2. • स्तनपान देणाºया मातेचा आहार :
मातेने सकस, ताजा, सर्व अन्नघटकाांचे योग्य प्रमाण
असलेला आहार घेणे चाांगले. आईने स्र्त: दररोज अर्ाव ते
पाऊण ललटर दूर् सेर्न करार्े. द्रर् पदार्व भरपूर घ्यार्ेत.
3. • काही जणाांची अशी समजूत असते की खूप जास्त मेद असलेला आहार
चाांगला. (हाय अमाउांट आॅफ फट्स) परांतु जर हे प्रमाण अतत असेल तर
आईचे र्जन प्रमाणाबाहेर र्ाढू शकते.
• सर्व जीर्नसत्त्र्े, खतनजे
र् लोहयुक्त आहार घ्यार्ा.
• अळीर्, ड ांक, खसखस इ.
अन्नघटकाांमुळे दूर्
जास्त प्रमाणात येण्यास मदत होते.
4. • प्रसूतीनांतर आईचा रोजचा आहार सुर्ारण्याची
गरज आहे. आईला दूर् येत असेल आणण बाळाचे
पोट भरत नसेल तर शतार्रीसारखी आयुर्ेददक
औषर्े तसेच काही अॅलोपथर्क औषर्े ॉक्टराांयया
सल्लल्लयाने घेता येतील. मात्र, तरीही आईने ठरार्ीक
अांतराने पौष्टटक आहार घेणे हाच सर्ोत्तम उपाय
आहे.
5. • बाळाला स्तनपान पुरेसे आहे का?
• दोन स्तनपानाांयया मर्ल्लया काळात बाळ शाांत झोपत असेल, सारखे र त नसेल,
• ददर्सातून 10-12 र्ेळा शू करत असेल, तर सर्वसार्ारणपणे असे म्हणता येईल की
बाळाला स्तनपान पुरेसे लमळत आहे.
• जन्मानांतर 15 ददर्साांनी बाळाचे र्जन के ल्लयार्र ते र्जन जन्मत: असलेल्लया
र्जनाएर्ढे ककां र्ा त्यापेक्षा जास्त असेल तर आईचे दूर् बाळाला पुरेसे आहे.
• तीन मदहन्याांपयंत दररोज बाळाचे र्जन 25-30 ग्रम र्ाढत असल्लयास स्तनपान पुरेसे
आहे. काही र्ेळा बाळाला आईचे दूर् देता येत नाही.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12. • स्तनाांमध्ये ताठरपणा र् र्ेदना असल्लयास,
स्तनाांमध्ये दूर् जास्त साठू न रादहल्लयास स्तन
घट्ट, ताठर होतात. आईला खूप दुखते र् र्ो ा
तापही येतो. हलक्या हाताने मसाज करून र् गरम
पाण्याने शेकू न दूर् काढून टाकार्े लागते. दूर्
साठू न रादहल्लयास र् त्यात जांतुसांसगव झाल्लयास गळू
होऊ शकते.
13. • शस्त्रकिया करून हे गळू काढून टाकार्े लागते. यामध्ये
र्ेदनाही खूपच जास्त होतात. तसेच गळू पूणव भरून
येईपयंत त्या बाजूने दूर्ही देता येत नाही. गळू न
होण्यासाठी दर र्ोड्या र्ेळाने स्तन ररकामे होणे र् जास्त
प्रमाणात दूर् साठू न देणे हे खबरदारीचे उपायच महत्त्र्ाचे
ठरतात.
14. • योग्य पद्र्तीने स्तनाग्रे बाळायया तों ात न
ददल्लयास स्तनाग्राांना भेगा प ू शकतात. यामध्ये
खूपच र्ेदना होतात. योग्य पद्र्त अनुभर्ी र्
जाणकार व्यक्तीक ून पदहल्लया र्ेळीच लशकू न घेणे
चाांगले. कर्ी-कर्ी बाळाला आईचे स्तनपान करता
येत नाही आणण कृ त्रत्रम स्तनाग्राने स्तनपान द्यार्े
लागते. हे रबराचे/प्लाष्स्टकचे तनप्पल खूप मऊ
असते. एकदा त्याची सर्य झाली की बाळ नैसथगवक
स्तनपान करताना र ते.
15. • स्तनाग्रे आत र्ळलेली असल्लयास, र्ोड्या प्रमाणात
असल्लयास उपाय करता येतात, पण स्तनाग्रे पूणवपणे आत
असतील तर ब्रेस्ट पांपाचा र्ापर करार्ा लागतो. प्रसूततपूर्व
तपासणीतच याचे तनदान होणे आर्श्यक असते.