Παρουσίαση των βασικών στοιχείων της αφηγηματικής τεχνικής της περιγραφής για τη Νεοελληνική Γλώσσα Α' Λυκείου

1. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1

2. ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΑΤΕ ΤΗΝ
ΕΙΚΟΝΑ;
1/4
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2

3. ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΑΤΕ ΤΗΝ
ΕΙΚΟΝΑ;
2/4
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3

4. ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΑΤΕ ΤΗΝ
ΕΙΚΟΝΑ;
3/4
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 4

5. ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΑΤΕ ΤΗΝ
ΕΙΚΟΝΑ;
4/4
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 5

6. Τα αντικείμενα της περιγραφής είναι άπειρα,
όσες άπειρες είναι οι περιπτώσεις κατά τις
οποίες θέλουμε να κάτι και να
του σε κάποιον άλλον.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6
Τι μπορώ να
περιγράψω;

7. ΠΕΡΙΓΡΑΦΩ…
Σύμφωνα με τα λεξικά περιγράφω σημαίνει: παριστάνω με λόγο,
προφορικό ή γραπτό, ένα πράγμα, ένα γεγονός ή μια κατάσταση.
Λέω, προφορικά ή γραπτά, πώς είναι ένα πράγμα ή μια κατάσταση
ή πώς έγινε ένα γεγονός ή συμβάν, για να κάνω τον ακροατή ή τον
αναγνώστη .
[Μ. Τριανταφυλλίδης, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής]
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 7

8. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Άλλοτε η
περιγραφή
ξεκινάει από την ανάγκη του συγγραφέα για έκφραση και
επικοινωνία (λογοτεχνική περιγραφή)
βοηθάει τον επιστήμονα στη διατύπωση μιας άποψης με
μεγαλύτερη σαφήνεια, (περιγραφή ενός επιστημονικού
πειράματος ή η δημοσίευση ενός αρχαιολογικού ευρήματος)
εξυπηρετεί κοινωνικές και προσωπικές ανάγκες της
καθημερινής ζωής
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 8
Η περιγραφή, πέρα από το γενικό στόχο της, αποβλέπει κάθε φορά
και σε έναν ειδικότερο σκοπό.
Σκέψου που
συναντάς
περιγραφές στην
καθημερινότητα

9. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΣΕ
ΠΟΙΚΙΛΑ ΕΝΤΥΠΑ ΚΑΙ ΕΓΓΡΑΦΑ
στις εφημερίδες (μικρές αγγελίες, ανακοινώσεις κτλ.)
σε διάφορα ενημερωτικά φυλλάδια (π.χ. οδηγίες για την πρόληψη του καρκίνου)
σε διαφημιστικά φυλλάδια για την αγορά εμπορικών προϊόντων
σε έντυπα με οδηγίες για την κατασκευή ή τη χρήση μιας συσκευής, ενός παιχνιδιού, κτλ.
σε καταλόγους μουσείων
σε επίσημα έγγραφα, δικόγραφα, συμβολαιογραφικές πράξεις για αγοραπωλησίες κτλ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9

10. Η γλωσσική ποικιλία που χρησιμοποιείται σε μια
περιγραφή είναι ανάλογη με το σκοπό και το
πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται η περιγραφή·
, δηλαδή, από το και
έως το πιο .
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 10
Πώς θα
περιγράψω;

11. ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Επιλογή, παράθεση και
οργάνωση
λεπτομερειών
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 11

12. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 12
https://bit.ly/3aqlbX8
Επιχείρησε να
περιγράψεις τη
διπλανή εικόνα.
Τι θα επιλέξεις να
παρουσιάσεις;
Γιατί έκανες αυτήν
την επιλογή;
Έκανες κάποια
επιλογή στη σειρά
που παρουσίασες τα
στοιχεία;

13. ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Για να περιγράψει κανείς κάτι, πρέπει να επιλέξει ορισμένα βασικά, κατά τη γνώμη του,
γνωρίσματα / λεπτομέρειες, αφού είναι μάλλον αδύνατο να τα αναφέρει όλα.
Οι λεπτομέρειες που επιλέγονται ανάλογα:
• άλλες μεγεθύνονται και προβάλλονται
• άλλες υποτονίζονται
• ορισμένες λεπτομέρειες αποσιωπούνται τελείως
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 13
Κάθε περιγραφή αποτελεί μια επιλογή λεπτομερειών και συγχρόνως μια
επιλογή της οργάνωσής τους. Οι επιλογές αυτές ευθυγραμμίζονται πάντα με το
σκοπό που επιδιώκει η περιγραφή.

14. ΓΕΝΙΚΟ
ΣΧΗΜΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 14
Η περιγραφή προχωρεί
παραγωγικά, δηλαδή
από μία γενική εικόνα
του αντικειμένου και
των ιδιοτήτων του στα
επιμέρους
στοιχεία/λεπτομέρειες
που το απαρτίζουν

15. ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Η ακρίβεια και η
σαφήνεια στην
περιγραφή
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 15

16. Έχουμε και λέμε: μήκος 65 με 70 εκατοστά, με άνοιγμα φτερών που
φτάνει τα 1,70 μέτρα! Πρόκειται για το μεγαλύτερο και δυνατότερο
νυχτόβιο αρπακτικό πουλί. Τα ολοστρόγγυλα λαμπερά μάτια του είναι
πορτοκαλοκόκκινα. Με φτέρωμα κιτρινοκάστανο ή κιτρινόμαυρο,
στολισμένο με μεγάλες καφετιές κηλίδες και δύο μυτερές φούντες
σαν λοφία στο κεφάλι, είναι άκρως εντυπωσιακός. Βάζοντας δίπλα
του μια κοινή κουκουβάγια Αθηνά, καστανόλευκη, κοντόχοντρη και
μόλις 21 με 23 εκατοστά, δεν τίθεται, όπως καταλαβαίνετε, θέμα
σύγκρισης. Αν και στη φύση όλα τα πλάσματα είναι διαφορετικά και
ίσα μεταξύ τους, μ' έναν αξιοθαύμαστο και συχνά ακατανόητο για μας
τους ανθρώπους τρόπο.
περ. «Eρευνητές», εφημ. H KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2003
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 16
Γιατί χρειάζονται όλες αυτές
οι λεπτομέρειες στην
περιγραφή; Ποια αξία έχουν;

17. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 17
Το πουλί μπούφος
https://bit.ly/3egdiET

18. Η εργολαβική εταιρεία «Ακμή» πωλεί σήμερα, παραχωρεί, μεταβιβάζει και
παραδίδει κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή, σύμφωνα με τις διατάξεις
των νόμων τις σχετικές με την οριζόντια και κάθετη ιδιοκτησία, στον
αγοραστή Θεόδωρο Αλεξόπουλο, ένα διαιρεμένο και αυτοτελές διαμέρισμα
του πρώτου ορόφου, που καταλαμβάνει τη νοτιοανατολική γωνία της
οικοδομής, έχει εμβαδόν μεικτό, με τα κοινόχρηστα 80 τ.μ., αποτελείται από
τρία δωμάτια, χολ (προθάλαμο), κουζίνα, αποχωρητήριο, και εμφανίζεται με
τα στοιχεία ΑΒΓΔΕΖΗΘΑ στο σχεδιάγραμμα του πρώτου ορόφου, που είναι
προσαρτημένο στο παρόν συμβόλαιο.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 18
Ποιες συνέπειες θα είχε για τον αγοραστή η
παράλειψη έστω και μιας από τις λεπτομέρειες της
παρακάτω περιγραφής;

19. ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Η ακρίβεια και η σαφήνεια είναι
της περιγραφής.
Δεν εξαρτώνται οπωσδήποτε από το πλήθος των
λεπτομερειών που παρατίθενται.
Οι πάντως πρέπει να είναι ,
για να εξυπηρετούν τον επιδιωκόμενο σκοπό.
Η ακρίβεια και η σαφήνεια μιας περιγραφής,
προφορικής ή γραπτής, σ’ ένα κείμενο που
εξυπηρετεί έναν πρακτικό σκοπό μπορεί να έχει
για την ή τη
/ .
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 19
ακρίβεια
σαφήνεια

20. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 20
Διαβάστε προσεκτικά τις αγγελίες και
συζητήστε ποιες από αυτές θεωρείτε
ελλιπείς και πώς θα μπορούσαν να
συμπληρωθούν. Πώς π.χ. νομίζετε ότι
θα μπορούσε να συμπληρωθεί η
αγγελία: «Πωλείται ΦΙΑΤ κουπέ:.....»;
ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

21. ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 21
Nα γράψετε με τον διπλανό σας μια μικρή αγγελία για τις
εφημερίδες (πωλήσεις ακινήτων), στην οποία να φαίνεται
ότι πωλείται το διαμέρισμα που αναφέρεται στο
προηγούμενο πωλητήριο συμβόλαιο.
Ποια στοιχεία/λεπτομέρειες του πωλητηρίου συμβολαίου
θα παραλείπονταν και ποια άλλα θα χρειάζονταν να
προστεθούν συμπληρωματικά;
Αναρτήστε την αγγελία σας στον ψηφιακό πίνακα
https://el.padlet.com/tsofiou/Bookmarks

22. Ενεργητική
σύνταξη
Παθητική
σύνταξη
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 22
Ξαναδιάβασε τις αγγελίες στη σελίδα
145. Ποια σύνταξη κυρίως επιλέγεται;
Με ποιον τρόπο επηρεάζεται το ύφος
του κειμένου;

23. ΣΥΝΤΑΞΗ
Προβάλλεται το πρόσωπο ή το πράγμα
που ενεργεί (υποκείμενο του
μεταβατικού ρήματος)
Με την ενεργητική σύνταξη
το ύφος γίνεται πιο
κινητικό, ζωντανό, άμεσο
και παραστατικό.
Προβάλλεται η ρηματική πράξη, η
δράση που παθαίνει ή υφίσταται το
υποκείμενο του ρήματος από ένα
πρόσωπο ή πράγμα (ποιητικό αίτιο)
Το ύφος είναι πιο επίσημο, πιο
απρόσωπο και
προσδίδεται ποικιλία στην πλοκή
των νοημάτων.
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 23

24. ΠΥΡΓΙ: Το ζωγραφιστό χωριό
Εδώ τα χρώματα φιλάνε τα σπίτια. Φιλιά παράξενα σε
κύκλους, ρόμβους, σε καμπύλες. Φιλιά που
καθρεφτίζουν τον ήλιο καταμεσήμερο. Πυργί, το
ζωγραφισμένο χωριό, όπου άντρες, γυναίκες, ζώα,
πουλιά μοιάζουν με πινελιές από αόρατο χέρι. Σπίτια
διώροφα ή τριώροφα στεγασμένα με θόλους. Καμάρες
που σκιάζουν στενά δρομάκια. Σπίτια μεσαιωνικά με
τοξωτά ανοίγματα. Μπαλκόνια όπου ξεραίνονται
ντοματούλες κατακόκκινες, καστανόχρωμα κρεμμύδια.
Παράδεισος ευωδιάς και χρωμάτων. [...] Μια στενή
καμαρασκέπαστη στοά με φέρνει στην εκκλησιά των
Αγίων Αποστόλων. Η ροή απ’ το Βυζάντιο, γραφική ή
αλλόκοτη, έφτανε μέσα μου.
Από διαφημιστικό φυλλάδιο του ΕΟΤ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 24
Για ποιους λόγους
νομίζετε ότι έχουμε
μεταφορική χρήση της
γλώσσας και
«λογοτεχνικό» ύφος
στην παραπάνω
περιγραφή; Πιστεύετε
ότι θα μπορούσε να
ελκύσει τους τουρίστες
μια διαφορετική
περιγραφή του τόπου,
που θα χαρακτηριζόταν
από την κυριολεκτική
χρήση της γλώσσας και
την ακρίβειά της στην
απόδοση των
λεπτομερειών;

25. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Η επιλογή των
κατάλληλων λέξεων
/φράσεων
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 25

26. ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ. Μεγάλο διαμέρισμα 3 δωματίων, 4ος
όροφος, αποθήκη στο υπόγειο, τηλ. .....
ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ. Ολοφώτεινο ημιυπόγειο δυάρι με κήπο
εσωτερικό, ευκαιρία, τηλ. ...
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 26
Πόσο ακριβή είναι τα επίθετα
«μεγάλος» και «ολοφώτεινος» στις
παρακάτω αγγελίες; Για ποιο λόγο
νομίζετε ότι χρησιμοποιήθηκαν;

27. ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Όταν ο σκοπός της περιγραφής είναι πρακτικός τα επίθετα
χρησιμοποιούνται, για να αποδώσουν
• τη θέση του αντικειμένου στο χώρο – χρόνο και
• τις άλλες ιδιότητές του, χωρίς συνήθως να εκφράζουν τα
συναισθήματα και τις κρίσεις του προσώπου που κάνει την
περιγραφή.
Όταν ο σκοπός της περιγραφής το απαιτεί, τα επίθετα
χρησιμοποιούνται
• είτε για να υπερτονίσουν κάποιες ιδιότητες του αντικειμένου
• είτε για να καλύψουν και να υποβαθμίσουν κάποιες άλλες,
οπότε επιλέγονται έτσι, ώστε η περιγραφή να είναι σκόπιμα
ασαφής.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 27
Η ακρίβεια και η
σαφήνεια της
περιγραφής
εξυπηρετούνται
και από την
επιλογή των
κατάλληλων κάθε
φορά λέξεων /
φράσεων που
αποδίδουν με τη
μεγαλύτερη
πιστότητα τα
γνωρίσματα του
αντικειμένου.

28. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Κυριολεκτική (δηλωτική)
και μεταφορική
(συνυποδηλωτική) χρήση
της γλώσσας
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 28

29. Στην Αττική προβλέπεται για
σήμερα αίθριος και ζεστός καιρός.
Οι άνεμοι θα πνέουν μεταβλητοί
ασθενείς. Η θάλασσα στο
Σαρωνικό και Νότιο Ευβοϊκό θα
είναι σχεδόν ήρεμη. Η
θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή
άνοδο και θα κυμανθεί στην
Αθήνα από 34 ο ως 41 ο βαθμούς,
ενώ στα παράκτια η μέγιστη
θερμοκρασία θα είναι
χαμηλότερη.
Καμίνι η Αθήνα με 41ο
βαθμούς σήμερα και
αύριο. Ψηθήκαμε!
Έσφιξαν οι ζέστες και η
Ομόνοια έγινε πλαζ!
Μπορούσες να τηγανίσεις
αυγό σε πεζοδρόμιο, να
φτιάξεις κανονική
ψαρόσουπα στις
λιμνούλες των πάρκων και
ακόμα -χωρίς υπερβολές-
να αναπολήσεις το
χειμώνα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 29
Να συγκρίνετε τα δύο κείμενα και να
αιτιολογήσετε τη διαφορετική χρήση της
γλώσσας (κυριολεκτική – μεταφορική).
Αναγνωρίζετε το είδος του κάθε κειμένου;

30. Η επιλογή της γλώσσας
(κυριολεκτική ή μεταφορική)
που θα χρησιμοποιήσει
κάποιος σε μια περιγραφή,
καθορίζεται κάθε φορά από το
είδος του κειμένου και από
τον επιδιωκόμενο σκοπό.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 30

31. ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΚΑΙ Η ΟΠΤΙΚΗ
ΓΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 31

32. ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ. Διαμερίσματα 105-111-122
τ.μ. τριών όψεων, 3 μεγάλες βεράντες,
πατώματα με πλακάκια δρύινα, κουζίνες
πλήρεις, 2 τζάκια,αποθήκη, πάρκιγκ,
ακάλυπτος χώρος 1000 τ.μ., τηλ........
ΜΟΝΑΔΙΚΗ ευκαιρία να αγοράσετε ένα
κομμάτι χρυσής γης στη μαγευτική
Ανάβυσσο. Βίλες, θέα, θάλασσα, πράσινο,
φως, νερό, τηλέφωνο. Εξόφληση σε 35
μήνες· προλάβετε! τηλ...
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 32
Ποια από τις δύο αγγελίες
δεν καταγράφει απλώς τα
στοιχεία του
περιγραφόμενου
αντικειμένου, αλλά
συγχρόνως περιέχει και
μια γνώμη/εκτίμηση, ένα
επιδοκιμαστικό σχόλιο για
το αντικείμενο;
Ποιος είναι ο σκοπός του
σχολίου;
Ποια από τις δύο αγγελίες
μάς δίνει σαφέστερες
πληροφορίες;
Με ποια μέσα το
πετυχαίνει;

33. Κάθε περιγραφή γίνεται από μια
ορισμένη οπτική γωνία, δηλαδή
- επιλέγει κανείς τις κατάλληλες
λεπτομέρειες και
- περιγράφει το αντικείμενο
ανάλογα με τη συναισθηματική
φόρτιση που έχει απέναντί του,
τον τρόπο που σκέφτεται και το
αποτέλεσμα που επιδιώκει.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 33
Κάθε περιγραφή περιέχει ένα έμμεσο σχόλιο.

34. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 34