SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 8
Baixar para ler offline
AIR Discussion on                               Duration 25 mins
KAN MAMAWH HNAM INPUMKHATNA
ELLIS : ‘Kan mamawh Hnam inpumkhatna’ tih thupui
        hmangin titi hona remchang tak kan nei thei a; a lawmawm
        hle a ni. Hnam inpumkhatna kan tih hian ‘India hnam
        inpumkhatna’ kan tihna a ni ang a. Kan ram tan hian hnam
        inpumkhatna hi thil pawimawh hmasa ber a ni a tih theih
        hial awm e.
            Kan ram hruaitu hmasate pawhin hnam inpumkhatna
        chungchang hi an lo ngaihtuah nasain, an lo thawk nasa
        hle tawh a. Engvangin nge hnam inpumkhatna hi kan
        mamawh a, engtiang chiaha pawimawh nge tih lam lo sawi
        hmasa dawn ila. Nang, KC, han sawi hmasa la maw le.
KCA : Kan hriat angin India ram hi khawvela ram lian zingah 7-
        na kan ni phak a; mihring tam lamah phei chuan 2-na kan
        ni hial a, mihring vaibelchhe 100 chuang zet kan ni a. State
        28 leh Union Territory 7 kan nei chung hian kan State
        henkhatte chu khawvel ram henkhat ai pawha zau leh
        mihring pawh cheng tam zawk a ni nuk mai a.
        ‘Khawmualpui tê deuh kan ni e’ ti ila kan uar a ni hran lo
        vang. Chu’ngte chu ram pakhat kan nih miau si avangin
        hnam inpumkhatna hi a pawimawh hlein ka hria. Kan ram
        a zau chu thuhran ni se, hnam hrang hrang, chi hrang hrang
        inawmpawlhna ram lian ber kan ni a. Hnam hrang hrang
        pawh hlawm lian tak tak pathum- Aryan, Dravidian leh
        Mongolian tihtea hen hlawk theih kan ni a. |awngpui tia
        chhiar theih 22 leh hnam khat emaw ram bial bik emaw
        awng hman bik chi hrang 844 zet awma chhut a ni bawk
        a. Pianpui awnga pawm, mi 10,000 chuangin an hman
        ngawt pawh 112 lai a awm a, official-a pawm lem lohte
        nen chuan 1,600 chuang zet a awm nia chhut a ni a.
        Chutiang tehnuaih chu kan nih avangin hnam inpumkhatna
        hi kan ngaih pawimawh a ul khawp mai.
                                 1
MAMI: Ka’n sawi ve duh chu- Sakhaw hrang hrang betu tam
      tak kan awm a. Hindu sakhaw betu-82 %, Muslim
      sakhaw betu-12.1 %, Kristian sakhaw betu-2.3 %, Sikh
      sakhaw betu-1.9 %, Buddhist sakhaw betu-0.8 %, Jain
      sakhaw betu-0.4 % leh sakhaw tenau deuh 0.4 % bakah
      sakhaw vawn mumal nei lo 0.4 % kan awm bawk a.
      Sakhaw hrang hrang tih dan a lo inang vek lem lo va,
      chuvangin, hnam inpumkhatna hi kan mamawh a ni.
ELLIS : Kan han sawi aang khan Inpumkhatna thu hi sawi ho
        turin a tetham lo va, thil ul ngawih ngawih a ni tih chu a
        hriat theih awm e. Kan ram a zau nasa mai si a, ram bung
        hen hrang, sik leh sa inang lo tak tak, hmel leh pianzia
        pawh hrang hlawk, hnamzia leh nunphung pawh danglam
        tak, inpawlhsawp tak awm khawm tlat si kan nih avang
        hian hnam inpumkhatna hi kan neih ngei hi tihmakmawh a
        ni tih chu a hriat theih a ni.
MAMI: Ka’n belh ve leh duh chu, kan sawi ang khan Sakhaw
        hrang tam tak, chi hrang leh hnam hrang tam tak kan ni
        chunga Bristish awpna hnuai aanga zalenna kan lo sual
        chhuak thei maite khan inpumkhatna neih pawimawhzia
        a tilang chiang in ti ve lo maw?
KCA : Kan ramin inpumkhatna kan neih an dan pawh hi
        ngaihnawm tham tak a ni a, hnam inpumkhatna atana
        bulantute chu- Bristish awpna ata kan zalen theih nana
        beitute- political party-a hruaitu te, pawl hrang hranga
        hruaitu fing tak tak te, hnam nunphung leh thu leh hla lama
        hruaitute, sakhaw hruaitute leh sumdawngte kha an ni a
        tih theih awm e. Politics thupui au hla hmangte, hnam
        nunphung an pho chhuah a, an sawi chhuah dante khan
        India mipuite kha inlungrualna pein, an inpumkhat theih
        phah a ni.
ELLIS : A dik khawp mai chu chu. Independence hnu lamah
        pawh khan hruaitu ha tak takte dan zamtu pawlah an
                                  2
han awm a, hnam inpumkhatna ngaipawimawhin hna an
         thawk zui bawk a. British-in min chhuahsan dawn lai khan
         India ramah Lal tenau deuh, mahnia thuneihna nei eng
         emaw zat an awm chung khan hruaitu fing leh remhriate
         avangin Lal (Raja)-ten an thuneihna leh ropuina zawng
         zawng kalsan huamin khawvela Democracy ram lian ber
         chuan tun dinhmun hi a lo thleng ta a ni.
MAMI: British awpna hnuaiah hun rei tak kan awm a, min hen
        hrangin inrem lohnate min tuh chunga kan dam
        khawchhuak te, zalenna kan sual a, kan hlawh chhuah
        dante pawh a danglam bik a ni. Hemi kan beihna hian
        ram mipuite-ah ram chak leh inlungrual din duhna a tuh a,
        min tipumkhattu ha tak a ni bawkin ka hria. Hnam chi
        hrang hrang, inchei dan hrang hrang, ei leh barah pawh
        kalphung inang lo tak tak kan awm hovin kan thawk tlang
        a. Hnam henkhat tana ei tur tui ber maite kha, henkhat
        tan ei thiang lote a lo ni a, henkhat ram lum lutuka an
        awm laiin, a hente erawh chu ram vawt lutukah an awm
        bawk a. Ram bung henkhatah ruahtui tam lutuk an
        buaipui laiin, henkhatah erawh chuan khawkheng an
        buaipui ve thung a. Kan ram hi ram ha leh nuam zawk,
        hun thar haa kai chho zel tura kan duh a nih chuan chi leh
        chi, sakhua leh sakhua, kan nihnate dah bo va, kan thawh
        ho hi thil ul tak a ni.
ELLIS : Mami sawi kha a dik khawp mai. Mi tam takin
        inpumkhatna chungchang kan tlangaupui laiin thil dik lo,
        inhendarh zawnga mipuite zirtir leh tharum thawh hialte
        pawh an lo awm ta zel a. Chu’ng mite chuan chhan awm
        lovin an tibik lovang tih a rinawm a. Hnam inpumkhatna
        tichhe thei zawnga hma lakna lo awm chhante leh engtianga
KCA : Kan sawi tak ang khan sakhaw hrang hrang vuantu
        inpawlhsawp nuk mai kan ni si a. Mahni sakhaw vawn
        an nat lutuk avang te, sakhuana thil vawn ngheh tlurna
        te, sakhuana thil a firfiak zawka laknate hian hnam
                                 3
inpumkhatna a tichhia niin ka hria a; hnam thila inngeih
         lohna aiin sakhua behchhantuten harsatna an siam lian
         zawk em aw a tih theih a. Sakhuana lak kawih deuh avang
         te, atchilh luat avang tein mi an inthat a, buaina an siam
         hin. Punjab State kan thlir chuan tharum thawhna leh
         inrikrapna lo awmte khu a tam zawk chu sakhuana vang
         hi a ni hial awm e.
MAMI: Secular State kan ni a, duh duh sakhua kan vuan thei
      nameuh mai a; amaherawhchu, puithu uchuak lutuk leh
      mahni sakhua an lutuk avangin hnam inpumkhatna a chhe
      thei a ni tih hriat a ul a nih chu. A nihna ang taka sakhuana
      hi kan kalpui a nih chuan ‘Mihringte inpawhna leh
      rinawmna sak tak neihna’ a nih rualin, a nihphung piah
      lam erawhchu a hlauhawm thei hle a nih chu.
KCA : Hnam bil thil hian inpumkhatna a tichhe thei bawk a.
      Mahni hnam bil vohbik duhna hnam hrang hrangah a
      lo awm hian inlungrualna a tichhia a. Hnam tenau
      zawkten mahni hnam thil hum duhna avangin buaina
      an siam ve mek bawk a. Hnam lian leh tam zawkte
      pawhin hnam tenau deuhte kan dimdawi thiam a, an
      tan hnawk kan ni thei a ni tih hriat a ha khawpin ka
      hria. Mahni duh duh sawi theihna ka nei tih mai avanga
      hnam hnuaihnung zawkte huat theih tur chi kan sawi a
      ha chuang lo va. Hnam tenau zawkte nunphung kan
      zahsak a, kan ngaihhlut thiam a, hnam pum huapa an
      tan hmun awl kan pek hi inpumkhat nan thil angkai
      tak ni bawkin ka hria.
MAMI: Kan hnamzia leh chenna hmun hran avangtein inhen
      hranna a lo awm hin a. Mahni chenna ram bung bik chauh
      inngaihtuahna lian tak lo awm hin hian ram pum huapa
      inpumkhatna a tichhe bawk niin ka hria. Pipute tihdan
      phung kan chhawm nasat luat tuk chuan inpumkhat a
      harsat phah thei tih hre tel ta bawk ila.
                                 4
ELLIS : Chulaiah chuan ka’n sawi duh chu : Chenna ram bung
        henkhat hlamchhiah bik pawh hian hnam inpumkhatna
        a tichhe thei khawpin a lang a. North East hi a hnufual
        deuh ber kan ni a, leilung hausakna lamah chuan a hausa
        berte zinga mi kan ni a; Infrastucture lam hat tawk loh
        avangin leilung hausakna pawh hai chhuah hleih theih a ni
        lo va. Hna thawh tur lahin chin tawk a nei a, chu chuan
        hlamchhiah bik nia inhriatna a hring a, helna a chawk
        chhuak a, hnam hmelma an lo nih phah leh a ni. Ram
        bung khat chauh ngaihtuah lovin, hlamchhiah bik pawh
        neih a ha lo tihna a nih ber chu.
KCA : Ni e, i’n sawi takah chuan inpumkhat theihna tur chuan
        ram bung hen hrang hrangte thil engkimah thlei bik nei lo
        va kan ngaihtuah a pawimawh hle. Ram bung henkhatah
        chuan rel kawng te a chik nek nuk a, chutih lai chuan
        khawpui ber tlawh lohnate a awm lawi a, kawlphetha te,
        kawng te, inbiakpawhna te, zirna leh hriselna lam thilte
        leh a dangte pawh rualkhai taka sem a pawimawh. Hei
        hian inthikna te, inhuatnate a thlen a, inpumkhat a tihar
        tih hi hriat a ha bawk awm e.
ELLIS : Hnam chak leh thiltithei, inlungrual tur chuan ram chhunga
        remna leh muanna neih hmasak hi thil ul hmasa nia sawi
        a ni hin a. Chi leh kuang thilah buaina neuh neuh a awm
        reng mai a, hei hian muanna tluantling min neihtir thei lo
        va, kan politician-te hian sakhua leh hnam thil tlawhchhan
        kan chin hinte pawh hi min tibuaitu a ni ti ila, kan uar
        lutuk em lovang chu.
MAMI: A ni khawp mai. Politician-te i’n sawi rik takah chuan
      eptu lamin rorel lai kan beih dante hi a hrisel tawk lo hlein
      a lang a. Tihhminghliau a, mipui rin an hlawh loh theihna
      turin sorkar paihthlak dan mawlh kan ngaihtuah a. Hemi
      hian a hrin chu Band te, buaina te, nawrhte leh tharum
      thawhnate hial pawh a thlen thei a, inlak hranna leh kal
      pen theihna hlauhawm tak a ni.
                              5
KCA : A bulthum aangin ei leh bar zawn kawnga harsatna
      te, chenna mumal neih lohna te, ziak leh chhiar thiam
      lohna te, hnathawh tur hmuh lohnate hi sutkian a
      pawimawhin ka hria. Mipui leh mipui inkara inan lohna
      / inthlauhna nasa lutuk hi tihtlem a ul a. Dan zamtuten
      an zam mai a tawk lo va, a hmunah ngei tihpuitlin a ul
      a ni. Loneitu chu ram a neih chuan a dingchang mai tur
      a ni; miin thil leina tur pawisa a neih phawt chuan
      sumdawngte leh thilsiamna hmuna thawkte an hamha
      ve mai tur a ni dawn lo’m ni? Chutiang zel chuan thil
      dangte pawh.
ELLIS : Politics chungchang kha tuihnih ve leh lawk ila. Politi-
        cian-ten politics khelh nan zirlaite an hmang fo mai hi a
        ha lo hlein ka hria a, an zirlaiin a tawrh phah mai bakah,
        an ngaihtuahna a ha lo zawngin a her danglam nasa a,
        zirlaite hi kan ram hmabak an nih avangin khua leh tui
        ha ni tura kan lo buatsaih hi a ul a ni.
KCA : A nihna takah chuan politics hi mi duh anga awm a, mi
        tihlawm tumna, mite chanchin a chhia a ha sawina a ni a;
        rilru la puitling lo leh kum lama la naupang zawkte poli-
        tics-a an inrawlh hi ram tan a ha ber lem lo a ni.
MAMI: Sawi ve leh ka’n duh chu : Hnam inpumkhatna hi hmanraw
      hmanga chher leh sak chi a ni lo va, mihring thinlungah
      nghet taka tuh zawk tur a ni. Hei hi zirna kalhmang dik a
      ni a, muang deuh mah se a nghetin a tlo a ni. Primary School
      chinah mahni hnam bil awngin kan zir thei a, kan pianpui
      awng ni lo hian zir ta ila a manganthlak thei khawp ang.
      Tin, zirna hi hnam din nana intuh ngheh nana hmanraw
      pawimawh tak a ni a. Zirlai bu aanga kan zir leh zirna ina
      kan thiltih hrang hrangte hian kan hma lam huna kan ram
      awm dante a hril thui hle a. Zirna hmanga midangte hmangaih
      tur te, an hnam nunphung zahsak ulziate kan inzirtir a ul
      bawkin ka hria.
                                6
KCA : |awng pawimawh thu han sawi ve leh ka duh a : |awng
      hi khawii ram tan pawh inpumkhatna atan a pawimawh
      em em a, mi tu pawh awng khat hmanga titi ho theite chu
      chawplehchilhin an inpumkhat nghal mai hin a. Chutiang
      bawkin awng inhretawn lote karah inpumkhatna thu hi
      sawi rik ngam chi pawh a ni lo. Kan pianpui awng bakah
      hian Hnam |awng atana kan ram Danpuiin a pawm -
      Hindi hi kan thiam a pawimawh khawpin ka hria.

MAMI: Hnam inpumkhatna tura Media pawimawhna pawh hi a
      lian khawp mai. Chhiar chi a ni emaw, ngaihthlak chi a ni
      emaw, en chi a ni emaw an dinhmun hi a pawimawh hle a
      ni. Hnam leh ram ropui dinna leh ram chhunga chengte
      inrem leh lungrual taka min awmtir thei turin nasa lehzualin
      hma han la zel se. Intihbingna leh inpumkhatna tichhe thei
      lam chi puanzar kawngah fimkhur lehzual thei sela a hain
      a rinawm.

ELLIS : Mi tin hian kan hnam tih dan, kan kalphung, kan awng
        te, kan sakhaw biakte hi inzahsak tawn heuh thei ila,
        Kan chipui an nih loh avanga en hrang ngawt lovin unau-
        ah siam tum zawk thei ila, hnam inpumkhatna lamah chuan
        hma kan sawn theih ngei a beisei awm bawkin ka hria.
KCA : Hnam hrang hrang hian kutpui, hun pawimawh kan nei
      hlawm a, hengte hi inzahsak tawnin, inngaihhlutsak thei ta
      bawk ila kan inpawh phah deuh lo’ng maw?

MAMI: Mizote hi British khan ‘Excluded Area’-a min lo dah vang
      kha nge ni? Indian lo riau hian kan inhria niin a lang a.
      Hemi rilru pawh hi kan paih bo a ul khawpin ka hria.
      Indian kan ni tho si a.
                              7
ELLIS : A dik khawp mai. Kan thuziak mite leh film lam siamtute
        pawh hian hnamdang huatna leh hmuhsitna tuh thei lam
        hawi kan telh loh a ha khawp mai.
KCA : Infiamna lam hawi pawh han sawi deuh a chakawm a;
        kan sawi hram duh chu- Infiamna hian inunauna ha a
        siam thei a, hnam hrang hrangte pumkhatah min awmtir
        thei tih hi.
MAMI: Hnam Inpumkhatna tùra sulsutu ropui Indira Gandhi
      chuan, “Hnam hrang hrang, chi hrang hrang, nunphung
      chi hrang hrang leh sakhaw hrang zawng zawngte tih
      dan phung kan zahsak a, kan hriat thiam chauhin Hnam
      Inpumkhatna hi kan nei thei ang,” a lo ti a, dik hlein ka
      hria.
ELLIS : Awle, kan sawi ta nual mai a; sawi kim vek sen a ni lo va,
        tuna tan chuan lo duh tawk dawn tawh ila.
                  Hnam tin, chi tin, awng tinte inpawlhsawp nuk
        mai kha ram khat kan ni miau mai si a, mahni chi emaw
        hnam bil emaw ram bung hen bik tan chauh thil ti dawn
        ila, kan ram hian hma a sawn dawn lo mai ni lovin a
        tlukchhiat phah thei a ni.
                  Kum tin puitling chinin mahni hming ziah hnana
        kan intiam thar hin :
        “India ram khua leh tui ka nihna angin, khawtlang
        ha, kalphung bulpui, khua leh tuite inkara harsatna
        te, pawl leh pawl emaw chi leh chi inkara buaina reng
        reng a muanawm zawnga chinfel tur a ni tih hi ka
        nemnghat a; tin, ram inpumkhatna tichhe thei thil lo
        pung zelah kan henawm hnaiah leh India ram khawii
        hmunah pawh intihbuaina eng chi pawh lo awm sela,
        tharum thawh lo turin ka intiam e,” tih hi engtik lai
        pawhin i hre thar reng ang u.

                1.10.2009 11 : 00 AM-a record a ni
                             8

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Musep Lemchan ( Skit) Dawn Chiang Teh 2
Musep  Lemchan ( Skit)  Dawn Chiang Teh 2Musep  Lemchan ( Skit)  Dawn Chiang Teh 2
Musep Lemchan ( Skit) Dawn Chiang Teh 2
Ellis Pachuau
 
Mobile 101 Class 4: Mobile Measurement
Mobile 101 Class 4: Mobile MeasurementMobile 101 Class 4: Mobile Measurement
Mobile 101 Class 4: Mobile Measurement
The Media Kitchen
 
Instructor-created Surveys in Online Classes
Instructor-created Surveys in Online ClassesInstructor-created Surveys in Online Classes
Instructor-created Surveys in Online Classes
Carla Bradley
 
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россииотраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
Олег Муковозов
 
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdfотраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
Олег Муковозов
 
Listed By Raymonda!
Listed By Raymonda!Listed By Raymonda!
Listed By Raymonda!
raymonda
 
Jamuan di rumah aiman 1
Jamuan di rumah aiman 1Jamuan di rumah aiman 1
Jamuan di rumah aiman 1
kulai2
 
Blackboard Collaborate
Blackboard CollaborateBlackboard Collaborate
Blackboard Collaborate
Carla Bradley
 
Google ize your site
Google ize your siteGoogle ize your site
Google ize your site
Amy Cantone
 
Cloud 9 presentation
Cloud 9 presentationCloud 9 presentation
Cloud 9 presentation
Amy Cantone
 

Destaque (20)

Отраслевой доклад 2016. Книжный рынок России
Отраслевой доклад 2016. Книжный рынок РоссииОтраслевой доклад 2016. Книжный рынок России
Отраслевой доклад 2016. Книжный рынок России
 
Musep Lemchan ( Skit) Dawn Chiang Teh 2
Musep  Lemchan ( Skit)  Dawn Chiang Teh 2Musep  Lemchan ( Skit)  Dawn Chiang Teh 2
Musep Lemchan ( Skit) Dawn Chiang Teh 2
 
Профессиональный стандарт специалиста по связям с общественностью
Профессиональный стандарт специалиста по связям с общественностьюПрофессиональный стандарт специалиста по связям с общественностью
Профессиональный стандарт специалиста по связям с общественностью
 
Mobile 101 Class 4: Mobile Measurement
Mobile 101 Class 4: Mobile MeasurementMobile 101 Class 4: Mobile Measurement
Mobile 101 Class 4: Mobile Measurement
 
What is meaningful learning
What is meaningful learningWhat is meaningful learning
What is meaningful learning
 
Instructor-created Surveys in Online Classes
Instructor-created Surveys in Online ClassesInstructor-created Surveys in Online Classes
Instructor-created Surveys in Online Classes
 
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россииотраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
отраслевой доклад 2013. печатные сми в россии
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdfотраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
отраслевой доклад 2011. печатные сми в россии.pdf
 
Listed By Raymonda!
Listed By Raymonda!Listed By Raymonda!
Listed By Raymonda!
 
The True Hunger Games: How to Get In Shape for the Zombie Apocalypse
The True Hunger Games: How to Get In Shape for the Zombie Apocalypse The True Hunger Games: How to Get In Shape for the Zombie Apocalypse
The True Hunger Games: How to Get In Shape for the Zombie Apocalypse
 
How 'bout dem hershey's
How 'bout dem hershey'sHow 'bout dem hershey's
How 'bout dem hershey's
 
TMKu: Campaign Infrastructure
TMKu: Campaign InfrastructureTMKu: Campaign Infrastructure
TMKu: Campaign Infrastructure
 
Jamuan di rumah aiman 1
Jamuan di rumah aiman 1Jamuan di rumah aiman 1
Jamuan di rumah aiman 1
 
Blackboard Collaborate
Blackboard CollaborateBlackboard Collaborate
Blackboard Collaborate
 
Search 101
Search 101Search 101
Search 101
 
SỎI MẬT_SV NGUYỄN TRẦN KIM PHỤNG_Y 2009
SỎI MẬT_SV NGUYỄN TRẦN KIM PHỤNG_Y 2009SỎI MẬT_SV NGUYỄN TRẦN KIM PHỤNG_Y 2009
SỎI MẬT_SV NGUYỄN TRẦN KIM PHỤNG_Y 2009
 
Google ize your site
Google ize your siteGoogle ize your site
Google ize your site
 
Cloud 9 presentation
Cloud 9 presentationCloud 9 presentation
Cloud 9 presentation
 
kbs+ Ventures Class 1 | Introduction to VC and the NYC Tech Community
kbs+ Ventures Class 1 |  Introduction to VC and the NYC Tech Communitykbs+ Ventures Class 1 |  Introduction to VC and the NYC Tech Community
kbs+ Ventures Class 1 | Introduction to VC and the NYC Tech Community
 

Mais de Ellis Pachuau

Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Ellis Pachuau
 
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
Ellis Pachuau
 
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Ellis Pachuau
 
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Ellis Pachuau
 
Sum vawn dan inzirtirna (account training)
Sum vawn dan inzirtirna (account training)Sum vawn dan inzirtirna (account training)
Sum vawn dan inzirtirna (account training)
Ellis Pachuau
 
Venglai 02. 01. 2011
Venglai  02. 01. 2011Venglai  02. 01. 2011
Venglai 02. 01. 2011
Ellis Pachuau
 
Venglai 26. 12. 2010
Venglai  26. 12. 2010Venglai  26. 12. 2010
Venglai 26. 12. 2010
Ellis Pachuau
 
Venglai christmas issue 2010
Venglai  christmas issue 2010Venglai  christmas issue 2010
Venglai christmas issue 2010
Ellis Pachuau
 
Venglai Christmas Issue 2010
Venglai  Christmas Issue 2010Venglai  Christmas Issue 2010
Venglai Christmas Issue 2010
Ellis Pachuau
 
Venglai christmas issue 2010
Venglai  christmas issue 2010Venglai  christmas issue 2010
Venglai christmas issue 2010
Ellis Pachuau
 
Venglai 19. 12. 2010
Venglai  19. 12. 2010Venglai  19. 12. 2010
Venglai 19. 12. 2010
Ellis Pachuau
 
V E N G L A I 05. 12. 2010
V E N G L A I  05. 12. 2010V E N G L A I  05. 12. 2010
V E N G L A I 05. 12. 2010
Ellis Pachuau
 
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thinKa lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
Ellis Pachuau
 
V E N G L A I 28. 11. 2010
V E N G L A I  28. 11. 2010V E N G L A I  28. 11. 2010
V E N G L A I 28. 11. 2010
Ellis Pachuau
 
V E N G L A I 21. 11. 2010
V E N G L A I  21. 11. 2010V E N G L A I  21. 11. 2010
V E N G L A I 21. 11. 2010
Ellis Pachuau
 
V E N G L A I 07. 11. 2010
V E N G L A I  07. 11. 2010V E N G L A I  07. 11. 2010
V E N G L A I 07. 11. 2010
Ellis Pachuau
 

Mais de Ellis Pachuau (20)

Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
 
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
Aizawl east zone football association season opening tournament 2011
 
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
 
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
Aizawl East Zone Football Association Season Opening Tournament 2011
 
Sum vawn dan inzirtirna (account training)
Sum vawn dan inzirtirna (account training)Sum vawn dan inzirtirna (account training)
Sum vawn dan inzirtirna (account training)
 
Venglai 09.01.2011
Venglai  09.01.2011Venglai  09.01.2011
Venglai 09.01.2011
 
Venglai 02. 01. 2011
Venglai  02. 01. 2011Venglai  02. 01. 2011
Venglai 02. 01. 2011
 
Venglai 26. 12. 2010
Venglai  26. 12. 2010Venglai  26. 12. 2010
Venglai 26. 12. 2010
 
Venglai christmas issue 2010
Venglai  christmas issue 2010Venglai  christmas issue 2010
Venglai christmas issue 2010
 
Venglai Christmas Issue 2010
Venglai  Christmas Issue 2010Venglai  Christmas Issue 2010
Venglai Christmas Issue 2010
 
Venglai christmas issue 2010
Venglai  christmas issue 2010Venglai  christmas issue 2010
Venglai christmas issue 2010
 
Venglai 19. 12. 2010
Venglai  19. 12. 2010Venglai  19. 12. 2010
Venglai 19. 12. 2010
 
Venglai 12.12. 2010
Venglai  12.12. 2010Venglai  12.12. 2010
Venglai 12.12. 2010
 
V E N G L A I 05. 12. 2010
V E N G L A I  05. 12. 2010V E N G L A I  05. 12. 2010
V E N G L A I 05. 12. 2010
 
Ka lehkhabu 2 nun hluiten kir an rel lo
Ka lehkhabu 2 nun hluiten kir an rel loKa lehkhabu 2 nun hluiten kir an rel lo
Ka lehkhabu 2 nun hluiten kir an rel lo
 
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thinKa lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
Ka lehkhabu 5 na-thinlai a thar leh thin
 
Venglai 28. 11. 2010
Venglai  28. 11. 2010Venglai  28. 11. 2010
Venglai 28. 11. 2010
 
V E N G L A I 28. 11. 2010
V E N G L A I  28. 11. 2010V E N G L A I  28. 11. 2010
V E N G L A I 28. 11. 2010
 
V E N G L A I 21. 11. 2010
V E N G L A I  21. 11. 2010V E N G L A I  21. 11. 2010
V E N G L A I 21. 11. 2010
 
V E N G L A I 07. 11. 2010
V E N G L A I  07. 11. 2010V E N G L A I  07. 11. 2010
V E N G L A I 07. 11. 2010
 

Discussion on Hnam Inpumkhatna

  • 1. AIR Discussion on Duration 25 mins KAN MAMAWH HNAM INPUMKHATNA ELLIS : ‘Kan mamawh Hnam inpumkhatna’ tih thupui hmangin titi hona remchang tak kan nei thei a; a lawmawm hle a ni. Hnam inpumkhatna kan tih hian ‘India hnam inpumkhatna’ kan tihna a ni ang a. Kan ram tan hian hnam inpumkhatna hi thil pawimawh hmasa ber a ni a tih theih hial awm e. Kan ram hruaitu hmasate pawhin hnam inpumkhatna chungchang hi an lo ngaihtuah nasain, an lo thawk nasa hle tawh a. Engvangin nge hnam inpumkhatna hi kan mamawh a, engtiang chiaha pawimawh nge tih lam lo sawi hmasa dawn ila. Nang, KC, han sawi hmasa la maw le. KCA : Kan hriat angin India ram hi khawvela ram lian zingah 7- na kan ni phak a; mihring tam lamah phei chuan 2-na kan ni hial a, mihring vaibelchhe 100 chuang zet kan ni a. State 28 leh Union Territory 7 kan nei chung hian kan State henkhatte chu khawvel ram henkhat ai pawha zau leh mihring pawh cheng tam zawk a ni nuk mai a. ‘Khawmualpui tê deuh kan ni e’ ti ila kan uar a ni hran lo vang. Chu’ngte chu ram pakhat kan nih miau si avangin hnam inpumkhatna hi a pawimawh hlein ka hria. Kan ram a zau chu thuhran ni se, hnam hrang hrang, chi hrang hrang inawmpawlhna ram lian ber kan ni a. Hnam hrang hrang pawh hlawm lian tak tak pathum- Aryan, Dravidian leh Mongolian tihtea hen hlawk theih kan ni a. |awngpui tia chhiar theih 22 leh hnam khat emaw ram bial bik emaw awng hman bik chi hrang 844 zet awma chhut a ni bawk a. Pianpui awnga pawm, mi 10,000 chuangin an hman ngawt pawh 112 lai a awm a, official-a pawm lem lohte nen chuan 1,600 chuang zet a awm nia chhut a ni a. Chutiang tehnuaih chu kan nih avangin hnam inpumkhatna hi kan ngaih pawimawh a ul khawp mai. 1
  • 2. MAMI: Ka’n sawi ve duh chu- Sakhaw hrang hrang betu tam tak kan awm a. Hindu sakhaw betu-82 %, Muslim sakhaw betu-12.1 %, Kristian sakhaw betu-2.3 %, Sikh sakhaw betu-1.9 %, Buddhist sakhaw betu-0.8 %, Jain sakhaw betu-0.4 % leh sakhaw tenau deuh 0.4 % bakah sakhaw vawn mumal nei lo 0.4 % kan awm bawk a. Sakhaw hrang hrang tih dan a lo inang vek lem lo va, chuvangin, hnam inpumkhatna hi kan mamawh a ni. ELLIS : Kan han sawi aang khan Inpumkhatna thu hi sawi ho turin a tetham lo va, thil ul ngawih ngawih a ni tih chu a hriat theih awm e. Kan ram a zau nasa mai si a, ram bung hen hrang, sik leh sa inang lo tak tak, hmel leh pianzia pawh hrang hlawk, hnamzia leh nunphung pawh danglam tak, inpawlhsawp tak awm khawm tlat si kan nih avang hian hnam inpumkhatna hi kan neih ngei hi tihmakmawh a ni tih chu a hriat theih a ni. MAMI: Ka’n belh ve leh duh chu, kan sawi ang khan Sakhaw hrang tam tak, chi hrang leh hnam hrang tam tak kan ni chunga Bristish awpna hnuai aanga zalenna kan lo sual chhuak thei maite khan inpumkhatna neih pawimawhzia a tilang chiang in ti ve lo maw? KCA : Kan ramin inpumkhatna kan neih an dan pawh hi ngaihnawm tham tak a ni a, hnam inpumkhatna atana bulantute chu- Bristish awpna ata kan zalen theih nana beitute- political party-a hruaitu te, pawl hrang hranga hruaitu fing tak tak te, hnam nunphung leh thu leh hla lama hruaitute, sakhaw hruaitute leh sumdawngte kha an ni a tih theih awm e. Politics thupui au hla hmangte, hnam nunphung an pho chhuah a, an sawi chhuah dante khan India mipuite kha inlungrualna pein, an inpumkhat theih phah a ni. ELLIS : A dik khawp mai chu chu. Independence hnu lamah pawh khan hruaitu ha tak takte dan zamtu pawlah an 2
  • 3. han awm a, hnam inpumkhatna ngaipawimawhin hna an thawk zui bawk a. British-in min chhuahsan dawn lai khan India ramah Lal tenau deuh, mahnia thuneihna nei eng emaw zat an awm chung khan hruaitu fing leh remhriate avangin Lal (Raja)-ten an thuneihna leh ropuina zawng zawng kalsan huamin khawvela Democracy ram lian ber chuan tun dinhmun hi a lo thleng ta a ni. MAMI: British awpna hnuaiah hun rei tak kan awm a, min hen hrangin inrem lohnate min tuh chunga kan dam khawchhuak te, zalenna kan sual a, kan hlawh chhuah dante pawh a danglam bik a ni. Hemi kan beihna hian ram mipuite-ah ram chak leh inlungrual din duhna a tuh a, min tipumkhattu ha tak a ni bawkin ka hria. Hnam chi hrang hrang, inchei dan hrang hrang, ei leh barah pawh kalphung inang lo tak tak kan awm hovin kan thawk tlang a. Hnam henkhat tana ei tur tui ber maite kha, henkhat tan ei thiang lote a lo ni a, henkhat ram lum lutuka an awm laiin, a hente erawh chu ram vawt lutukah an awm bawk a. Ram bung henkhatah ruahtui tam lutuk an buaipui laiin, henkhatah erawh chuan khawkheng an buaipui ve thung a. Kan ram hi ram ha leh nuam zawk, hun thar haa kai chho zel tura kan duh a nih chuan chi leh chi, sakhua leh sakhua, kan nihnate dah bo va, kan thawh ho hi thil ul tak a ni. ELLIS : Mami sawi kha a dik khawp mai. Mi tam takin inpumkhatna chungchang kan tlangaupui laiin thil dik lo, inhendarh zawnga mipuite zirtir leh tharum thawh hialte pawh an lo awm ta zel a. Chu’ng mite chuan chhan awm lovin an tibik lovang tih a rinawm a. Hnam inpumkhatna tichhe thei zawnga hma lakna lo awm chhante leh engtianga KCA : Kan sawi tak ang khan sakhaw hrang hrang vuantu inpawlhsawp nuk mai kan ni si a. Mahni sakhaw vawn an nat lutuk avang te, sakhuana thil vawn ngheh tlurna te, sakhuana thil a firfiak zawka laknate hian hnam 3
  • 4. inpumkhatna a tichhia niin ka hria a; hnam thila inngeih lohna aiin sakhua behchhantuten harsatna an siam lian zawk em aw a tih theih a. Sakhuana lak kawih deuh avang te, atchilh luat avang tein mi an inthat a, buaina an siam hin. Punjab State kan thlir chuan tharum thawhna leh inrikrapna lo awmte khu a tam zawk chu sakhuana vang hi a ni hial awm e. MAMI: Secular State kan ni a, duh duh sakhua kan vuan thei nameuh mai a; amaherawhchu, puithu uchuak lutuk leh mahni sakhua an lutuk avangin hnam inpumkhatna a chhe thei a ni tih hriat a ul a nih chu. A nihna ang taka sakhuana hi kan kalpui a nih chuan ‘Mihringte inpawhna leh rinawmna sak tak neihna’ a nih rualin, a nihphung piah lam erawhchu a hlauhawm thei hle a nih chu. KCA : Hnam bil thil hian inpumkhatna a tichhe thei bawk a. Mahni hnam bil vohbik duhna hnam hrang hrangah a lo awm hian inlungrualna a tichhia a. Hnam tenau zawkten mahni hnam thil hum duhna avangin buaina an siam ve mek bawk a. Hnam lian leh tam zawkte pawhin hnam tenau deuhte kan dimdawi thiam a, an tan hnawk kan ni thei a ni tih hriat a ha khawpin ka hria. Mahni duh duh sawi theihna ka nei tih mai avanga hnam hnuaihnung zawkte huat theih tur chi kan sawi a ha chuang lo va. Hnam tenau zawkte nunphung kan zahsak a, kan ngaihhlut thiam a, hnam pum huapa an tan hmun awl kan pek hi inpumkhat nan thil angkai tak ni bawkin ka hria. MAMI: Kan hnamzia leh chenna hmun hran avangtein inhen hranna a lo awm hin a. Mahni chenna ram bung bik chauh inngaihtuahna lian tak lo awm hin hian ram pum huapa inpumkhatna a tichhe bawk niin ka hria. Pipute tihdan phung kan chhawm nasat luat tuk chuan inpumkhat a harsat phah thei tih hre tel ta bawk ila. 4
  • 5. ELLIS : Chulaiah chuan ka’n sawi duh chu : Chenna ram bung henkhat hlamchhiah bik pawh hian hnam inpumkhatna a tichhe thei khawpin a lang a. North East hi a hnufual deuh ber kan ni a, leilung hausakna lamah chuan a hausa berte zinga mi kan ni a; Infrastucture lam hat tawk loh avangin leilung hausakna pawh hai chhuah hleih theih a ni lo va. Hna thawh tur lahin chin tawk a nei a, chu chuan hlamchhiah bik nia inhriatna a hring a, helna a chawk chhuak a, hnam hmelma an lo nih phah leh a ni. Ram bung khat chauh ngaihtuah lovin, hlamchhiah bik pawh neih a ha lo tihna a nih ber chu. KCA : Ni e, i’n sawi takah chuan inpumkhat theihna tur chuan ram bung hen hrang hrangte thil engkimah thlei bik nei lo va kan ngaihtuah a pawimawh hle. Ram bung henkhatah chuan rel kawng te a chik nek nuk a, chutih lai chuan khawpui ber tlawh lohnate a awm lawi a, kawlphetha te, kawng te, inbiakpawhna te, zirna leh hriselna lam thilte leh a dangte pawh rualkhai taka sem a pawimawh. Hei hian inthikna te, inhuatnate a thlen a, inpumkhat a tihar tih hi hriat a ha bawk awm e. ELLIS : Hnam chak leh thiltithei, inlungrual tur chuan ram chhunga remna leh muanna neih hmasak hi thil ul hmasa nia sawi a ni hin a. Chi leh kuang thilah buaina neuh neuh a awm reng mai a, hei hian muanna tluantling min neihtir thei lo va, kan politician-te hian sakhua leh hnam thil tlawhchhan kan chin hinte pawh hi min tibuaitu a ni ti ila, kan uar lutuk em lovang chu. MAMI: A ni khawp mai. Politician-te i’n sawi rik takah chuan eptu lamin rorel lai kan beih dante hi a hrisel tawk lo hlein a lang a. Tihhminghliau a, mipui rin an hlawh loh theihna turin sorkar paihthlak dan mawlh kan ngaihtuah a. Hemi hian a hrin chu Band te, buaina te, nawrhte leh tharum thawhnate hial pawh a thlen thei a, inlak hranna leh kal pen theihna hlauhawm tak a ni. 5
  • 6. KCA : A bulthum aangin ei leh bar zawn kawnga harsatna te, chenna mumal neih lohna te, ziak leh chhiar thiam lohna te, hnathawh tur hmuh lohnate hi sutkian a pawimawhin ka hria. Mipui leh mipui inkara inan lohna / inthlauhna nasa lutuk hi tihtlem a ul a. Dan zamtuten an zam mai a tawk lo va, a hmunah ngei tihpuitlin a ul a ni. Loneitu chu ram a neih chuan a dingchang mai tur a ni; miin thil leina tur pawisa a neih phawt chuan sumdawngte leh thilsiamna hmuna thawkte an hamha ve mai tur a ni dawn lo’m ni? Chutiang zel chuan thil dangte pawh. ELLIS : Politics chungchang kha tuihnih ve leh lawk ila. Politi- cian-ten politics khelh nan zirlaite an hmang fo mai hi a ha lo hlein ka hria a, an zirlaiin a tawrh phah mai bakah, an ngaihtuahna a ha lo zawngin a her danglam nasa a, zirlaite hi kan ram hmabak an nih avangin khua leh tui ha ni tura kan lo buatsaih hi a ul a ni. KCA : A nihna takah chuan politics hi mi duh anga awm a, mi tihlawm tumna, mite chanchin a chhia a ha sawina a ni a; rilru la puitling lo leh kum lama la naupang zawkte poli- tics-a an inrawlh hi ram tan a ha ber lem lo a ni. MAMI: Sawi ve leh ka’n duh chu : Hnam inpumkhatna hi hmanraw hmanga chher leh sak chi a ni lo va, mihring thinlungah nghet taka tuh zawk tur a ni. Hei hi zirna kalhmang dik a ni a, muang deuh mah se a nghetin a tlo a ni. Primary School chinah mahni hnam bil awngin kan zir thei a, kan pianpui awng ni lo hian zir ta ila a manganthlak thei khawp ang. Tin, zirna hi hnam din nana intuh ngheh nana hmanraw pawimawh tak a ni a. Zirlai bu aanga kan zir leh zirna ina kan thiltih hrang hrangte hian kan hma lam huna kan ram awm dante a hril thui hle a. Zirna hmanga midangte hmangaih tur te, an hnam nunphung zahsak ulziate kan inzirtir a ul bawkin ka hria. 6
  • 7. KCA : |awng pawimawh thu han sawi ve leh ka duh a : |awng hi khawii ram tan pawh inpumkhatna atan a pawimawh em em a, mi tu pawh awng khat hmanga titi ho theite chu chawplehchilhin an inpumkhat nghal mai hin a. Chutiang bawkin awng inhretawn lote karah inpumkhatna thu hi sawi rik ngam chi pawh a ni lo. Kan pianpui awng bakah hian Hnam |awng atana kan ram Danpuiin a pawm - Hindi hi kan thiam a pawimawh khawpin ka hria. MAMI: Hnam inpumkhatna tura Media pawimawhna pawh hi a lian khawp mai. Chhiar chi a ni emaw, ngaihthlak chi a ni emaw, en chi a ni emaw an dinhmun hi a pawimawh hle a ni. Hnam leh ram ropui dinna leh ram chhunga chengte inrem leh lungrual taka min awmtir thei turin nasa lehzualin hma han la zel se. Intihbingna leh inpumkhatna tichhe thei lam chi puanzar kawngah fimkhur lehzual thei sela a hain a rinawm. ELLIS : Mi tin hian kan hnam tih dan, kan kalphung, kan awng te, kan sakhaw biakte hi inzahsak tawn heuh thei ila, Kan chipui an nih loh avanga en hrang ngawt lovin unau- ah siam tum zawk thei ila, hnam inpumkhatna lamah chuan hma kan sawn theih ngei a beisei awm bawkin ka hria. KCA : Hnam hrang hrang hian kutpui, hun pawimawh kan nei hlawm a, hengte hi inzahsak tawnin, inngaihhlutsak thei ta bawk ila kan inpawh phah deuh lo’ng maw? MAMI: Mizote hi British khan ‘Excluded Area’-a min lo dah vang kha nge ni? Indian lo riau hian kan inhria niin a lang a. Hemi rilru pawh hi kan paih bo a ul khawpin ka hria. Indian kan ni tho si a. 7
  • 8. ELLIS : A dik khawp mai. Kan thuziak mite leh film lam siamtute pawh hian hnamdang huatna leh hmuhsitna tuh thei lam hawi kan telh loh a ha khawp mai. KCA : Infiamna lam hawi pawh han sawi deuh a chakawm a; kan sawi hram duh chu- Infiamna hian inunauna ha a siam thei a, hnam hrang hrangte pumkhatah min awmtir thei tih hi. MAMI: Hnam Inpumkhatna tùra sulsutu ropui Indira Gandhi chuan, “Hnam hrang hrang, chi hrang hrang, nunphung chi hrang hrang leh sakhaw hrang zawng zawngte tih dan phung kan zahsak a, kan hriat thiam chauhin Hnam Inpumkhatna hi kan nei thei ang,” a lo ti a, dik hlein ka hria. ELLIS : Awle, kan sawi ta nual mai a; sawi kim vek sen a ni lo va, tuna tan chuan lo duh tawk dawn tawh ila. Hnam tin, chi tin, awng tinte inpawlhsawp nuk mai kha ram khat kan ni miau mai si a, mahni chi emaw hnam bil emaw ram bung hen bik tan chauh thil ti dawn ila, kan ram hian hma a sawn dawn lo mai ni lovin a tlukchhiat phah thei a ni. Kum tin puitling chinin mahni hming ziah hnana kan intiam thar hin : “India ram khua leh tui ka nihna angin, khawtlang ha, kalphung bulpui, khua leh tuite inkara harsatna te, pawl leh pawl emaw chi leh chi inkara buaina reng reng a muanawm zawnga chinfel tur a ni tih hi ka nemnghat a; tin, ram inpumkhatna tichhe thei thil lo pung zelah kan henawm hnaiah leh India ram khawii hmunah pawh intihbuaina eng chi pawh lo awm sela, tharum thawh lo turin ka intiam e,” tih hi engtik lai pawhin i hre thar reng ang u. 1.10.2009 11 : 00 AM-a record a ni 8