2. Nabłonkowa Łączna Mięśniowa Nerwowa i
glejowa
1. Nabłonki 1. Właściwa: - gładka, - nerwowa,
jednowarstwowe: - wiotka, - poprzecznie prążkowana - glejowa.
- płaski, - zbita, szkieletowa,
- sześcienny (brukowy), - tłuszczowa, - poprzecznie prążkowana
- walcowaty - siateczkowata. serca.
(cylindryczny), 2. Oporowa
-wielorzędowy. - chrzęstna,
2. Nabłonki - kostna,
wielowarstwowe: 3.Krew i limfa.
- płaski, Tabela z OPERON Biologia klasa I, zakres rozszerzony
- przejściowy.
Kolejne slajdy będą odnosid się do tkanki nabłonkowej, następnie tkanki łącznej, mięśniowej i nerwowo-
glejowej. Warto - dla wygody - posługiwad się hiperłączami dodanymi do poszczególnych nazw tkanek.
W prawym dolnym rogu znajdują się kwadraciki: dom i zakręcona strzałka. Dom odsyła do tego slajdu, a
strzałka do danego typu tkanek, czyli: nabłonkowej, łącznej, mięśniowej, nerwowej, w zależności na jakim
slajdzie się znajdujemy.
2
4. stanowią warstwę oddzielającą organizm od
środowiska zewnętrznego,
umożliwiają wymianę gazową,
ułatwiają odbiór bodźców ze świata
zewnętrznego,
wyścielają narządy i jamy ciała.
4
5. bardzo mała ilośd substancji Połączenia międzykomórkowe:
międzykomórkowej, desmosomy:
zbity układ komórek, białkowe wypustki, które działają na
występowanie połączeo zasadzie rzepu,
międzykomórkowych, połączenia zwierające
połączenia zamykające
obecnośd błony podstawnej,
połączenia komunikacyjne
brak unaczynienia. układ kanalików zbudowanych z białek,
którymi mogą przechodzid jony i
cząsteczki (prócz białek), występują
także u innych tkanek zwierzęcych.
Substancje odżywcze
pobierane są z tkanki
łącznej.
5
6. Podział ze względu na:
budowę: funkcje:
pokrywające,
nabłonki nabłonki
gruczołowe, zmysłowe,
jednowarstwowe wielowarstwowe
wchłaniające
płaski, sześcienny (brukowy),
wielościenny (cylindryczny), płaski, przejściowy
wielorzędowy
6
8. Nabłonek Cechy budowy: Występowanie i funkcja
Jednowarstwowy płaski Jądra położone centralnie, spłaszczone Pęcherzyki płucne, wyścielają naczynia
komórki. krwionośne - wymiana substancji, współtworzą
torebki ciałek nerkowych.
Jednowarstwowy sześcienny Jądra położone centralnie, równościenne Kanaliki nerkowe, koocowe odcinki gruczołów -
komórki. wchłanianie i wydzielanie.
Jednowarstwowy walcowaty Jądra w dolnej części cytoplazmy; wysokie Jajowody – liczne rzęski służące do
komórki; występują mikrokosmki lub rzęski. przesuwania komórki jajowej;
przewód pokarmowy, np. jelito cienkie –
dodatkowo nabłonek ma dużo wypustek
cytoplazmatycznych, które zwiększają
powierzchnię wchłaniania
Jednowarstwowy wielorzędowy Komórki mają różne wysokości; czasem Drogi oddechowe – oczyszczanie, rzęski
występują rzęski; jądra umieszczone na pomagają usuwad zanieczyszczenia
różnych wysokościach.
Wielowarstwowy płaski Komórki zewnętrzne ulegają łuszczeniu się i są Jama ustna, pochwa, rogówka oka, naskórek –
spłaszczone; natomiast komórki bardziej ochrania.
wewnątrz się powielają; zbudowany z kilku
warstw komórek.
8
10. Budowa i funkcje,
Istota międzykomórkowa,
Tkanki łączne właściwe,
Tkanki łączne oporowe,
Krew i limfa.
10
11. Budowa Funkcje
• najbardziej zróżnicowana, • wypełniająca,
• pomiędzy komórkami • odżywcza,
znajduje się istota • transportowa,
komórkowa (bezpostaciowa, • mechaniczna,
organiczna substancja
• obronna.
podstawowa),
• wyjątek stanowi tkanka
łączna chordoidalna,
budująca struny
grzbietowe – nie ma ona
istoty międzykomórkowej.
11
12. Może przybierad różne postacie, np. galaretowanego żelu w tkance łącznej właściwej czy
twardej, zmineralizowanej substancji w tkance łącznej oporowej.
W istocie tej zanurzone są komórki i trzy typy białek:
Białka •nierozpuszczalne w H2O,
•30% wszystkich białek w organizmie człowieka,
•odporne na rozerwanie,
kolagenowe •zbudowane z kolaganu,
•występują w ścięgnach, chrząstkach, kościach.
Białka •tworzą nieregularną sprężystą sied,
•zbudowane z elastyny,
sprężyste •występują w ścianach naczyo krwionośnych i chrząstce sprężystej.
Białka •występują pojedynczo,
•są delikatne,
retikulinowe •tworzą zrąb węzłów chłonnych.
12
15. Budowa: Funkcje:
• dużo włókien • buduje ścięgna i torebki
kolagenowych, stawowe, gdy włókna
• kiedy tkanka utkana jest ułożone są regularnie,
nieregularnie występują • kiedy włókna są
dodatkowo włókna nieregularne, buduje
sprężyste. skórę właściwą.
15
16. Jej komórki łączą i wchłaniają do swojej
cytoplazmy tłuszcze obojętne. Warstwa
podskórna, w której skład wchodzi tkanka
tłuszczowa pełni rolę termoizolacyjną.
16
18. Budowa Funkcje
występuje w
gwiaździste
okresie
komórki,
zarodkowym.
galaretowata
substancja ma charakter
pozbawiona totipotencjalny.
włókien.
18
19. Występują u kręgowców i głowonogów
(mięczaki).
Głowonogi z tkanki łącznej oporowej
chrzęstnej mają zbudowaną puszkę mózgową,
natomiast kręgowce wiele więcej struktur.
Pełni funkcję podporową ciała oraz ochrania
przed urazami mechanicznymi.
Dzieli się na tkankę chrzęstną i tkankę
kostną.
19
20. Budowa: Dzieli się na:
• nieunaczyniona (odżywianie zachodzi na drodze • tkankę chrzęstną szklistą,
dyfuzji z łącznotkankową ochrzęstną); • tkankę chrzęstną sprężystą,
• nieunerwiona; • tkankę chrzęstną włóknistą.
• jej istota białkowa zawiera włókna białkowe oraz
elementy komórkowe (głównie chondrocyty –
komórki chrzęstne);
• zespół chondrocytów tworzy chondron;
• w następstwie urazu chondrocyty przekształcają
się w chondroklasty, które rozpuszczają chrząstkę
oraz w chondrocyty, które ją regenerują.
20
23. Nie ulega mineralizacja.
Występuje w małżowinie usznej, krtani,
nagłośni.
Zbudowana jest z delikatnych siateczek
włókien elastycznych.
23
24. Zbudowana z grubych pęczków włókien
kolagenowych.
Bardzo wytrzymała.
Buduje krążki międzykręgowe w kręgosłupie
oraz miejsca przyczepu ścięgien do kości.
24
25. Zwykle u kręgowców tworzy szkielet ostateczny.
Powstaje w skutek skostnienia tkanki chrzęstnej szklistej
bądź tkanki łącznej właściwej.
Unerwiona, unaczyniona, aktywna metabolicznie, ulega
ciągłym procesom przebudowy.
W skład istoty międzykomórkowej wchodzą włókna
kolagenowe, tutaj zwane osseinowymi + sole mineralne
(nadają twardości wytrzymałośd), głównie wapo + jamki
kostne z komórkami nazwanymi osteocytami.
Ogólnie tkanka zbudowana jest z 30 – 40% związków
organicznych, 30 – 45% związków mineralnych i 15 – 40% z
wody.
Wyróżnia się tkankę kostną zbitą i gąbczastą.
25
26. Zbudowana z blaszek kostnych mających kształt
rynienek.
Blaszki kostne są silnie zbite, jednak regularnie tworzą
pustą przestrzeo zwaną kanałem Haversa – strukturę
tak zbudowaną nazywamy osteonem (blaszki kostne +
kanał Haversa).
Pomiędzy osteonami znajduje się istota
międzykomórkowa.
Kanały Haversa łączą się ze sobą poprzecznie i tworzą
liczne odgałęzienia. Przez kanały ciągną się naczynia
krwionośne, limfatyczne oraz nerwy.
Tkanka kostna zbita buduje trzony kości długich oraz
kości osłaniające mózgowie.
26
28. Zbudowana także z blaszek kostnych
owiniętych wokół siebie, tworzących beleczki
kostne.
Beleczki układają się w trójwymiarową sied, a
przestrzenie pomiędzy nimi wypełnia szpik
kostny.
Ażurowe ułożenie beleczek umożliwia
amortyzowanie przeciążeo.
Tkanka ta występuje na koocach kości długich.
28
29. Występowanie,
Budowa,
Funkcje krwi, funkcje limfy.
29
30. Inne bezkręgowce (bez
Stawonogi płazioców, Kręgowce
parzydełkowców i nicieni)
• hemolimfa, • krew przenosi tlen i • krew i limfa.
• bezbarwna, dwutlenek węgla
• nie transportuje tlenu. • nośnikiem tlenu jest
hemoglobina,
chlorokruoryna,
hemocyjanina,
• brak limfy.
30
32. Osocze krwi Osocze limfy
•Koloru słomkowego. •Osocze to przesącz z naczyo
•Skład: 90% woda, 9% związki organiczne włosowatych.
(białka (7%), fibrynogen, glukoza, wolne •Skład podobny do osocza krwi, jednak
kwasy tłuszczowe, hormony, mocznik), ok. jest więcej tłuszczów.
1% związków mineralnych (NaCl, jony Ca,
Fe, K, Mg), cholesterol, witaminy
rozpuszczalne w tłuszczach.
32
33. Erytrocyty (czerwone krwinki)
•bezjądrzaste u ssaków, nie mają kompletu organelli komórkowych,
•ich liczba jest cechą gatunkową, u ludzi to w zależności od płci w granicach 4,5-5,4 mln/mm^3,
•u ludzi żyją do 120 dni, słabe erytrocyty zostają wyłapywane przez komórki śledziony i niszczone,
•nie potrafią się poruszad,
•ich funkcją jest transport naczyo,
•mają czerwone zabarwienie, ze względu na hemoglobinę.
Leukocyty (białe krwinki)
•są bezbarwne,
•występują zarówno we krwi i limfie,
•u ludzi ich liczba to około 9 tysięcy na milimetr sześcienny,
•dzielą się na granulocyty i agranulocyty,
•granulocyty dzielą się na: neutrofile (obojętnochłonne), eozynofile (kwasochłonne) i bazofile
(zasadochłonne),
•agranulocyty dzielą się na: monocyty i limfocyty.
Trombocyty (płytki krwi)
•najmniejsze z krwinek,
•bezbarwne,
•żyją do 10 dni,
•rozpoczynają proces krzepnięcia,
•biorą udział w hemostazie,
•są fragmentami cytoplazmy komórek szpiku kostnego,
•od 200 do 400 tysięcy na mm^3 krwi.
33
34. Elementy morfotyczne powstają w czerwonym
szpiku kostnym. Jedynie leukocyty mogą
powstawad jeszcze w układzie limfatycznym.
U ludzi w wieku od 6-7 lat szpik kostny
czerwony zastępowany jest stopniowo przez
szpik żółty (tłuszczowy), który nie jest
krwiotwórczy.
Ostatecznie szpik kostny czerwony zostaje w
tkance kostnej gąbczastej, a szpik żółty w
jamach szpikowych kości długich.
34
36. Wymienia substancje pomiędzy sobą a
tkankami.
Pełni rolę immunologiczną ze względu na
występowanie limfocytów (stąd nazwa limfa)
oraz zatrzymywanie bakterii w węzłach
chłonnych.
36
37. • podstawową jednostką funkcjonalną jest włókno mięśniowe,
• komórki mogą byd wielojądrzaste luj jednojądrzaste,
• nie ma istoty międzykomórkowej,
• w cytoplazmie włókien znajdują się kurczliwe białka: filamenty, które
Cechy dzielą się na aktynowe (cienkie) i miozynowe (grube),
• zespół filamentów tworzy miofibryle,
• tkanka ta jest unerwiona i unaczyniona,
• zawiera liczne mitochondria,
• zdolnośd aktywnego kurczenia,
• powstaje głównie z mezodermy.
• poprzecznie prążkowana szkieletowa,
Podział • poprzecznie prążkowana serca,
• gładka.
37
38. buduje aktywną
częśd układu
kręgowców
włókna mają kształt
zależna od naszej walcowaty, ułożone
woli równolegle do
siebie
do kilkuset jąder w
bardzo dobrze
jednym włóknie,
ukrwiona i
położone na
unerwiona
obrzeżach
najwięcej
mitochondriów
38
42. Buduje ściany narządów wewnętrznych;
nie występuje u stawonogów;
długotrwałe, słabe skurcze;
jądra (po jednym w komórce) umieszczone w
centrum;
niezależna od naszej woli;
wrzecionowaty kształt włókien.
42
44. Występuje u zwierząt trzywarstwowych.
Komórki nerwowe to neurony. Otoczone one są komórkami
glejowymi, które ochraniają i odżywiają neurony.
Neuron składa się z: dendrytów, ciałka komórkowego,
aksonu i osłonek.
Akson (neuryt) otoczony jest dwiema osłonkami. Mielinową
składającą się z tłuszczów i cholesterolu oraz osłonki
zewnętrznej.
Miejsca styku osłonek nazywa się przewężeniami Ranviera.
Funkcją tej tkanki jest przesyłanie informacji za pomocą
impulsu elektrycznego.
Jako, że neurony nie potrafią się dzielid, mają małą zdolnośd
regeneracyjną.
44
46. Synapsy to złącza między aksonem jednego
neuronu a dendrytem drugiego lub komórki
wykonawczej.
Synapsy dzielą się na nerwowo-nerwowe,
nerwowo-mięśniowe czy nerwowo-gruczołowe.
Nerwowo-nerwowe działają na zasadzie
dyfundacji specjalnej substancji z aksonu jednego
neuronu do dendrytu drugiego, w skutek czego
wytwarza się impuls i informacja przechodzi
dalej.
46
48. Obrazki i zdjęcia nie są moją własnością,
wykorzystałem je z myślą o wolności i
neutralności Internetu. W notatkach do każdego
slajdu znajduje się podane źródło grafik.
Do stworzenia prezentacji użyłem głównie wiedzy
zawartej w podręczniku Biologia Operon klasa 1,
zakres rozszerzony.
Dziękuję za obejrzenie prezentacji.
Zapraszam na mojego bloga:
www.biologiawliceum.blogspot.com
48
