Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THU HƯƠNG
PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG
CỦA CÁC CÔNG TY TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
Formatted: Font: 7 pt
NGUYỄN THU HƯƠNG
PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG
CỦA CÁC CÔNG TY TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60 38 01 07
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ANH SƠN

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn
đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất
cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo
quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Thu Hương

MỤC LỤC
Trang Formatted: Font: Not Bold
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục Formatted: Justified, Indent: Left: 0",
Hanging: 0.58", Right: 0.39", Space After: 0
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
pt, Line spacing: Multiple 1.3 li, No
widow/orphan control
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CÔNG TY
5
Field Code Changed
TÀI CHÍNH Formatted ... [1]
1.1. Khái niệm Công ty Tài chính ........................................................... 5
Field Code Changed
Formatted ... [2]
1.1.1. Sự ra đời của Công ty Tài chính ......................................................... 5
Formatted ... [3]
Field Code Changed
1.1.2. Đặc điểm của Công ty Tài chính ......................................................... 9
Field Code Changed
Formatted ... [4]
1.2. Vị trí, vai trò của Công ty Tài chính .............................................. 15 Field Code Changed
Formatted
1.2.1. Vị trí của Công ty Tài chính ............................................................. 15
... [5]
Field Code Changed
1.2.2. Vai trò của các Công ty Tài chính ..................................................... 16
Formatted ... [6]
Field Code Changed
1.3. Các loại hình Công ty Tài chính 17
Formatted ... [7]
Field Code Changed
Kết luận chương 1 21 Formatted ... [8]
Field Code Changed
Chương 2: PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TÀI Formatted ... [9]
CHÍNH Ở VIỆT NAM ................................................................... 22
Field Code Changed
Formatted ... [10]
2.1. Những vấn đề lý luận về pháp luật Công ty Tài chính ở Formatted
... [11]
Field Code Changed
Việt Nam ......................................................................................... 22 Formatted ... [12]
2.1.1. Khái niệm pháp luật về Công ty Tài chính ........................................ 22
Field Code Changed
Formatted ... [13]
2.1.2. Cơ sở pháp lý thành lập và hoạt động Công ty Tài chính ở Việt Nam ........ 23 Field Code Changed
2.1.3. Nội dung pháp luật về Công ty Tài chính.......................................... 24
Formatted ... [14]
Formatted ... [15]
2.2. Thực trạng pháp luật về Công ty Tài chính ở Việt Nam .............. 29
Field Code Changed
Field Code Changed
2.2.1. Quy định về thành lập, giải thể, phá sản và thanh lý Công ty Tài Formatted ... [16]
Field Code Changed
chính ................................................................................................. 29 Formatted ... [17]

2.2.2. Quy định về tổ chức, quản trị, điều hành và kiểm soát của Công
ty Tài chính...................................................................................................36
2.2.3. Quy định pháp luật về hoạt động của Công ty Tài chính.........................40
2.2.4. Quy định về chế độ tài chính, hạch toán và báo cáo.................................52
2.3. Thực trạng về hoạt động của Công ty Tài chính ở Việt Nam ................55
2.3.1. Lợi thế của Công ty Tài chính .....................................................................55
2.3.2. Những mặt tồn tại của Công ty Tài chính ở Việt Nam ....................... 5857
Kết luận chương 2 .....................................................................................................70
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
CÔNG TY TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM ...................................................71
3.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện pháp luật về Công ty Tài chính..........71
3.2. Xu hướng phát triển các Công ty Tài chính..............................................72
3.3. Một số đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về Công ty Tài chính .........78
3.3.1. Về điều kiện cấp giấy phép thành lập và hoạt động .................................78
3.3.2. Quản trị, điều hành Công ty Tài chính .......................................................79
3.3.3. Hoạt động huy động vốn ..............................................................................79
3.3.4. Hoạt động cho vay.........................................................................................80
3.3.5. Tạo hành lang pháp lý đồng bộ và tăng cường vai trò quản lý của
Nhà nước.......................................................................................................82
Kết luận chương 3 .....................................................................................................87
KẾT LUẬN................................................................................................................89
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................90
MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1
4
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Field Code Changed
Formatted
Field Code Changed
Formatted
... [18]
... [19]
... [20]
... [21]
... [22]
... [23]
... [25]
... [24]
... [26]
... [27]
... [28]
... [29]
... [30]
... [31]
... [32]
... [33]
... [34]
... [35]
... [36]
... [37]
... [38]
... [39]
... [40]
... [41]
... [42]
... [43]
... [44]
... [45]
... [46]
... [47]
... [48]
... [49]
... [50]
... [51]
... [52]
... [53]
... [54]
... [55]
... [56]
... [57]
... [58]
... [59]
... [60]
... [61]
... [62]
... [63]
... [64]
... [65]
... [66]
... [67]
... [68]
... [69]
... [70]
... [71]
... [72]
... [73]
... [74]

Chương 1: NHỮNG MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ
CÔNG TY TÀI CHÍNH5
1.1. Khái niệm Công ty Tài chính...................................................................... 5
1.1.1. Sự ra đời của Công ty Tài chính................................................................. 5
1.1.2. Đặc điểm của Công ty Tài chính................................................................ 9
1.2. Vị trí, vai trò của Công ty Tài chính........................................................15
1.2.1. Vị trí của Công ty Tài chính .....................................................................15
1.2.2. Vai trò của các Công ty Tài chính............................................................16
1.3. Các loại hình Công ty Tài chính...............................................................17
Kết luận chương 1 .....................................................................................................21
Chương 2: PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TÀI
CHÍNH Ở VIỆT NAM..............................................................................22
2.1. Thực trạng về hoạt động Những vấn đề lý luận về pháp
luật của của Công ty Tài chính ở Việt nam............................................22
2.1.1. Khái niệm pháp luật về Công ty Tài chính .............................................22
2.1.2. Cơ sở pháp lý thành lập và hoạt động Công ty Tài chính ở Việt Nam 23
2.1.3. Nội dung pháp luật về Công ty Tài chính...............................................24
2.2. Thực trạng pháp luật về Công ty Tài chính ở Việt Nam.......................29
2.2.1. Quy định về thành lập, giải thể, phá sản và thanh lý Công ty
Tài chính......................................................................................................29
2.2.2. Quy định về tổ chức, quản trị, điều hành và kiểm soát của
Công ty Tài chính.......................................................................................36
4

2.2.3. Quy định pháp luật về hoạt động của Công ty Tài chính......................40
2.2.4. Quy định về chế độ tài chính, hạch toán và báo cáo..............................52
2.3. Vấn đề áp dụng pháp luật của các Thực trạng hoạt động của
Công ty Tài chính ở Việt Nam 55
2.3.1. Lợi thế của Công ty Tài chính ..................................................................55
2.3.2. Những mặt tồn tại của Công ty Tài chính ở Việt Nam .........................58
Kết luận chương 2 .....................................................................................................70
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
CÔNG TY TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM 71
3.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện pháp luật về Công ty Tài chính........71
3.2. Xu hướng phát triển các Công ty Tài chính............................................72
3.3. Một số đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật về Công ty Tài chính .......78
3.3.1. Về điều kiện cấp giấy phép thành lập và hoạt động ..............................78
3.3.2. Quản trị, điều hành Công ty Tài chính ....................................................79
3.3.3. Hoạt động huy động vốn ...........................................................................79
3.3.4. Hoạt động cho vay......................................................................................80
3.3.5. Tạo hành lang pháp lý đồng bộ và tăng cường vai trò quản lý
của Nhà nước 82
Kết luận chương 3 .....................................................................................................87
KẾT LUẬN................................................................................................................89
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................90

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Formatted: Level 1
Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam có những bước phát
triển mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng GDP luôn ở mức cao của thế giới, trong sự
phát triển vượt bậc ấy, không thể không kể đến công lao của các kênh lưu
chuyển tiền tệ trong nền kinh tế. Các kênh tài chính này đóng vai trò to lớn
trong việc phân phối hiệu quả các nguồn lực kinh tế từ đó thúc đẩy nền kinh
tế phát triển.
Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế cũng kéo theo sự phát triển
của cả hệ thống tài chính nói chung và của thị trường tài chính, trung gian tài
chính nói riêng. Tài chính- ngân hàng trở thành một lĩnh vực kinh doanh đầy
tiềm năng, hứa hẹn nhiều thời cơ, lợi nhuận, nhưng cũng chứa không ít rủi ro.
Thị trường tài chính đang trong giai đoạn phát triển và hoàn thiện của nước ta
thu hút được rất nhiều sự chú ý của các nhà đầu tư, hình thành nên làn sóng
các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước, các Doanh nghiệp, Công ty xin thành
lập các trung gian tài chính. Bên cạnh các ngân hàng thương mại, các công ty
chứng khoán, các công ty bảo hiểm…, Công ty Tài chính là một định chế tài
chính được rất nhiều các tổng công ty trong nước và các tập đoàn tài chính
lớn trên thế giới quan tâm đầu tư và xin thành lập. Vậy Công ty Tài chính là
gì? Cơ cấu tổ chức hoạt động được vận hành của Công ty Tài chính theo Pháp
luật Việt Nam có gì đặc thù? Những quy định nào cần sửa đổi, bổ sung để
hoàn thiện pháp luật, góp phần với sự phát triển lớn mạnh và bền vững của
các Công ty Tài chính và cả nền kinh tế Việt Nam?
Luật Các tổ chức tín dụng cũng đề cập nhưng với tư cách là một hình
thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng và quy định rất chung chung về hoạt
động của Công ty Tài chính. Nghị định số 79/2002/NĐ-CP về “tổ chức và
1

hoạt động của Công ty tài chính” được Chính phủ ban hành ngày 4/10/2002 và
đã được sửa đổi, bổ sung một số điều bởi Thông tư 06/2002/TT-NHNN ngày
23/12/2002 của Ngân hàng Nhà nước, Nghị định 81/2008/NĐ-CP ngày
29/07/2008 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số
79/2002/NĐ-CP là một bước ngoặt để các Công ty Tài chính phần nào đủ sức
cạnh tranh với khối chính ngân hàng. Gần đây nhất, Chính Phủ đã ban hành
Nghị định số 39/2014/NĐ-CP về hoạt động của Công ty Tài chính và Công ty
cho thuê Tài chính ngày 07/05/2014 có hiệu lực kể từ ngày 25/06/2014 thay thể
Nghị định 79/2002/NĐ-CP đã có những quy định cụ thể và chặt chẽ hơn về các
hoạt động của Công ty Tài chính đề phù hợp với Pháp luật và tình hình phát
triển của nước ta.
Tuy nhiên, mô hình hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam
còn mới mẻ sơ khai chưa có môi trường pháp lý và định hướng rõ ràng. Có thể
nói, văn bản pháp luật điều chỉnh trực tiếp về Công ty Tài chính có giá trị pháp
lý không cao, đồng thời những quy định trong các văn bản pháp luật về Công ty
Tài chính vẫn chưa thật sự linh hoạt, phù hợp với thực tiễn kinh, thiếu những
văn bản pháp quy hoàn chỉnh và đồng bộ, có một số văn bản pháp quy đến nay
đã không còn phù hợp. Những bất cập, vướng mắc này đặt ra yêu cầu phải tiếp
tục nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật về Công ty Tài chính, tạo môi trường
pháp lý đầy đủ, an toàn và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc giúp hoạt động
của các Công ty Tài chính diễn ra an toàn, hiệu quả.
Việc chọn đề tài "Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở
Việt Nam” là có ý nghĩa thiết thực cả lý thuyết lẫn thực tiễn góp phần đóng góp
vào sự hoạt động có hiệu quả của các Công ty Tài chính.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở nghiên cứu một cách hệ thống cơ sở lý luận Pháp luật về Formatted: Line spacing: Multiple 1.47 li hoạt
động của Công ty Tài chính ở Việt Nam, đồng thời xem xét, đánh giá về
2

thực trạng hệ thống pháp luật cũng như thực tiễn hoạt động của các Công ty Tài
chính ở Việt Nam, chúng tôi mong muốn làm sáng tỏ cơ sở lý luận và bản chất
pháp luật của các Công ty Tài chính, từ đó làm tiền đề cho việc bổ sung, hoàn
thiện pháp luật hoạt động của Công ty Tài chính ở Việt Nam.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Để đạt được mục tiêu tổng quát trên, luận văn đưa ra những mục tiêu cụ
thể sau:
- Nghiên cứu có hệ thống những lý luận cơ bản về hoạt động của Công
ty Tài chính.
- Nghiên cứu thực trạng pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài Formatted: Expanded by 0.2 pt
chính ở Việt Nam, về mô hình tổ chức, quản trị, điều hành và kiểm soát cũng
như thực tiễn hoạt động, áp dụng pháp luật của các Công ty Tài chính
ở Việt Nam
- Đề xuất những giải pháp cơ bản để hoàn thiện hơn nữa mô hình Công
ty Tài chính, kiến nghị hướng sửa đổi, hoàn thiện pháp luật về hoạt động của
các Công ty Tài chính ở Việt Nam để phù hợp hơn với tình hình phát triển của
đất nước và xu hướng hội nhập quốc tế.
3. Tính mới và những đóng góp của đề tài
Mô hình hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam còn mới mẻ
sơ khai chưa có môi trường pháp lý và định hướng rõ ràng. Thiếu những văn
bản pháp quy hoàn chỉnh và đồng bộ, có một số văn bản pháp quy đến nay đã
không còn phù hợp. Với thực tế phát triển nền kinh tế và thị trường tài chính
cùng với việc tham gia vào quá trình toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế sâu
rộng thì các Công ty Tài chính đều mong muốn có một hành lang pháp lý rộng
rãi sát với thực tiễn trong nước và quốc tế hiện nay. Kết quả nghiên cứu của đề
tài sẽ góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật quốc gia về hoạt động của
Công ty Tài chính ở Việt Nam và đề xuất những giải pháp được đưa ra có tác
dụng khuyến khích sự phát triển của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.
3

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định hiện hành của pháp
luật điều chỉnh phương thức hoạt động của các Công ty Tài chính, từ đó đề xuất
các kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về hoạt động của các
Công ty Tài chính, khuyến khích sự phát triển của các Công ty Tài chính ở Việt
Nam.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Trong luận văn này, chúng tôi không đi sâu vào tìm hiểu tất cả các vấn
đề về pháp lý liên quan đến Công ty Tài chính ở Việt Nam, mà chỉ tập trung
nghiên cứu khía cạnh pháp lý, cơ sở lý luận mô hình hoạt động, cũng như thực
tiễn áp dụng pháp luật của các Công ty Tài chính ở Việt Nam. Trên cơ sở phạm
vi nghiên cứu này, chúng tôi khuyến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống
pháp luật về hoạt động của Công ty Tài chính ở Việt Nam.
5. Phương pháp nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài được tiến hành trên cơ sở phương pháp luận chủ
nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và Pháp luật. Quá
trình nghiên cứu đề tài tác giả đã kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khoa
học cụ thể, như: Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp
so sánh, diễn giải, suy diễn lôgic...
76. Kết cấu của luận văn
Formatted: Level 1
Formatted: Level 1
Formatted: Level 1
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn dự kiến kết cấu thành 3 chương, bao gồm:
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về tổ chức và hoạt động của Công ty Formatted: Indent: Left: 0.5", Hanging: 1"
Tài chính
Chương 2: Thực trạng pháp luật về hoạt động của Công ty Tài chính ở
Việt Nam.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt
động của công ty ở Việt Nam.
4

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CÔNG TY TÀI CHÍNH
1.1. Khái niệm Công ty Tài chính
1.1.1. Sự ra đời của Công ty Tài chính
Trên thế giới, thuật ngữ “Công ty Tài chính” không còn gì mới lạ, các
nhà tư bản đã quá quen với các hoạt động, cũng như vai trò của nó trên thị
trường tài chính, tiền tệ. Công ty Tài chính cùng các trung gian tài chính khác
có tầm quan trọng rất lớn và được coi như là xương sống của nền kinh tế.
Có thể khẳng định rằng Công ty Tài chính là sản phẩm tất yếu của nền
kinh tế thị trường. Sự ra đời và phát triển của Công ty Tài chính làm cho hệ
thống tài chính trở nên phong phú, đa dạng, linh hoạt và hoàn chỉnh hơn.
Trong nền kinh tế thị trường cũng như trong bất cứ nền kinh tế nào luôn
xuất hiện tình trạng trong cùng một thời điểm, xã hội tồn tại người thừa vốn và
người thiếu vốn hoặc kinh doanh không hiệu quả bằng mang vốn cho người
khác vay. Trong khi người có vốn nhàn rỗi không có khả năng sản xuất, kinh
doanh thì người thiếu vốn lại rất mong muốn được đầu tư kinh doanh mà tình
trạng tài chính không cho phép. Tuy ở hai đầu thái cực song họ gặp nhau
ở một điểm đó là cùng hướng tới sự phát triển quy mô vốn và thu được lợi ích
tối đa từ những gì mình nắm giữ. Theo các quy luật khách quan của nền kinh tế
hàng hoá, mối quan hệ cung cầu về vốn nảy sinh giữa người cho vay (người
thừa vốn) và người đi vay (người thiếu vốn). Sự dịch chuyển ban đầu có tính tự
phát diễn ra trực tiếp giữa hai bên do vậy hiệu quả không cao, tốn kém cả về
chi phí và thời gian. Thêm vào đó sự thiếu chuyên nghiệp dễ dẫn tới rủi ro cho
người có vốn cho vay. Thực tế đòi hỏi một tổ chức hoạt động chuyên nghiệp
đóng vai trò trung gian giữa người có vốn và người đi vay. Từ yêu cầu khách
quan này các trung gian tài chính đã được sinh ra, hoạt động có tổ
5

chức, với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Nó bao gồm các tổ chức nhận tiền gửi
(như: ngân hàng, Công ty Tài chính, quỹ tín dụng nhân dân...), các công ty bảo
hiểm, các công ty đầu tư, quỹ tương hỗ, quỹ hưu trí... Với chức năng luân
chuyển và điều tiết lượng vốn từ nơi thừa vốn tới nơi thiếu vốn, các trung gian
tài chính đã góp phần khơi thông dòng chảy, giúp nền kinh tế vận động nhịp
nhàng và có hiệu quả cao hơn.
Trong các trung gian tài chính các tổ chức tín dụng đóng vai trò quan
trọng với chức năng cơ bản là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền đó để cho vay.
Các tổ chức này sẽ trả lãi suất cho người gửi tiền và tính lãi cao hơn đối với
khách hàng cho vay tiền. Khoản chênh lệch giữa hai loại lãi suất này được sử
dụng một phần để bù đắp chi phí hoạt động của các tổ chức, phần còn lại là lợi
nhuận.
Có thể nói sự ra đời của các trung gian tài chính, trong đó có Công ty Tài
chính là một tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trường, nó tồn tại và hoạt
động tuân theo các quy luật của nền kinh tế với chức năng luân chuyển và điều
tiết vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu.
Ở Việt Nam, so với hệ thống Ngân hàng thì Công ty Tài chính là một Formatted: Expanded by 0.2 pt hình
thức trung gian tài chính khá mới mẻ. Sự ra đời hệ thống ngân hàng
tại Việt Nam được đánh dấu bằng sắc lệnh số 15/SL ngày 06/5/1951 do Chủ
tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ký. Kể từ khi thành lập, trải qua nhiều
giai đoạn phát triển, tới nay hệ thống Ngân hàng đã được phân chia thành Ngân
hàng Nhà nước với chức năng quản lý điều tiết nền kinh tế tiền tệ và các Ngân
hàng chuyên doanh khác.
Trong khi đó, Công ty Tài chính chỉ mới được chính thức thừa nhận thông
qua Pháp lệnh ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và Công ty Tài chính do Hội đồng
Nhà nước ban hành ngày 24/5/1990. Theo đó “Công ty Tài chính, công ty quốc
doanh hoặc cổ phần hoạt động chủ yếu là cho vay để mua bán hàng hóa dịch vụ
6

bằng nguồn vốn của mình hoặc vay trong dân cư” [8, Điều 1].
Cũng giống Công ty Tài chính của các nước trên thế giới, Công ty Tài
chính ở Việt Nam cũng được hình thành dưới tác động của điều kiện kinh tế thị
trường. Nghị quyết Đại hội Đảng VI (1986) đã mở ra hướng đi mới cho toàn
nền kinh tế nước ta; chuyển từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị
trường,đa dạng hóa các hình thức sở hữu và khuyến khích các doanh nghiệp
thuộc mọi thành phần kinh tế phát triển. Từ đó một trong những vấn đề mới
nảy sinh là sự gia tăng quá trình điều tiết lượng vốn tiền tệ từ khu vực phi sản
xuất vào khu vực sản xuất cũng như giữa các khu vực sản xuất với nhau.
Những năm cuối thập kỷ 80 và đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX cho thấy
mức độ khát vốn nghiêm trọng của nền kinh tế Việt Nam. Các doanh nghiệp
thuộc mọi quy mô, hình thức, thành phần đều thiếu vốn. Nhu cầu điều tiết vốn
trên thị trường làm nảy sinh hàng loạt các quỹ tín dụng với rất nhiều điểm
tương đồng với Công ty Tài chính là huy động tiền gửi trong dân cư và hỗ trợ
các doanh nghiệp nhỏ.
Ở thời điểm này cũng đã xuất hiện các tổ chức “hụi” (miền Nam) “họ”
(miền Bắc) tồn tại bất hợp pháp, song đã thu hút đông đảo người dân tham gia
với lượng vốn lên tới hàng tỷ đồng bởi các tổ chức này đã đáp ứng được một
phần nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh, cải thiện đời sống của họ. Sự tồn tại của
các tổ chức này tuy là một hiện tượng khách quan nhưng do tự phát, không có
sự quản lý của Nhà nước nên đã gây nên nhiều bất ổn và lộn xộn trong nền kinh
tế.
Đến những năm 90 của thế kỷ XX hầu hết các quỹ tín dụng, hụi, họ đều
bị đổ vỡ ảnh hưởng mạnh đến các doanh nghiệp cũng như các tầng lớp dân cư
trong xã hội.
Nền tài chính-ngân hàng sau cú sốc lớn đó cần được tổ chức và quản lý
lại một cách chặt chẽ. Bên cạnh các ngân hàng, các Công ty Tài chính ra đời là
trung gian tài chính tích cực giúp lưu thông nguồn vốn một cách nhanh
7

chóng, hiệu quả.
Cùng sự lớn mạnh của nền kinh tế, sự biến chuyển của thị trường trong
nước và quốc tế năm 1997, Quốc hội nước ta đã ban hành Luật các tổ chức tín
dụng quy định về tổ chức, hoạt động của các tổ chức tín dụng và hoạt động
ngân hàng của các tổ chức khác ở Việt Nam. Tại Luật các tổ chức tín dụng
2010ngày 12/12/1997 Công ty Tài chính chưa được định nghĩa đầy đủ, song
được xếp vào tổ chức tín dụng phi ngân hàng. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng Formatted: Font: Not Bold là
loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân
hàng theo quy định của Luật này, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân
và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Tổ chức tín
dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và
các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. [ Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là
loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một số hoạt động ngân hàng như là
nội dung kinh doanh thường xuyên nhưng không được nhận tiền gửi không kỳ
hạn, không làm dịch vụ thanh toán. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng gồm Công
ty Tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng
khác. Tiếp đó để cụ thể hóa cách thức tổ chức và phạm vi hoạt động của Công
ty Tài chính, năm 2002 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 79/2002/NĐ-CP
quy định về tổ chức và hoạt động của Công ty Tài chính (Nghị định số
79/2002/NĐ-CP). Theo đó, Công ty Tài chính đã được định nghĩa đầy đủ tại
Điều 2 của Nghị định này:
Công ty Tài chính là loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng,
với chức năng là sử dụng vốn tự có, vốn huy động và các nguồn vốn
khác để cho vay, đầu tư, cung ứng các dịch vụ tư vấn về tài chính,
tiền tệ và thực hiện một số dịch vụ khác theo quy định của pháp luật,
nhưng không được làm dịch vụ thanh toán, không được nhận tiền gửi
dưới một năm [2, Điều 2].
8

Như vậy, Công ty Tài chính là một loại hình doanh nghiệp có tư cách
pháp nhân, hoạt động trong lĩnh vực tài chính tiền tệ. Công ty Tài chính được
thực hiện chức năng huy động vốn từ tiền gửi hoặc từ các nguồn vốn khác của
các tầng lớp dân cư hoặc của các tổ chức kinh tế, các định chế tài chính khác
trong xã hội để thực hiện nghiệp vụ kinh doanh của mình. Các Công ty Tài
chính cũng có thể cho vay vốn dưới hình thức tiền tệ nhưng nghiệp vụ này chỉ
hạn chế trong một phạm vi hẹp và không được xem là những nghiệp vụ kinh
doanh chủ yếu của một Công ty Tài chính.
1.1.2. Đặc điểm của Công ty Tài chính
Hệ thống ngân hàng, tổ chức tín dụng ở mỗi quốc gia do nhiều bộ phận
hợp thành, mỗi bộ phận lại có vị trí và vai trò khác nhau. Ở nước ta hiện nay hệ
thống ngân hàng, tổ chức tín dụng gồm: Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức
tín dụng. Theo pháp luật hiện hành quy định thì các tổ chức tín dụng ở Việt
Nam hiện nay gồm:
- Ngân hàng thương mại;
- Ngân hàng đầu tư, ngân hàng phát triển, ngân hàng hợp tác, ngân hàng
chính sách;
- Qũy tín dụng nhân dân;
- Tổ chức tín dụng phi ngân hàng (Trong đó có Công ty Tài chính và
công ty cho thuê tài chính) [25, Điều 6].
Tuy các Công ty Tài chính được thành lập dưới các hình thức khác nhau
với tên gọi và phạm vi hoạt động nghiệp vụ khác nhau nhưng các Công ty Tài
chính đều nằm trong hệ thống tổ chức tín dụng.
Công ty Tài chính mang đầy đủ các đặc trưng của một tổ chức tín dụng
nói chung thể hiện ở các điểm sau:
- Thứ nhất, Công ty Tài chính là doanh nghiệp có đối tượng kinh doanh
trực tiếp là tiền tệ.
9

Tiền tệ là một hàng hoá đặc biệt được tách ra từ trong thế giới hàng hoá
làm vật ngang giá chung thống nhất. Nó được dùng để biểu hiện và đo lường
giá trị của hàng hoá khác, làm phương tiện lưu thông, phương tiện thanh toán,
phương tiện cất trữ. Chính do sản phẩm kinh doanh là tiền tệ đã tạo ra sự khác
biệt cơ bản giữa tổ chức tín dụng nói chung và Công ty Tài chính nói riêng với
các doanh nghiệp khác. Do các chức năng của mình, tiền tệ là một sản phẩm
kinh doanh có tính nhạy cảm với thị trường hơn bất cứ một lĩnh vực kinh doanh
nào khác. Mọi biến động của nền kinh tế ngay lập tức sẽ ảnh hưởng tới giá trị
đồng tiền và hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ.
Chính vì các hoạt động của Công ty Tài chính cũng bị biến động theo,thiếu tính
ổn định, mang tính nhạy cảm và rủi ro rất lớn.
- Thứ hai, Công ty Tài chính là doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh
chính, chủ yếu, thường xuyên và mang tính nghề nghiệp là hoạt động ngân hàng.
Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân
hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín
dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Đây là dấu hiệu cơ bản để phân biệt
doanh nghiệp là tổ chức tín dụng với các loại hình doanh nghiệp kinh doanh
trong các lĩnh vực khác, kể cả các doanh nghiệp có hoạt động ngân hàng không
thường xuyên như các công ty bảo hiểm,công ty kinh doanh chứng khoán. Đặc
điểm này có ý nghĩa quyết định đến cơ chế điều chỉnh của pháp luật đối với tổ
chức và hoạt động của các Công ty Tài chính. Các hoạt động ngân hàng mà
Công ty Tài chính được phép thực hiện phần lớn là các hoạt động kinh doanh
có các quan hệ kinh doanh kéo dài (có thời hạn trên một năm) vì thế chúng tiềm
ẩn nguy cơ rủi ro rất cao. Những tác động tích cực và tiêu cực của hoạt động
kinh doanh của các tổ chức tín dụng có tính dây chuyền. Chẳng hạn khi một
Công ty Tài chính cho vay không thu hồi được vốn dẫn tới tình trạng không thể
thanh toán cho khách hàng khi đến hạn. Điều này có thể gây tâm lý hoang
mang cho không chỉ khách hàng của Công ty Tài
10

chính đó mà cả các khách hàng của các tổ chức tín dụng khác, dẫn đến hiện
tượng khách hàng đồng loạt tới các tổ chức tín dụng rút tiền gửi, đẩy các tổ
chức tín dụng vào tình trạng thiếu khả năng chi trả…gây ra sự mất ổn định cho
cả nền kinh tế.
- Thứ ba, Công ty Tài chính là loại hình doanh nghiệp chịu sự quản lý nhà
nước của Ngân hàng Nhà nước và thuộc phạm vi áp dụng pháp luật ngân hàng.
Theo phân cấp quản lý của Nhà nước, các tổ chức kinh doanh trong lĩnh
vực nào sẽ chịu sự quản lý trực tiếp của Bộ, ban, ngành chuyên trách lĩnh vực
ấy. Các tổ chức tín dụng và các hoạt đông ngân hàng trong nền kinh tế chịu sự
quản lý của của Ngân hàng Nhà nước. Đây cũng là dấu hiệu nhận dạng tổ chức
kinh tế là Công ty Tài chính. Tuỳ thuộc vào các đặc thù trong hoạt động kinh
doanh, tính chất sở hữu của từng Công ty Tài chính Nhà nước có các quy định
pháp luật riêng cho từng loại hình Công ty Tài chính.
Tuy vậy, Công ty Tài chính có những đặc điểm riêng mà dựa vào đó có
thể nhận biết, phân biệt chúng với các loại hình tổ chức tín dụng khác. Sự phân
biệt này là cần thiết và quan trọng vì trong nền kinh tế thị trường, các tổ chức
tín dụng có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại với nhau. Do đó phạm vi
hoạt động mà pháp luật quy định cho từng loại hình Tổ chức tín dụng cần rõ
ràng để tránh sự chồng chéo, khiến cho hiệu quả mà chúng mang lại cho nền
kinh tế bị giảm sút. Sự phân biệt ranh giới, phạm vi hoạt động nghiệp vụ của
từng loại hình tổ chức tín dụng cũng giúp Nhà nước dễ dàng hơn trong việc
quản lý, có các biện pháp điều chỉnh phù hợp và kịp thời. Từ đó đảm bảo cho
một hệ thống tài chính lành mạnh, là cơ sở cho sự phát triển bền vững của nền
kinh tế thị trường non trẻ ở nước ta hiện nay.
Có thể phân biệt Công ty Tài chính với các loại hình tổ chức tín dụng
hiện hành khác ở nước ta hiện nay bởi các đặc trưng cơ bản sau:
- Thứ nhất, trên thực tế các Công ty tài chính không nhận tiền
11

gửi của của tổ chức, cá nhân trong xã hội với thời gian ngắn hạn
hoặc không kỳ hạn và dưới hình thức mở tài khoản. Nguồn vốn chủ
yếu để cấp tín dụng của Công ty tài chính chủ yếu là vốn tự có hoặc
vốn huy động thông qua phát hành các công vụ nợ dài hạn hoặc vay
từ các tổ chức khác.
- Dấu hiệu quan trọng nhất để phân biệt Tổ chức tín dụng là
ngân hàng với Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là hoạt động nhận
tiền gửi không kỳ hạn và dịch vụ thanh toán.Với tính chất là một tổ
chức tín dụng phi ngân hàng Công ty Tài chính được pháp luật quy
định phạm vi thực hiện các giao dịch ngân hàng hẹp hơn so với Tổ
chức tín dụng là ngân hàng.
Trong khi Công ty Tài chính chỉ được thực hiện một số hoạt
động ngân hàng như nội dung kinh doanh thường xuyên thì các Tổ
chức tín dụng là ngân hàng được thực hiện toàn bộ các hoạt động
ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác liên quan. Tổ chức tín
dụng là ngân hàng được huy động vốn bằng tất cả các loại tiền gửi:
tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm... trong
khi đó tổ chức tín dụng là Công ty Tài chính chỉ được phép nhận tiền
gửi có kỳ hạn trên một năm. Công ty Tài chính cũng không được
thực hiện dịch vụ thanh toán như Ngân hàng. Nghĩa là không được
phép cung ứng các phương tiện thanh toán, không được thực hiện
dịch vụ thanh toán trong nước cho khách hàng, không được thực hiện
các dịch vụ thu hộ và chi hộ...
- Thứ hai, hình thức cấp tín dụng.
Mỗi loại hình tổ chức tín dụng khi thực hiện nghiệp vụ cấp tín
dụng đều có những đặc trưng riêng. Các tổ chức tín dụng là Ngân
hàng và tổ chức tín dụng phi ngân hàng khi thực hiện hoạt
12

động cấp tín dụng thì hình thức cấp tín dụng là không giống nhau.
Ngay trong các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, các hình thức thực
hiện hoạt động cấp tín dụng cũng khác nhau. Công ty cho thuê tài
chính thực hiện cấp tín dụng thông qua phương thức cho thuê máy
móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác. Các hoạt
động này thực hiện trên cơ sở hợp đồng cho thuê giữa bên cho thuê
với bên thuê. Trong khi đó, Công ty Tài chính cấp tín dụng dưới hình
thức các khoản vốn vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, cho vay tiêu
dùng bằng hình thức chi vay mua trả góp…Những khoản tín dụng
này đươc Công ty Tài chính cấp cho những khách hàng của mình
thông qua các hợp đồng tín dụng.
Thứ ba, về mức vốn pháp định
Công ty Tài chính và ngân hàng đều phải có vốn pháp định,
song vốn pháp định của Công ty Tài chính thấp hơn ngân hàng. Theo
Nghị định số 141/2006/NĐ-CP của Chính phủ ban hành danh mục
mức vốn pháp định của các Tổ chức Tín dụng ngày 22/11/2006
(Nghị định 141/2006/NĐ-CP), Công ty Tài chính được cấp giấy phép
thành lập và hoạt động sau ngày Nghị định này có hiệu lực và trước
ngày 31/12/2008 thì phải có mức vốn pháp định là 300 tỷ đồng;
Công ty Tài chính được cấp giấy phép thành lập và hoạt động sau
ngày 31/12/2008 thì phải có mức vốn pháp định là 500 tỷ đồng.
Thứ tư, về loại hình hoạt động
Nghị định số 79/2002/NĐ-CP phân chia Công ty Tài chính
thành các loại: Công ty Tài chính nhà nước, Công ty Tài chính cổ
phần, Công ty Tài chính trực thuộc các tổ chức tín dụng, Công ty Tài
chính liên doanh và Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài.
Thứ năm, Thời hạn hoạt động
13

Theo quy định tại Thông tư số 06/2002/TT-NHNN ngày
23/12/2002 thì thời hạn hoạt động của Công ty Tài chính tối đa là 50
năm. Trường hợp cần gia hạn thời hạn hoạt động, phải được Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam chấp thuận, nhưng mỗi lần gia hạn không
quá 50 năm. Trong khi đó, thời gian hoạt động của các Ngân hàng
thương mại thì không hạn chế [30, tr.2].
Thứ sáu, Cơ hội cạnh tranh và lợi ích mang lại
Xét ở khía cạnh nào đó, các Công ty Tài chính sẽ chịu áp lực
cạnh tranh ở mức độ thấp hơn so với ngân hàng. Theo cam kết WTO,
chỉ có ngân hàng thương mại nước ngoài và Công ty Tài chính nước
ngoài mới được thành lập Công ty Tài chính liên doanh và Công ty
Tài chính 100% vốn đầu tư nước ngoài. Tổ chức tín dụng nước ngoài
chỉ được thành lập Công ty Tài chính liên doanh hoặc 100% vốn đầu
tư nước ngoài nhưng phải có tổng tài sản trên 10 tỷ USD vào cuối
năm trước thời điểm nộp đơn.
Trong khi ngân hàng hoạt động rộng và huy động vốn chủ yếu
từ công chúng thì Công ty Tài chính huy động vốn chủ yếu từ nội bộ
tập đoàn và nhóm công ty. Vì thế, rủi ro xảy ra đối với các Công ty
Tài chính chủ yếu là do nội bộ tập đoàn hay nhóm công ty gánh chịu,
rất ít ảnh hưởng tới cộng đồng. Khi các quan hệ kinh tế trong tập
đoàn là minh bạch và tuân thủ đúng pháp luật thì khả năng xảy ra rủi
ro là không lớn.
Một trong những hạn chế của các Công ty Tài chính so với các
tổ chức ngân hàng là không được làm dịch vụ thanh toán và nhận
tiền gửi dưới 1 năm. Tuy vậy, các Công ty Tài chính hiện nay đã
khắc phục bằng việc phát triển thêm nhiều sản phẩm dịch vụ mới
như dịch vụ nhận ủy thác vốn, nhận ủy thác đầu tư bao thanh toán,
14

thu xếp vốn,...v.v. cho cả ngắn hạn, trung và dài hạn. Những dịch vụ
này đã giúp Công ty Tài chính thực hiện được các dịch vụ khác
tương tự như một ngân hàng thương mại.
Như vậy, có thể thấy lợi ích của Công ty Tài chính mang lại
cho các doanh nghiệp là rất lớn. Không phải ngẫu nhiên mà trên thế
giới, các tập đoàn lớn thường có ít nhất một Công ty Tài chính. Công
ty Tài chính là công cụ để tập đoàn điều tiết vốn và sử dụng vốn một
cách có hiệu quả và thuận lợi nhất. Trong phạm vi nội bộ tập đoàn
hoặc nhóm công ty có quan hệ lợi ích gắn bó, Công ty Tài chính có
thể dễ dàng huy động các nguồn vốn nhàn rỗi từ các công ty thành
viên để tập trung vốn đầu tư. Với tính nội bộ cao trong hoạt động
nghiệp vụ Công ty Tài chính có thể kiểm soát rủi ro và tập trung vốn
lớn cho các dự án quan trọng trong nội bộ tập đoàn. [30, tr.3].
Thứ bảy, mức độ can thiệp của Chính phủ vào hoạt động của Công ty Formatted: Expanded by 0.2 pt tài
chính ở mức độ không sâu như đối với hoạt động của Ngân hàng thương
mại. Điều đó đã có cơ hội cho Công ty tài chính linh hoạt hơn trong hoạt động
của mình.
Tóm lại, do nhu cầu của nền kinh tế thị trường đã thúc đẩy sự hình thành
của nhiều loại hình tổ chức tín dụng với tên gọi, phạm vi và mục tiêu hoạt động
khác nhau. Mỗi loại hình đều được pháp luật quy định về tổ chức và hoạt động
rõ ràng, tránh sự chồng chéo, tạo nên một hệ thống tín dụng thống nhất, giúp
Nhà nước kiểm soát có hiệu quả các hoạt động tài chính và các hoạt động kinh
tế xã hội.
1.2. Vị trí, vai trò của Công ty Tài chính
1.2.1. Vị trí của Công ty Tài chính
Công ty Tài chính là một loại hình trung gian tài chính. Cùng với các
loại hình trung gian tài chính khác tạo nên kênh dẫn vốn gián tiếp (hay kênh
15

tài chính gián tiếp) có chức năng dẫn vốn từ người sở hữu vốn sang người sử
dụng vốn bằng cách tập hợp các khoản vốn nhàn rỗi lại rồi cho vay. Kênh tài
chính gián tiếp lại kết hợp với kênh dẫn vốn trực tiếp (thị trường tài chính) tạo
nên một khâu quan trọng của hệ thống tài chính. Đến lượt nó, khâu tài chính
này lại kết hợp với 3 khâu tài chính cơ bản là tài chính công, tài chính doanh
nghiệp và tài chính hộ gia đình để tạo nên một hệ thống tài chính hoàn bị. Như
vậy, Công ty Tài chính là một bộ phận để cấu thành của hệ thống tài chính của
một quốc gia.
Hoạt động của các Công ty Tài chính đồng thời còn góp phần làm phong
phú thêm các dịch vụ tài chính - ngân hàng, đáp ứng nhu cầu phát triển đa dạng
của thị trường tài chính tiền tệ trong nền kinh tế thị trường. Như vậy, có thể
thấy, khi nền kinh tế càng phát triển thì vai trò của trung gian tài chính càng
quan trọng. Bên cạnh các trung gian tài chính khác, Công ty Tài chính cũng
góp phần tạo thêm một kênh dẫn vốn cho nền kinh tế, đáp ứng được nhu cầu
vay vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp
nhỏ và vừa, phục vụ nhu cầu sinh hoạt tiêu dùng của cá nhân...
1.2.2. Vai trò của các Công ty Tài chính
Một là, thúc đẩy nền kinh tế phát triển, tạo vốn cho nền kinh tế.
Nó cho phép sử dụng triệt để các nguồn vốn mà các công ty này đang
nắm giữ. Đồng thời nó còn huy động thêm một lượng vốn quan trọng trong nền
kinh tế vào quá trình lưu thông hàng hoá, dịch vụ của nền kinh tế, cùng với các
định chế khác hoạt động kinh doanh tiền tệ của các định chế phi tài chính này
làm phong phú thêm thị trường tài chính, làm sôi động thị trường tài chính tạo
ra nguồn vốn lớn làm cho các doanh nghiệp để mở rộng và phát triển sản xuất
kinh doanh.
Hai là, thúc đẩy hoạt động các ngân hàng thương mại mở rộng và hiện
đại hóa hệ thống ngân hàng. Khi có nhiều định chế khác cùng hoạt động kinh
16

doanh tiền tệ, hệ thống ngân hàng thương mại sẽ mở rộng các dịch vụ thanh
toán cho các định chế đó (vì đây là hoạt động độc quyền của ngân hàng thương
mại). Cũng như cho các chủ thể khác đặc biệt là tổ chức thanh toán cho cá
nhân. Hoạt động thanh toán phát triển là điều kiện tiền đề để hiện đại hoá hệ
thống ngân hàng. Hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại cũng sẽ trở lại
với hoạt động truyền thống của nó là cấp tín dụng ngắn hạn bằng các nguồn
vốn rẻ nhất, nguồn vốn từ tổ chức thanh toán cho nền kinh tế, ở đó ngân hàng
thương mại sẽ là chủ thể có vị trí hàng đầu trong chiết khấu các giấy tờ có giá.
Ba là, tạo điều kiện cho việc điều hành chính sách tiền tệ của ngân hàng
trung ương: Chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương luôn hướng về việc
làm thế nào tạo ra một thị trường tiền tệ hoàn hảo hơn, trong đó có nhiều chủ
thể cung ứng vốn cho nền kinh tế trên cơ sở khai thác các nguồn vốn có sẵn
trong nền kinh tế, để cuối cùng có được một chính sách lãi suất hợp lý nhất.
Bốn là, công ty tài chính đã thể hiện vai trò của mình trong
việc hỗ trợ quản lý tài chính, thu xếp vốn trong và ngoài nước cho
các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước. Đồng thời, công ty tài chính
cũng là một kênh cung cấp vốn trung - dài hạn cho các doanh nghiệp
vừa và nhỏ đầu tư chiều sâu để đổi mới công nghệ, cải tiến kỹ thuật,
song hành cùng các ngân hàng thương mại cung cấp vốn cho nền
kinh tế, góp phần thực hiện chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước [29].
1.3. Các loại hình Công ty Tài chính
Theo Thông tư số 06/2002/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện Nghị định
79/2002/NĐ-CP (Thông tư 06/2002/TT-NHNN), Công ty Tài chính được thành
lập và hoạt động tại Việt Nam gồm các loại hình sau:
Công ty Tài chính Nhà nước: là Công ty Tài chính do Nhà
17

nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh.
Công ty Tài chính Nhà nước được thành lập và hoạt động tại Việt
Nam dưới hai hình thức:
+ Công ty Tài chính thuộc tổng công ty Nhà nước, do Tổng
công ty Nhà nước cấp 100% vốn điều lệ.
+ Công ty Tài chính Nhà nước khác
Công ty Tài chính cổ phần: là Công ty Tài chính do các tổ
chức và cá nhân cùng góp vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà
nước và các quy định khác của pháp luật được thành lập dưới hình
thức công ty cổ phần.
Công ty Tài chính trực thuộc tổ chức tín dụng: là Công ty
Tài chính do một tổ chức tín dụng thành lập bằng vốn tự có của
mình, làm chủ sở hữu theo quy định của pháp luật hạch toán độc lập
và có tư cách pháp nhân.
Công ty Tài chính liên doanh: là Công ty Tài chính được thành
lập bằng vốn góp giữa bên Việt Nam gồm một hoặc nhiều tổ chức tín
dụng, doanh nghiệp Việt Nam và bên nước ngoài gồm một hoặc nhiều
tổ chức tín dụng nước ngoài trên cơ sở hợp đồng liên doanh.
Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài: là Công ty Tài
chính được thành lập bằng vốn của một hoặc nhiều tổ chức tín dụng
nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam. [11, Điều 2].
Đây là cách phân loại dựa trên cơ sở chủ sở hữu vốn. Cơ bản với năm
loại hình trên, đã đa dạng hoá các Công ty Tài chính, phù hợp với thông lệ quốc
tế và nhu cầu thực tiễn ở nước ta.
Qua quá trình hoạt động, phát triển trên thị trường, Pháp luật Việt Nam
đã chú trọng đến hơn về các nghiệp vụ của Công ty Tài chính và đã cụ thể hóa
các mô hình Công ty tài chính theo nghiệp vụ tài chính của các Công ty tài
chính. Chính vì vậy, Nghị định 39/2014/NĐ-CP của Chính Phủ về hoạt động
18

của Công ty Tài chính và Công ty cho thuê tài chính (Nghị định 39/2014/NĐ-
CP) đã phân định Công ty tài chính thành hai loại hình: Công ty Tài chính tổng
hợp và Công ty Tài chính chuyên ngành.
Công ty Tài chính tổng hợp là Công ty Tài chính được thực
hiện các hoạt động quy định tại Luật các Tổ chức tín dụng và Nghị
định 39/2014/NĐ-CP.
Công ty tài chính chuyên ngành gồm Công ty Tài chính bao
thanh toán, Công ty Tài chính tín dụng tiêu dùng và Công ty cho thuê
Tài chính.
 Công ty Tài chính bao thanh toán là Công ty Tài chính
chuyên ngành, hoạt động chính trong lĩnh vực bao thanh toán
 Công ty Tài chính tín dụng tiêu dùng là Công ty Tài chính
chuyên ngành, hoạt động chính trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng.
 Công ty Cho thuê Tài chính là Công ty Tài chính chuyên
ngành, hoạt động chính là cho thuê Tài chính. Dư nợ cho thuê Tài
chính phải chiếm tối thiểu 70% tổng dư nợ cấp tín dụng. [4, Điều 3].
Ngoài cách phân loại theo loại hình thành lập hoặc theo nghiệp vụ tài
chính như đã phân tích ở trên, có một số quan điểm khác phân loại các Công ty
Tài chính theo các tiêu chí sau:
- Căn cứ theo cơ quan thành lập
+ Các Công ty Tài chính chuyên ngành do nhà nước thành lập hoặc cho
phép thành lập; bao gồm các tổ chức công, bán công, hoặc cổ phần hoạt động
trong lĩnh vực chuyên ngành, tài trợ trung hạn và dài hạn với nguồn vốn từ
ngân sách, quỹ kinh doanh của Nhà nước hoặc từ phát hành công cụ nợ, cổ
phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ …
+ Các Công ty Tài chính do Ngân hàng hoặc tập đoàn tài chính Ngân
19

hàng thành lập để thực hiện một số nghiệp vụ như: cấp bảo lãnh, đầu tư bất
động sản, thuê – mua thiết bị, sản xuất kinh doanh, cung cấp các dịch vụ tài
chính tiền tệ.
+ Các Công ty Tài chính do các tập đoàn kinh tế, công ty sản xuất, công
ty thương mại lập ra để tài trợ cho người mua hàng hóa của công ty mẹ (Công
ty Tài chính bán hàng).
- Căn cứ vào mối quan hệ sở hữu
+ Công ty Tài chính độc lập: thực hiện được nhiều hoạt động kinh doanh
như hoạt động tín dụng gồm cho vay và bảo lãnh cho các khách hàng trong lĩnh
vực thương mại, sản xuất công nghiệp; các hoạt động cho thuê tài sản; bao
thanh toán; kinh doanh tiền tệ; cung cấp tín dụng cho khách hàng; tư vấn tài
chính …
+ Công ty Tài chính trong tập đoàn kinh tế: tham gia chủ yếu các hoạt
động như tạo lập các nguồn vốn đầu tư để cung ứng cho tập đoàn và các đơn vị
thành viên trong tập đoàn; quản lý đầu tư các khoản vốn nhàn rỗi trong tập
đoàn; điều hòa vốn giữa các đơn vị thành viên của tập đoàn trong quan hệ với
ngân hàng, các tổ chức tín dụng, đối tác đầu tư; quản lý và áp dụng các biện
pháp quản trị rủi ro tài chính trong tập đoàn; cung cấp các dịch vụ tư vấn tài
chính cho các đơn vị thành viên của tập đoàn và khách hàng ngoài tập đoàn
như cho vay để mua hàng hóa do tập đoàn sản xuất kinh doanh, bảo lãnh thực
hiện hợp đồng với tập đoàn…
20

Kết luận chương 1
Trong nền kinh tế thị trường, Công ty Tài chính là một loại hình tổ chức
tài chính phi ngân hàng, thực hiện một số hoạt động ngân hàng và cung cấp
một số dịch vụ tài chính cho thị trường tài chính.
Việc ra đời Công ty Tài chính là một tất yếu khách quan khi chuyển sang
nền kinh tế thị trường và đã hội tụ đủ các yếu tố pháp lý. Tuy nhiên, trong thời
gian qua, các Công ty Tài chính hoạt động còn mang tính thử nghiệm. Quy mô
hoạt động của Công ty Tài chính còn nhỏ bé, phạm vi hoạt động rất hạn hẹp và
kết quả kinh doanh chưa cao.
Tuy mới ra đời và đi vào hoạt động, nhưng các Công ty Tài chính đã đạt
được một số kết quả đáng khích lệ, đặc biệt các Công ty Tài chính trong tổng
công ty đã bước đầu tạo lập nguồn vốn đa dạng phục vụ cho việc phát triển sản
xuất kinh doanh của Tổng công ty.
Tuy nhiên, mô hình này vẫn còn là mới mẻ ở nước ta, do đó trong quá
trình hoạt động còn rất nhiều vướng mắc cần tháo gỡ. Về pháp luật Công ty Tài
chính cũng gặp nhiều khó khăn như: cơ sở pháp lý chưa đồng bộ, vai trò của
các Công ty Tài chính chưa được coi trọng và còn nhiều bất cập khác của một
nền kinh tế mới được chuyển đổi từ cơ chế bao cấp sang cơ chế thị trường
Những nội dung này sẽ được làm rõ hơn khi tìm hiểu pháp luật của Công ty Tài
chính được thực hiện ở chương sau.
21

Chương 2
PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TÀI CHÍNH
Ở VIỆT NAM
2.1. Những vấn đề lý luận về pháp luậtThực trạng về hoạt động của Công
ty Tài chính ở Việt nNam
2.1.1. Khái niệm pháp luật về Công ty Tài chính
Để Công ty Tài chính xuất hiện, tồn tại và hoạt động hiệu quả ngoài
những yếu tố như sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu về vốn của các doanh
nghiệp và hộ gia đình, trình độ của đội ngũ cán bộ… thì pháp luật điều chỉnh tổ
chức hoạt động của Công ty Tài chính đóng vai trò hết sức quan trọng. Có thể
coi pháp luật là yếu tố quan trọng hàng đầu làm cơ sở để Công ty Tài chính
phát triển một cách ổn định và an toàn, bảo vệ quyền lợi các bên.
Có thể hiểu: “Pháp luật về Công ty Tài chính là tổng hợp các quy phạm pháp
luật do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành điều chỉnh các quan hệ xã
hội phát sinh trong quá trình thành lập, tổ chức, hoạt động và chấm dứt hoạt
động của Công ty Tài chính với các bên chủ thể có liên quan” Nhà nước bằng
các văn bản pháp luật đã định hình nên mô hình tổ chức của Công ty Tài chính
nhưng để mô hình này thực sự đi vào thực tiễn hoạt động
có hiệu quả thì phải quy định cho nó các chức năng nhiệm vụ, phạm vi hoạt động
rõ ràng. Sự quy định pháp luật về Công ty Tài chính do đó là vô cùng cần thiết.
Nằm trong hệ thống các tổ chức trung gian tài chính, lấy hoạt động Ngân hàng là
hoạt động kinh doanh chủ yếu, Công ty Tài chính là nơi diễn ra quá trình tích tụ,
điều hòa nhiều loại nguồn vốn, góp phần thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia. Mặt
khác, các quan hệ nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng phần lớn tiềm ẩn nguy cơ rủi ro
cao, tác động có tính dây chuyền đến lợi ích của nhiều loại chủ thể trong nền kinh
tế. Do vậy sự ổn định và phát triển của hệ thống các tổ chức tín dụng trong đó có
Công ty Tài chính là một trong những điều kiện cơ bản ảnh
22
Formatted: Condensed by 0.2 pt

hưởng tới quá trình phát triển của nền kinh tế - xã hội.
Quy định pháp luật về Công ty Tài chính tạo ra môi trường pháp lý tốt
nhất để các Công ty Tài chính hoạt động hợp pháp, an toàn. Đồng thời nó còn
là công cụ quản lý giúp Nhà nước kích thích những tác động tích cực, ngăn
ngừa và hạn chế những tác động tiêu cực trong hoạt động của Công ty Tài
chính, góp phần tạo ra thị trường tài chính lành mạnh.
2.1.2. Cơ sở pháp lý thành lập và hoạt động Công ty Tài chính ở Việt Nam
Pháp lệnh Ngân hàng, hợp tác xã tín dụng và Công ty Tài chính được
Hội đồng nhà nước thông qua ngày 23/05/1990 đã đặt cơ sở pháp lý đầu tiên
cho sự ra đời và hoạt động của Công ty Tài chính ở Việt Nam. Khoản 4 điều 1
pháp lệnh quy định: “
Công ty Tài chính" là công ty quốc doanh hoặc cổ phần, hoạt
động chủ yếu là cho vay để mua, bán hàng hoá, dịch vụ bằng nguồn vốn
của mình hoặc vay của dân cư” [8, Điều 1]; Khoản 1 Điều 20 quy định:
Công ty Tài chính hoạt động bằng nguồn vốn của mình hoặc
vay của dân cư bằng phát hành tín phiếu; không được nhận tiền gửi
tiết kiệm của dân cư và không sử dụng vốn vay của dân cư làm phương
tiện thanh toán chức tín dụng phi ngân hàng [8, Điều 20, Khoản 1].
Tại Khoản 3 điều 20 quy định:
Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng
được thực hiện một số hoạt động ngân hàng như là nội dung kinh
doanh thường xuyên, nhưng không được nhận tiền gửi không kỳ hạn,
không làm dịch vụ thanh toán. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng gồm
Công ty Tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng
phi ngân hàng khác [26, tr. 46].
Đối với các Công ty Tài chính thuộc Tổng công ty, việc ra đời còn dựa
trên quy định của Luật doanh nghiệp Nhà nước ngày 30/04/1995. Tại khoản 3
23
Formatted: Line spacing: Multiple 1.42 li
Formatted: Font: Not Italic
Formatted: Indent: Left: 0.79", Line spacing:
Multiple 1.42 li
Formatted: Line spacing: Multiple 1.42 li

Điều 43 Luật doanh nghiệp Nhà nước quy định: “ Tùy theo quy mô và vị trí
quan trọng, Tổng công ty Nhà nước có hoặc không có Công ty Tài chính là
doanh nghiệp thành viên” [ 21, Điều 43].
Để thực thi các quy định của các luật trên, Chính phủ đã ban hành Nghị
định số 39/CP ngày 27/06/1995 ban hành điều lệ mẫu của Tổng công ty Nhà
nước, trong đó nêu rõ: Tính pháp lý của Công ty Tài chính trong Tổng công ty
là doanh nghiệp thành viên, hạch toán độc lập, hoạt động theo pháp luật và
hướng dẫn của Thống độc Ngân hàng Nhà nước. Phạm vi hoạt động của Công
ty Tài chính trong Tổng công ty: Huy động vốn để đầu tư dự án, cho vay phục
vụ nhu cầu đối với Tổng công ty và các đơn vị thành viên. Các hình thức huy
động vốn của Công ty Tài chính trong Tổng công ty bao gồm vay ưu đãi của
Chính phủ, vay thương mại của các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước; phát
hành cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu công trình, phát hành các
giấy tờ và chứng từ có giá theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của Ngân
hàng Nhà nước; huy động vốn nhàn rỗi của công nhân viên trong nội bộ Tổng
công ty và các hình thức khác theo điều lệ công ty do Tổng công ty ban hành và
quy chế hoạt động của Công ty Tài chính do Ngân hàng Nhà nước ban hành.
Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước dưới sự chỉ đạo của Chính phủ đã ban hành
nhiều văn bản hướng dẫn tổ chức và hoạt động của Công ty Tài chính trong các
tổng công ty Nhà nước [1].
2.1.3. Nội dung pháp luật về Công ty Tài chính
Tổ chức và hoạt động của Công ty Tài chính chịu sự điều chỉnh của
nhiều văn bản pháp luật khác nhau như Luật Doanh nghiệp, Luật Phá sản, Pháp
luật về Thuế, Luật Đầu tư… nhưng trong phạm vi luận văn này chỉ đề cập tới
sự điều chỉnh của pháp luật liên quan trực tiếp đến hoạt động của Công ty Tài
chính ở Việt Nam bao gồm:
- Thứ nhất, những quy định chung của pháp luật về Công ty
24

Tài chính.
Đây là những quy định khái quát nhất. Nội dung này cung cấp
những hiểu biết sơ lược về loại hình kinh doanh của công ty với các
quy định về khái niệm, các loại hình Công ty Tài chính, thời gian
hoạt động và các từ ngữ có liên quan.
Hiện nay, theo quy định tại Điều 3 Mục 1 của Thông tư số
06/2002/TT-NHNN, Công ty Tài chính tại Việt Nam chịu sự quản lý
của Ngân hàng Nhà nước, có thời hạn hoạt động không quá 50 năm.
[11, Điều 3]. Xét về hình thức thì Công ty Tài chính được tồn tại
dưới năm hình thức: Công ty Tài chính Nhà nước, Công ty Tài chính
cổ phần, Công ty Tài chính trực thuộc của Tổ chức tín dụng, Công ty
Tài chính liên doanh, Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài. Xét
về nội dung thì Công ty Tài chính được phân định thành Công ty Tài
chính tổng hợp và Công ty Tài chính chuyên ngành [11, Điều 2].
- Thứ hai, các quy định về tổ chức, thành lập giải thể, phá sản
Công ty Tài chính.
Bất kỳ một chủ thể kinh doanh nào muốn tồn tại và hoạt động
được cần phải có thủ tục khai sinh ra nó.Vì là một tổ chức kinh tế
kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ nên các quy định về quy chế thành
lập, cấp giấy phép hoạt động, giải thể, phá sản, thanh lý của Công ty
Tài chính rất chặt chẽ và cụ thể.Trong đó quy định các điều kiện và
thủ tục khi Công ty Tài chính thực hiện việc thành lập, giải thể, phá
sản, thanh lý và trách nhiệm pháp lý của Công ty Tài chính trong các
tình huống này.
- Thứ ba, quy định về tổ chức, quản trị, điều hành và kiểm soát
hoạt động.
Bất cứ một tổ chức nào muốn hoạt động tốt đều cần có các
25

quy định cụ thể về tổ chức, quản trị điều hành và kiểm soát hoạt
động của mình và Công ty Tài chính cũng không phải là một ngoại
lệ. Trong đó quy định về cơ cấu các cơ quan, các yêu cầu về nhân sự
và các biện pháp kiểm soát, hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ của
Công ty Tài chính.
- Thứ tư, các quy định về hoạt động của Công ty Tài chính.
Nội dung pháp luật về Công ty Tài chính cũng quy định về
các nghiệp vụ ngân hàng mà Công ty Tài chính được phép thực hiện,
các hoạt động kinh doanh mà Công ty Tài chính được phép tiến hành
để thu lợi nhuận như:
- Hoạt động huy động vốn.
Theo đó Công ty Tài chính được phép huy động vốn từ các
nguồn: Nhận tiền gửi có kỳ hạn từ một năm trở lên của tổ chức, cá
nhân; Phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi và các loại
giấy tờ có giá khác để huy động vốn; Vay các tổ chức tài chính, tín
dụng trong,ngoài nước và các tổ chức tài chính quốc tế; Tiếp nhận
vốn uỷ thác của Chính phủ,các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước.
- Hoạt động tín dụng.
Công ty tài chính được cho vay dưới các hình thức
 Cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn theo quy định của
Ngân hàng Nhà nước.
 Cho vay theo ủy thác của Chính Phủ, của tổ chức, cá nhân
trong và ngoài nước theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng và
hợp đồng ủy thác

 Cho vay tiêu dùng bằng hình thức cho vay trả góp.
Chiết khấu, tái chiết khấu, cầm cố thương phiếu và các giấy
tờ có giá khác.
26

 Công ty Tài chính được cấp tín dụng dưới hình thức chiết
khấu, cầm cố thương phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác đối
với cá tổ chức, cá nhân.

 Công ty Tài chính và các tổ chức tín dụng khác được tái
chiết khấu, cầm cố thương phiếu, trái phiếu và giấy tờ có giá khác
cho nhau.
Bảo lãnh
Công ty Tài chính được bảo lãnh bằng uy tín và khả năng tài
chính của mình đối với người nhận bảo lãnh, Việc bảo lãnh của Công
ty Tài chính phải được thực hiện theo quy định tại Điều 58, Điều 59,
Điều 60 Luật Các tổ chức tín dụng và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà
nước.
Mở tài khoản và ngân quỹ
 Mở tài khoản:
- Công ty Tài chính được mở tài khoản tiền gửi tại Ngân
hàng Nhà nước nơi Công ty Tài chính đặt trụ sở và các Ngân hàng
hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Việc mở tài khoản tiền gửi tại
Ngân hàng ngoài lãnh thổ Việt Nam phải được Nhà nước cho phép
- Công ty Tài chính có nhận tiền gửi phải mở tài khoản tại
Ngân hàng Nhà nước và duy trì tại đó số dư bình quân không thấp
hơn mức quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Các hoạt động khác
 Góp vốn, mua cổ phần của các doanh nghiệp và tổ chức tín
dụng khác
 Đầu tư cho các dự án theo Hợp đồng

 Tham gia thị trường tiền tệ.

 Thực hiện các dịch vụ kiều hối, kinh doanh vàng.
27

 Làm đại lý phát hành trái phiếu, cổ phiếu và các loại giấy tờ
có giá cho các doanh nghiệp.

 Được quyền nhận ủy thác, làm đại lý trong các lĩnh vực liên
quan đến tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và đầu tư, kể cả việc quản
lý tài sản, vốn đầu tư của các tổ chức, cá nhân theo hợp đồng.

 Cung ứng các dịch vụ tư vấn về ngân hàng, tài chính, tiền
tệ, đầu tư cho khách hàng.

 Cung ứng dịch vụ bảo quản hiện vật quý, giấy tờ có giá,
cho thuê tủ két, cầm đồ và dịch vụ khác.
Các nghiệp vụ được các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm
quyền cho phép
 Hoạt động ngoại hối: Ngân hàng Nhà nước xem xét, cấp
giấy phép cho Công ty tài chính được thực hiện một số hoạt động
ngoại hối theo quy định hiện hành về quản lý ngoại hối.

 Hoạt động bao thanh toán: Ngân hàng Nhà nước có trách
nhiệm ban hành quy định hướng dẫn việc thực hiện hoạt động bao
thanh toán và xem xét cho phép Công ty Tài chính có đủ điều kiện
thực hiện hoạt động này.
- Thứ năm, các quy định về chế độ tài chính, hạch toán, báo
cáo và quản lý nhà nước đối với Công ty Tài chính
Bên cạnh các quy định đảm bảo quyền tự chủ trong kinh
doanh Nhà nước còn ban hành các quy định pháp luật mang tính hạn
chế và kiểm soát rất chặt chẽ đó là các quy định về các hạn chế để
đảm bảo an toàn trong hoạt động của Công ty Tài chính. Bằng việc
phân cấp các cơ quan, bộ phận quản lý, Nhà nước sẽ có những
phương thức khác nhau để thanh kiểm tra các hoạt động của Công ty
Tài chính. Là một pháp nhân Việt Nam có chế độ hạch toán độc
28

lập các Công ty Tài chính cũng được pháp luật quy định về các chế
độ tài chính hạch toán và công khai báo cáo tài chính như các tổ
chức tín dụng khác [26, tr.18-23].
Như vậy nội dung pháp luật về Công ty Tài chính hiện nay khá đầy đủ
và chi tiết. Theo đó tạo nên một cơ sở pháp lý vững chắc cho các Công ty Tài
chính suốt quá trình từ thành lập, hoạt động kinh doanh tới khi chấm dứt hoạt động.
2.2. Thực trạng pháp luật về Công ty Tài chính ở Việt Nam
2.2.1. Quy định về thành lập, giải thể, phá sản và thanh lý Công ty Tài
chính
Công ty Tài chính là một trong những loại hình tổ chức tín dụng được
pháp luật thừa nhận và tồn tại ở Việt Nam đã hơn 20 năm (Từ pháp lệnh Ngân
hàng, hợp tác xã tín dụng, Công ty Tài chính do Hội đồng Nhà nước ban hành
ngày 23/5/1990). Đó là kết quả sự đòi hỏi khách quan, đáp ứng yêu cầu của nền
kinh tế. Các văn bản pháp luật như Luật các tổ chức tín dụng, Nghị định số
79/2002/NĐ- CP, Thông tư 06/2002/TT-NHNN, Nghị định số 81/2008/NĐ-CP
hướng dẫn thực hiện Nghị định 79/2002/NĐ-CP và gần đây nhất là nghị định
số 39/2014/NĐ-CP về hoạt động của Công ty Tài chính và Công ty Cho thuê
Tài chính đã quy định tương đối đầy đủ, chặt chẽ về thành lập, tổ chức, quản
trị, điều hành và hoạt động của Công ty Tài chính, đã tạo ra một hành lang pháp
lý an toàn cho các Công ty Tài chính đi vào hoạt động hiệu quả, khuyến khích
các Công ty Tài chính thành lập, làm đa dạng hoá các loại hình tín dụng và đa
dạng hoá các thành phần kinh tế ở nước ta.
Song sau 10 năm kể từ khi luật các tổ chức tín dụng được ban hành,
trong khi các Ngân hàng thương mại đã phát triển nhanh về số lượng, quy mô
và mạng lưới, thì Công ty Tài chính một chế định tài chính có hoạt động gần
giống ngân hàng (ngoại trừ không được làm dịch vụ thanh toán và chỉ được
nhận tiền gửi có kỳ hạn trên 1 năm) vẫn còn khá hạn chế.
29
Formatted: Indent: Left: 0"

2.2.1.1. Quy định về thành lập Công ty Tài chính
Trước đây theo quy định của Pháp lệnh Ngân hàng, hợp tác xã tín dụng,
Công ty Tài chính của Hội đồng Nhà nước ban hành ngày 24/05/1990 thì quy
trình thành lập một Công ty Tài chính ở nước ta gồm hai khâu tách biệt: cấp
giấy phép thành lập và cấp giấy phép hoạt động. Để đơn giản hoá các thủ tục
hành chính, tránh sự chồng chéo, phiền hà trong việc cấp giấy phép thành lập,
giấy phép hoạt động cho các tổ chức tín dụng (trong đó có Công ty Tài chính),
Điều 21 Luật Các tổ chức tín dụng năm 1997 quy định “Ngân hàng Nhà nước
là cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép thành lập và hoạt động cho
các tổ chức tín dụng và cấp giấy phếp hoạt động ngân hàng cho các tổ chức
khác theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật” [8, Điều
21].
- Do tính phức tạp của các hoạt động nghiệp vụ kinh doanh và sự cần
thiết phải bảo đảm an toàn cho hệ thống các tổ chức tín dụng nên pháp luật quy
định các điều kiện về cấp giấy phép thành lập và hoạt động của các tổ chức tín
dụng chặt chẽ hơn so với các quy định áp dụng cho các loại doanh nghiệp khác.
Việc thành lập các Công ty Tài chính được quy định rất cụ thể trong Nghị định
số 79/2002/NĐ- CP, Thông tư số 06/2002/TT- NHNN, Luật Các Tổ chức tín
dụng và các văn bản có liên quan. Theo đó một tổ chức muốn được cấp giấy
phép thành lập và hoạt động phải đáp ứng các điều kiện:
- Tại địa bàn mà Công ty Tài chính xin hoạt động có nhu cầu về hoạt
động của Công ty Tài chính.
- Phải có đủ mức vốn pháp định theo quy định của chính phủ. Theo danh Formatted: Condensed by 0.1 pt
mục mức vốn pháp định của các tổ chức tín dụng ban hành kèm theo Nghị định
số 141/2006/NĐ- CP ngày 22/11/2006 thì các Công ty Tài chính được cấp giấy
phép thành lập và hoạt động phải có biện pháp bảo đảm có số vốn điều lệ thực
góp hoặc được cấp tối thiểu tương đương mức vốn pháp định là 300 tỷ (chậm
30

nhất vào ngày 31/12/2008) và 500 tỷ (chậm nhất vào ngày 31/12/2010).
- Thành viên sáng lập là các tổ chức, cá nhân có uy tín và năng lực tài
chính theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
- Người quản trị điều hành có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và trình độ
chuyên môn phù hợp với hoạt động của Công ty Tài chính và quy định của
Ngân hàng Nhà nước.
- Có Điều lệ tổ chức, hoạt động phù hợp với quy định của Luật Các tổ
chức tín dụng và các quy định khác của Nghị định 79/2002/NĐ- CP
- Có phương án kinh doanh khả thi.
Ngoài các điều kiện nêu trên, bên nước ngoài trong Công ty Tài chính
liên doanh và Công ty Tài chính 100% vốn nước ngoài phải được cơ quan có
thẩm quyền của nước ngoài cho phép thực hiện các hoạt động ngân hàng hoặc
hoạt động của Công ty Tài chính và được cơ quan có thẩm quyền của nước
ngoài cho phép hoạt động tại Việt Nam [11, Điều 7].
Tổ chức muốn thành lập Công ty Tài chính sau khi đã đáp ứng đủ các
điều kiện để được cấp giấy phép thành lập và hoạt động phải nộp hồ sơ xin cấp
phép và lệ phí giấy phép tới Ngân hàng Nhà nước. Cụ thể theo hướng dẫn quy
định tại Điều 8 Thông tư 06/2002/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện nghị định
79/2002/NĐ- CP [11, Điều 8].
Để cụ thể hóa các quy định về điều kiện hoạt động của Công ty Tài
chính, Nghị định số 39/2014/NĐ-CP đã có những quy định rạch ròi về điều
kiện mà Công ty Tài chính cần phải đáp ứng để thực hiện các hoạt động: Ngân
hàng; phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu để huy động
vốn của tổ chức; vay vốn của Tổ chức tín dụng, Tổ chức Tài chính trong nước
và nước ngoài; vay Ngân hàng Nhà nước dưới hình thức tái cấp vốn; hoạt động
cho vay, bao gồm cả cho vay trả góp, cho vay tiêu dùng, hoạt động bảo lãnh
Ngân hàng; bao thanh toán; phát hành thẻ tín dụng và cho thuê
31

Tài chính [4, Điều 5- Điều 15].
Cần lưu ý về Điều khoản chuyển tiếp được quy định tại Điều 25 Nghị
định số 39/2014/NĐ-CP:
1. Trong thời hạn 12 tháng, kể từ ngày Nghị định này có hiệu
lực thi hành, Công ty Tài chính, Công ty cho thuê Tài chính đã thành
lập và hoạt động theo giấy phép do Ngân hàng Nhà nước cấp trước
ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành phải chấm dứt các hoạt
động không được thực hiện theo quy định tại Nghị định này.
2. Trong thời hạn 18 tháng, kể từ ngày Nghị định này có hiệu
lực thi hành, Công ty Tài chính tổng hợp, Công ty Tài chính tín dụng
tiêu dùng, Công ty Cho thuê tài chính đã thành lập và hoạt động theo
giấy phép do Ngân hàng Nhà nước cấp trước ngày Nghị định này có
hiệu lực thi hành phải chấm dứt các hoạt động không được thực hiện
theo quy định của Nghị định này [4, Điều 25].
Sau khi Công ty Tài chính đã được cấp giấy phép, muốn tiến hành khai
trương hoạt động phải hoàn tất các thủ tục như: có điều lệ được Ngân hàng Nhà
nước chuẩn y, có giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh, có đủ vốn pháp định và
có trụ sở phù hợp với yêu cầu hoạt động của Công ty Tài chính, phải đăng các
báo thông báo các nội dung chủ yếu về việc thành lập công ty…Công ty Tài
chính có thể bị thu hồi giấy phép hoạt động nếu thuộc một trong các trường hợp
quy định tại Điều 28 Luật Các tổ chức tín dụng 2010, khi:
- Hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép có thông tin gian lận để có đủ điều kiện
được cấp Giấy phép;
- Tổ chức tín dụng bị chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, giải thể, phá sản;
- Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện
của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân
hàng hoạt động không đúng nội dung quy định trong Giấy phép;
32

- Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài vi phạm nghiêm
trọng quy định của pháp luật về dự trữ bắt buộc, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong
hoạt động;
-Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không thực hiện
hoặc thực hiện không đầy đủ quyết định xử lý của Ngân hàng Nhà nước để bảo
đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng;
-Đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức tín dụng 100% vốn
nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước
ngoài khác có hoạt động ngân hàng trong trường hợp tổ chức tín dụng nước
ngoài hoặc tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng bị giải thể, phá
sản hoặc bị cơ quan có thẩm quyền của nước nơi tổ chức đó đặt trụ sở chính thu
hồi Giấy phép hoặc đình chỉ hoạt động [25, Điều 28].
Sau khi bị thu hồi Giấy phép, Công ty Tài chính phải chấm dứt ngay mọi
hoạt động đã ghi trong giấy phép.
Như vậy, môi trường pháp lý cho hoạt động kinh doanh của các Công ty
Tài chính ở Việt Nam được xác lập khá cơ bản và đầy đủ. Điều này đã tạo cơ
sở pháp lý tốt cho các công ty khi tiến hành hoạt động. Những điều kiện, tiêu
chuẩn pháp luật đã quy định khá chi tiết, nhiều quy định đáp ứng được yêu cầu,
đòi hỏi đối với loại hình kinh doanh này. Chẳng hạn như các quy định về vốn
pháp định, tiêu chuẩn đối với thành viên sáng lập, quản trị, điều hành, biện
pháp kiểm soát đặc biệt. Qua đó đã thể hiện sự quan tâm của nhà nước phát
triển loại hình tổ chức tín dụng này, làm phong phú thêm các loại hình tổ chức
tín dụng trong thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam.
Tuy nhiên, thực tế các quy định này của pháp luật nhiều lúc còn mang
tính hình thức với quá nhiều giấy tờ và các thủ tục phức tạp. Tại điểm a khoản
1 điều 8 Nghị định số 79/2002/NĐ- CP quy định về điều kiện được cấp giấy
phép thành lập Công ty Tài chính “phải có nhu cầu về hoạt động của Công ty
33

Tài chính trên địa bàn xin hoạt động” [2, Điều 8]. Đây là một quy định còn
cứng nhắc, vô hình chung hạn chế quyền tự chủ kinh doanh của các tổ chức tín
dụng. Đánh giá một địa bàn có nhu cầu hoạt động của Công ty Tài chính hay
không phụ thuộc vào sự phân tích thị trường và chiến lược kinh doanh của mỗi
công ty. Riêng đối với các cơ quan quản lý nhà nước (Ngân hàng Nhà nước)
cũng gặp khó khăn trong việc thẩm định cấp giấy phép, trong việc xác định như
thế nào là có nhu cầu hoạt động của Công ty Tài chính khi không có những
chuẩn mực cụ thể. Hay quy định “phải có phương án kinh doanh khả thi” cũng
rất mơ hồ, không có chuẩn mực, hướng dẫn cụ thể để có thể xác định như thế
nào là khả thi. Từ đó dẫn đến tình trạng thẩm định không đạt kết quả cao, tuỳ
tiện trong việc cấp giấy phép.
2.2.1.2. Quy định về phá sản, giải thể và thanh lý Công ty Tài chính Nếu
thành lập Công ty Tài chính là một thủ tục bắt buộc hình thành nên
chủ thể mới thì giải thể, phá sản, thanh lý là nhằm chấm dứt tư cách pháp nhân
của Công ty Tài chính với những điều kiện và hệ quả khác nhau. Theo quy định
tại Điều 37 của Nghị định số 79/2002/NĐ- CP thì việc phá sản, giải thể, thanh
lý Công ty Tài chính được thực hiện theo các quy định của Luật các tổ chức tín
dụng và các quy định của Ngân hàng Nhà nước [2, Điều 37].
Phá sản Công ty Tài chính
Là một doanh nghiệp thành lập theo pháp luật Việt Nam do vậy khi
Công ty Tài chính lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán nợ đến hạn thì
theo quy định của Điều 98 Luật Các tổ chức tín dụng 1997, sau khi Ngân hàng
Nhà nước đã có văn bản về việc không áp dụng hoặc chấm dứt áp dụng các
biện pháp phục hồi khả năng thanh toán của Tổ chức tín dụng mà Tổ chức tín
dụng đó vẫn mất khả năng thanh toán nợ đến hạn thì có thể bị toà án mở thủ tục
giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản theo quy định của Luật Phá sản. [22, Điều
98]. Các tài sản thanh lý cũng được giải quyết theo quy định của
34

Luật Phá sản.
Giải thể Công ty Tài chính
Giải thể một Công ty Tài chính cũng giống như giải thể một Tổ chức tín
dụng, đó là việc chấm dứt sự tồn tại, xoá tên tổ chức tín dụng đó trong sổ đăng
ký kinh doanh. Theo quy định của luật các Tổ chức tín dụng 1997 thì việc giải
thể của Tổ chức tín dụng được thực hiện trong các trường hợp sau:
- Tự nguyện xin giải thể nếu có khả năng thanh toán hết nợ và được
ngân hàng Nhà nước chấp thuận;
- Khi hết thời hạn hoạt động mà Tổ chức tín dụng không xin gia hạn
hoặc xin gia hạn mà không được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận.
- Bị thu hồi giấy phép hoạt động [22, Điều 99].
Công ty Tài chính giải thể phải tiến hành thanh lý ngay dưới sự giám sát
của Ngân hàng Nhà nước. Mọi chi phí liên quan đến thanh lý do Công ty Tài
chính chịu trách nhiệm.
Kinh tế thị trường là một nền kinh tế vận hành theo các quy luật khách
quan, nó tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng đối với tất cả các doanh
nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Trong đó muốn tồn tại được các doanh
nghiệp vừa phải hợp tác vừa phải cạnh tranh nhau một cách mạnh mẽ. Điều này
mang lại cơ hội phát triển rất lớn cho các doanh nghiệp có vốn, sự quản lý, hoạt
động kinh doanh hiệu quả. Song lại là sự đào thải vô cùng khắc nghiệt với các
doanh nghiệp yếu kém, không có sức cạnh tranh trên thị trường. Công ty Tài
chính cũng không nằm ngoài quy luật đào thải này. Do đặc thù các hoạt động
tín dụng ngân hàng có độ rủi ro rất lớn và có ảnh hưởng dây chuyền, để đảm
bảo lợi ích của khách hàng và của nền kinh tế, ngoài các biện pháp bảo đảm an
toàn, hạn chế rủi ro Nhà nước phải áp dụng cơ chế kiểm soát để hạn chế tới
mức thấp nhất tình trạng phá sản của các tổ chức tín dụng. Khi lâm vào trạng
chuẩn bị phá sản, các công ty này sẽ được áp dụng biện pháp kiểm
35

soát đặc biệt. Mục đích chủ yếu của chế độ kiểm soát đặc biệt với Công ty Tài
chính là nhằm giúp đỡ cho Công ty Tài chính đang gặp khó khăn về thanh toán,
chi trả vượt qua được khó khăn tài chính đó, bảo vệ sự an toàn cho Công ty Tài
chính và cho cả hệ thống tín dụng. Trong một thời gian cho phép (thường
khoảng 2 năm) các Công ty Tài chính cùng sự giúp đỡ của Ngân hàng Nhà
nước sẽ đề ra các biện pháp cần thiết để khắc phục khó khăn, khôi phục hoạt
động bình thường. Trong trường hợp xấu nhất, khi mọi biện pháp khắc phục
đều không hiệu quả thì Công ty Tài chính sẽ bị toà án mở thủ tục yêu cầu tuyên
bố phá sản theo Luật phá sản, chấm dứt sự tồn tại của công ty.
Từ thực tế trên chúng ta có thể thấy, các cơ sở pháp lý để Công ty Tài
chính thành lập và hoạt động đã có từ những năm 1990, được bổ sung quy định
đã cụ thể và rõ ràng trong Nghị định số 79/2002/NĐ- CP, song cho tới nay số
lượng và hiệu quả hoạt động của các Công ty Tài chính còn mờ nhạt chưa phát
huy được hiệu quả vai trò của mình trong nền kinh tế. Trong một thị trường
tiềm năng, có tốc độ phát triển kinh tế lớn thứ hai thế giới và tỷ lệ người dân
tiếp xúc với các dịch vụ tài chính ngân hàng còn thấp (khoảng dưới 10%) như
nước ta, đòi hỏi cần phải có đa dạng hơn nữa các loại hình Công ty Tài chính,
từ đó mới đáp ứng tốt hơn được các nhu cầu về vốn và nhất là khai thác được
lĩnh vực tài chính tiêu dùng hiện còn bị bỏ ngỏ trong hoạt động của các Ngân
hàng thương mại ở Việt Nam hiện nay.
2.2.2. Quy định về tổ chức, quản trị, điều hành và kiểm soát của Công ty
Tài chính
2.2.2.1. Tổ chức của Công ty Tài chính
Tuỳ thuộc vào quy mô, phạm vi hoạt động, loại hình tổ chức hoạt động
mà pháp luật quy định cơ cấu tổ chức của các Công ty Tài chính. Đối với
những Công ty Tài chính có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng thì cơ cấu tổ
chức bao gồm hội sở chính và đơn vị trực thuộc. Trong đó hội sở chính là cơ
36

Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc

Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc

Semelhante a Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc (16)

Mais de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

Mais de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Último

Último (20)

Pháp luật về hoạt động của các Công ty Tài chính ở Việt Nam.doc