Van digibeet naar teknofreak: handige hulpmiddelen voor een slimmer digitaal leven. Freeware en open source programma's, slimme websites en een paar computerbasics die velen toch vergeten.

1. Van digibeet naar teknofreak: handige
hulpmiddelen voor een slimmer digitaal leven
Een paar jaar lang heb ik museumvrijwilligers diverse tips en trucs geleerd over het omgaan
met digitale bestanden. Foto’s, tekstbestanden, databases: hoe groter de aantallen, hoe
meer problemen. Velen claimden bang voor de computer te zijn (lees: bang dat er
bestanden “ineens” verdwijnen bij het drukken op de verkeerde knop). Maar met het
aanleren van wat simpele programma’s en koppelingen verdween die vrees gelukkig weer
snel. Daarom op veler verzoek: een lijstje met hulpmiddelen die je digitale leven net dat
stukje slimmer en leuker kunnen maken.
Toppers: WeTransfer, Evernote, Dropbox, VLC-player en veel meer.
De meeste programma’s die ik noem zijn gratis/freeware/open source en ik heb zoveel
mogelijk geprobeerd links toe te voegen. Die verouderen natuurlijk razendsnel, dus excuses
als bepaalde koppelingen niet meer werken. Hoe mooi Apple-dingen er ook uitzien, dit
lijstje is gebaseerd op Windows. Maar écht slimme toepassingen kunnen natuurlijk alle
systemen aan. Oh, en ik krijg geen sponsorgeld van de genoemde initiatieven (maar je mag
me altijd mailen!).
Menu:
Basics
Sneltoetsen
Veiligheid
Wachtwoorden
Smartfoon
Bestanden
Beeld
Social Media
Muziek
Overig hobby/entertainment
De basics:
De ultieme basis: een computer met een slimme (mappen)structuur, zodat je al je
documenten snel kunt terugvinden. Zie het als een huis, met kamers, met kasten, met
lades. Als je alle bonnetjes en gebruiksaanwijzingen in één doos propt (mijn documenten…)
kun je ze óók niet terugvinden. Maak mappen en submappen, orden je wereld. Geef
logische bestandsnamen (met F2 kun je de naam van een bestand wijzigen). Gooi
regelmatig dingen weg.
In de Verkenner of Deze Computer kun je spelen met de weergave van je bestanden: klik
daarvoor op het tabel-symbooltje en/of kies bij de menuoptie Beeld voor ‘details’. Nu kun je

2. bijvoorbeeld sorteren op Naam of Gewijzigd Op (bovenin de menubalk, hier kun je gewoon
op klikken om de volgorde en daarmee het zoekgemak aan te passen).
Ik gebruik Mozilla Firefox voor het internet, die vind ik gewoon stabieler en sneller dan
Internet Explorer. Simpel te installeren, om gewoon eens te proberen. Ze kunnen ook prima
naast elkaar bestaan.
Sneltoetsen:
CTRL+C kopiëren (bestand staat nog op z’n oude plek)
CTRL+X knippen (knip, de navelstreng is door, het bestand is van z’n plek weg)
CTRL+V plakken
CTRL+A alles selecteren
Rechts klikken geeft meestal een keuze menu met (deze) opties.
CTRL+Z Stapje terug, maakt laatste handeling omgedaan (niet altijd helaas)
Bij een lijstje bestanden:
Hou CTRL ingedrukt om een selectie te maken: nummer 1, 3, 5 en 7.
Of: klik de eerste van een opeenvolgend rijtje aan, houdt SHIFT ingedrukt en kies de laatste:
je hebt een handig rijtje geselecteerd.
Veiligheid:
Maak back-ups. Ik herhaal: maak back-ups. Regelmatig. Ik heb een externe harde schijf
waar standaard alle foto’s naar toe gaan, en waar ook back-ups een plek krijgen. Nog
slimmer: een extra externe harde schijf voor een back-up van je back-up (en bewaar die dan
niet op dezelfde plek, de Wet van Murphy bestaat écht).
Virusscanner: G-Data bijvoorbeeld. En gebruik gratis programma’s als C-Cleaner en
Malwarebytes Anti Malware om de boel regelmatig extra te controleren en op te schonen:
deze twee zijn prima om spyware te verwijderen.
Workrave met grappig schaapje en bewegende poppetjes beschermt tegen RSI.
Wachtwoorden:
Voor al die websites en inlogaccounts die je dagelijks gebruikt heb je een enorm zwik aan
wachtwoorden nodig. Gebruik niet altijd hetzelfde wachtwoord, maar je hoeft ook geen
honderden verschillende te bedenken. Nee, ‘qwerty’ is niet veilig, ‘geheim’ ook niet.
Om je wachtwoorden te ordenen: maak een lijstje van alles waar een wachtwoord op zit en
hou dat lijstje bij zodra je weer ergens een wachtwoord moet invullen. Ik heb in mijn
mailbox ook een speciaal mapje met websites die me een inlogcode hebben gestuurd, maar
de meeste sites kunnen je tegenwoordig best een wachtwoord opnieuw sturen. Moet je dus

3. wel vaak een gebruikersnaam of e-mailadres onthouden. Noteer die dus ook. Handig
hulpmiddel: Keepass of maak gewoon een word/excel-bestandje (paranoiaklantjes kunnen
die ook encrypten).
Smartfoon:
Dat was voor mij dé stap van digibeet naar teknofreak: de aanschaf van een smartfoon toen
ik mijn eigen bedrijf begon. Voorheen had ik modelletje koelkast en vond ik alleen bellen
belangrijk (gebeld worden, beter gezegd, want ik had een prepaid kaart). Maar nu ben ik
zo’n beetje aan mijn telefoon vergroeid. Ik heb voor een HTC met Android
besturingssysteem gekozen, omdat die razendsnel is en veel programma’s/applicaties
gewoon gratis te downloaden zijn. Bovendien kun je deze telefoons ook af en toe laten
vallen, ze zijn erg solide. Ik moet wel elke dag mijn batterij opladen. En zonder
ongelimiteerde internettoegang zijn ze eigenlijk nutteloos, die smartfoons.
Standaard op mijn smartfoon: Google Maps (en wég was mijn verdwaalangst!),
agendasynchronisatie, email-lezer, Wikipedia, barcode scanner (Zeelandcodex!),
treintijden-app, Google Sky Maps (sterren kijken!) en Facebook-schermpje (want
verslavend). En een programma dat alle extra’s stopzet zodra de batterij in het rood komt
(Juice Defender).
Ultieme applicatie: Evernote. Synchroniseert met je pc en is je ultieme olifantengeheugen.
Lekkere wijn gedronken? Foto maken van het etiket en in Evernote zetten, met
bijvoorbeeld het label ‘wijn’. Hetzelfde geld voor quotes, to do lijstjes, boeken die je nog
eens moet lezen. Geen bierviltjes of uitgescheurde blaadjes met losse krabbels meer!
Google Maps kan overigens ook fungeren als routeplanner, restaurantzoeker (tik in:
Vietnamees), recensiesite.. noem maar op. Ik plan hele vakanties met Maps: even checken
of dat leuke huisje wel écht in het groen ligt, via satelliet of streetview (dat mannetje links in
beeld, zet het maar eens ergens op de kaart).
Bestanden:
WeTransfer is een fantastische, simpele website (met voor de verandering écht mooie
reclame) waarmee je bestanden kunt versturen zodat de andere partij ze uit de lucht kan
plukken. Geen account nodig, geen gejengel om betalingen of donaties. Vul een e-
mailadres in (maximaal 25), klik op de bestanden die je wilt verzenden (maar liefst 2 gb!) en
go. De ontvanger kan twee weken treuzelen om ze op te halen.
Met Dropbox deel je bestanden met elkaar, zodat je bijvoorbeeld samen kunt werken aan
een document. Dan heb je altijd de juiste versie. Tot 3 gb opslagruimte,
synchronisatiemogelijkheden met meerdere pc’s en andere apparaten.
Via de website van Zamzar kun je allerlei bestandsformaten omzetten zonder een
programma te moeten downloaden.
En probeer echt Evernote, ik ben er dol op.

4. Beeld:
De Google Images optie (helemaal bovenin Google, afbeeldingen) blijft erg fijn om snel
beeld te krijgen. Je kunt je zoekresultaten ook sorteren op grootte, type en zelfs kleur. Let
op auteursrecht. Plaatjes van Wikimedia Commons zijn vrij om te gebruiken.
Powertoy Windows resizer: een handig dingetje om even te installeren, klik rechts op een
foto en je kunt je afbeelding razendsnel verkleinen. Handig als je een (te grote) afbeelding
bij een mail wilt stoppen.
Irfanview: een handig en simpel beeldbewerkprogramma. Maar ook: dia-show, batch
converter (een heel zwik bestanden met een simpel commando kleiner maken, of anders
noemen) en het functioneert ook met film en muziek. Dit programma van Bosniër Irfan
Skiljan kan heel erg veel, je moet alleen wel zorgen dat ie de boel niet overneemt (gebeurde
mij ook, ineens had ik overal rode Irfanview beertjes: klik rechts op een willekeurig
beeldbestand, kies dan Openen Met, Bestanden kiezen, klik je lievelingsprogramma aan en
vink onderaan het hokje aan ‘dit type bestand altijd met dit programma openen’).
Ik was altijd fan van Flickr maar vind het nu gezeur dat ik geen massa’s bestanden op mijn
pagina mag gooien met mijn gratis account. Limieten zijn betuttelend mensen! Ik ben er
nog niet aan toegekomen om alternatieven als Picasaweb of Photobucket te proberen,
omdat ik de boel nu gewoon op een eigen site kwijt kan.
Adobe Photoshop Elements is een betaald systeem, maar wel prima om je beeldbestanden
te bewerken en om labels aan je beelden te hangen (al snel duizenden bestanden als je een
digitale camera hebt, en alles wilt bewaren..).
Social media:
LinkedIn is essentieel voor professionals. Een nette functionele site, om snel een online
etalage voor jezelf te creëren. Je kunt zaken als Twitter en Amazon (je leeslijst) koppelen
om het wat persoonlijker te maken.
Facebook vind ik erg leuk, maar ik heb mijn account wel op privé gezet om niet de hele
wereld lastig te vallen met melige filmpjes en onnozele opmerkingen. Voor meer
zakelijke/nuttige dingen gebruik ik Twitter, de korte berichtjes dwingen me om nog eens
extra na te denken over de boodschap die ik de wereld in wil slingeren.
Wordpress en Blogger zijn beide fijn om snel een eigen website te maken. Wordpress kan
meer en is veel internationaler, maar je moet er wel een stel tutorials voor leren (en een
eigen domeinnaam hebben). Blogger is ready to go maar vrij standaard qua design. Google
zit erachter, je kunt hier ook een eigen domeinnaam van maken (timiaan.com).
Slideshare is handig om (powerpoint) presentaties en documenten zoals deze te delen!
En ik zou vaker moeten Skypen want het werkt gewoon goed.
Muziek:
Met de website Grooveshark maak je playlists en kun je ook naar radiostations luisteren. Ze
hebben veel: pop, rock, klassiek…

5. 3voor12: de allernieuwste cd’s luisteren op de Luisterpaal. Ook voor concerten en
(Nederlands) popnieuws.
Het freeware programma C-Dex zet je cd’s om naar .mp3 en .wav en andersom en kan
helemaal zelf zoeken naar gegevens als artiest en songtitel. Hoef je dat niet meer in te
tikken.
VLC-player is beter dan de Windows media player, omdat ie ook overweg kan met slechte
mp’3s en merkwaardige bestandsformaten. Ook voor film geweldig geschikt. Download een
skin om ‘m er ook nog leuk uit te laten zien.
En als laatste leuk om te vermelden: Nero brandt je cd’s en dvd’s.
Overig hobby/entertainment:
Celtx is gratis gereedschap voor scenarioschrijvers.
Albelli-fotoboeken vind ik goed werken om zelf albums, portfolio’s en dergelijke mee te
maken. En Poobies om zelf kaartjes te fixen. Beide doen niet moeilijk over het draaien van
plaatjes en het toevoegen van tekst, andere systemen hebben dat soms wel.
IMDB: een enorme database met informatie over films, acteurs en actrices, beoordelingen
en heerlijk geneuzel op forums. Het Nederlandse equivalent: Filmtotaal.
Website 8Weekly biedt leuke recensies over kunst, literatuur, muziek…
Ideas worth spreading: TED is wekelijkse kost, voor inspirerende speeches van
professionals. Artiesten, wetenschappers en zakenlui, met een eigen uniek verhaal.
Tripadvisor helpt me enorm bij het zoeken van buitenlandse accommodaties.
Project Gutenberg heeft nu al 30.000 gratis e-boeken en je kunt zelf meehelpen om dit uit te
breiden.
Elk jaar zijn de webcams van Beleef de lente.nl weer even verslavend. Even gluren bij de
torenvalkjes, de ooievaar of de pimpelmezen.
En… zet geregeld de boel gewoon UIT en ga die vogeltjes daadwerkelijk in het echt
opzoeken!
Succes met experimenteren en veel plezier!
Feedback?
Essentiële hulpmiddelen die toevallig niet in dit lijstje staan maar die ik wel zou moeten
kennen?
marloes@elizee.nl
www.elizee.nl