Αριστοτέλης - Einstein - Bakhtin - παρουσίαση

Project: New Light with Old Ideas. Από
το «νυν» του Αριστοτέλη στη Θεωρία
της Σχετικότητας του Einstein και στον
χρονότοπο του Bakhtin.
1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημολογίας
Αναζητώντας τη χαμένη ενότητα της γνώσης
Καβάλα, 22-25/05/2015
23/5/2015Κουσλόγλου Μανόλης, Γερακίνη Αλεξάνδρα 1

Το project «New Light with Old Ideas»
Το έτος 2015 έχει θεσπιστεί από την UΝESCO, ως Διεθνές Έτος
Φωτός. Στο πλαίσιο αυτό, το 3ο Γυμνάσιο Καβάλας συμμετείχε
στο project «New Light with Old Ideas», σε συνεργασία με τα
σχολεία:
▪ Max-Planck Gymnasium (Βerlin- Germany)
▪ Liceo Scientifico D. Carlo La Mura (Angri-Italy)
▪ Hudson High School (Massachussets-USA)
▪ Gymnasium Beekvliet (Netherlands)
▪ (Literar)gymnasium Bern-Kirchenfeld (Switzerland)
▪ IES Pedra da Auga and IES Luis Seoane (Spain).

 Επρόκειτο για ένα νέο project, που είχε σχεδιαστεί στο πλαίσιο
της ανακήρυξης του 2015 ως έτους φωτός από την UNESCO και
είχε τελικό στόχο τη διοργάνωση μιας διεθνούς διάσκεψης με
επίκεντρο την εξέλιξη της Θεωρίας της Σχετικότητας και την
επίδρασή της στις αντιλήψεις μας για το φως.
 Η φιλοσοφία της διάσκεψης ήταν να παρουσιάσει κάθε χώρα
από ένα βήμα της εξελεγκτικής πορείας της Θεωρίας της
Σχετικότητας.

 Α) Γερμανία: Εισαγωγή στον Hermann
Minkowski και στον χωροχρόνο.
 Β) Ελλάδα, 3o Γυμνάσιο, Καβάλα : Κίνηση
και στιγμή, ιδέες που εισήχθησαν από τον
Αριστοτέλη και παρουσίαση της έννοιας του
χρονότοπου του Bakhtin.
 Γ) Ιταλία: Κλασική Σχετικότητα, όπως εισήχθη
από τον Galileo.
 Δ) USA : Νέες πειραματικές αποδείξεις, όπως
αυτές πραγματοποιήθηκαν από τον Michelson.
 Ολλανδία: Μαθηματικοί μετασχηματισμοί
του χωροχρόνου του Lorenz.
 ΣΤ) Ελβετία: Το φως ως όριο ταχύτητας,
καθώς επίσης και ισοδυναμία μάζας και
ενέργειας, όπως προτάθηκε από τον
Einstein.
 Ζ) Γαλικία (Ισπανία) : Συντονισμός,
δραματική αναπαράσταση μιας συνόψισης
των βασικών επιστημονικών αρχών που
παρουσιάστηκαν από τα υπόλοιπα σχολεία.
Η συνεισφορά των σχολείων

Θεωρητικό πλαίσιο
Αριστοτέλης • Χώρος/χρόνος
Einstein • χωροχρόνος
Bakhtin • χρονότοπος

Αριστοτέλης
• Χώρος
• Χρόνος
• Κίνηση
• Συνεχές

Η κίνηση ήταν για τον Αριστοτέλη ένας ευρύς όρος, που
συμπεριλάμβανε τις αλλαγές σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες.
Για τον φιλόσοφο, ο όρος αυτός μπορεί να σημαίνει:
 Α. Αλλαγή της ουσίας (γένεσις και φθορά)
 Β. Αλλαγή του μεγέθους (αύξησις και φθίσις)
 Γ. Αλλαγή της ποιότητας (αλλοίωσις)
 Δ. Μετατόπιση (κίνηση από τόπο σε τόπο)

ΧΩΡΟΣ
 Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο χώρος ενός αντικειμένου
είναι το πρώτο ακίνητο όριο αυτού που περιέχει το
συγκεκριμένο αντικείμενο.
 Για παράδειγμα, ο χώρος του κρασιού που περιέχεται σε ένα
μπουκάλι είναι η εσωτερική επιφάνεια της φιάλης που το
περιέχει. Αλλά όταν υποθέτουμε ότι το μπουκάλι είναι σε
κίνηση, όταν παρασύρεται από το νερό ενός ποταμού για
παράδειγμα, τότε το κρασί θα κινείται επίσης και ο χώρος
του καθορίζεται από τη θέση του σε σχέση με τις ακίνητες
όχθες του ποταμού.
 Ο χώρος υφίσταται ως όριο των σωμάτων και ως μία
διάσταση της κίνησης τους.
ΧΩΡΟΣ

ΧΡΟΝΟΣ
 Ο Αριστοτέλης πιστεύει ότι ο χρόνος είναι ο αριθμός
της κίνησης σε σχέση με πριν και μετά. Όπου δεν
υπάρχει κίνηση, δεν υπάρχει χρόνος. Σύμφωνα με
τον Αριστοτέλη, ο χρόνος είναι συνυφασμένος με την
κίνηση.
 Ο φιλόσοφος ανέπτυξε επίσης μια πολύ σημαντική
θεωρία για την στιγμή, το νυν, ότι είναι αυτό που
βρίσκεται ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον.
 Το νυν αποτελεί περισσότερο ένα σύνορο μεταξύ
των δύο τμημάτων του χρόνου, του παρελθόντος και
του μέλλοντος, παρά ένα μέρος του χρόνου, αφού το
παρελθόν υπήρξε και δεν υπάρχει πλέον ενώ το
μέλλον πρόκειται να υπάρξει, αλλά όχι ακόμη.

ΚΙΝΗΣΗ
 Ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο σημεία Α και Γ και
έναν άνθρωπο, ο οποίος τείνει να κινηθεί από Α έως
Γ.
 Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται στη θέση Α, τότε είναι
μόνο εν δυνάμει στη θέση Γ και συνεπώς σε
ακινησία.
 Όταν αυτός φτάσει στη θέση Γ, τότε έχει
πραγματώσει τη δυνατότητα που είχε και είναι πάλι
σε ακινησία.
 Συνεπώς κίνηση είναι η πραγμάτωση της
δυνατότητας του αντικειμένου να κινηθεί, όσο αυτή
πραγματώνεται.

Επιπλέον, ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι η κίνηση είναι συνεχής: Μια
απλή σειρά από θέσεις ενός αντικειμένου μεταξύ των σημείων Α
και Γ δεν είναι μια κίνηση από Α έως Γ. Κίνηση είναι μια σειρά
απείρως διαιρετών μικρών κινήσεων.

ΣΥΝΕΧΕΣ
 Ο χώρος, η κίνηση και ο χρόνος θεωρούνται ως συνεχή, ως
σύνολα που αποτελούνται από μια σειρά από μικρότερα
τμήματα και όχι από αδιαίρετα άτομα. Σύμφωνα με την ανάλυση
του Αριστοτέλη, ο χώρος δεν μπορεί να αποτελείται από
αδιαίρετα σημεία που στερούνται μεγέθους, ο χρόνος δεν
μπορεί να αποτελείται από αδιαίρετα στιγμές, "νυν", και η
κίνηση δεν μπορεί να αποτελείται από μια σειρά των
στάσεων/θέσεων.
 Συνεχές, σημαίνει ότι ο χώρος εξαρτάται από το χρόνο και το
αντίστροφο.

• Έστω ότι έχουμε ένα
σύστημα συντεταγμένων
χρόνου-χώρου.
• Παρατηρούμε ότι τα
σώματα Α και Β βρίσκονται
σε κίνηση (οι δύο γραμμές
έχουν κλίση).
• Επίσης μπορούμε εύκολα
να διαπιστώσουμε ότι το Α
κινείται ταχύτερα από Β.

Τώρα, όταν μειώνουμε τον
χρόνο του σώματος Β,
μειώνουμε αναλογικά και την
απόσταση που έχει διανύσει.

• Αντίστοιχα όταν μειώνουμε
την απόσταση που έχει
διανύσει το σώμα Α,
μειώνουμε αναλογικά τον
χρόνο κίνησής του.
• Αυτή είναι η αντιστοιχία
μεταξύ της συνέχειας του
χρόνου και του χώρου

• Με άλλα λόγια, πρόκειται
για τον γάμο τους, το
χωροχρονικό συνεχές.
• Δεν πρέπει να
παραλείψουμε σε αυτό το
σημείο να αναφέρουμε ότι
ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί
τη λέξη «στιγμή» ως τοπικό
σημείο. Αυτή είναι άλλωστε
η αρχαία ελληνική έννοια
της λέξης (στίγμα).
ΚίνησηΧώρος Χρόνος

 Η οπτική γωνία με την οποία ειδώθηκαν οι παραπάνω έννοιες
προσομοιάζει με αυτήν της μη-κλασικής φυσικής και της
Θεωρίας της Σχετικότητας. Έτσι για τον Αριστοτέλη το
κινούμενο ον έχει προτεραιότητα και ύστερα, λόγω αυτού,
υπάρχει ο χώρος και ο χρόνος.
 Ο χώρος δεν είναι ένα κουτί, που εμπεριέχει τα σώματα, αλλά
υπάρχει ως διάσταση της κίνησής τους. Κατά όμοιο τρόπο ο
χρόνος δεν υπερβαίνει και δεν εμπεριέχει τα σώματα, αλλά
συνυπάρχει με τα όντα, αρκεί αυτά να κινούνται.

Michael Bakhtin
O Michael Bakhtin ήταν Ρώσος
θεωρητικός της Λογοτεχνίας και
φιλόσοφος. Με το έργο του
εισήγαγε στη Λογοτεχνία τις
έννοιες της πολυφωνίας, της
διαλογικότητας, του
καρναβαλιού και του
χρονότοπου.

Η θεωρία της σχετικότητας του Einstein
καθιέρωσε τον χρόνο ως διάσταση του
χώρου.
Οι βασικότερες παράμετροι του
αφηγηματικού κειμένου: η θέση και η
κίνηση στον χώρο και η
αλληλεπίδραση τους με τον χρόνο.
Ο Μ. Bakhtin δανείστηκε την έννοια
του χρονότοπου από την αϊνσταϊνική
θεωρία της σχετικότητας.

Η θεωρία της λογοτεχνίας χρησιμοποιεί την έννοια του
χρονότοπου σχεδόν μεταφορικά και ο Bakhtin ορίζει τον
χρονότοπο ως την ουσιαστική αλληλεξάρτηση των χρονικών και
χωρικών σχέσεων που εκφράζονται καλλιτεχνικά στη λογοτεχνία.
Χώρος
Χρόνος
Χρονότοπος:
κάτι
περισσότερο
από μία απλή
συνισταμένη

 Όπως ο μαθηματικός χωροχρόνος, έτσι και ο λογοτεχνικός
χρονότοπος είναι μία νοητική κατηγορία στην οποία
συνδέονται αναπόσπαστα ο χώρος και ο χρόνος.
 Και ενώ για άλλους θεωρητικούς της λογοτεχνίας ο χώρος και ο
χρόνος είναι αναγκαίοι στην ανάγνωση της λογοτεχνίας αλλά
μάλλον συμπτωματικοί, για το μπαχτινικό έργο ο χρονότοπος,
ο οποίος προσδιορίζεται και από κοινωνικούς παράγοντες, είναι
ουσιαστικά το οργανωτικό στοιχείο όλης της δομής του
κειμένου.

Χρονότοπος
συγγραφής
ιστορίας
ανάγνωσης
Ερμηνεία λογοτεχνικού
κειμένου

Ο χρονότοπος καθορίζει το είδος και τα γνωρίσματα κάθε λογοτεχνικού έργου
καθώς και την εικόνα του ανθρώπου στη Λογοτεχνία. Οι ήρωες των
λογοτεχνικών έργων εμφανίζονται σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο δηλαδή σε
συγκεκριμένο και κοινωνικό περιβάλλον.
Κάθε
λογοτεχνική
μορφή
συνδέεται με
κάποιο
χρονότοπο.
Χρονότοπος του
μυθιστορήματος
της επικής
ποίησης

Χρονότοποι: μεγάλες
κατηγορίες στις οποίες
εντάσσονται έργα με παρόμοια
χαρακτηριστικά.
Σε κάθε χρονότοπο αντιστοιχεί
και μία ομάδα λογοτεχνικών
έργων που χαρακτηρίζονται
από τους ίδιους χρονικούς και
χωρικούς προσδιορισμούς.

Ταξιδιωτικό μυθιστόρημα
Μυθιστόρημα δοκιμασίας του ήρωα
Βιογραφικό μυθιστόρημα
Ελληνική μυθιστορία

Η οργάνωση του project
 Αρχικά επιλέχθηκαν οι μαθητές που θα εργάζονταν και θα
παρουσίαζαν τελικά την ελληνική συμμετοχή στην τελική διάσκεψη.
 Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες, ανάλογα και με τη δική τους
επιθυμία και τα ενδιαφέροντά τους ως εξής:
Α) Παρουσίαση του 3ου Γυμνασίου Καβάλας, της πόλης της Καβάλας και
του Αριστοτέλη: Έλπη Πριμικύρη
Β) Παρουσίαση βασικών αρχών της θεωρίας του Αριστοτέλη:
- Χρόνος/τόπος: Ευαγγελία Κατσόμαλλου, Γεωργία Μανδαλά
- Κίνηση/συνεχές: Γιώργος Καρακουλίδης, Αρχοντής Καμπάνταης
Γ) Παρουσίαση χρονότοπου: Βαγγέλης Πετρίδης, Μαρτίνα
Χρυσομάλλη

Η οργάνωση του project
 Πραγματοποιήθηκαν συνολικά έξι συναντήσεις εντός του χώρου του
σχολείου, κατά τη διάρκεια των οποίων οι υπεύθυνοι καθηγητές
εξήγησαν καταρχήν των περιεχόμενο των θεωριών, προκειμένου να
γίνουν αντιληπτές από τους μαθητές και στη συνέχεια έδιναν τις
κατευθυντήριες γραμμές εξέλιξης των εργασιών με βάση
συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
 Επιπλέον, οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί είχαν καθημερινή ηλεκτρονική
επικοινωνία με τους αντίστοιχους συναδέλφους στο εξωτερικό, ενώ
πραγματοποιήθηκαν και συνολικά δύο τηλεδιασκέψεις.
 Στις 3 Απριλίου 2015 είχαν πλέον ετοιμαστεί τόσο τα σχετικά κείμενα,
όσο και οι αντίστοιχες παρουσιάσεις για την τελική τηλεδιάσκεψη.

Η διάχυση της δράσης
 Η διαδικασία και η τελική τηλεδιάσκεψη υποστηρίχτηκε από ΜΜΕ και μέσα
κοινωνικής δικτύωσης. Από τη πλευρά της Ελλάδας, που αποτέλεσε την
αιχμή του δόρατος και σε αυτόν τον τομέα, η δράση δημοσιοποιήθηκε σε
δικτυακούς τόπους εθνικής εμβέλειας και υψηλής επισκεψιμότητας
(www.eduportal.gr, www.zougla.gr, www.alfavita.gr, www.diktyo.gr,
www.ipaideia.gr, www.inews.gr κ.α.).
 Επιπλέον δημιουργήθηκε ξεχωριστός δικτυακός τόπος:
https://sites.google.com/site/newlightoldideas/.Σε αυτόν παρουσιάζονται
πληροφορίες γύρω από τα σχολεία που συμμετέχουν, το χρονοδιάγραμμα
της δράσης, τη δομή και το περιεχόμενο του project.
 Τέλος, στο πλαίσιο της δράσης αναπτύχθηκε σχετική ιστοσελίδα στο
Facebook https://www.facebook.com/pages/International-Year-of-Light-
2015/624898644311709?ref=bookmarks , της οποίας το κύριο βάρος της
διαχείρισης ανέλαβε μέλος της συγγραφικής ομάδας της παρούσας
εισήγησης.

Η διάχυση της δράσης
 Προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερόμενους
από όλο τον κόσμο να παρακολουθήσουν την τηλεδιάσκεψη, το
πανεπιστήμιο του Vigo, προσέφερε εναλλακτική πλατφόρμα
παρακολούθησης των εργασιών
http://emeeting.campusdomar.es/secretroom/f669ca05f9bf09f1860c5
4c06a3b4ba9?guest=true
 Μέσω αυτής της πλατφόρμας, σχολικές μονάδες, τάξεις, μαθητές και
εκπαιδευτικοί μπορούσαν να παρακολουθήσουν ως απλοί
συμμετέχοντες και έχοντας δυνατότητα παρέμβασης μέσω chat.

Η πραγματοποίηση της τηλεδιάσκεψης
 Η τηλεδιάσκεψη έλαβε χώρα στις 24/04/2015 και οι μαθητές
του 3ου Γυμνασίου Καβάλας με υποδειγματική συμπεριφορά,
σοβαρότητα, ζωντάνια και άπταιστα αγγλικά παρουσίασαν
στους ευρωπαίους συμμαθητές τους τις θέσεις του Αριστοτέλη
και του Bakhtin.
 Την πραγματοποίηση της τηλεδιάσκεψης κάλυψε και το τοπικό
τηλεοπτικό κανάλι Center με εκτενή αναφορά στο κεντρικό
δελτίο ειδήσεων.

Αποτίμηση του project
 Οι μαθητές αναζήτησαν πληροφορίες με προσωπική έρευνα και τις
αξιοποίησαν δημιουργώντας και παρουσιάζοντας τις εργασίες τους.
 Αξιοποίησαν τη βιβλιογραφία που τους δόθηκε καθώς και σύγχρονα τεχνικά
μέσα πληροφόρησης και επικοινωνίας.
 Συνεργάστηκαν, λειτούργησαν ως ομάδα και αντάλλαξαν γνώσεις με
μαθητές από σχολεία της Ευρώπης και της Αμερικής.
 Ήρθαν σε επαφή με τις απόψεις του Αριστοτέλη και κατανόησαν τη συμβολή
του στη θεωρία της σχετικότητας του Einstein.
 Κατανόησαν τη διαθεματική προσέγγιση ενός θέματος.
 Ενίσχυσαν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση τους.

Αποτίμηση του project

Σας ευχαριστούμε πολύ!

Αριστοτέλης - Einstein - Bakhtin - παρουσίαση

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Αριστοτέλης - Einstein - Bakhtin - παρουσίαση

Semelhante a Αριστοτέλης - Einstein - Bakhtin - παρουσίαση (6)

Mais de Manolis Kousloglou

Mais de Manolis Kousloglou (11)

Último

Último (20)

Αριστοτέλης - Einstein - Bakhtin - παρουσίαση