−¬ng t¸c gi÷a c¸c t¸c ®éng ®ång thêi cña chñ thÓ qu¶n
lý lªn ®èi t−îng qu¶n lý nh»m thùc hiÖn mét ®Þnh h−íng nµo ®ã.
Trong ®Þnh nghÜa trªn, cã c¸c chi tiÕt sau ®©y, cÇn ®−îc nhËn ra:
+ Cã mét ®Þnh h−íng cña chñ thÓ qu¶n lý, ®Æt ra cho ®èi t−îng qu¶n
lý
+ C¸c lo¹i t¸c ®éng kh¸c nhau cña chñ thÓ qu¶n lý cïng t¸c ®éng lªn
®èi t−îng qu¶n lý. Ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi vµo ViÖt nam, Nhµ
n−íc cïng mét lóc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau, trong ®ã cã biÖn ph¸p nh»m
khuyÕn khÝch ®Çu t−, l¹i cã biÖn ph¸p nh»m lo¹i trõ c¸c t¸c h¹i do sù ®Çu t− n−íc
ngoµi trªn ®Êt n−íc ta g©y ra.
+ Sù phèi hîp, t−¬ng t¸c gi÷a c¸c lo¹i t¸c ®éng ®ã. Cã nghÜa lµ, khi ¸p
dông mét biÖn ph¸p nµo ®ã, ngoµi viÖc gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®Æt ra, sÏ t¹o ra mét
hËu qu¶ xÊu nµo ®ã, mµ biÖn ph¸p song hµnh kia sÏ kh¾c phôc
- C¸c gãc ®é vµ tÇm cña c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ.
- 58. Gãc ®é vµ tÇm cña c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ lµ ph¹m vi ¶nh h-ëng cña hÖ
thèng t¸c ®éng mµ chñ thÓ qu¶n lý t¹o neenddeer ®iÒu khiÓn ®èi t-îng
qu¶n lý
Víi quan niÖm nh− vËy vÒ gãc ®é vµ tÇm cña c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ cã thÓ
thÊy cã c¸c lo¹i c¬ chÕ sau ®©y
+ C¬ chÕ vÜ m«. §ã lµ sù t¸c ®éng ®ång thêi cña nhiÒu nguyªn t¾c qu¶n lý
Ch¼ng h¹n, trong QLNN vÒ kinh tÕ, cã nhiÒu nguyªn t¾c, cÇn ®−îc ®ång thêi
tu©n thñ. Nguyªn t¾c kÕt hîp QLNN theo ngµnh vµ theo l·nh thæ t¹o ra hai tuyÕn
qu¶n lý, mçi tuyÕn gi¶i quyÕt ®−îc mét sè vÊn ®Ò nhÊt ®Þnh, ®ång thêi lµm nÈy sinh
nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, khiÕn tuyÕn kia ph¶i xö lý. Nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ t¹o ra
hai cùc cña qu¶n lý, trong ®ã mçi cùc thùc hiÖn ®−îc mét sè môc tiªu ph¸t triÓn
kinh tÕ, ®ång thêi lµm n¶y sinh nh÷ng tiªu cùc, khiÕn cùc kia ph¶i qu¶n lý.
+ C¬ chÕ trung m«. §ã lµ sù t¸c ®éng ®ång thêi cña nhiÒu ph−¬ng thøc
qu¶n lý.
Ch¼ng h¹n, trong QLNN vÒ kinh tÕ th−êng ¸p dông ®ång thêi c¸c ph−¬ng
thøc c−ìng chÕ, kÝch thÝch, vµ thuyÕt phôc. Mçi ph−¬ng thøc trªn chØ cã thÓ gi¶i
quyÕt ®−îc mét sè vÊn ®Ò cña qu¶n lý, chØ ¸p dông ®−îc trong mét sè tr−êng hîp.
Vµ v× thÕ, Nhµ n−íc ph¶i ¸p dông ®ång thêi c¶ ba ph−¬ng thøc ®Ó chóng hç trî
nhau ®iÒu khiÓn ®èi t−îng qu¶n lý ®i tíi môc tiªu mµ Nhµ n−íc mong ®îi
+ C¬ chÕ vi m«. §ã lµ sù t¸c ®éng ®ång thêi cña nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lý
Ch¼ng h¹n, trong QLNN vÒ kinh tÕ cã sö dông nhiÒu biÖn ph¸p, c«ng cô
qu¶n lý, nh− thuÕ, l∙i suÊt ng©n hµng, chi tiªu cña ChÝnh phñ,…Mçi biÖn ph¸p
hay c«ng cô trªn khi ®−îc ¸p dông sÏ gi¶i quyÕt ®−îc mét tån t¹i nµo ®ã cña nÒn
kinh tÕ, ®ång thêi l¹i lµm xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t−îng bÊt lîi kh¸c. V× thÕ, Nhµ
n−íc th−êng phapsr ¸p dông ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p. VÝ dô, viÖc ®¸nh thuÕ tiÒn
göi ng©n hµng cã thÓ lµm cho Nhµ n−íc t¨ng thu ng©n s¸ch. Nh−ng ch¾c ch¾n
d©n chóng sÏ rót tiÒn ®Ó cÊt tr÷ c¸ nh©n hoÆc mua ngo¹i tÖ m¹nh vµ kim lo¹i
- 59. quý. §ã lµ kÕt qu¶ xÊu vÒ kinh tÕ. Khi ®ã, cïng víi viÖc ®¸nh thuÕ tiÒn göi ng©n
hµng cÇn c¶i c¸ch hµnh chÝnh kinh tÕ, x©y dùng h¹ tÇng c¬ së, miÔn gi¶m thuÕ
s¶n xuÊt kinh doanh,…®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t−. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nguån
thu cña ng©n s¸ch sÏ t¨ng lªn nhê kÕt qu¶ nµy chø kh«ng nhê ë thu thuÕ tiÒn göi
tiÕt kiÖm cña nh©n d©n.
b- Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý.
- Do ®èi t−îng qu¶n lý cña Nhµ n−íc ®· thay ®æi, nh− thay ®æi vÒ tÝnh chÊt
së h÷u, thay ®æi lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh (Lo¹i h×nh doanh nghiÖp),
thay ®æi c¶ vÒ quèc tÞch cña c¸c doanh nh©n, tøc cã nhiÒu doanh nh©n ng−êi n−íc
ngoµi.
- Do m«i tr−êng QLNN vÒ kinh tÕ thay ®æi. §ã lµ sù më réng thÞ tr−êng ho¹t
®éng cña c¸c doanh nh©n ViÖt nam. Nhµ n−íc ViÖt nam ph¶i qu¶n lý c¸c doanh
nh©n cña m×nh kh«ng chØ trªn ®Þa bµn tæ quèc m×nh, mµ cßn ph¶i ®iÒu chØnh nã trªn
®Þa bµn khu vùc, thËm chÝ toµn cÇu.
Nh÷ng thay ®æi trªn khiÕn Nhµ n−íc ph¶i thay ®æi c¸ch bè trÝ c¸c yÕu tè cÊu
thµnh c¸c hÖ thèng t¸c ®éng vµo ®èi t−îng. ChØ nh− thÕ, Nhµ n−íc míi ®iÒu chØnh
®−îc c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp cña m×nh
c- Ph−¬ng h−íng ®æi míi c¬ chÕ QLNN vÒ kinh tÕ cña n−íc ta.
§ã lµ:
- Më réng trªn tÊt c¶ ba tÇm c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng t¸c ®éng vµo ®èi
t−îng qu¶n lý: ®a Nguyªn t¾c, ®a Ph−¬ng thøc, ®a BiÖn ph¸p-C«ng cô. H−íng nµy
phï hîp víi sù ®a d¹ng cña ®èi t−îng qu¶n lý hiÖn nay.
- §ång bé cao vÒ thêi gian, møc ®é tham gia cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ
thèng t¸c ®éng nãi trªn. H−íng nµy phï hîp víi tÝnh ®a d¹ng cña hÖ thèng t¸c ®éng
míi. Khi hÖ qu¶n lý cµng phøc t¹p th× tÝnh ®ång bé cµng ph¶i cao ®Ó tr¸nh rèi lo¹n
- Coi träng c¸c yÕu tè mang tÝnh ph¸p quyÒn. H−íng nµy phï hîp víi tÝnh
gay cÊn cña c¸c m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ ®a së h÷u. ChØ cã nrru cao ph¸p quyÒn
- 60. trong QLNNN vÒ kinh tÕ th× míi cã thÓ ®iÒu khiÓn cã hiÖu lùc sù vËn ®éng cña nÒn
kinh tÕ hiÖn nay.
9- “C«ng cô qu¶n lý kinh tÕ” lµ côm tõ ®−îc sö dông réng r∙i hiÖn nay. VËy,
c«ng cô QLNN vÒ kinh tÕ lµ g×? cã nh÷ng c«ng cô nµo?, C¸ch sö dông mét sè
c«ng cô cô thÓ nµo ®ã?
a- Kh¸i niÖm c«ng cô qu¶n lý.
“C«ng cô” lµ tõ dïng trong lao ®éng s¶n xuÊt. Khi vËn dông vµo ho¹t ®éng
x· héi, tõ nµy rÊt ®a nghÜa. Nh−ng vÒ c¨n b¶n, khi gäi mét c¸i g× ®ã lµ “c«ng cô”,
c¸i ®−îc gäi ph¶i lµ c¸i, gióp con ng−êi thùc hiÖn ®−îc môc ®Ých. Nh−ng b¶n th©n
c¸i ®−îc gäi lµ môc ®Ých còng rÊt ®a d¹ng: cã môc ®Ých cuèi cïng, môc ®Ých trung
chuyÓn, môc ®Ých tr−íc m¾t.
V× thÕ, c«ng cô trong qu¶n lý nãi chung, QLNN vÒ kinh tÕ nãi riªng, cã thÓ
hiÓu mét c¸ch t−¬ng ®èi lµ, ®ã lµ c¸i, mµ nhê nã, c¸i kh¸c cã thÓ ®−îc thùc hiÖn.
VÝ dô: §Ó c¸c n«ng d©n ®Çu t− s©u vµo n«ng nghiÖp, Nhµ n−íc cho n«ng d©n
vay −u ®·i. Nh− vËy, cho vay −u ®·i lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn ®iÒu Nhµ n−íc mong
muèn lµ, n«ng d©n ®Çu t− s©u vµo n«ng nghiÖp. Nh−ng ®Ó lµm ®−îc viÖc cho vay −u
®·i, Nhµ n−íc l¹i ph¶i lËp ra c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cña m×nh. Khi ®ã, c¸c
NHTMQD l¹i lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn viÖc cho vay −u ®·i, chø Nhµ n−íc kh«ng
thÓ trùc tiÕp lµm viÖc nµy
b- C¸c lo¹i c«ng cô trong QLNN vÒ kinh tÕ
XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt t−¬ng ®èi nh− trªn cña kh¸i niÖm “C«ng cô qu¶n lý
kinh tÕ”, d−íi ®©y ®−a ra mét hÖ thèng c«ng cô, ®−îc giíi h¹n trong mèi quan hÖ
nhÊt ®Þnh víi c¸i, cÇn cã nã ®Ó thùc hiÖn. Cã nghÜa lµ, d−íi ®©y lµ hÖ thèng c«ng cô
®Ó thùc hiÖn c¸c ph−¬ng thøc QLNN vÒ kinh tÕ.
- 61. §Ó QLNN vÒ kinh tÕ, Nhµ n−íc ¸p dông ba ph−¬ng thøc: C−ìng chÕ, KhuyÕn
khÝch, ThuyÕt phôc. C¸c c«ng cô nh»m thùc hiÖn c¸c ph−¬ng thøc nµy gåm cã:
- C«ng cô thÓ hiÖn ý muèn cña Nhµ qu¶n lý, tøc Nhµ n−íc. Ng−êi qu¶n lý
nµo còng ph¶i bµy tá cho ®èi t−îng qu¶n lý biÕt, m×nh muèn g×. Nhµ n−íc khi tiÕn
hµnh QLNN vÒ kinh tÕ còng ph¶i lµm viÖc ®ã, vµ c«ng cô ®Ó lµm viÖc ®ã lµ Ph¸p
luËt vµ KÕ ho¸ch, thÓ hiÖn cô thÓ thµnh ChiÕn l−îc, Quy ho¹ch, KÕ ho¹ch vµ c¸c Dù
¸n. Th«ng qua Ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n cã tÝch KÕ ho¹ch, Nhµ n−íc cho ®èi t−îng
QLNN biÕt ph¶i, cÇn lµm g× vµ ph¶i lµm nh− thÕ nµo.
- C«ng cô thóc ®Èy, l«i kÐo,… ®èi t−îng qu¶n lý tiÕn theo h−íng mµ ng−êi
qu¶n lý lµ Nhµ n−íc ®· ®Æt ra, ®−îc c«ng cô thø nhÊt thÓ hiÖn. Cã nghÜa lµ, nh÷ng
c«ng cô lµm cho ®èi t−îng qu¶n lý cña Nhµ n−íc tu©n thñ Ph¸p luËt, h−ëng øng
ChiÕn l−îc, Quy ho¹ch, KÕ ho¹ch, Dù ¸n, do Nhµ n−íc v¹ch ra. Lo¹i c«ng cô nµy
chÝnh lµ toµn bé lùc l−îng vËt chÊt, cã t¸c dông c−ìng chÕ, kÝch thÝch, thuyÕt phôc
®èi t−îng qu¶n lyslamf theo Nhµ n−íc. §ã lµ Ng©n s¸ch nhµ n−íc, lµ tµi nguyªn
quèc gia, lµ c¸c Doanh nghiÖp nhµ n−íc hoÆc vèn nhµ n−íc trong c¸c c«ng ty cæ
phÇn, lµ hÖ thèng c¸c ph−¬ng tiÖn c−ìng chÕ kh¸c.
- C«ng cô ®Ó sö dông c¸c c«ng cô nãi trªn, biÕn lùc l−îng vÊt chÊt trªn ®©y
thµnh lùc t¸c ®éng l«i cuèn, thu hót, c−ìng chÕ ®èi t−îng lµm theo Nhµ n−íc. Víi
tÝnh chÊt nh− vËy, lo¹i c«ng cô nµy chÝnh lµ c¸c c¬ quan thùc hiÖn t¸c ®éng, nh− c¸c
ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh, c¸c c¬ quan ThuÕ, c¸c Doanh nghiÖp 100% vèn
nhµ n−íc, c¸c c«ng chøc ®¹i diÖn vèn nhµ n−íc trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c trung
t©m khuyÕn n«ng, khuyÕn c«ng, c¸c ®¬n vÞ b¶o vÖ ph¸p luËt,….
Trong thùc tiÔn QLNN, lo¹i c«ng cô nµy th−êng ®−îc biÕt ®Õn kh¸ ®Çy ®ñ,
th−êng xuyªn, bëi nã cã bÒ næi râ rµng.
c- Sù vËn ®éng cña mét sè c«ng cô trong qu¸ tr×nh QLNN vÒ kinh tÕ
VËn hµnh c«ng cô lµ sù s¸ng t¹o kh«ng ngõng cña c¸n bé, c«ng chøc vµ c¸c
c¬ quan QLNN. V× thÕ khã cã thÓ h×nh dung hÕt sù vËn hµnh cña chóng. Tuy thÕ, vÒ
tæng thÕ, cã thÓ thÊy ®−îc sù vËn hµnh cña mét sè c«ng cô nh− sau:
- 62. - Cña c«ng cô thuÕ
Nhµ n−íc cã thÓ gi¶m hoÆc t¨ng thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt nµy, h¹n chÕ
s¶n xuÊt kia, th«ng qua thuÕ thu nhËp cã phèi hîp víi c¸c ho¹t ®éng b¶o trî x· héi
®Ó thùc hiÖn ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, “lÊy bít cña ng−êi giÇu chia cho
ng−êi nghÌo”
- Cña c«ng cô l∙i suÊt ng©n hµng
Nhµ n−íc thµnh lËp c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh, giao nhiÖm vô
®iÒu tiÕt s¶n xuÊt cho hä qua viÖc cho vay −u ®·i. C¸c ng©n hµng nµy dïng tiÒn cña
Nhµ n−íc, nh»m vµo c¸c ®èi t−îng ®ang cã thiÖn chÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yªu
cÇu cña Nhµ n−íc ®Ó cho vay l·i suÊt thÊp. §ång thêi thùc hiÖn nhËn göi l·i suÊt cao
®Ó hót tiÒn cÊt tr÷ cña nh©n d©n.
TÊt nhiªn, mét ng©n hµng mµ khi cho vay th× lÊy l·i suÊt thÊp, khi nhËn göi
l¹i tr¶ l·i suÊt cao, sÏ ph¶i ph¸ s¶n. Nh−ng ®ã lµ c«ng cô cña Nhµ n−íc chø kh«ng
thuÇn tuý lµ doanh nh©n. C¸c ng©n hµng-c«ng cô nµy ®−îc ng©n s¸ch nhµ n−íc bao
cÊp theo c«ng vô mµ nã thi hµnh, ®−îc kiÓm so¸t b»ng tiªu chÝ riªng. §ång thêi,
ng©n s¸ch nhµ n−íc vÉn cã thÓ tù bï ®¾p cho sù bao cÊp nµy b»ng viÖc ®iÒu tiÕt thu
nhËp qua c¸c s¾c thuÕ. VÝ du, thuÕ thu nhËp cao, ®· nªu ë trªn.
10- Héi nhËp quèc tÕ vÒ kinh tÕ lµ mét chñ tr−¬ng chiÕn l−îc cña ®¶ng vµ Nhµ
n−íc ta. VËy, v× sao §¶ng ta cã chñ tr−¬ng ®ã?, C¸c kªnh quan hÖ quèc tÕ vÒ
kinh tÕ nh− thÕ nµo?. §èi víi n−íc ta, kªnh nµo lµ quan träng nhÊt?. Nhµ n−íc
vµ c¸c doanh nh©n cÇn lµm g× ®Ó viÖc héi nhËp ®ã cã thÓ thùc hiÖn ®−îc.
a-Lý do khiÕn §¶ng vµ Nhµ n−íc ta chñ tr−¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
- V× chóng ta thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu D©n giÇu, N−íc
m¹nh, X· héi V¨n minh
- 63. Môc tiªu D©n giÇu, N−íc m¹nh, X∙ héi C«ng b»ng, D©n chñ, V¨n minh lµ
kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn. NÕu kh«ng thùc hiÖn ®−îc môc tiªu ®ã, t×nh thÕ ®Êt
n−íc ta sÏ v« cïng phøc t¹p vÒ nhiÒu mÆt, thµnh qu¶ cña cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc
lËp d©n téc sÏ kh«ng cßn ý nghÜa.
Trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu trªn, viÖc thùc hiÖn D©n giÇu, N−íc m¹nh, X·
héi V¨n minh lµ rÊt khã kh¨n, v× chóng ta thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn, trong ®ã, ®iÓn h×nh
nhÊt lµ vèn vµ khoa häc c«ng nghÖ.
§Ó cã N−íc m¹nh ph¶i lµm nhiÒu viÖc, trong ®ã, viÖc hµng ®Çu lµ ph¶i lµm
cho n−íc m¹nh vÒ kinh tÕ. §Ó cã n−íc n¹nh vÒ kinh tÕ ph¶i lµm nhiÒu viÖc, trong ®ã
tr−íc hÕt ph¶i cã ng©n s¸ch m¹nh. §Ó cã ng©n s¸ch m¹nh, ph¶i cã D©n giÇu. §Ó d©n
giÇu, d©n ph¶i cã viÖc lµm. §Ó d©n cã viÖc lµm ph¶i ®Çu t−. Nh−ng n−íc ta ®ang rÊt
thiÕu vèn. BiÒu hiÖn cña sù thiÕu thèn nµy lµ c¬ së s¶n xuÊt cña ta kh«ng nhiÒu, n¬i
lµm viÖc rÊt thiÕu, ng−êi kh«ng cã viÖc rÊt ®«ng, ng−êi xin ®i lµm thuª ë n−íc ngoµi
ngµy cµng ®«ng, kÓ c¶ nh÷ng viÖc lµm kh«ng vÎ vang vµ thu nhËp thÊp, nh− viÖc ®i
ë cho c¸c gia ®×nh. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®ã cÇn ph¶i më cöa cho c¸c nhµ ®Çu t−
mang vèn vµo ViÖt nam. Hä sÏ x©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh t¹i n−íc ta,
t¹o viÖc lµm cho d©n ta. §ång thêi, sau qu¸ tr×nh nµy, nh©n d©n ta sÏ tõng b−íc
tr−ëng thµnh, tiÕn tíi tù lËp, x©y dùng nªn doanh nghiÖp cña m×nh. §ã lµ c¸i gèc ®Ó
cã d©n giÇu, tõ ®ã cã N−íc m¹nh.
Bªn c¹nh vÊn ®Ò viÖc lµm, viÖc ®Çu t− n−íc ngoµi cßn ®em ®Õn cho n−íc ta
nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi, thÓ hiÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc, tõ trong s¶n
xuÊt ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh, tõ tay nghÒ ng−êi thî ®Õn t¸c phong c«ng nghiÖp. §ã
chÝnh lµ kÕt qu¶ V¨n minh mµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ ®em l¹i cho ta.
- V× n−íc ta cã nh÷ng tiÒm n¨ng, nÕu ®−îc kÕt hîp víi lùc l−îng kinh tÕ
khu vùc vµ quèc tÕ th× viÖc thùc hiÖn môc tiªu D©n giÇu, N−íc m¹nh, X∙ héi V¨n
minh sÏ cã kÕt qu¶ nhanh h¬n.
TiÒm n¨ng ®ã lµ lao ®éng, tµi nguyªn, ®Êt ®ai lµm c«ng nghiÖp, khÝ hËu ®Þa
kinh tÕ. Nh÷ng tiÒm n¨ng nµy cã nhiÒu ®Æc thï, mµ khi ë trong tay chóng ta, chóng
- 64. kh«ng cã gi¸ trÞ, nh−ng khi ®Æt vµo hÖ thèng kinh tÕ lín h¬n, vÝ dô kinh tÕ khu vùc,
kinh tÕ quèc tÕ, chóng sÏ trë nªn quý gi¸.
§ã lµ c¸c s¶n phÈm mü nghÖ thñ c«ng, c¸c n«ng, l©m s¶n ®Æc chñng, c¸c tiÓu
vïng khÝ hËu, cã gi¸ trÞ n«ng nghiÖp ®Æc thï,.. Ng−êi ViÖt nam ta ch−a hoÆc kh«ng
cÇn, kh«ng thÓ tËn thu c¸c gi¸ trÞ nµy. Nh−ng c¸c nÒn kinh tÕ-x· héi ph¸t triÓn cao
l¹i coi ®ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ khã kiÕm t×m. §ã chÝnh lµ nh©n tè, b¶o ®¶m cho sù héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña chóng ta cã ®−îc sù b×nh ®¼ng, an toµn
- §iÒu kiÖn quèc tÕ ®· ngµy cµng trë nªn thuËn lîi cho viÖc më cña vµ héi
nhËp kinh tÕ cña n−íc ta
§ã lµ xu thÕ ®èi tho¹i, lµ sù gi¸c ngé cña
nh©n lo¹i vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i hoµ n×nh h÷u nghÞ ®Ó cïng
nhau gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh toµn cÇu v× sù sèng
kh«ng chØ cña riªng ai. §ã lµ m«i tr−êng quèc tÕ míi,
khiªn n−íc ta cã thÓ “lµm b¹n cña tÊt c¶ c¸c n−íc”, nh−
tuyªn ng«n cña §¶ng ta.
b- C¸c kªnh quan hÖ quèc tÕ vÒ kinh tÕ
Mét n−íc cã quan hÖ ®Çy ®ñ víi quèc tÕ vÒ kinh tÕ sÏ thÓ hiÖn trªn thùc tÕ
qua ho¹t ®éng cña bèn kªnh sau ®©y:
- XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. BiÓu hiÖn lµnh m¹nh cña kªnh nµy lµ tû träng cao
cña kim ng¹ch xuÊt khÈu trong GDP vµ sù c©n b»ng xuÊt nhËp.
- XuÊt nhËp khÈu t− b¶n(vèn). BiÓu hiÖn lµnh m¹nh cña kªnh nµy lµ sù c©n
b»ng xuÊt nhËp vµ gi¸ trÞ kinh tª-kü thuËt cña c¸c c«ng tr×nh xuÊt nhËp. Tû lÖ cao
hay thÊp trong tæng ®Çu t− quèc gia kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng
cña kªnh nµy
- XuÊt nhËp khÈu tri thøc-trÝ tuÖ, cã thÓ gäi gi¶n ®¬n lµ, mua b¸n chÊt x¸m
qua biªn giíi. Trªn kªnh nµy, hµng ho¸ cã thÓ rÊt ®a d¹ng: c¸c chuyªn gia(TrÝ thøc),
- 65. Ên phÈm khoa häc, t− liÖu s¶n xuÊt chøa ®ùng c¸c thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ
c«ng nghÖ, biÓu hiÖn thµnh c¸c c«ng tr×nh ®Çu t− ra n−íc ngoµi
- XuÊt nhËp khÈu lao ®éng vµ dÞch vô. Trªn kªnh nµy lµ c¸c hµng ho¸ nh− lao
®éng lµm thuª trùc tiÕp cho n−íc chñ nhµ, lao ®éng ®−îc ®−a ra n−íc ngoµi lËp
nghiÖp ®Ó s¸ng t¹o dÞch vô, phôc vô cho nÒn kinh tÕ x· héi n−íc ®ã, hoÆc tæ chøc t¹i
n−íc nhµ nh−ng phôc vô ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ, diÔn ra trªn n−íc m×nh:DÞch vô
b−u chÝnh, viÔn th«ng, ng©n hµng, chøng kho¸n,...
Mçi kªnh lín trªn cßn chia thµnh nhiÒu kªnh nhá, víi nh÷ng néi dung vµ gi¸
trÞ riªng cã cña chóng, cÇn ®−îc biÕt râ ®eer t×m c¸ch sö dông tèi ®a.
c- Lùa chän kªnh quan hÖ quèc tÕ vÒ kinh tÕ cho ViÖt nam
§èi víi n−íc ta, kªnh ®Çu t− cña n−íc ngoµi lµ quan tränh nhÊt v× nã gi¶i
quyÕt ®−îc nhiÒu vÊn ®Ò cïng mét lóc. Cô thÓ:
- T¹o viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng ViÖt nam t¹i ViÖt nam
- §−a khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo ViÖt nam
- T¹o thÞ tr−êng xuÊt khÈu t¹i chç cho nhiÒu hµng ho¸ ViÖt nam, nh÷ng thø
kh«ng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu qua biªn giíi
d- BiÖn ph¸p ®Ó cã thÓ Héi nhËp cã kÕt qu¶ trªn kªnh nµy.
§Ó thu hót ®−îc nhiÒu vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo ViÖt nam, cã nhiÒu viÖc
ph¶i lµm. Trong ®ã, ®iÓn h×nh lµ:
- X¸c ®Þnh ®óng nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn ®−îc x©y dùng t¹i n−íc
ta b»ng vèn cña c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi. CÇn cã tiªu chÝ râ rµng khi x¸c ®Þnh c¸c
c«ng tr×nh kinh tÕ, ®−îc x©y dùng b»ng vèn n−íc ngoµi, ®Ó c¸c c«ng tr×nh ®−îc x©y
dùng nªn thùc sù cã Ých cho nh©n d©n ta, cho nÒn kinh tÕ n−íc ta.
- Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ thÓ chÕ hµnh chÝnh ®ñ ®Ó c¸c nhµ ®Çu t−
n−íc ngoµi yªn t©m, thuËn lîi trong viÖc thùc hiÖn ý muèn cña hä trong viÖc ®−a
vèn vµo sinh c¬, lËp nghiÖp t¹i ViÖt nam.
- 66. - Lµm tèt c«ng viÖc xóc tiÕn ®Çu t−: x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t−, x©y dùng nÒn
mãng c¸c khu c«ng nghiÖp, giíi thiÖu t−êng tËn vµ s©u réng c¸c dù ¸n, c¸c ®iÒu
kiÖn thuËn lîi, mµ ta ®· chuÈn bÞ, gióp c¸c nhµ ®Çu t− hiÓu thËt râ rµng c¬ héi ®Çu t−
ë n−íc ta ®Ó hä quan t©m vµ h−ëng øng, tiÕp ®ãn chu ®¸o, th¸o gì kÞp thêi mäi
v−íng m¾c cho c¸c nhµ ®Çu t− khi hä gia nhËp thÞ tr−êng ViÖt nam.
TÊt c¶ nh÷ng viÖc kÓ trªn cã thÓ ®−îc gäi chung lµ “r¶i th¶m ®á, chiÕu hoa”,
hoÆc “t¹o ®Êt lµnh cho chim ®Ëu”, nh− b¸o chÝ vµ c¸c v¨n kiÖn chÝnh trÞ, ph¸p lý ®·
tõng dïng.
11-Trong tiÕn tr×nh ViÖt nam gia nhËp WTO, ng−êi ta nãi nhiÒu ®Õn c¸c tõ “C¬
héi”, “Th¸ch thøc”. VËy chóng lµ c¸i g×?. Chóng ta ph¶i lµm g× víi nh÷ng c¸i
®−îc gäi lµ “C¬ héi”, “Th¸ch thøc”®ã?.
a- C¬ héi.
“C¬ héi”, xÐt theo ng÷ v¨n, lµ thuËn lîi cã tÝnh thêi ®iÓm. Cã nghÜa lµ, nh÷ng
thuËn lîi nµy nÕu kh«ng “chíp” lÊy th× sÏ kh«ng cã lÇn thø hai. Nh− vËy, C¬ héi lµ
thuËn lîi, nh−ng lµ thuËn lîi nhÊt thêi.
Trong vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tõ “C¬ héi” cã thÓ hiÓu thiªn vÒ thuËn
lîi, víi hµm ý lµ “Míi ®−îc t¹o ra”. Tøc lµ, nhê héi nhËp mµ cã thuËn lîi ®ã.
Víi c¸ch hiÓu ®ã, nhê héi nhËp ta cã ®−îc thuËn lîi sau ®©y:
- ThuËn lîi trong viÖc khai th¸c tµi nguyªn khã khai th¸c. §èi víi n−íc ta,
lo¹i tµi nguyªn nh− thÕ nµy chñ yÕu lµ dÇu má, thuû n¨ng, n¨ng l−îng h¹t nh©n,
thuû n¨ng biÓn,... Cã thÓ cßn nhiÒu thø kh¸c n÷a, mµ chØ viíi con m¾t kü thuËt míi
cã thÓ nhËn biÕt hÕt ®−îc. Nh÷ng tµi nguyªn nµy cã nhiÒu ë n−íc ta, nh−ng ta kh«ng
®ñ vèn, ®ñ chuyªn gia cao cÊp cho viÖc khai th¸c chóng. NÕu héi nhËp, c¸c nhµ ®Çu
- 67. t− n−íc ngoµi sÏ lµm viÖc nµy, nhê ®ã, tr−íc m¾t, ta cã thu nhËp, sau nµy ta tù lµm,
nhê trùc tiÕp häc hái trªn c¸c c«ng tr×nh n−íc ngoµi, cã mÆt ë n−íc ta.
- ThuËn lîi trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn, ®iÒu
mµ hiÖn nay ta tù lµm cßn rÊt l·ng phÝ: kh«ng tËn khai, kh«ng chÕ biÕn mµ xuÊt
khÈu th«: dÇu th«, gç c©y, hoa qu¶ t−¬i, da sèng,...
- ThuËn lîi trong viÖc ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng chÊt l−îng cao, tõ ng−êi thî
®Õn c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi t¹i ViÖt nam lµ
Tr−êng d¹y nghÒ kh«ng chÝnh thøc cho lao ®éng ViÖt nam, nh−ng nÕu chóng ta cã ý
thøc vµ quyÕt t©m häc hái, th× sÏ thu nhËn ®−îc ë ®ã nhiÒu bµi häc quý gi¸, ®iÒu mµ
ch−a ch¾c ®· cã t¹i c¸c tr−êng d¹y nghÒ chÝnh thøc.
- ThuËn lîi trong viÖc t¹o viÖc lµm cho sè lín lao ®éng ViÖt nam, ®iÒu mµ
nÕu chØ b»ng con ®−êng xuÊt khÈu lao ®éng, th× kh«ng biÕt bao giê míi cã thÓ gi¶i
quyÕt næi. Ch−a nãi r»ng, con ®−êng xuÊt khÈu lao ®éng ®Çy ch«ng gai, rñi ro.
Theo h−íng ®ã, cßn cã theer thÊy nhiÒu thuËn lîi kh¸c.
b- Th¸ch thøc
VÒ ng÷ nghÜa, th¸ch thøc lµ ®iÒu ®−a ra ®Ó thö tµi ai ®ã, khi ng−êi bÞ thö cã ý
®Þnh ®¹t ®Õn mét c¸i g×, cã liªn quan ®Õn ®iÒu thö th¸ch kia. VÝ dô, ®é s©u cña hå
n−íc lµ th¸ch thøc ®èi víi ng−êi muèn lÊy vËt quý ë d−íi ®Êy hå n−íc ®ã.
Trong viÖc héi nhËp quèc tÕ vÒ kinh tÕ, th¸ch thøc ®−îc hiÓu thiªn vÒ khã
kh¨n mµ nhµ n−íc, x· héi vµ doanh nh©n gÆp ph¶i, khi kinh tÕ ViÖt nam héi nhËp
kinh tees khu vùc hoÆc thÕ giíi.
Theo nghÜa ®ã, khi héi nhËp, chóng ta sÏ gÆp c¸c khã kh¨n sau ®©y:
- Khã kh¨n víi nghÜa lµ, nh÷ng viÖc khã ®èi víi ta, mµ nÕu kh«ng lµm næi, sÏ
kh«ng cã lîi trong héi nhËp. Thuéc lo¹i nµy, khã kh¨n lín cña chóng ta lµ:
+ §èi víi c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp ViÖt nam, vÊn ®Ò tËp trung lµ kh¶
n¨ng c¹nh tranh, thÓ hiÖn ë chÊt l−îng, gi¸ c¶ hµng ho¸, nghiÖp vô vµ kü thuËt kinh
doanh. NhiÒu mÆt hµng cña ta cã chÊt l−îng thÊp vµ gi¸ b¸n cao. Riªng víi gi¸ b¸n,
- 68. ta cã thÓ h¹ xuèng, nh−ng khi ®ã sÏ bÞ lç hoÆc ph¶i gi¶m chi phÝ l−¬ng. §iÒu ®ã lµm
thiÖt ng−êi lao ®éng.
+ §èi víi Nhµ n−íc, ®ã lµ mét ®èi t−îng qu¶n lý míi, ho¹t ®éng theo quy
chÕ chung cña tæ chøc kinh tÕ, mµ ta héi nhËp. §iÒu ®ã khiÕn Nhµ n−íc ta ph¶i
thÝch øng tõ theer chÕ ®Õn khoa häc vµ c«ng nghÖ qu¶n lý, sao cho phï hîp vµ th«ng
suèt víi mÆt b»ng qu¶n lý quèc tÕ. §iÒu nµy ®èi víi Nhµ n−íc ta kh«ng ph¶i lµ viÖc
dÔ. §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc cña bé m¸y nhµ n−íc ta sÏ ph¶i ®−îc ®µo t¹o l¹i,
n©ng cÊp vµ cËp nhËt kiÕn thøc, th«ng tin vµ nhiÒu phÈm chÊt kh¸c míi cã thÓ tiÕp
qu¶n ®−îc ®èi t−îng míi nµy
- Khã kh¨n ®−îc hiÓu nh− lµ c¸c mÊt m¸t khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh÷ng
khã kh¨n nµy hiÖn ch−a l−êng hÕt ®−îc. Trªn gi¸c ®é chung nhÊt, nh÷ng ®iÒu bÊt
lîi cã thÓ xÈy ra trªn c¸c mÆt chÝnh trÞ, an ninh quèc gia, v¨n ho¸ truyÒn thèng
c- Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña chóng ta.
- Trªn tæng thÓ, th¸i ®é cña chóng ta lµ, tranh thñ thêi c¬, chÊp nhËn th¸ch
thøc, chñ ®éng héi nhËp v× môc tiªu D©n giÇu, N−íc m¹nh, X· héi C«ng b»ng, D©n
chñ V¨n minh.
- Tõ ®−êng lèi chung ®ã, chóng ta sÏ, ®· vµ ®ang:
+ ChuÈn bÞ cho c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp ViÖt nam vÒ nhiÒu mÆt ®Ó cã
thÓ ®ñ søc tham gia thÞ tr−êng réng lín vµ hiÖn ®¹i.
+ Tho¶ thuËn c¸c chuÈn mùc ph¸p lý song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng nh»m t¹o sù
®ång thuËn vÒ thÓ chÕ quèc gia vµ quèc tÕ.
+ C¶i c¸ch bé m¸y vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng chøc theo h−íng quèc tees ho¸ tr×nh
®é nghiÖp vô ®Ó qu¶n lý nÒn KTQD ViÖt nam khi nã trë thµnh mét bé phËn cña nÒn
kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ.
12- Néi lùc trong ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét nh©n tè, ®−îc nãi ®Õn nhiÒu trong tiÕn
tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n−íc ta. VËy, cÇn ph¶i hiÓu néi lùc ®ã lµ g×?, ý
- 69. nghÜa chiÕn l−îc cña viÖc ph¸t huy néi lùc ®ã?, Sö dông néi lùc nh− thÕ nµo th×
cã thÓ ®−îc coi lµ ®óng ®¾n.
a- Kh¸i niÖm Néi lùc
Néi lùc lµ c¸c nguån lùc bªn trong. Khi bµn ®Õn vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ, Néi lùc lµ c¸c nguån lùc cña chÝnh n−íc ta cã c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y:
- §−îc dïng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ
- Cã vÞ trÝ tèi −u trong tæng lùc l−îng kinh tÕ, ®−îc t¹o thµnh trªn ®Êt n−íc ta
do héi nhËp. Cã nghÜa lµ, c¸c nguån lùc ®ã ®−îc huy ®éng tèi ®a, ®−îc bè trÝ vµo
c¸c kh©u xøng ®¸ng, cã kh¶ n¨ng lµm lîi nhÊt cho ®Êt n−íc vµ con ng−êi ViÖt nam.
§iÒu ®ã nh¾c chóng ta, nh÷ng ng−êi qu¶n lý, r»ng, néi lùc kh«ng thuÇn tuý lµ
tæng nguån lùc kinh tÕ cã thÓ huy ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, mµ ph¶i lµ mét tæng
nguån lùc, ®−îc bè trÝ khoa häc, cã kh¶ n¨ng lµm chñ ®−îc toµn bé hÖ thèng kinh tÕ
trªn ®Êt n−íc ta, trong ®ã cã kinh tÕ cña c«ng d©n vµ Nhµ n−íc ViÖt nam vµ kinh tÕ
cña c«ng d©n vµ Nhµ n−íc cña c¸c n−íc trªn ®Êt n−íc ta.
b- ý nghÜa chiÕn l−îc cña viÖc ph¸t huy néi lùc trong qu¶n lý nÒn KTQD khi héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Víi c¸ch hiÓu néi lùc nh− trªn, viÖc ph¸t huy néi lùc cã ý nghÜa to lín nh−
sau:
- N©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ cña c¸c nh©n tè néi lùc
Cã thÓ hiÓu mét c¸ch gi¶n ®¬n ®iÒu nµy nh− sau: NÕu c¸c nh©n tè néi lùc
®−îc kÕt hîp kh«n khÐo víi ngo¹i lùc, th× chóng sÏ ®ãng ®−îc vai trß kh«ng thÓ
thay thÕ trong tæng lùc kinh tÕ khi héi nhËp. Vµ khi ®ã, gi¸ trÞ cña c¸c ®ãng gãp néi
lùc vµo kÕt qu¶ chung sÏ rÊt lín. Ch¼ng h¹n, nguån vèn nhá bÐ trong n−íc nÕu ®em
®Çu t− ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, gi¸ trÞ ®ãng gãp cña nã vµo GDP sÏ
kh«ng thÓ lín so víi viÖc sö dông nguån vèn ®ã vµo viÖc x©y dùng h¹ tÇng c«ng
- 70. nghiÖp. Víi h¹ tÇng nµy, khi cho c¸c nhµ ®Çu t− thuª ®Ó x©y dùng c«ng nghiÖp cña
hä, phÇn thu ®−îc tõ viÖc cho thuª c¸c ®Þa ®iÓm nµy sÏ cao h¬n nhiÒu.
- Thu hót ®−îc nhiÒu ngo¹i lùc.
§iÒu nµy còng cã thÓ ®−îc hiÓu mét c¸ch gi¶n ®¬n nh− sau: NÕu dïng sè vèn
Ýt ái trong n−íc ®Ó ®Çu t− kinh tÕ chóng ta sÏ kh«ng thÓ t¹o ®−îc mét lùc l−îng kinh
tÕ hïng hËu so víi viÖc dïng sè vèn ®ã ®Ó x©y dùng h¹ tÇng c«ng nghiÖp. Bëi v×, víi
h¹ tÇng c«ng nghiÖp ®−îc x©y dùng tèt, chóng sÏ thu hót ®−îc nhiÒu vèn ®Çu t−
n−íc ngoµi vµo c«ng nghiÖp. Bëi v×, c¸c nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi kh«ng thÓ tù t¹o h¹
tÇng c¬ së v× nhiÒu lý do. Do ®ã, nÕu n−íc ta kh«ng chuÈn bÞ mÆt b»ng tèt, hä
kh«ng vµo.
- Giµnh thÕ chñ ®éng kinh tÕ.
Cïng víi c¸c lîi Ých trªn, viÖc sö dông ®óng Néi lùc cßn t¹o thÕ chñ ®éng cho
n−íc ta khi nÒn KTQD n−íc ta cã sù tham gia cña nhiÒu doanh nghiÖp n−íc ngoµi.
Gi¶ sö r»ng, chóng ta kh«ng ®Çu t− trùc tiÕp vµo c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp,
du lÞch, kh«ng lµ chñ cña c¸c Siªu thÞ, kh«ng lµ thµnh viªn cña tÊt c¶ c¸c sµn giao
dÞch chøng kho¸n, lµ chñ c¸c nhµ b¨ng, nh−ng chóng ta lµ chñ cña tÊt c¶ c¸c c«ng
tr×nh gaio th«ng vËn t¶i, cña c¸c l©u ®µi siªu thÞ, c¸c l©u ®µi cho viÖc mua b¸n chøng
kho¸n, c¸c toµ nhµ cho c¸c chñ hµng tr−ng bµy vµ b¸n hµng, c¸c toµ nhµ cho c¸c chñ
nhµ b¨ng ho¹t ®éng,… vµ so s¸nh vÞ thÕ cña ®Êt n−íc, th× sÏ thÊy, vÞ thÕ nµo cña
®Êt n−íc sÏ cao h¬n?. Ch¾c ch¾n c¸ch lµm sau sÏ t¹o vÞ thÕ cao h¬n cho ®Êt n−íc.
Bëi v×, chóng ta ®· n¾m c¸i nÒn cña toµn bé ng«i nhµ kinh tÕ. Tõ c¸i nÒn nµy, chóng
ta cã thÓ kiÓm so¸t, cã thÓ chñ ®éng thu vµ cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu ý muèn trong
khu«n khæ thÓ chÕ chuing cña céng ®ång kinh tÕ quèc tÕ.
c- Ph−¬ng h−íng sö dông néi lùc
§Ó ®−îc lîi tèi ®a trong h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña néi lùc, h−íng sö dông néi lùc
ph¶i lµ:
- 71. - TËp trung cao ®é cho viÖc x©y dùng h¹ tÇng c¬ së ®Ó thu hót ®aauf t− n−íc
ngoµi: cÇu, ®−êng, c¶ng, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c l©u ®µi phóc vô ho¹t ®éng kinh
tÕ.
- TËp trung cao ®é cho viÖc x©y dùng c¸c ngµnh c«ng nghiªp nguyªn liÖu ®Ó
lµm chñ kh©u ®Çu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
- TËp trung cao ®é vµo c¸c ngµnh kinh tÕ sö dông nhiÒu lao ®éng ®Ó cã thÓ
tËn dông lîi thÕ vÒ nh©n c«ng.
- TËp trung cao ®é vµo viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®Æc s¶n, tr¶ l¹i trËn ®Þa s¶n
xuÊt c¸c mÆt hµng th«ng th−êng cho c¸c ®èi thñ cã kh¶ n¨ng h¬n.
- TËp trung cao ®é vµo viÖc ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vµ dÞch vô hµng ho¸ trùc
tiÕp phôc vô ng−êi n−íc ngoµi: Doanh nh©n, Du kh¸ch, lao ®éng kh¸c, tõ n−íc
ngoµi ®Õn.
13- Trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ diÔn ®µn kinh tÕ ë n−íc ta, khi
bµn ®Õn vÊn ®Ò thu hót vèn ®Çu t− nãi chung, ®Çu t− n−íc ngoµi nãi riªng,
th−êng xuÊt hiÖn c¸c côm tõ “t¹o ®Êt lµnh cho chim ®Ëu”,”r¶i th¶m ®á, chiÕu
hoa” cho c¸c nhµ ®Çu t−. VËy, thùc chÊt c¸i gäi lµ “§Êt lµnh, Th¶m ®á, ChiÕu
hoa” lµ g×?. V× sao l¹i ®Æt vÊn ®Ò nh− vËy? Nh÷ng yÕu tè nµo ph¶i cã ®Ó ®−îc gäi
lµ “lµnh” cña “§Êt”, “§á” cña “Th¶m” vµ “Hoa” cña “ChiÕu”.
a- Quan niªm vÒ “Th¶m ®á, chiÕu hoa vµ ®Êt lµnh” trong kinh tÕ ®èi ngo¹i
- Nh×n chung, c¸c thuËt danh ®ã ¸m chØ sù thuËn lîi, do n−íc së t¹i giµnh cho
nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi.
- Nh÷ng thuËn lîi nµy bao gåm nhiÒu mÆt, nh−ng thiªn vÒ m«i tr−êng vËt
chÊt, mµ cô thÓ lµ h¹ tÇng cã së. TÊt nhiªn, c¸c yÕu tè kh¸c còng ®−îc quan t©m.
- 72. b- Lý do cña viÖc t¹o thuËn lîi cho nhµ ®Çu t− tíi møc, nh− ®−îc gäi b»ng c¸c
thuËt danh trªn
Cã nhiÒu lý do, c¶ vÒ lý thuÕt vµ thùc tÕ:
- Mét lµ, chóng ta cÇn cã sù ®Çu t− n−íc ngoµi vµo n−íc ta. Lý do cÇn cã ®Çu
t− n−íc ngoµi vµo n−íc ta cã nhiÒu, nh−ng ®iÓn h×nh nhÊt lµ, ta cÇn c«ng nghÖ hiÖn
®¹i vµ cÇn n¬i lµm viÖc cho nhiÒu triÖu ng−êi lao ®éng, trong khi kh¶ n¨ng tù gi¶i
quyÕt cña chóng ta vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy lµ rÊt cã h¹n.
- Hai lµ, c¸c nhµ ®Çu t− nãi chung kh«ng muèn vµ kh«ng thÓ tù t¹o cho m×nh
h¹ t©ng cã së, v× nhiÒu lý do, trong ®ã, lý do chÝnh lµ hiÖu qu¶ cña ®Çu t−.
- Ba lµ, thÞ tr−êng ®Çu t− cña khu vùc vµ quèc tees kh¸ hÊp dÉn. NÕu ViÖt
nam kh«ng cã mét thÞ tr−êng hÊp d©n h¬n, c¸c nhµ ®Çu t− quèc tÕ s½n sµng ®i t×m
thÞ tr−êng kh¸c. §iÒu ®ã lµ lÏ th−êng t×nh, theo nghÜa “®Êt lµnh, chim ®Ëu”. NÕu
cïng lµ ®Êt lµnh, chim sÏ ®Ëu ®Êt nµo “lµnh h¬n”.
c- Tiªu chuÈn cña c¸i ®−îc gäi lµ Th¶m ®á, ChiÕu hoa, §Êt lµnh
VÒ l−îng, c¸c tiªu chuÈn trªn lµ kh«ng cè ®Þnh. Sù biÕn ®éng nµy do tiÕn bé
cña khoa häc c«ng nghÖ, cña sù giÇu cã cña mçi nÒn kinh tÕ quyÕt ®Þnh. Ngoµi ra,
cßn do sù gay g¾t hay kh«ng cña cuéc c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t− cña c¸c quèc
gia cã nhu cÇu ®Çu t−. NÕu sù c¹nh tranh nµy gay g¾t, møc ®é cña c¸c tiªu chuÈn sÏ
kh«ng ngõng gia t¨ng.
VÒ chÊt, c¸i ®−îc gäi lµ Th¶m ®á, ChiÕu hoa, §Êt lµnh ph¶i thÓ hiÖn tÝnh −u
viÖt vÒ c¸c mÆt sau ®©y:
- Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. §ã lµ c¬ së cho sù æn ®Þnh vµ chuÈn mùc cña Ph¸p
luËt, mµ æn ®Þnh, chuÈn mùc vµ minh b¹ch cña Ph¸p luËt lµ mèi quan t©m hµng ®Çu
cña mäi doanh nh©n hiÖn ®¹i.
- Sù chuÈn mùc, minh b¹ch, ®¸ng tin cËy cña QLNN. §©y lµ ®iÒu mµ mäi
doanh nh©n hiÖn ®¹i quan t©m nhÊt, v× nã liªn quan ®Õn lîi Ých cña hä. Tiªu chÝ nµy
®−îc xem xÐt cô thÓ trªn c¸c mÆt sau ®©y:
- 73. + Sù t−¬ng ®ång gi÷a ph¸p luËt quèc gia víi c«ng ph¸p quèc tÕ, quy chÕ cña
tæ chøc kinh tÕ mµ quèc gia ®ã lµ thµnh viªn
+ TÝnh hiÖn ®¹i cña hÖ thèng t− ph¸p.
+ TÝnh hiÖn ®¹i cña cña nÒn hµnh chÝnh nhµ n−íc.
+ §é trong s¹ch cña ®éi ngò c«ng chøc
- M«i tr−êng x· héi thuËn lîi. Thuéc vÒ m«i tr−êng x· héi cã nhiÒu nh©n tè
cô thÓ, trong ®ã, ®iÓn h×nh lµ hÖ thèng c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cña n−íc së
t¹i, lµ tr×nh ®é D©n trÝ vÒ cuéc sèng kinh tÕ (kiÕn thøc vµ thãi quen sinh ho¹t thÞ
tr−êng chøng kho¸n, th−¬ng m¹i ®iÖn tö, ho¹t ®éng tÝn dông, v¨n ho¸ ®èi xö víi
ngo¹i tÖ,..)
- H¹ tÇng c¬ së hiÖn ®¹i: HÖ thèng giao th«ng, HÖ thèng cung øng n¨ng
l−îng, hÖ thèng b¶o vÖ m«i tr−êng, HÖ thèng m«i tr−êng v¨n ho¸, Du lÞch,…
14- Trong viÖc thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµo n−íc ta, viÖc x©y dùng c¸c Dù
¸n khu C«ng nghiÖp th−êng ®−îc sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c cÊ, cã
chøc n¨ng, nhiÖm vô QLNN vÒ ®Çu t− n−íc ngoµi. VËy, Dù ¸n Khu C«ng nghiÖp
lµ g×?, Vai trß, T¸c dông cña nã ®èi víi viÖc thu hót vèn ®Çu t− nãi chung, ®Çu t−
n−íc ngoµi nãi riªng?. Víi vai trß ®ã, Dù ¸n Khu C«ng nghiÖp nh− thÕ nµo sÏ
®−îc coi lµ tèt?
a- Quan niÖm vÒ Dù ¸n khu c«ng nghiÖp
- §Þnh nghÜa chung.
Dù ¸n khu c«ng nghiÖp lµ Dù ®Þnh s¬ bé b»ng v¨n b¶n vÒ hÖ thèng c¸c c¬ së
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong t−¬ng lai trªn ph¹m vi nµo ®ã cña ®Êt n−íc.
- Nh÷ng chi tiÕt, cÇn nhËn râ:
Thø nhÊt, ®ã lµ dù ®Þnh