1. +
Οι αγαπημένοι μου
χώροι στο σχολείο
Μαρία Λεωνίδα
maria@karposontheweb.org
www.karposontheweb.org
οπτικοακουστική
δράση
για παιδιά Α’
Δημοτικού
2. D. Buckingham (2003):” τα μέσα επικοινωνίας προσφέρουν
ιδέες, εικόνες, αναπαραστάσεις (πραγματικές και
μυθοπλαστικές) που αναπόφευκτα διαμορφώ νουν την
αντίληψή μας για την πραγματικότητα και αποτελούν το
σημαντικότερο σύγχρονο τρόπο πολιτισμικής έκφρασης και
επικοινωνίας»
+
Οι νέοι και η
φωτογραφία
σήμερα.
Άμστερνταμ, 2011
Όλες οι
φωτογραφίες που
αναρτήθηκαν σε
ένα 24ωρο στο
Flickr.
3. +
Ερευνα: «0-8 ετών: η χρήση
των μέσων από παιδιά στις
ΗΠΑ, 2013»
-Η πρόσβαση των παιδιών σε έξυπνες κινητές
συσκευες αυξήθηκε από 52% το 20111
έφτασε το 75% το 2013
-Η όποια μορφή ιδιοκτησίας τέτοιας
συσκευής από παιδί πενταπλασιάστηκε από
8% το 2011 σε 40% το 2013
4. +
Τα παιδιά ήδη «χρησιμοποιούν» τη
γλώσσα των εικόνων
Μπορούμε να εμβαθύνουμε;
Πώς;
Από ποιά ηλικία;
Τι μπορούν να μάθουν;
Τι μπορούμε να μάθουμε εμείς για τον κόσμο τους;
5. +
Μια εικόνα είναι η βάση της
γλώσσας των εικόνων
10. +
Οπτικοακουστική παιδεία
Εκφραση για την καθημερινή σχολική
πραγματικότητα
Ανοιξη, 2012, Ταύρος, Αττική
Α’Δημοτικού, 19 παιδιά, 10 δίωρες συναντήσεις
11. +
Σχεδιασμός Εργαλεία
Μ. Θεοδωρίδης, Πρόγραμμα
Σπουδών για την
Οπτικοακουστική Εκφραση,
2011
Εκπαιδευτικό υλικό BFI
(Βρετανικό Ινστιτούτο
Κινηματογράφου)
2 απλές φωτογραφικές
μηχανές, 2 παιδικά κι ένα
επαγγελματικό μικρόφωνο
ένα laptop
αποσπάσματα κάποιων
επιλεγμένων ταινιών
Καταγραφή:
- το προσωπικό μου ημερολόγιο
- ηχογραφήσεις κατά την ώρα
εργασίας.
12. +
Στάδιο 1: φωτογραφίζω/ επιλέγω
Δράση Στόχοι Αποτελέσματα
Φωτογράφηση
μέσα στην τάξη
Διερεύνηση επαφής
με το μέσο
Παρατήρηση του
χώρου
Επιλογή με
προσωπικό
κριτήριο
Χρήση του του μέσου.
Καθολική συμμετοχή (και παιδιών με
ζητήματα ένταξης).
Θέματα: φίλοι,
ταμπλό τάξης, (με απεικονίσεις
σχετικές με γνωστικά αντικείμενα),
βάζο/ λουλούδια, κουτί υλικών.
Προβολή /
συζήτηση των
φωτογραφιών
τους
Αιτιολόγηση της
επιλογής τους
Αιτιολόγηση από το ¼ των παιδιών.
13. +
Το στρουμφάκι: "μ 'αρέσει
η ταινία είναι από τις
αγαπημένες μου”
«Μου αρέσει το Πάσχα γι'
αυτό διάλεξα κάτι
πασχαλιάτικο"
“Είναι τα ρήματα και μου
αρέσει ειδικά το "εμείς
είμαστε"
14. +
Στάδιο 2: λόγος/ήχος και κατασκευή
Δράση Στόχοι Αποτελέσματα
Ηχογράφηση/
ακρόαση με
αφορμή λέξεις από
το τρέχον λεξιλόγιο
-Η λειτουργία του
μικροφώνου
-Εντάση και ποικιλία
στη φωνή
- Αξιολόγηση/
βελτίωση ηχοληψίας
Συμμετοχή όλων
Αμεση βελτίωση των
ηχογραφήσεων με την
ακρόαση.
Βελτίωση
στην
άρθρωση
Σεβασμός/
ησυχία
Προβολή
αποσπασμάτων
διαφορετικών
ειδών κιν/φου
-Η ταινία (τα
οπτικοακουστικά
κείμενα) ως
κατασκευή (σύνθεση
εικόνων και ήχων )
-Οι τρόποι
αναπαράστασης
ενός χαρακτήρα
Κατανόηση των
διαφορετικών ειδών.
½ παιδιών σχολιάζει τα
συστατικά της ταινίας
Οι off ήχοι (μουσική/
speakage) δεν είναι σαφές
από που προέρχονται.
Δυνατότητα
για
δυσκολότερ
ης
βαθμίδας
αποσπάσμα
τα και
ερωτήσεις
15. +
«Κάναμε φωνές και
επειδή δεν έγινε
καλά, κάναμε
ψίθυρους».
«Κάναμε το
μπακάλη, τη λαική».
Απαιτείται πειθαρχία στη
σειριακή λειτουργία του
μικροφώνου και την
απόσταση: τεχνικά στοιχεία
που επηρεάζουν την
αισθητική και τη δυνατότητα
επικοινωνίας μέσω του ήχου.
16. +
Στάδιο 3: κάδρο και χώρος
λόγος και εικόνα
Δράση Στόχοι Αποτελέσματα
Ζωγραφική γύρω
από το κάδρο της
φωτογραφίας τους.
Προσθήκη λεζάντας
"γιατί διάλεξα
αυτό”.
O εντός και εκτός
κάδρου χώρος.
Η φωτογραφία τους
ως επιλογή.
Η συμπληρωματική
σχέση του γραπτού
λόγου.
Διακυμάνσεις στην αντίληψη του
χώρου και στη δυνατότητα
αναπαράστασης.
Δισταγμοί από 2-3 παιδιά.
Ομαδική
δημιουργία
εικαστικού με τίτλο
και έκθεση σε
κοινόχρηστο χώρο.
Από το ατομικό στο
ομαδικό.
Συνεργασία σε
πολυτροπικό έργο.
Το μηνύμα προς τον
εξωτερικό θεατή.
Καθολική συμμετοχή σε όλα τα στάδια.
20. +
Στάδιο 4: διαλέγω και φωτογραφίζομαι
σε κοντινό- μακρινό
Δράση Στόχοι Αποτελέσματα
Φωτογραφίζομαι
από συμμαθητή
μου στο αγαπημένο
μου μέρος στο
σχολείο σε κοντινό
και μακρινό κάδρο
Οπτικοποίηση σκέψεων,
συνεργασία με
συμμαθητή στη
φωτογράφηση.
Συνειδητοποίηση του
«κοντινού» και του
“μακρινού”.
Μικρή η πάρέμβαση μου για τη
λήψη κοντινού και γενικού.
Σημασία στην πόζα
Θέματα: Διάδρομος, παγκάκια
αυλής, άκρη αυλής, μπασκέτες,
κερκίδες, φυτά/
Σε ζευγάρια
ηχογραφούν γιατί
τράβηξαν τη
φωτογραφία τους
στο συγκεριμένο
μέρος.
Αιτιολόγηση επιλογής.
Συντονισμός σκέψης και
χειρισμού του
εξοπλισμού.
Συνεργασία σε ζευγάρια
Η τεχνική τους βελτιωνόταν κάθε
φορά καθώς η ακρόαση γινόταν
άμεσα.
Αιτιολόγηση:
Φιλία, Προσωπικές συνδέσεις
Χωροταξικός διαχωρισμός από τα
μεγαλύτερα παιδιά
21. + Μου αρέσει η σκηνή του
θεάτρου γιατί εκεί κάνουμε
όλες τις παραστάσεις και
μας βλέπουν οι γονείς μας.
(Οι κερκίδες μου
αρέσουν) γιατί έκεί
έχει μια ζωγραφιά
που μ’ αρέσει.
22. + Τα καναπεδάκια
μου αρέσουν γιατί
από πάνω έχουν μια
ζωγραφιά
Μου αρέσουν οι μπασκέτες
γιατί όταν βάζω το αυτί μου
στη γυμναστική ακούω τους
θορύβους που τρέχουν οι
άλλοι.
24. Επαφή με τη σύνθεση φωτογραφιών
και ήχου. Εισαγωγή σε λογισμικό
μοντάζ
+
25. +
Σημειώσεις για μια μελλοντική
εργασία:
Προέλεγχος
Συστηματικότερη
παρατήρηση της
πρωτοβουλίας και των
επιλογών στις λήψεις
Σχεδιασμός
παιγνιώδους μάθησης
Αξιολόγηση με τα παιδιά
και τους δασκάλους
Απόλαυση-συμμετοχή
Ενταξη
Σύνθεση μέσων
Εικόνα και γλώσσα
Σημασία της πόζας
Ο διαχωρισμός από τα
μεγαλύερα παιδιά
Η φιλία
Notas do Editor
Θα μιλήσω με την ιδιότητα του σκηνοθέτη που εμπλέκεται σε διαδιακσίες τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης. Θεωρούμε ότι η οπτικοακουστική παιδεία είναι απαραίτητη για τους νέους του σήμερα. Η διεθνής βιβλιογραφία το ερευνά ήδη από τη δεκαετία του 60 και η ελληνες μελετητές συμπορεύονταιμε την θέση αυτή από τα μέσα του 90.
Μας ενδιαφέρει ο τρόπος που η φωτογραφία, ένα οικείο και προσβάσιμο σε όλους μέσο με χαρακτηριστικό στοιχείο το συνδυασμό ρεαλισμού και υποκειμενισμού στην αναπαράστασης της πραγματικότητας (Bonnefoy, 1986), μπορεί μας μεταφέρει την οπτική τους για το τι τους κάνει εντύπωση και πού αισθάνονται οικεία στο νέο σχολικό χώρο.
Πώς ακόμα η φωτογραφία συνδυαζόμενη με άλλες μορφές έκφρασης, όπως ο λόγος (σε γραπτή ή ήχητική μορφή) μπορεί να χτίσει δεξιότητες επιλογής, παρατήρησης, επικοινωνίας και συνεργασίας.
Στο πλαίσιο της πρώτης σχολικής ηλικίας,
Αυτή η φράση συμπυκνώνει αναφορές από πολλούς μελετητές, όπως :
-Hobbs, (2006) .από το 1960......διάφορα μέσα, TV, μουσική...έγιναν μέσο κοινωνικοποίησης και αλληλεπίδρασης
-McQuail, (1997 ): είμαστε εξαρτημένοι από τα μέσα επικοινωνίας, αφού τα μέσα είναι σε μεγάλο βαθμό εκείνα που δημιουργούν κοινά στοιχεία μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων και διαφορετικών κοινωνιών
-Lemish (2007) : τη διευρυμένη τους αντίληψη και τις γνώσεις που αποκομίζουν
-Livingstone S., (2002) : τα μέσα που βασίζονται στη χρήση οθόνης προσφέρουν νέες μορφές αναπαράστασης της γνώσης και συνεπώς απαιτούν νέες μορφές εγγραμματισμού για να τις ερμηνεύσουν.
Στόχος μας λοιπόν είναι να δείξουμε στα παιδιά, ότι μια εικόνα δεν είναι μόνο ή απλά ένα τυχαίο παιχνίδισμα.
Εχει μέσα της πολλές πληροφορίες.
Ανάλογα με την οπτική μας γωνία
Σήμερα, η καταιγιστική χρήση των κινητών και του διαδικτύου από τους εφήβους. εισήγαγε νέους τρόπους επικοινωνίας. (SMS, chat, MMS, Facebook, Instagram, κλπ). Το ενδιαφέρον μας έγκειται στο ότι αυτά τα μέσα επικοινωνίας χαρακτηρίζονται από τη χρήση εικόνων ως συνοδευτικό ή πρωταρχικό στοιχείο. Η τεχνολογική εξέλιξη και εμπορευματοποίηση των μικρών ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών ανέδειξε τη "Φωτογραφία" από ενασχόληση συγκεκριμένων καλλιτεχνών, επαγγελματιών, φιλότεχνων ή …μερακλήδων της εικόνας, σε μια καθημερινότητα. Αυτό το ρόλο ανέλαβαν στη συνέχεια τα κινητά τηλέφωνα, απογειώνοντας τη σχέση «βλέπω- τραβώ- μοιράζομαι».
Παρά όμως τη διευρυμένη αντίληψη των παιδιών και τις γνώσεις που αποκομίζουν για τις συσκευές προβολής αλλά και δημιουργίας εικόνων (Lemish 2007) δεν τους δίνεται συχνά η δυνατότητα να αξιοποιήσουν αυτή τη σχέση, μέσα από συζήτηση, επεξεργασία και αναστοχασμό.
Ετσι δίνουμε τη δυνατότητα σε αυτούς τους νέους να διαχειριστούν πιο συνειδητά τον όγκο των εικόνων που θα χρησιμοποιήσουν μεθαύριο για κάθε είδους χρήση και αφήγηση, τόσο προσωπική - επικοινωνιακή όσο και δημόσια ή επαγγελματική.
Η παρουσίαση αυτή αφορά την παρέμβασή μου ως σκηνοθέτη/ εκπαιδευτή, σε Α' τάξη Δημοτικού σχολείου στον Ταύρο Αττικής, (19 παιδιά, εκ των οποίων 9 αγόρια) κατά τη διάρκεια του Μαΐου του 2012, με στόχο:
1. την εισαγωγή στην οπτικοακουστική παιδεία και έκφραση των παιδιών αυτής της ηλικίας
2. τη χρήση της φωτογραφίας και του ήχου ως εργαλεία για να μιλήσουν πάνω σε θέματα της καθημερινής σχολικής πραγματικότητας.
οι αφηγήσεις αυτές αφορούν τον μικρόκοσμο των παιδιών, για τον οποίο θα μπορούσαμε να μάθουμε περισσότερα από τα ίδια τα παιδιά. Ενδέχεται οι οπτικοακουστικές δραστηριότητες να μπορούν να δώσουν φωνή σε σκέψεις, εμπειρίες και εντυπώσεις των μικρών παιδιών.
Η διάρκεια της δράσης ήταν 10 δίωρες συναντήσεις.
Η δράση προτάθηκε ως «Εργαστηρίο εικόνας και ήχου» και εντάχθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος <<Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση >> στο ευρύτερο Πρόγραμμα "Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας-Άξονα Προτεραιότητας 2".
Οι βασικοί περιορισμοί της δράσης ήταν
-η απουσία σχεδιασμού σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικούς, λόγω του ότι υλοποιήθηκε απρόοπτα στο τέλος της σχολικής χρονιάς
-η απουσία συστηματικού βοηθού/ παρατηρητή που θα μου επέτρεπε πληρέστερη καταγραφή και ανατροφοδότηση
Μ. Θεοδωρίδης, Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Εκφραση, 2011
Εκπαιδευτικό υλικό BFI (Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου)
Εργαλεία μου για την επίτευξη του στόχου ήταν:
2 απλές φωτογραφικές μηχανές, 2 παιδικά κι ένα επαγγελματικό μικρόφωνο
ένα laptop
Αποσπάσματα κάποιων επιλεγμένων ταινιών
Καταγραφή:
Το προσωπικό μου ημερολόγιο Μερικές ηχογραφήσεις κατά την ώρα εργασίας.
Εργαστήκαμε σε 4 στάδια.
Μας ενδιαφέρει ο τρόπος που η φωτογραφία, ένα οικείο και προσβάσιμο σε όλους μέσο με χαρακτηριστικό στοιχείο το συνδυασμό ρεαλισμού και υποκειμενισμού στην αναπαράστασης της πραγματικότητας (Bonnefoy, 1986), μπορεί μας μεταφέρει την οπτική τους για το τι τους κάνει εντύπωση και πού αισθάνονται οικεία στο νέο σχολικό χώρο.
Πώς ακόμα η φωτογραφία συνδυαζόμενη με άλλες μορφές έκφρασης, όπως ο λόγος (σε γραπτή ή ήχητική μορφή) μπορεί να χτίσει δεξιότητες επιλογής, παρατήρησης, επικοινωνίας και συνεργασίας.