1. 1
‫الفرائض‬
‫تأليف‬
‫صابر‬‫عبدالقادر‬ ‫بن‬‫الجالوي‬

2. 2
‫بسم‬‫هللا‬‫الرحمن‬‫الرحيم‬
‫الحمد‬‫هلل‬‫رب‬‫العالمين‬‫والصالة‬‫والسالم‬‫على‬‫أشرف‬‫األنبياء‬‫والمرسلين‬،
‫نبينا‬‫محمد‬‫األمين‬‫وعلى‬‫آله‬‫وصحبه‬‫أجمعين‬،‫أمابعد‬:
มวลการสรรเสริญเป็นสิทธิ์ของอัลลอฮ ซุบฮานาฮูวาตาอาลา เอกสาร
ประกอบการเรียนการสอนเล่มนี้ เขียนขึ้นมาเป็นบทสรุปแบบง่าย ๆ เพื่อให้ผู้ที่สนใจ
ได้ทาความเข้าใจ และนาไปต่อยอดศึกษาเพิ่มเติม จึงอาจไม่ได้กล่าวถึงรายละเอียด
ปลีกย่อยต่าง ๆ
เนื้อหาทั้งหมดจะกล่าวถึงความรู้พื้นฐานของวิชาฟารออิฎ แบ่งมรดกอิสลาม
และสูตรการจาแบบง่ายให้เราเข้าใจและจดจาได้ง่ายขึ้น อินชาอัลลอฮ
ผู้เขียน ขอขอบคุณทุกท่านที่มีส่วนร่วมในการจัดทา และขอขอบคุณเป็นพิเศษ
ต่อผู้เป็นทั้งเพื่อนและครูที่ถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจในวิชานี้ อ.อิลยาส วารีย์
ขออัลลอฮทรงตอบแทนความดีทุกคน
ซอบิร บิน อับดุลกอเดร์ อูมา
ผู้เขียน

3. 3
16 รอบีอุลเอาวัล 1433 / 8 ก.พ.2012
สารบัญ หน้า
บทที่ 1 บทนาเกี่ยวกับวิชามรดกอิสลาม 3
บทที่ 2 ประเภทของเครือญาติ 7
บทที่ 3 ฟัรฎู 01
บทที่ 4 อาซอบะห์ 01
บทที่ 5 การกันสิทธิ์ 01
บทที่ 6 การคานวนทั้ง 4 17
บทที่ 7 การตัซฮีฮทั้ง 4 19
บทที่ 8 รูปแบบปัญหามรดกอิสลาม 20
บทที่ 9 วิธีการแบ่งมรดกอิสลาม 25
บทที่ 10 ปัญหามูชัรรอกะห์ 27
อ้างอิง 29

4. 4
*******************
บทที่ 1
บทนาเกี่ยวกับวิชามรดกอิสลาม
ความหมายของวิชามรดกอิสลาม (‫تعريف‬‫علم‬‫الفرائض‬)
วิชามรดกอิสลาม คือ ศาสตร์แขนงหนึ่งที่ศึกษาเกี่ยวกับผู้ที่มีสิทธิในมรดกว่ามีใครบ้าง และ
สัดส่วนเท่าไรที่เขาจะได้รับ . ( [1]
)
หลักฐานการแบ่งมรดกตามกฎหมายอิสลาม
1. อัลกุรอ่าน
)‫ٌٌصٍكى‬‫هللا‬ً‫ف‬‫أًالدكى‬…‫ًين‬‫ٌعص‬‫هللا‬‫ًزسٌنو‬‫ًٌتعد‬‫حدًده‬‫ٌدخهو‬‫نازا‬‫خاندا‬‫فٍيا‬
‫ًنو‬‫عراب‬‫ييٍن‬()]2[
(
)‫ٌستفتٌنك‬‫قم‬‫هللا‬‫ٌفتٍكى‬ً‫ف‬‫انكالنو‬…‫ًهللا‬‫بكم‬‫شًء‬‫عهٍى‬()]3[
(
2. อัลฮาดีษ ( [4]
) (( ‫انحقٌا‬‫انفسائض‬‫بأىهيا‬‫فًا‬ً‫بق‬‫فأًنى‬‫زجم‬‫ذكس‬ ))
3. อัลอิจมาอฺ อุลามาอฺได้เห็นพ้องต้องกันในการรับมรดกของย่าด้วยอิจติฮาดของท่านอุมัร . ( [5]
)
องค์ประกอบของการแบ่งมรดก ) ‫اإلرث‬ ‫أركان‬ (
1. เจ้ามรดก
2. ผู้มีสิทธิรับมรดก
3. มรดก

5. 5
เงื่อนไขของการรับมรดก ) ‫اإلرث‬ ‫شروط‬ (
1. มั่นใจว่าเจ้ามรดกได้เสียชีวิต
2. มั่นใจว่าทายาทมีชีวิตหลังจากเจ้ามรดกเสียชีวิต
3. มีความรู้เรื่องการแบ่งมรดก
สาเหตุที่ทาให้มีสิทธิในการสืบมรดก ) ‫اإلرث‬ ‫أسثاب‬ (
1. การสมรส หมายถึง การสมรสที่ถูกต้องตามนิติบัญญัติอิสลาม มิใช่ การสมรสตามกฎหมาย
2. สายเลือด หมายถึง ทายาทที่มีสิทธิรับมรดกในอิสลาม
3. นายทาส หมายถึง ผู้ที่มีทาสอยู่ในครอบครองแล้วได้ปลดปล่อยทาสให้เป็นอิสระ เมื่อ
ทาสที่เขาปล่อยไปถึงแก่ความตายและไม่มีผู้ใดรับมรดก ผู้ที่ปลดปล่อยเขาก็จะได้มีสิทธิ์รับ
มรดกของเขาได้
สาเหตุที่ถูกตัดสิทธิจากกองมรดก ) ‫اإلرث‬ ‫مواوع‬ (
1. การฆ่าเจ้ามรดก ( ‫نٍس‬‫نهقاتم‬‫شًء‬ )
4563 รายงานโดย....อาบูดาวูด เชคอัลบานีย์กล่าวว่า ฮาซัน
2. การนับถือศาสนาต่างกัน ( ‫ال‬‫ٌسث‬‫انًسهى‬‫انكافس‬‫ًال‬‫انكافس‬‫انًسهى‬ )
2908 รายงานโดย....อาบูดาวูด เชคอัลบานีย์กล่าวว่า ซอฮีฮ
3. การเป็นทาส เพราะทาสไม่มีสิทธิในการเป็นเจ้าของ

6. 6
สิทธิที่เกี่ยวข้องกับกองมรดก ) ‫تالتركة‬ ‫المتعلقة‬ ‫الحقوق‬ (
1. ค่าใช้จ่ายในการจัดการศพของผู้ตาย
2. ใช้หนี้สินของผู้ตาย
3. ปฏิบัติตามพินัยกรรม ( ‫انٌصٍة‬ ) ที่ผู้ตายสั่งไว้
4. เอาทรัพย์สินที่เหลือมาแบ่งตามสัดส่วนที่ผู้มีสิทธิได้รับ.
ตัวอย่าง
ผู้ตายมีมรดกทั้งหมดเป็นเงิน 100,000 บาท
-จ่ายค่าจัดการศพ 10,000 บาท เหลือ 90,000 บาท
-ใช้หนี้ให้ผู้ตาย 10,000 บาท เหลือ 80,000 บาท
-ให้ตามวาซียัต ไม่เกิน 1/3 ของที่เหลือจากสองลาดับข้างต้น
เช่น 10,000 บาท เหลือ 70,000 บาท
-เงินที่เหลืออีก 70,000 บาทนี้ จะต้องแบ่งตามวิชามรดกอิสลามต่อไป.......
**************************

7. 7
บทที่ 2
ประเภทของเครือญาติ
เครือญาติทั้งหมด เราอาจแบ่งได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ :
1 ) มีสิทธิรับมรดก
2 ) ไม่มีสิทธิรับมรดก ( [6]
)
ดังรูป ผู้ชาย 15 คน
มีสิทธิรับมรดก
ผู้หญิง 10 คน
เครือญาติ
ไม่มีสิทธิรับมรดก เราเรียกว่า ซาวิลอัรฮาม ( ‫ذًي‬‫األزحاو‬ )
- ผู้ชายที่มีสิทธิรับมรดกมีทั้งหมด 15 คน ดังนี้ :
ปู่
บิดา - อาหรือลุง - อาหรือลุงร่วมบิดา
ลูกชาย ลูกชาย
สามี - นายทาส ผู้ตาย - พี่น้องชาย - พี่น้องชายร่วมบิดา - พี่น้องชายร่วมมารดา
ลูกชาย ลูกชาย ลูกชาย

8. 8
หลานชาย ( ลูกชายจากลูกชาย )
- ผู้หญิงที่มีสิทธิรับมรดกมีทั้งหมด 10 คน ดังนี้ :
ย่า ยาย
มารดา
ภรรยา - นายทาส ผู้ตาย พี่น้องหญิง - พี่น้องหญิงร่วมบิดา - พี่น้องหญิงร่วมมารดา
ลูกสาว
หลานสาว ( ลูกสาวจากลูกชาย )
ศัพท์สาคัญ 3 คา
1. อัลฟัรอฺ) ‫انفسع‬ ) คือ ทายาทผู้ตาย เช่น ลูก หลาน เหลน
2. อัลอัซลฺ ( ‫األصم‬ ) คือ บรรพบุรุษผู้ตาย เช่น บิดา มารดา ปู่ ย่า ทวด
3. อัลฮาวาชีย์ ( ً‫انحٌاش‬ ) คือ ทุกคนที่ไม่ใช่ อัลฟัรอฺ และ อัลอัซลฺ
กฎสาคัญ 2 ข้อ
1.อัลฟัรอฺและอัลอัซลฺที่เป็นชาย ) ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ ( จะกันสิทธิอัลหะวาชีย์ทั้งหมด
ยกเว้นสามีภรรยา.

9. 9
2.อัลฟัรอฺที่เป็นหญิง) ลูกสาว หลานสาว( จะกันสิทธิพี่น้องชายหญิงร่วมมารดาเท่านั้น.
ตัวอย่าง
1. หากผู้ตายทิ้งบิดา และพี่ชาย พี่ชายจะไม่ได้มรดกเลย เพราะบิดากันไว้
หากผู้ตายทิ้งลูกชาย และน้องสาว น้องสาวจะไม่ได้มรดกเลย เพราะลูกชายกันไว้
2. หากผู้ตายทิ้งลูกสาว และน้องชายร่วมมารดา น้องสาวร่วมมารดาจะไม่ได้มรดก
เลย เพราะมีลูกสาวกันไว้.
หากผู้ตายทิ้งมารดา และพี่ชาย พี่ชายยังได้มรดก เพราะมารดากันพี่ชายไม่ได้.
หากผู้ตายทิ้งลูกสาว และน้องชายร่วมบิดา น้องชายร่วมบิดายังได้มรดก เพราะลูกสาวกันไม่ได้
สังเกต
เครือญาติทั้งหมดกลับไปหาผู้ตาย เช่น บิดา หมายถึง บิดาผู้ตาย , มารดา หมายถึง มารดาผู้ตาย .
เราอาจแบ่งเครือญาติตามสิทธิในการกัน ได้ดังนี้
1. กันคนอื่นได้แต่คนอื่นกันเขาไม่ได้ ( แข็งแรง ) คือ บิดา มารดา ลูกชาย ลูกสาว
2. กันคนอื่นไม่ได้แต่คนอื่นกันเขาได้ ( อ่อนแอ ) คือ พี่น้องร่วมมารดา
3. กันคนอื่นไม่ได้และคนอื่นกันเขาไม่ได้ ( ปานกลาง ) คือ สามี ภรรยา
4. กันคนอื่นได้และคนอื่นกันเขาได้ ( ทั่วไป ) คือ ทุกคนที่เหลือ ( [7]
)
นั่นก็หมายความว่า บิดา มารดา ลูกชาย ลูกสาว สามี และภรรยา จะต้องได้รับมรดกทุกครั้ง
.

10. 10
************************
บทที่ 3
ฟัรฎู
เราอาจแบ่งเครือญาติได้อีกรูปแบบ ดังนี้
1. ชาวฟัรฎู ส่วนมากเป็นผู้หญิง ยกเว้นนายทาสหญิงที่รับอาซอบะห์ 9+2=11
2. ชาวอาซอบะห์ ส่วนมากเป็นผู้ชาย ยกเว้นสามีและพี่น้องชายร่วมมารดาที่รับฟัรฎู
13+1=14
3. ซาวิลอัรฮาม ผู้หญิงและผู้ชาย
1. ชาวฟัรฎู หมายถึง บุคคลที่ได้รับสิทธิฟัรฎู ที่ได้ระบุไว้ในคัมภีร์อัลกุรอ่าน นั่น
คือ 1/2 1/4 1/8 2/3 1/3 และ 1/6 . ( [8]
)

11. 11
สถานะทั้ง 40
3322 / 3642 / 573 = 40
กลุ่มที่ 1 3322
บุคคล สิทธิ์ที่ได้รับ เงื่อนไข
บิดา ‫ع‬ ไม่มีลูกหลาน ‫الفرع‬ ‫عدم‬
1/6 มีลูกชาย
1/6 + ‫ع‬ มีลูกสาว
มารดา 1/3 ไม่มีลูกหลานและไม่มีพี่น้อง 2 คนขึ้นไป
1/6 มีลูกหลานหรือพี่น้อง 2 คนขึ้นไป
1/3 ‫ب‬ เฉพาะปัญหาที่มี พ่อ แม่ สามี หรือ พ่อ แม่ ภรรยาเท่านั้น
สามี 1/2 ไม่มีลูกหลาน
1/4 มีลูกหลาน
ภรรยา 1/4 ไม่มีลูกหลาน
1/8 มีลูกหลาน

12. 12
กลุ่มที่ 2 3642
บุคคล สิทธิ์ที่ได้รับ เงื่อนไข
ลูกสาว 1/2 คนเดียว
2/3 2 คนขึ้นไป
‫ع‬ อยู่ร่วมกับมูฮัซซิบ คือ ลูกชาย
หลานสาว 1-3 เหมือนลูกสาว
1/6 มีลูกสาว 1 คน
- มีลูกสาว 2 คนขึ้นไป
- มีลูกชาย
ปู่ 1-3 เหมือนพ่อ
- มีพ่อ
ย่า,ยาย 1/6 ทุกกรณี
- มีแม่ แม่กันย่าและยาย พ่อกันย่าเท่านั้น

13. 13
กลุ่มที่ 3 573
บุคคล สิทธิ์ที่ได้รับ เงื่อนไข
พี่น้องสาว 1/2 มีคนเดียว
2/3 มีหลายคน
‫ع‬ มีมูอัซซิบ คือ พี่น้องชาย
‫ع‬ มีมูอัซซิบ คือ ลูกสาว หรือ หลานสาว
- มีฟัรอฺหรืออัซลฺชาย ( ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ )
พี่น้องสาวร่วมบิดา 1-5 เหมือนพี่น้องสาว
1/6 เมื่อมีพี่น้องสาว 1 คน
- เมื่อมีพี่น้องสาว 2 คนขึ้นไป หรือเมื่อมีพี่น้องชาย
พี่น้องชายหญิงร่วมมารดา 1/3 มี 2 คนขึ้นไป
1/6 มีคนเดียว
- เมื่อมีฟัรอูหรืออัซลูชาย ( ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ )
หรือฟัรอูหญิง ( ลูกสาว หลานสาว )
หมายเหตุ :
1/ ‫,ع‬ ‫ب‬ หมายถึง ได้รับอาซอบะห์ ( ส่วนที่เหลือจากชาวฟัรฎู )
2/ - หมายถึง ไม่ได้รับมรดกเลย .
3/ หากเราสังเกต เราจะทราบว่า สถานะทั้ง 40 นั้น รวบรวมบทฟัรฎู อาซอบะห์ และ
ฮาญับ ( การกันสิทธิ์ ) ไว้ในเรื่องเดียวกัน ดังนั้น หากใครจา และเข้าใจสถานะทั้ง 40 นี้อย่าง
ครบถ้วน เขาก็จะเข้าใจพื้นฐานวิชามรดกอิสลาม ได้เกือบทั้งหมดทีเดียว.
3+3+2+2+ 3+6+4+2 5+7+3 = 40

14. 14
***********************
บทที่ 4
อาซอบะห์
2. ชาวอาซอบะห์ หมายถึง บุคคลที่มีสิทธิรับมรดกทั้งหมดหากเหลือตัวคนเดียว และเป็น
บุคคลที่จะได้รับส่วนที่เหลือจากชาวฟัรฎูหากเขาอยู่ร่วมกับชาวฟัรฎู . ( [9]
)
ประเภทของอาซอบะห์
1. บินนัฟซ ( โดยตนเอง ) คือ ผู้ชายทุกคน ยกเว้นสามีและพี่น้องชายร่วมมารดา ะ
ผู้หญิงคือ นายทาสหญิง รวมทั้งสิ้น 14 คน
2. บิลฆอยร ( โดยผู้อื่น ) คือ ลูกสาว หลานสาว พี่น้องสาว และพี่น้องสาวร่วมบิดา เมื่อ
เมื่ออยู่ร่วมกับผู้ชายระดับเดียวกัน รวมทั้งสิ้น 4 คน
3. มาอัลฆอยร ( ร่วมกับผู้อื่น)คือ พี่น้องสาว และพี่น้องสาวร่วมบิดา เมื่ออยู่ร่วมกับลูกสาว
หรือหลานสาว. รวมทั้งสิ้น 2 คน
หมายเหตุ : อาซอบะห์นั้น สาหรับผู้ที่ใกล้ชิดผู้ตายมากที่สุดเท่านั้น ‫ذكس‬ ‫زجم‬ ‫فأًنى‬ ً‫بق‬ ‫فًا‬
แล้วเราจะรู้ได้อย่างไร ว่าใครใกล้ชิดผู้ตายมากที่สุด ?

15. 15
กฎ 2 ข้อเรื่องอาซอบะห์
1/ สายสัมพันธ์ความใกล้ชิด
ลูก พ่อ พี่น้องชาย อาน้าชาย นายทาส
ตัวอย่าง ผู้ตายทิ้งลูกชาย และอา : มรดกทั้งหมดได้กับลูกชาย เพราะลูกใกล้กว่าอา
ผู้ตายทิ้งพี่ชาย และอา : มรดกทั้งหมดได้กับพี่ชาย เพราะพี่ชายใกล้กว่าอา
ผู้ตายทิ้งอา และนายทาส : มรดกทั้งหมดได้กับอา เพราะอาใกล้กว่านายทาส
แล้วถ้าหากผู้ตายทิ้งลูกของพี่ชาย และน้องชายร่วมบิดา ใครได้รับอาซอบะห์ ?
2/ สายสัมพันธ์ความใกล้ชิด ระดับ ความเข้ม
ตัวอย่าง หากสายสัมพันธ์ต่างกัน สังเกตสายสัมพันธ์ใกล้กว่า
เช่น บิดา หลานชาย , มรดกที่เหลือได้กับหลานชาย
หากสายสัมพันธ์เท่ากัน สังเกตระดับ
เช่น ลูกของพี่ชาย น้องชายร่วมบิดา , มรดกทั้งหมดได้กับน้องชายร่วมบิดา
หากสายสัมพันธ์และระดับเท่ากัน สังเกตความเข้ม
เช่น น้องชาย พี่ชายร่วมบิดา , มรดกทั้งหมดได้กับน้องชาย.

16. 16
***********************
บทที่ 5
การกันสิทธิ์ ) ‫الحجة‬ )
การกันสิทธิ์ หมายถึง การกันสิทธิ์บุคคลหนึ่งจากกองมรดก ไม่ว่าจะเป็นการกัน
ทั้งหมด หรือเป็นการกันเพียงบางส่วน สาเหตุเพราะมีคนหนึ่งกันไว้ หากกันทั้งหมด เรียกว่า
ฮาญับฮิรมาน หากกันเพียงบางส่วน เรียกว่า ฮาญับนุกซอน . ( [10]
)
ประเภทของการกันสิทธิ์
1/ ฮาญับเอาซอฟ ( ถูกกันเพราะลักษณะ ) คือ ฆ่าเจ้ามรดก ,เป็นทาส,และศาสนาต่างกัน
2/ ฮาญับอัชคอซ ( ถูกกันเพราะบุคคล ) คือ
2.1 นุกซอน ( บางส่วน )
2.2 ฮิรมาน ( ทั้งหมด )
ความแตกต่างระหว่างฮาญับเอาซอฟและฮาญับอัชคอซ
ฮาญับเอาซอฟ เช่น ผู้ตายทิ้งลูกที่ตกศาสนา และมารดา , มารดาจะได้1/3
ฮาญับอัชคอซ เช่น ผู้ตายทิ้งลูกชาย และมารดา , มารดาจะได้1/6
ตัวอย่างฮาญับนุกซอน และฮาญับฮิรมาน
ฮาญับนุกซอน เช่น มารดาได้รับ 1/3 แต่หากมีลูกชาย มารดาได้1/6 เท่านั้น คือได้น้อยลง
ฮาญับฮิรมาน เช่น ลูกชายสามารถกันหลานสาวได้ หลานสาวจะไม่ได้อะไรเลย.

17. 17
***********************
บทที่ 6
การคานวณทั้ง 4
1/ ส่วนที่เหมือนกัน ) ‫(تماثل‬
ตัวอย่าง
2
1/2 สามี 1
1/2 พี่
น้องสาว
1
1/2 , 1/2 เหมือนกัน เอา 2 มาวางได้เลย.
2/ ส่วนร่วมกัน ) ‫(تداخل‬
ตัวอย่าง
6
1/3 มารดา 2
1/6 พี่สาวร่วม
มารดา
1
‫ع‬น้าชาย 3
1/3 , 1/6 เลข3 เข้าในเลข 6 นา 6 มาวางได้เลย.

18. 18
3/ ส่วนควบกัน ( ‫(توافك‬
ตัวอย่าง
12
1/4 ภรรยา 3
1/6 พี่ชายร่วม
มารดา
2
‫ع‬อาชาย 7
1/4 ,1/6 หาครน.ได้12 นา 12 มาวางไว้.
4/ ส่วนต่างกัน ( ‫(تثايه‬
ตัวอย่าง
12
1/3 มารดา 4
1/4 ภรรยา 3
‫ع‬อาชาย 5
1/3,1/4 หาครน.ได้12 นา 12 มาวางไว้.

19. 19
***********************
บทที่ 7
การตัซฮีฮ หมายถึง การหาค่าลงตัวที่น้อยที่สุดให้ผู้มีสิทธิ์แต่ละคน โดยไม่ต้องหาร. ( [11]
)
1/ ส่วนที่เหมือนกัน ) ‫(تماثل‬
3/3 9
2/3 ลูกสาว 3 คน 2 6
‫ع‬ พี่ชาย 3 คน 1 3
2/ ส่วนร่วมกัน) ‫تداخل‬ )
3/9 27
2/3 ลูกสาว 9 คน 2 18
‫ع‬ พี่ชาย 3 คน 1 9
3/ ส่วนควบกัน) ‫توافك‬ )
3/12 36
2/3 ลูกสาว 8 คน 2 24
‫ع‬ พี่ชาย 6 คน 1 12
4/ ส่วนต่างกัน ) ‫تثايه‬ )
3/12 36
2/3 ลูกสาว 8 คน 2 24

20. 20
‫ع‬ พี่ชาย 3 คน 1 12
บทที่ 8
รูปแบบปัญหามรดกอิสลาม
ปัญหามรดกอิสลาม แบ่งเป็น 3 รูปแบบ :
1 ( ปัญหาอาดิละห์
4
1/4 สามี 1
‫ع‬ ลูกชาย 3
2 ( ปัญหาซาอิดะห์ ( อัลอาวล์ )
3 ( ปัญหานากิเซาะห์ ( อัรร็อด (
การเพิ่มส่วน อัลอาวล์ ) ‫(العول‬
อัลอาวล์ คือ การเพิ่มส่วนแบ่งของกองมรดก และลดส่วนแบ่งของทายาททุกคน. ( [12]
)
ตัวอย่าง
6 7
1/2 สามี 3 3
1/2 พี่สาวร่วมบิดามารดา 3 3

21. 21
1/6 ยาย 1 1
ส่วนเหลือ อัรร็อด ( ‫الرد‬ )
อัรร็อด คือ การลดส่วนแบ่งของกองมรดก และเพิ่มส่วนแบ่งของทายาทให้มากขึ้น.( [13]
)
ซึ่งมีเงื่อนไขดังนี้
1. ต้องมีส่วนเหลือจากฟัรฎู
2. ไม่มีผู้รับอาซอบะห์
3. สามี ภรรยาจะไม่ได้มากกว่าสิทธิของพวกเขา
หลักฐาน
อัลลอฮทรงตรัสว่า ( ‫ًأًنٌاألزحاو‬‫بعضكى‬‫أًنى‬‫ببعض‬ً‫ف‬‫كتاب‬‫هللا‬ ) ‫األنفال‬:57
ความว่า " และญาติทางสายโลหิตบางคนมีสิทธิมากกว่าอีกบางคนในคัมภีร์ของอัลลอฮ ."

22. 22
อัรร็อด
1/ ไม่มีสามีหรือภรรยา
ทายาทคนเดียว
1
ลูกสาว 1
ทายาทหลายคนและชนิดเดียวกัน
3
ลูกสาว 3 คน 3
ทายาทหลายคนแต่ต่างชนิดกัน
6 5/3 15
1/6 ยาย 3 คน 1 1 3
2/3 ลูกสาว 3 คน 4 4 12

23. 23
2/ มีสามีหรือภรรยา
ทายาทคนเดียว
4
1/4 ภรรยา 1
มารดา 3
ทายาทหลายคนและชนิดเดียวกัน
4
1/4 สามี 1
ลูกสาว 3 คน 3

24. 24
ทายาทหลายคนแต่ต่างชนิดกัน
24 19
1/8 ภรรยา 3 3
1/2 ลูกสาว 12 12
1/6 หลานสาว 4 4
***ซึ่งเป็นวิธีที่ผิด เพราะ ภรรยาได้มากกว่า 1/8 กล่าวคือ 1/8 ของ19 ต้องน้อยกว่า 3 ไม่ใช่ 3
ต้องใช้วิธีที่ สอง
8x4 6 4x7 32
1/8 ภรรยา 1 4
7
1/2 ลูกสาว 3 3 21
1/6 หลานสาว 1 1 7
จะสังเกตเห็นว่า ภรรยาจะได้ 1/8 ของ 32 พอดี นั่นคือ 4 .
*****************

25. 25
บทที่ 9
วิธีแบ่งมรดก
ตัวอย่าง ผู้ตายทิ้งมารดา ลูกสาว และน้าชาย
6
1/6 มารดา 1
1/2 ลูกสาว 3
‫ع‬น้าชาย 2
- หากมีมรดกอยู่ที่เหลืออยู่ทั้งหมด 6 แสนบาท มารดาจะได้1 แสนบาท ลูกสาวจะได้ 3 แสน
บาท และน้าชายจะได้2 แสนบาท
-แต่หากมรดกมีอยู่ 2 ล้าน 4 แสนบาทล่ะ จะทาอย่างไร ?
วิธีทา เอาส่วนที่ได้คูณกับมรดก แล้วหารกับจานวนทั้งหมด
มารดา 1/6 x 24 = 4 แสนบาท
ลูกสาว 3/6 x 24 = 12 แสนบาท
น้าชาย 2/6 x 24 = 8 แสนบาท

26. 26
หรืออีกวิธี คือ เอาส่วนทั้งหมดหารมรดก แล้วค่อยเอาผลที่ได้มาคูณกับส่วนที่ได้ของ แต่ละคน
วิธีทา
24 ÷ 6 = 4
มารดา 4x1 = 4 แสนบาท
ลูกสาว 3x4 = 12 แสนบาท
น้าชาย 2x4 = 8 แสนบาท
หมายเหตุ วิธีแรกจะดีกว่าวิธีที่สอง เพราะวิธีที่สองอาจเอาส่วนทั้งหมดมาหารมรดกไม่ลงตัว
จะทาให้ตัวเลขคลาดเคลื่อนได้.

27. 27
************************
บทที่ 10
ปัญหามูชัรรอกะห์
ปัญหามูชัรรอกะห์ หมายถึง ปัญหาที่ชาวอาซอบะห์ไม่ได้รับมรดก เพราะชาวฟัรฎูรับ ไปหมดแล้ว . ( [14]
)
ปัญหานี้ จาเป็นต้องมีบุคคลดังต่อไปนี้
1. สามี
2. ย่า ยาย หรือ มารดาที่ได้รับ 1/6
3. พี่น้องชายร่วมบิดามารดาหรือร่วมบิดา
4. พี่น้องชายหญิงร่วมมารดา 2 คนขึ้นไป
รูปแบบปัญหา
ทรรศนะฮานาฟียะห์ และ ฮานาบีละห์
6
1/2 สามี 3
1/6 มารดา 1
1/3 พี่น้องชายหญิงร่วมมารดา 2 คนขึ้นไป 2

28. 28
‫ع‬พี่น้องชายร่วมบิดามารดาหรือร่วมบิดา -
ทรรศนะของมาลีกียะห์ และ ชาฟีอียะห์
6/3 18
1/2 สามี 3 9
1/6 มารดา 1 3
1/3 พี่น้องชายหญิงร่วมมารดา 2 คนขึ้นไป
ร่วมกับพี่น้องชายร่วมบิดามารดาหรือร่วมบิดา
2
4
2
หมายเหตุ ปัญหานี้เกิดขึ้นเพราะ พี่น้องชาย ( ร่วมบิดามารดา )ไม่ได้สิ่งใดเลยจากกอง
มรดก ( เขาเป็นชาวอาซอบะห์) เพราะไม่มีส่วนเหลือ ทั้ง ๆ ที่เขามีความใกล้ชิดกับผู้ตายมากกว่า
พี่น้องชายหญิงร่วมมารดาเสียอีก แต่พี่น้องชายหญิงร่วมมารดากลับได้มรดก , ท่านคอลีฟะห์
อุมัร บุตรคอตตอบ จึงวินิจฉัยแบ่งให้ ‫ًهللا‬‫أعه‬‫بانصٌاب‬ ‫ى‬
‫انحًد‬‫هلل‬‫تتى‬ ‫بنعًتو‬ ‫انري‬‫انصانح‬‫ات‬،
‫ًصهى‬‫هللا‬‫عهى‬‫نبٍنا‬‫يحًد‬‫أجًعٍن‬ ‫ًأصحابو‬ ‫آنو‬ ‫ًعهى‬،
‫ًانحًد‬‫هلل‬‫زب‬‫انعانًٍن‬.

29. 29
*******************
อ้างอิง
( [1]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 13
( [2]
) ซูเราะห์ อันนิซาอฺ 11-14
( [3]
) ซูเราะห์ อันนิซาอฺ 176
( [4]
) ซอฮีฮ อัลบุคอรี 6/2476
( [5]
) ฮาชียะห์ อิบนุ อาบีดีน 6/758
( [6]
) ในทรรศนะของมาลีกียะห์ และชาฟีอียะห์
( [7]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฏียะห์ หน้า 130
( [8]
) อัลมูฮัซซับโดยอัชชีรอซี 2/25
( [9]
) อัลวาซีต โดยฆอซาลี 4/346
( [10]
) อัตตะรีฟาต โดย อัลญัรญานีย์ หน้า 111
( [11]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฏียะห์ หน้า 162
( [12]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 165
( [13]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 250
( [14]
) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 131

30. 30
*******************
แบบฝึกหัด วิชา อัลฟารออิฎ แบ่งมรดกอิสลามแบบง่ายๆ
Part I จงตอบว่าแต่ละคนมีสิทธิ์ได้เท่าไร เช่น แม่ได้1/3 พ่อได้อาซอบะห์
คาถาม.......มีคนหนึ่งตาย และได้ทิ้ง...
1. พ่อ แม่ สามี ลูกชาย ?
‎2. พ่อ แม่ ภรรยา ลูกชาย ?
3. พ่อ แม่ ปู่ พี่น้องชายร่วมบิดามารดา ?
‎4. สามี ลูกสาว ลูกชาย ?
‎5. ภรรยา ปู่ แม่ หลานสาวสองคน ?
‎6. สามี ลูกสาวสามคน พี่ชายร่วมบิดามารดา แม่ ?
7. พ่อ แม่ ปู่ ย่า ยาย ลูกสาว ลูกชาย สามี ?
‎8. ภรรยา ปู่ ลูกสาว หลานสาว หลานชาย น้องชายร่วมบิดามารดา?
‎9. ภรรยาสองคน ปู่ ยาย หลานสาวสามคน?
‎10. พ่อ แม่ พี่ชายร่วมบิดามารดา น้องชายร่วมบิดามารดา สามี ลูกชาย ลูกสาว ลุง ป้า น้า อา ย่า
ยาย หลานสาว ?
‎11. สามี ภรรยา ลูกชาย ลูกสาว ?
‎12. สามี ลูกสาวสามคน หลานสาวสองคน แม่ ปู่ ?
13. ภรรยา แม่ หลานสาวสองคน น้องชายร่วมบิดามารดา ปู่ ย่า?

31. 31
14. ลูกชาย หลานสาวสามคน ยาย ปู่ ภรรยา?
15. พี่น้องชายร่วมมารดา ลูกสาว หลานสาว สามี แม่ ?
‎16. พี่น้องชายร่วมบิดา หลานสาว ภรรยา ยาย ?
17. แม่ สามี ลูกสามี ลูกสาว ลุง ยาย?
‎18. หลานสาว ยาย ภรรยา พี่น้องร่วมมารดา พี่น้องชายร่วมบิดา ?
19. พ่อ ลูกชาย ปู่ แม่ ภรรยา ลูกสาว หลานสาวสองคน?
‎20. สามี นายทาส แม่ หลานสาวสามคน ยาย?
21. สามี ปู่ แม่ ลูกสาว?
‎22. ลูกสาว หลานสาว ยาย ?
‎23. พ่อ แม่ ปู่ ลูกชาย?
‎24. พ่อ แม่ ตา ยาย ภรรยา ลูกชาย?
‎25. สามี น้องชายร่วมบิดา ย่า ?
Part II
26. ภรรยาสองคน พี่สาวร่วมมารดา หลานสาว?
‎27. ภรรยา ลูกสาวสามคน หลานสาว แม่ ?
‎28. พ่อ ปู่ แม่ ยาย ภรรยา ลูกสาวสองคน?
‎29. พ่อ แม่ ภรรยา ?
30. พ่อ แม่ สามี ?

32. 32
31. สามี ลูกสาว หลานสาวสามคน ปู่ ยาย?
‎32. ภรรยา ลูกสาว หลานสาวสองคน พ่อ ย่า?
‎33. ลูกชาย พ่อ แม่ ภรรยา ปู่ หลานสาว?
‎34. ลูกสาวสี่คน หลานสาว สามี พ่อ แม่?
‎35. แม่ พี่ชายร่วมมารดา ลูกสาว หลานสาว หลานชาย?
‎36. ยาย พ่อ แม่ พี่ชายสี่คน ?
‎37. ลูกสาว หลานสาว ภรรยา ลูกชาย?
38. ปู่ น้องชายร่วมบิดาสองคน ลุกสาว แม่ ?
‎39. น้องชายสองคน ลูกสาว หลานสาว แม่ ภรรยา?
40. ลูกสามี ลูกสาว หลานสาว พ่อ แม่ ยาย ย่า ?
41. ภรรยา ลูกสาว หลานสาว 2 คน ปู่ ย่า ?
‎42. พ่อ ลูกสาว ลูกชาย สามี พี่ชาย ?
‎43. สามี แม่ ลูกสาวสองคน หลานสาวสองคน พี่สาว?
44. ภรรยา ยาย ลูกสาวสามคน ลูกชาย พี่สาวร่วมมารดา?
45. ภรรยา น้องสาว พี่สาวร่วมบิดาสองคน พี่ชายร่วมมารดาสองคน?
‎46. สามี แม่ หลานสาว พี่ชายร่วมมารดา?
‎47. ภรรยา พี่สาว น้องชายสองคน แม่ ย่า ยาย?
‎48. สามี ลูกชาย พี่สาวร่วมบิดา พี่สาวร่วมมารดา ยาย?
‎49. ภรรยา แม่ พี่ชาย พี่สาวร่วมบิดา ย่า?

33. 33
50. ภรรยา ลูกสาว พี่ชาย น้องชายร่วมมารดาสองคน ย่า ?
Part III
51. สามี พ่อ ปู่ ลูกสาวสองคน พี่สาวร่วมมารดาสองคน?
‎52. พ่อ แม่ สามี ลูกสาว หลานสาว ปู่ ยาย พี่สาว พี่สาวร่วมบิดา พี่สาวร่วมมารดา?
‎‎53. แม่ ลูกสาวสามคน พี่ชาย?
‎54. สามี ลูกชาย ลูกสาวสองคน ?
‎55. สามี แม่ ยาย พี่สาวสองคน อา?
‎56. ภรรยา ลูกชาย ลูกสาว หลานสาว ยาย?
‎57. สามี พ่อ ปู่ แม่ ลูกสาวสามคน?
58. สามี พ่อ แม่ ลูกสาวสองคน?
59. ภรรยา แม่ ลูกสาวสองคน หลานสาว พี่สาว?
‎60. แม่ ลูกสาว หลานสาวสามคน พี่สาว ?
‎61. พ่อ ลูกชาย ลูกสาว ยาย?
‎62. ลูกสาวสี่คน ลูกชายหนึ่ง แม่?
63. หลานสาวสามคน พี่ชาย?
‎64. หลานสาวสี่คน พี่ชาย อา นายทาส?
‎65. ลูกของพี่ชาย อา พี่ชายร่วมบิดา ย่า?
‎66. พ่อ แม่ สามี ลูกชาย?

34. 34
‎67. แม่ ลูกสาว น้องสาว ?
‎68. แม่ สามี ลูกสาว หลานสาว?
69. แม่ ภรรยา หลานสาว พี่ชายร่วมบิดา?
70. แม่ พี่ชายร่วมมารดา พี่สาวร่วมมารดา พี่ชาย ?
Part IV จงตอบว่าแต่ละคนมีสิทธิ์เท่าไร และได้มรดกเท่าไร??
เช่น พ่อ 1/6 ได้หนึ่งล้านบาท ลูกชาย อาซอบะห์ ได้ห้าล้านบาท
‎71. ลูกสาว ลูกชาย???? มรดกสามล้านบาท?
72. ลูกสาว ???? มรดกสองล้านบาท????
73. ลูกสาว แม่ สามี??? มรดกสามล้านบาท????
‎74. แม่ ลูกสาว หลานสาวสองคน???? มรดกสี่ล้านบาท???
75. ภรรยา แม่ ลูกสาว พี่ชาย???? มรดกสิบล้านบาท????
‎76. ภรรยาสองคน แม่ ลูกสาวสามคน ??????มรดกสิบล้านบาท???
‎77. สามี แม่ หลานสาว พี่ชาย????? มรดกสวนยางหนึ่งร้อยไร่????
78. ภรรยา พ่อ แม่ ลูกชาย ลูกสาวสองคน???? มรดกสวนยางห้าสิบไร่????
79. ภรรยา ลูกสาวเจ็ดคน???? มรดกหนึ่งล้านหกแสนบาท?????
80. สามี แม่????? มรดกสี่ล้านบาท???
81. ภรรยา แม่ ลูกสาวสองคน อา ????? มรดกห้าแสนบาท????
82. สามี ลูกสาว หลานสาว???? มรดกสามล้านบาท????

35. 35
83. พ่อ ลูกสาว ลูกชาย สามี ???? มรดกแปดแสนบาท??
84. ลูกสาว หลานสาว พี่สาว น้องสาวร่วมบิดา?? มรดกสองแสนบาท??
85. ลูกสาว หลานสาว แม่ พี่ชาย น้องชาย????มรดกสี่แสนบาท??
‎86. ผู้ตาย ทิ้ง ... แม่ สามี หลานสาว พี่สาวร่วมบิดามารดา 3 คน ..(มรดก 9 ล้านบาท) ??
‎87. ผู้ตายทิ้ง ... ปู่ ภรรยา ลูกสาว พี่น้องชายร่วมบิดามารดา 3 คน ... (มรดก 1 ล้าน 2 แสนบาท) ??
88. ผู้ตาย มีทรัพย์สิน (หลังจากจัดการศพ) 140,000 บาท ... ทิ้ง ลูกชาย 1 คน ลูกสาว 2 คน ปู่
และ หนี้สิน 20,000 บาท ..
‎‎89. ผู้ตาย มีทรัพย์สิน (หลังจากจัดการศพ) 3 แสนบาท .. ทิ้ง พ่อ แม่ ปู่ น้องสาว น้องชาย ลูกของ
น้องสาว ... และผู้ตายได้วะซิยะฮฺ ไว้ให้กับ น้องชาย และ ลูกจากน้องสาว คนละ 70,000 บาท
90. ผู้ตาย มีทรัพย์สิน(หลังจากจัดการศพ) 2 ล้านบาท ...ทิ้ง แม่ ตา น้องสาว ลูกของน้องสาว 2
คน น้องชาย และผู้ตายได้วะซิยะฮฺไว้ให้กับน้องชาย 1 แสนบาท และ หลานชาย สองคน คนละ
5 หมื่นบาท.
‎91. นายสุพจน์ ทับท้อม โดนคนร้าย(ปล้นบ้าน) ยิงเสียชีวิต โดยทิ้งผู้ตายทิ้ง
แม่ ภรรยา ลูกสาว พ่อ หลานสาว2คน พี่ชาย น้องชายร่วมมารดา
มรดก 200 ล้านบาท
92. นายทักษิณ เสียชีวิต มรดก121 ล้านบาท โดยผู้ตายทิ้ง
ภรรยา ลูกสาว2คน ลูกชาย น้องสาว วาซียัตไห้ เพื่อนเลิฟ ฮุนเซ็น1 ล้านบาท
‎93. ปู ยิ่งและ เสียชีวิต มรดก 12.5 ล้านบาท(12ล้าน 5 แสน) โดยทิ้งผู้ตาย
ปู่ สามี ลูกชาย พี่สาว พี่สาวต่างมารดา วาซียัตไห้พี่ชาย(ทักษิณ) 5แสนบาท
‎94. ปู่ ย่า ยาย แม่ สามี ลูกสาว2 ลูกชาย1 หลานสาว1 เหลนสาว1
มรดก ไร่องุ่น 4,800 ไร่
95. ภรรยา ลูกชาย2 ลูกสาว4 หลานสาว4 พี่ชาย พี่สาว มรดกสวนยางห้าสิบไร่

36. 36
‎96. ภรรยา 2 คน แม่ ลูกสาว 2 คน
มรดก สิบสองล้านบาท?
97.สามี แม่ พ่อ มรดก 590,736
มรดก 32 ล้านบาท และ ไร่สตอเบอร์รี่ 160ไร่
‎98.พ่อ ลูกสาว 2คน ลูกชาย 3คน มรดก 4,731,072 ยูโร
‎99. ภรรยา 3คน ตา แม่ ยาย ย่า ลูกสาว 5คน หลานสาว 6คน มรดก 308,400 จ๊าด
100. ลูกสาว 3คน ภรรยา 2คน ลุงมรดก 2,194,052,544 กีบ
*************
‎