De Mediawijsheid Netwerk Experience (MNX) 2017 vond plaats op 23 mei 2017 en draaide om het thema 'Digitale kloof – bruggen slaan met mediawijsheid'.

1. Workshop: Jongeren met een
licht verstandelijke beperking
en hun gedrag online
Rogier de Groot en Berber Broekstra
23-05-2017, Hogeschool Leiden en Mediawijzer.net

2. Wat verwacht je van deze workshop en wat
hoop je mee te nemen?

3. 3
Doel:
1. Inzicht krijgen in online ervaringen van kinderen en jongeren met
een lvb
2. Inspiratie opdoen voor de wijze waarop je om kunt gaan met het
digitale gedrag van kinderen en jongeren met een lvb
• We hebben een serieus probleem: de digital gap (5 min.)
• Theorie: wat is een licht verstandelijke beperking (lvb) en zijn
mensen met een lvb online/offline kwetsbaarder dan mensen
zonder lvb? (10 minuten)
• Praktijk: Oefenen met casuïstiek + Discussie op basis van
Onderzoek Rogier de Groot en Berber Broekstra (45 min.)
Wat kunnen jullie het komende uur verwachten?

4. 4
Een serieus probleem
Digital gap =

5. Wat is lvb?
• NL definitie =
-IQ < 70
-IQ 70-85 + problemen in sociaal adaptief functioneren (denk
aan vermogen om te leren,
empathie te tonen, te
communiceren en je leven
goed te managen.)

6. Leidt een laag IQ tot meer
probleemgedrag/kwetsbaarheid online?
Op basis van alle kenmerken zou je het wel verwachten:
Laag probleemoplossend vermogen, Impulsief, streetwise, Sterke behoefte
om erbij te horen, Naïef, situaties niet goed kunnen overzien, niet vooruit
kunnen denken…
+ Er lijkt een relatie te
zijn tussen offline en
online kwetsbaarheid
(bijv. Baumgartner, 2013)

7. Helaas is het niet zo simpel…..
• Geen betrouwbare gegevens over prevalentie lvb binnen
strafrechtsketen
• Recente studies laten zien dat relatie tussen lvb en offline
delinquentie niet lineair is:
 Waarom? Meer beschermde omgeving, minder criminele
vaardigheden
• Relatie IQ en delinquentie voornamelijk spurieus:
 Waarom? SES, Bindingen, Zelfcontrole, Vrienden,
beperkte rationaliteit, verwachtingen vs realiteit,
labelling
Geldt dit ook voor online
kwetsbaarheid/probleemgedrag?

8. Is IQ dan wel belangrijk?
“

9. Is IQ dan wel belangrijk?
“Men kan er voor kiezen om kenmerken in kaart te brengen die
weliswaar geen voorspellers zijn van crimineel gedrag, maar die wel
relevant zijn voor de dienstverlening” (Andrews & Bonta 2010)
Responsiviteitsbeginsel
-Een van de voorwaarden voor een effectieve
Begeleiding, zowel offline als online
-Vereist dat de stijl en modus van de
dienst-verlening wordt aangepast aan
de context en de relevante kenmerken
van de individuele client
+ Inspelen op dynamische online risicofactoren

10. Risico’s digitalisering

15. Sjon is een jongen van 19 met een lvb en autisme die al sinds zijn tiende in
jeugdzorg zit. Sinds een jaar zit hij in een begeleidwonentraject. Toen hij jou voor
het eerst ontmoette, was Sjon een teruggetrokken jongen met weinig vrienden en
gebrekkige sociale vaardigheden. Sinds een aantal maanden gaat het beter met
Sjon. Hij is vrolijk, heeft vrienden gemaakt met wie hij regelmatig gaat stappen
en ziet zijn toekomst positief tegemoet. Ik vraag Sjon hoe het komt dat hij zo
goed in zijn vel zit. Hij vertelt dat hij op internet in contact is gekomen met
datingcoaches van wie hij bijvoorbeeld seminars bezoekt. Hij heeft het over ene
Tim Veninga. De datingcoaches hebben een nieuwe wereld voor hem geopend. Op
fanpages van de coaches, bijvoorbeeld op Facebook, heeft hij zijn vrienden
ontmoet. Met sommige van hen spreekt hij ook in het echt af en gaat hij samen
stappen. Zijn nieuwe leven heeft hem volledig in beslag genomen. De
datingwereld lijkt een positief effect op Sjon te hebben, maar is dat echt zo of
kleven er ook gevaren aan?
Casus 1

16. 16
Sjon is een jongen van 19 met een
lvb en autisme die al sinds zijn
tiende in jeugdzorg zit……
Stel, je bent begeleider van Sjon…..
In hoeverre vind je dat je in de begeleiding van Sjon aandacht
moet besteden aan zijn nieuwe hobby?
Welke uitdagingen en kansen zie je in de begeleiding van Sjon?
Kruip eens in de huid van een begeleider

17. Terugkoppeling casus Sjon

18. Als we de kloof willen dichten dan moeten we
antwoord vinden op een aantal dilemma’s:
• Online opvoeden vs. Online beschermen
• Fouten maken vs. Repressie
• Online passant vs. Online betrokken
• Online privacy vs. Online betrokkenheid
• Respecteren autonomie vs. Het goede voorbeeld
willen geven
• De professional als expert vs. De
Ervaringsdeskundige

19. Hoe om te gaan met deze dilemma’s?
• Toon oprechte interesse in leefwereld van kinderen en
jongeren
• Duidelijke regels/grenzen afspreken: offline
(fatsoens)normen gelden ook online
• Ga de dialoog aan waar het moet, maar respecteer keuzes
waar het kan
• Kinderen en jongeren mogen fouten maken; oordeel niet te
snel en vermijd repressie
• Toegang tot internet en privacy zijn burgerrechten
• Zie jongeren als experts, je hoeft het zelf niet te zijn…
• Durf het anders te doen…..

21. Nog meer voorbeelden….
Jongen van 20 is al 2x gehackt
op WOW
Meisje van 16 krijgt regelmatig
seksueel getinte verzoeken
via onder meer WhatsApp

22. Nog meer voorbeelden
Jongen van 23 die veel op internet zit en
van alles doet en uitprobeert, zoals:
online aankopen doen….
Meisje van 14 dat wordt
gechanteerd via WhatsApp

23. Nog meer voorbeelden
Jongen van 23 die veel porno via zijn
telefoon kijkt en experimenteert met datingapps