filipino

1. Pagbasa at
Pagsusuri ng iba’t
ibang Teksto tungo
sa Pananaliksik
Ms. Maseille Fransquat J. Bayumbon

2. Mga Uri ng
Teksto
Aralin 3

3. Layunin Pampagkatuto
Sa pagtatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahan
na;
A. Natutukoy ang katuturan at kahalagahan ng tekstong impormatibo,
deskriptibo, persuweysib, naratibo, argumentatibo, prosidyural.
B. Nailalahad ang paksa ng tekstong binasa
C. Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa tekstong binasa sa
sarili, pamilya, pamayanan, bansa at daigdig.

4. TEKSTONG
IMPORMATIBO

5. Ang tekstong impormatibo ay naglalahad ng mga bagong kaalaman,
pangyayari,paniniwala, at mga impormasyon. Ang mga kaalaman ay sistematikong
nakaayosat inilalahad nang buong linaw upang lubos na maunawaan.
Kadalasangsinasagot nito ang mga batayang tanong na ano, kailan, saan, sino, at
paano.
Layunin nito na maging daluyan ng makatotohanang impormasyon para sa
mgamambabasa, sapagkat marami ang nagtitiwala na may katiyakan ang
mga impormasyon sa mga ganitong uri ng teksto. Naniniwala ang mga mambabasa
na ang tekstong kanilang binabasa ay nakapagbibigay liwanag sa mga
katanungan sa kanilang isipan. Naglalahad ito ng mga pangyayari at karanasanng mga
tao. Nakapagpapaliwanag din ito ng mga konseptong nakabatay sa mga tunay na
pangyayari at kapakipakinabang ang mga impormasyong inilalahadnito

6. Sa pagbuo ng tekstong impormatibo, mahalagang isaalang-alang ang
katumpakan ng nilalaman. Ang mga sumusulat nito ay kinakailangang may sapat na
kaalaman sa paksa, kung kaya’t dapat sila ay may mga sangguniang pinagbabatayan.
Dagdag pa, ang sanggunian o pinagkukunan nila ng datos ay kailangang
mapapagkatiwalaan at may kredibilidad. Makakabuti rin kung ang paksa ay
napapanahon sapagkat ito ay maaring makatulong upang maunawaan ng
mambabasa ang mga isyu sa lipunan. Ang ilan sa mga halimbawa ng tekstong
impormatibo ay diksyunaryo, encyclopedia, almanac, pamanahong papel o
pananaliksik, siyentipikong ulat, at mga balita sa pahayagan.

7. TEKSTONG
DESKRIPTIBO

8. Ang Tekstong Deskriptibo ay nagtataglay ng mga kaukulang detalye sa katangian ng isang
tao, lugar, bagay, o pangyayari. Naglalayon itong bumuo ng malinaw na larawan sa isip ng mga
mambabasa upang mapalutang ang pagkakakilanlan nito. Ang tekstong ito ay laging sumasagot sa
tanong na “Ano“. Ang deskripsyon ay maaring: batay sa pandama - nakita, naamoy, nalasahan,
nahawakan, at narinig; batay sa nararamdaman - bugso ng damdamin o personal na saloobin ng
naglalarawan; at batay sa obserbasyon - obserbasyon ng mga nagyayari.
Sa tekstong ito, kahit hindi ka pintor ay makakabuo ka ng isang larawan gamit ang mga
salitang magmamarka sa damdamin at isipan ng mambabasa. Upang mailarawan at mabigyang-
buhay sa imahinasyon ng mambabasa ang isang tauhan, tagpuan, bagay, galaw o kilos, karaniwang
gumagamit ang may-akda ng pang-uri at pang-abay. Mula sa epektibong paglalarawan ay halos
makikita, maaamoy, maririnig, malalasahan, mahahawakan na ng mambabasa ang mga bagay na
nailalarawan kahit pa sa isipan lamang niya nabubuo ang mga imaheng ito.
Gumagamit din ang manunulat ng iba pang paglalarawan tulad ng pangngalan, pandiwa
at tayutay tulad ng pagtutulad, pagwawangis, pagsasatao at iba pa. Ang tekstong deskriptibo ay
laging kabahagi ng iba pang uri ng teksto, partikular sa tekstong naratibo.

9. May dalawang paraan ng paglalarawan upang makamit ang layon ng tekstong
deskriptibo.
1. OBHETIBO O KARANIWAN. Pagbubuo ito ng malinaw na larawan sa isipan ng
mambabasa sa tulong ng pinagbatayang katotohanan. Walang kinalaman dito
ang sariling kuro-kuro at damdamin ng naglalarawan. Payak lamang ang
paggamit ng mga salita upang maibigay ang katangian ng nakita, narinig,
nalasahan, naamoy, at nararamdaman sa paglalarawan.
Halimbawa: Maganda si Matet. Maamo ang mukha na lalo pang pinatitingkad
ng mamula-mula niyang pisngi. Mahaba ang ang kanyang buhok na umaabot
hanggang sa baywang. Balingkinitan ang kanyang katawan na binagayan naman
ng kanyang taas.

10. 2. SUBHETIBO O MASINING. Nagpapahayag ng isang buhay na larawan batay sa
damdamin at pangmalas ng may-akda. Ang mga detalyeng inihahayag dito ay nakukulayan
ng imahinasyon, pananaw at opinyong pansarili ng naglalarawan. May layunin itong
makaantig ng kalooban ng tagapakinig o mambabasa para mahikayat silang makiisa sa
naguniguni o sadyang naranasan nitong damdamin sa inilalarawan. Ginagamitan ito ng
mga matatalinghaga o idyomatikong pagpapahayag.
Halimbawa: Muling nagkabuhay si Venus sa katauhan ni Matet. Ang maamo niyang
mukhang tila anghel ay sadyang kinahuhumalingan ng mga anak ni Adan. Alonalon ang
kanyang buhok na bumagay naman sa kainggit-inggit niyang katawan at taas.

11. TEKSTONG
NARATIBO

12. Ang pagsulat nito ay maaaring batay sa obserbasyon o nakita
ng may akda,maaari din namang ito ay nanggaling mula sa sarili
niyang karanasan. Ito aymaaaring hinango sa totoong pangyayari sa
daigdig (di-piksyon), o nanggalinglamang sa kathang-isip ng manunulat
(piksyon).
Ang tekstong naratibo ay isang uri ng tekstong
naglalayong magkuwento omagsalaysay. Ito ay nagpapakita ng mga
impormasyon tungkol sa mga tiyak napangyayari na maaaring nakita,
hango sa sariling karanasan, totoong kaganapano di-piksyon, maaari
ding likhang isip lamang ng manunulat o piksyon. Layuninnito ay
makapagbigay–aliw o manlibang sa mga mambabasa. Ang halimbawa
ngtekstong naratib ay ang maikling kuwento, alamat, at nobela

13. Mga bahagi ng Tekstong Naratibo:
1. Ekposisyon o impormasyon tungkol sa pangunahing tauhan at
tagpuan.
2. Mga komplikasyon o kadena ng kaganapan, dito nakikita
angpagkakasunod-sunod ng pangyayari sa kuwento, ang papataas
na aksiyon,rurok, at pababang aksiyon.
3. Resulusyon o denouement ay ang katapusan o huling
bahagi ngkuwento dito nabibigyang solusyon ang tunggalian o
suliranin.

14. TEKSTONG
PROSIDYURAL

15. Ang tekstong prosidyural ay nagpapaliwanag kung paano
ginagawa o binubuoang isang bagay. Naglalahad ito ng
wastong pagkakasunod-sunod ng mgahakbangin, proseso o
paraan sa paggawa. Layunin nito na makapagbigay ngmalinaw na
instruksiyon o direksiyon upang maisakatuparan nang maayos
atmapagtagumpayan ang isang makabuluhang gawain. Ang
halimbawa nito aymga paraan sa pag-aasemble ng bagay o
kagamitan, resipi sa pagluluto atbp.

16. TEKSTONG
ARGUMENTATIBO

17. Tekstong argumentatibo ay naglalayong manghikayat,
naglalahad ito ng mga oposisyong umiiral na kaugnayan ng
mga proposisyon na nangangailangangpagtalunan o
pagpapaliwanagan. Ang ganitong uri ng teksto ay tumutugon sa tanong
na bakit.

18. TEKSTONG PERSUWEYSI

19. Ang tekstong nanghihikayat o tekstong persuweysib ay
naglalahad ng mga mgapayahag upang makapanghikayat o
makapangumbinsi sa mga tagapakinig o mambabasa. Ito ay may
layunin na maglahad ng opinyon upang ang manunulato tagapagsalita
ay makahihikayat ng mga mambabasa o tagapakinig
namaniwala sa kanyang posisyon o punto de vista hinggil sa
isang paksa.Kailangang sapat ang katibayan o patunay upang
suportahan ang isang isyu,paksa, o kaisipan nang sa gayon ito
ay maging kapanipaniwala. Ang mga halimbawa nito ay ang mga
patalastas, talumpati, editoryal, at sanaysay.

20. Ito ay nahahati sa tatlong elemento ayon kay Aristotle:
1. Ethos hango sa salitang Griyego na nauugnay sa salitang Etika.
Ito aytumutukoy sa kredibilidad o personalidad ng manunulat o
nagsasalita. Angmga mambabasa ang magpapasya kung kapani-
paniwala o karapat-dapatna panigan ang tagapanghikayat.
2. Logos salitang Griyego na Logos ay tumutukoy sa pangangatwiran
o lohikana pagmamatuwid ng manunulat o tagapagsalita.
3. Pathos tumutukoy sa emosyon o nararamdaman o
saloobin ngmambabasa o tagapakinig.

21. Gawain 4
Panuto: Pumili ng napapanahong balita. Sumulat ng isang
sanaysay na maiuugnay mo ang balita sa iyong sarili, iyong
pamilya, iyong pamayanan, iyong bansa o sa daigdig. Pumili ng
tekstong nais gamitin sa paglalahad. (Impormatib, Persuweysib,
Argumentatib,Deskriptib, Naratib, Prosidyural). Isulat ito sa isang
buong papel.