2. Հայ ժողովուրդը ելավ հռոմեկան զավթիչների դեմ հայոց եռանդուն թագաժառանգի` Արտաշեսի գլխավորությամբ: Այդ ժամանակ սկսվեցին հակահռոմեական զինված ելույթներ, որոնք ճնշվեցին անասելի դաժանությամբ: Արտաշեսը ստիպված էր իր զորքով հեռանալ Պարթևստան: Առաջավոր Ասիայում քաղաքական իրադրությունը փոխվեց Հռմոի դեպի Արևելք և Հայաստանի ռազմակալումը: Պարթևները շատ լավ գիտակցում էին, որ Հայաստանից հետո իրենք են լինելու Հռոմի հաջորդ զոհը իրենք են լինելու: Այս հանգամանքը ստիպեց Հրահատ Դ-ին փոխել իր վերաբերմունքը Հայաստանի հանդեպ: Այս առիթով նա ոչ միայն ապաստան է տվել հայոց թագաժառանգին և իր դստերը նրան կնության տվել, այլև ռազմական զգալի օգնություն է տրամադրել: Այդ պայքարն ավելի արդյունավետ դարձավ Ակցիումի ճակատամարտից հետո: Արտաշեսի գլխավորությամբ հայ-պարթևական միացյալ բանակը շարժվեց դեպի հայաստան և մի քանի ճակատամարտերում պարտության մատնելով հռոմեական բանակին` դուրս շպրտեց նրանց երկրից: Այս հաղթանակի շնորհիվ Արտաշեսը Արտաշատում մեծ հանդիսավորությամբ օծվեց հայոց թագավոր (Ք. ա. 30-20 թթ. ): Արտաշես Բ
3. Ստանալով հոր` Արտավազդ Բ-ի մահապատժի լուրը` Արտաշեսը հրամայում է սրի քաշել Հայաստանում գտնվող բոլոր հռոմեացիներին, որը ցնցող տպավորություն է թողնում Հռոմում: Երիտասարդ Արտաշեսը պատերազմում է Հռոմի դաշնակից Ատրպատականի թագավորության հետ և պարտությանմատնեցհակառակորդին: Այսերկիրըմիացնում է Հայոցթագավորությանը, իսկթագավորըգերեվարվում է, պատահականչէ, որԱրտաշես Բ-ի դրամներիվրադրոշմվել է մեշադղորդ«Արքայիցարքա» մակագրությունը: ՀռոմինդուրչէրգալիսԱրտաշես Բ-ն, քանիորկարելիէրնրափոխարենգահբարձրացնելնրակրտսերեղբորը` Տիգրանին: Եվահաայսխնդրիլուծումն է դնումիրառջևՕկտավիանոսը,որը Ք.ա. 27 թվականինիրենպաշտոնապեսհայտարարեցՕգոստոս(«Սրբազան») և հիմքդրելկայսերականվարչակարգին: Նաջանքչիխնայում, որպեսզիիրգերիշխանությունըհաստատիԱռաջավորԱսիայում: ՍաիհարկեհնարավորէրմիայնԱրտաշես Բ-ինասպարեզիցհեռացնելուճանապարհով: ԵվՔ.ա. 20 թ. հռոմեականբանակըկանգնածէրՀայաստանիսահմանագլխին: ՀենցայսժամանակԱրտաշատումդավադրաբարսպանվում է Արտաշես Բ-ն: ՍտանալովԱրտաշես Բ-ի սպանությունլուրը` հռոմեականզորքնմտնում է Հայաստան և շարժվումդեպիԱրտաշատ: ՕգոստոսՕկտավիանոսը
4. ԱրտաշատիցոչհեռուբանակածհռոմեականճամբարումհայոցթագավորականիշխանությանպատվանշաններըդրվեցինՏիգրան Գ-ի (Ք.ա. 20-8 թթ.) գլխին: ԱյսիրադարձությունըՀռոմումդիտվելէրիրենցիշխանությանհաստատումըհայաստանում և թողարկվումէինդրամներ` «Հայաստանընվաճված» մակագրությոամբ: ԳահակալմանվերջինշրջանումՏիգրան Գ-ն ձերբազատվեցՀռոմիմիջամտություններից և մերձենալովՊարթևստանին` սկսեցվարելինքնուրույնքաղաքականություն: Տիգրան Գ-ի մահիցհետո, առանցՀռոմիմիջամտության, գահբարձրացավնրաորդին` Տիգրան Դ-ն (Ք.ա. 8-5 թթ.) , որըթագավորեցորպեսանկախուինքնիծխանթագավոր: Տիգրան Գ
5. Ք.ա. 5 թ. ՕգոստոսըմեծբանակովՀայաստան է ուղարկումիրորդեգիրԳայոսԿեսարին, որը, գահընկեցարեցՏիգրան Դ-ին, թագավոր է հայտարարումնրահորեղբորը` Արտավազդ Գ-ին (Ք.ա. 5-2 թթ.): Էրատո Էրատո Չհանդուրժելովժողովուրդընրադաժանությունները` Տիգրան Դ-ի գլխավորությամբՔ.ա. 2 թ. ապստամբումենՀռոմիթեկնածուիդեն և երկրիցդուրսվտարումնրանուօժանդակզորամասերը: Կրկինգահ է բարձրանումՏիգրան Դ-ն, այսանգամքրոջ` Էրատոյիհետմիասին(Ք.ա. 2 – Ք.ա. 1 թթ.):
